Manipulatie van sociale media voor politieke campagnes gaat verder dan het inkopen van advertenties

Dit is een filmpje uit maart 2021 van Stand van Nederland. Uitgezonden door WNL dat zelf zegt een economisch onderzoeksprogramma te zijn. Maakt Stand van Nederland deze claim waar?

Op zoek naar programma’s die gaan over de manipulatie van sociale media door politieke partijen stuitte ik op YouTube bij toeval op dit filmpje. Het gaat niet over manipulatie, maar over de besteding van geld uit de partijkas voor het inkopen van advertenties op vooral Facebook, Instagram en YouTube. Het programma kijkt naar legale, reguliere uitgaven voor advertenties op sociale media en heeft het niet over illegale uitgaven en de manipulatie van sociale media.

Deze uitzending houdt het netjes en suggereert dat de politieke partijen dat ook doen. Maar is dat zo? Als deze partijen al zo geheimzinnig doen over het regulier inkopen van advertenties op sociale media voor hun campagnes, dan kun je aannemen dat ze nog veel geheimzinniger zullen doen over campagnes die bedoeld zijn om de sociale media te manipuleren en het daglicht niet mogen zien. Maar wat in hun zwarte doos zit weten we niet.

Het is bekend dat het Brits-Amerikaanse bedrijf Cambridge Analytica (CA), waarin de radicaal-rechtse, pro-Trump miljardair Robert Mercer een vinger in de pap had, een doorslaggevende rol speelde bij de campagne voor de Brexit en de verkiezing van Trump, beide in 2016. De expertise bestond eruit dat het data-analyse en micro-targeting van kiezers gebruikte voor politieke campagnes. CA deelde kiezers op in aparte doelgroepen en gaf deze per groep via sociale media specifieke, onjuiste fake berichten die succesvol waren omdat ze via negatieve berichtgeving van een bepaalde mening los werden geweekt en gekoppeld werden aan een andere mening.

Omdat deze manipulatie van kiezers over een ethische grens ging en tot een schandaal leidde werd CA in 2018 failliet verklaard en hield op te bestaan. Daarmee is echter geenszins gezegd dat de methoden van CA niet meer gebruikt worden. Integendeel, de medewerkers van CA hebben zich verspreid en hebben in diverse vooral in Londen gevestigde PR-bedrijven een doorstart gemaakt. Noem het post-CA. De reportage ‘Wahlkampf undercover‘ van de Duitse publieke omroep ARD toont aan hoe makkelijk het is om een vuile campagne in te kopen. Bij New Century Media kost dat 800.000 euro. CEO Thomas Borwick van Kanto Systems was eerder werkzaam bij CA en AggregateIQ.

De techniek van micro-targeting voor politieke campagnes die bij de opvolgers van CA aanwezig zijn en tot de toentertijd hoogst onwaarschijnlijk geachte pro-Leave Brexit en verkiezing van Trump leidde wordt ingehuurd door politieke partijen, bedrijven en autoritaire regimes, zoals de Russische Federatie, China, Jordanië of Saoedi-Arabië. Want micro-targeting kan niet alleen gebruikt worden om politieke meningen te beïnvloeden en zo een campagne te winnen, maar ook om degenen die die mening hebben in kaart te brengen, op te sporen en te neutraliseren.

In het onder leiding van de Amsterdamse hoogleraar Robert Rogers in 2019 verschenen rapport Politieke en Sociale Media Manipulatie constateerden de onderzoekers geen aanwijzingen te hebben dat er voor de Provinciale Staten- en Europese parlementsverkiezingen van 2019 buitenlandse desinformatiecampagne of nep-actiegroepen waren gevonden. Dat wil praktisch zeggen dat er in Nederland toen geen gebruik werd gemaakt van post-CA PR-bedrijven voor manipulatie van sociale media, maar laat theoretisch die optie toch open. De aanbieders van deze manipulatieve middelen bleven dus buiten beeld.

Nu we twee jaar verder zijn kan het van belang zijn om opnieuw de vraag te stellen door het verbreden van de onderzoeksvraag of Nederlandse politieke partijen in zee gaan met post-CA bedrijven. Wellicht niet met de dure en prestigieuze PR-bedrijven in Londen die een directe doorstart van CA zijn, maar met bedrijven die de technische middelen inmiddels ook tot hun beschikking hebben en voor kleinere politieke partijen betaalbaar zijn. Het zou van belang zijn om dat te onderzoeken voor de Tweede Kamer verkiezingen van maart 2021 die een veelheid aan kleine, succesvolle partijen opleverde.

Terug bij de Stand van Nederland geeft deze korte uitleg aan dat dit programma het meest interessante en het moeilijkst te achterhalen gebruik van sociale media laat liggen. Het programma geeft een aanzet en laat het erbij. Zo kan bij de kijker zelfs het beeld ontstaan dat dat alles is. Zo gaat informatie vermoedelijk onbedoeld over in desinformatie. Dat kan niet de ambitie zijn van een programma dat zich een onderzoeksprogramma noemt.

Een update van deze uitzending zou eruit kunnen bestaan dat bekeken wordt in hoeverre Nederlandse politieke partijen expertise inkopen voor de manipulatie van sociale media door verspreiding van fake news bij bedrijven die een doorstart van CA zijn. In het verlengde daarvan kan aan politici en bestuurders worden gevraagd of het niet de hoogste tijd is dat Nederlandse politieke partijen collectief een convenant ondertekenen waarin ze verklaren dat ze geen gebruik maken van deze inzet van fake news op sociale media door inhuur van post-CA expertise. Op z’n minst zou hier een debat tussen partijen over opgestart moeten worden. Veelzeggend kan het zijn als partijen weigeren hun handtekening onder zo’n convenant te zetten.

Facebook maakt begin met aanpak van racistische stereotypering

De maatschappelijke bestrijding van stereotypering kent een rangorde. Dat sijpelt door naar sociale media. Het is afhankelijk van de economische macht van minderheden. De krachtigste lobby of de politiek meest machtige groepering komen het eerst aan de beurt. Dus Facebook en Instagram zeggen nu stereotypering van joden en blackface te gaan bestrijden, maar de bestrijding van yellowface, redface, brownface of arabface op deze platforms blijft (nog) achterwege. Uiteraard moet Facebook ergens beginnen, maar deze selectieve aanpak bevestigt het beeld dat racisme relatief is. Facebook plukt na jarenlange druk wat laaghangend fruit in de hoop dat het na deze uitdrukkelijke uiting van daadkracht verder met rust gelaten wordt door overheden. FB-aanhangers van Zwarte Piet kunnen zich voorlopig richten op de kleuren geel, rood, bruin en lichtgetint.

Foto: De Zweeds-Amerikaanse acteur Warner Oland in de film ‘Charlie Chan’s Greatest Case‘ (1933) als de Chinese inspecteur Charlie Chan. Een voorbeeld van yellowface omdat een niet-Aziaat de rol van een Oost-Aziaat speelt. 

Queen Opp en Michelle maken parodie van bekeringsvideo: ‘WE AINT MUSLIM NO MORE’

Sinds een week is er reuring op sociale media over de muziekvideo ‘We ain’t Muslim no more’ van Queen Opp (‘I RUN PHILLY AND IM THE MOST HATED PERSON IN PHILADELPHIA’) en Michelle. Ze zouden nooit moslims zijn geweest, maar net doen alsof ze uit de islam zijn gestapt. Critici vinden dat ze respectloos zijn jegens de islam. Ze storen zich eraan. Queen Opp beroept zich op haar vrijheid van meningsuiting.

Bekeringsvideo’s zijn een apart genre die worden ingegeven door publicitaire, economische en politieke belangen. Soms is het een echt ‘verhaal’, meestal is het fabricatie vanwege het effect. Onderdeel van een industrie. Van moslim naar christen, van christen naar moslim, van moslim naar atheïst, van moslim naar hindoe, van christen naar atheïst, van atheïst naar christen. De mogelijkheden zijn groot. Elk subgenre kent eigen kanalen en belangengroepen. Religie is een lucratieve markt waarop veel geld valt te verdienen. De producenten van Queen Opp en Michelle maken daar handig gebruik van. Door hun groteske overdrijving ondermijnen ze de geloofwaardigheid van de bekeringsvideo. Daarom besteedt dit blog er aandacht aan. 

Kenmerkend is dat de actieve Queen Opp en de apathische Michelle zo gigantisch over de top gaan, dat het er weer aardig op wordt. Zonder talent, maar met durf en brutaliteit weten ze de publiciteit te halen. Hun talent is hun brutaliteit. Hun bekering van de islam naar het christendom is niet alleen nep en immers nog steeds non-nieuws als het echt zou zijn, maar het wordt door hen ook zo geframed dat de indruk niet anders kan zijn dan het nep is. Queen Opp en Michelle zijn met hun producent de ultieme vertegenwoordigers van nep-feitelijkheid tijdens de periode van het Trumpisme. Het is onbeschaamd, narcistisch, gekunsteld, tergend, ijdel en gespeend van elk waarheidsgehalte. Vorm overwoekert de inhoud van individuen die erin verdwijnen.

Foto: Still uit een video op Instagram waarin Queen Opp (links) uitlegt waarom ze zich bekeert van de islam naar het christendom.

Kunstenaar Kate Kretz van Facebook verbannen vanwege haar ‘MAGA Hat series’

Hoe kan Facebook het verschil tussen haatspraak en commentaar op haatspraak zien? Ook als dat laatste van een kunstenaar komt? De Amerikaanse beeldend kunstenaar Kate Kretz (1963) is van Facebook verbannen vanwege de MAGA Hat series (onderdeel van #bullyculture) waarvan ze afbeeldingen had gepost. Ze zouden de ‘community standards’ van Facebook geschonden hebben. In een verklaring van 20 mei 2019 zet Kretz haar beroepspraktijk als worstelende kunstenaar centraal en licht ze toe dat voor haar het gebruik van sociale media van belang is. Ze tekende eerst protest aan tegen de verwijdering van de afbeeldingen uit de MAGA Hat series en voegde er een commentaar aan toe waarin ze onder meer betoogde dat het kunstwerken betrof en net als politieke cartoons ‘het aanstootgevende symbool om erover te praten omvatte’. Uiteindelijk werd haar volledige account op Facebook op 9 mei 2019 geblokkeerd. Op Instagram wordt ze niet geblokkeerd.

Kate Kretz liep aan tegen de ondoorzichtige procedure van Facebook waar vele kunstenaars of journalisten de afgelopen jaren al tegenaan hebben gelopen. Ze werden bijvoorbeeld verbannen voor afbeeldingen van naakt. Zie hier, hier, hier en hier. Kretz heeft kritiek op de procedure van Facebook en is daar tamelijk laatdunkend over (‘It’s disconcerting to think that a 20-something person sitting in a big room in a far corner of the earth (being paid to process yays & nays as expediently as possible) gets to decide with a quick look and the click of a cursor if my work is art and whether it will be allowed to reach my carefully cultivated audience’).

Kretz is tot het inzicht gekomen dat afhankelijkheid van Facebook geen goede zaak is en voorkomen moet worden. Tegelijk vindt ze dat de blokkade van haar Facebook account wat haar onder meer de toegang tot haar mailing list kostte verder gaat dan de censuur van kunstwerken. Dit gaat om de macht van Facebook waar burgers en overheden geen invloed op hebben. Kretz’ pleidooi is een pleidooi om Facebook terug te brengen tot een nutsvoorziening in handen van de overheid met transparant en gecontroleerd toezicht.

Foto 1: Kate Kretz, Instagram. Uit de serie MAGA Hat series, 2019.

Foto 2: Kate Kretz, Instagram. Uit de serie MAGA Hat series met commentaar, 2019.

Facebook zegt uitingen van wit nationalisme, wit separatisme en witte overheersing te gaan verwijderen. Waar te beginnen?

Facebook zegt in een bericht van 27 maart 2019 voortaan uitingen van wit nationalisme, wit separatisme en witte overheersing (white supremacy) te verbannen. Ook op Instagram. Vanaf volgende week zal dit gehandhaafd worden. Het valt af te wachten hoe doelmatig en succesvol Facebook dit nieuwe beleid ten uitvoer gaat brengen. Want het gaat om miljoenen accounts die gemonitord en vervolgens afgesloten moeten worden. Ook moet verhinderd worden dat ze in een andere gedaante of onder een andere naam terugkomen.

Al enkele jaren ligt Facebook onder druk van de politiek en de publieke opinie en krijgt het een tweeledig verwijt. Het zou te weinig doen aan het aanpakken van racisme en haatspraak. Facebook zou ook te terughoudend hebben gehandeld in de aanpak van nepnieuws en de invloed daarvan op politieke campagnes te achteloos hebben ingeschat. Ook vanwege de kosten die monitoring vraagt. Maar op straffe om door de EU of het Amerikaanse congres stevig aangepakt te worden moet Facebook onder druk handelen. Of dat meer dan kosmetisch is zal moeten blijken in de uitvoering. Onderstaande account kan vrezen voor voortbestaan:

Het is niet alleen het racisme of de denkbeelden van witte overheersing die hiermee verbannen worden, maar ook de desinformatie die gebruikt wordt om tot conclusies te komen die in strijd zijn met de feiten en het gezonde verstand. Op z’n minst is dat misleiding. De verwijdering van deze ‘alternatieve feiten’ zal de waarheidsgetrouwheid van Facebook ten goede komen. Op z’n beurt zal dat de ondermijning van het begrip waarheid mogelijk een halt toeroepen. Neem onderstaande posting van @idnl.org die zegt dat Canada in 1970 ‘nog voor 97.5% Europees’ was. Eenvoudig grasduinen op internet toont aan dat de oorspronkelijk bewoners van Canada Inuit en Indianen zijn. Het is weliswaar een feit dat voor 1970 de meeste immigranten (78,3%) uit Europa kwamen (Brits, Italiaans, Duits en Nederlands), maar dat vergeet de oorspronkelijke bewoners die ooit 100% van Niet-Europese oorsprong waren en verwaarloost het feit dat talloze immigranten buiten hun oorspronkelijke nationaliteit trouwen, integreren en opgaan in een land dat bestaat uit allerlei minderheden.

Foto 1: Schermafbeelding van bericht ‘Standing Against Hate’ van Facebook, 27 maart 2019

Foto 2: Schermafbeelding van posting op FB-account van Nationalisme en traditionalisme, 27 februari 2019.

Foto 3: Schermafbeelding van posting op FB-account van Idnl.org, 31 januari 2019.

Joe Walsh en conservatief Amerika. Schoppen van rechts tegen media is onvergelijkbaar met links dat haatspraak wil verbieden

Joe Walsh is een voormalig Republikeins, conservatief congreslid voor Illinois. Ooit lid van de Tea Party causus. Hij is nu gastheer van een conservatief radioprogramma. Walsh was aanvankelijk een aanhanger van Trump, maar kwam daar na de ontmoeting van Trump met Putin en de ontluisterende afsluitende persconferentie in juli 2018 op terug. Walsh noemde Trump een verrader. Walsh steunt het onderzoek van speciale aanklager Robert Mueller naar de samenwerking van Team Trump met het Kremlin. Walsh is vergelijkbaar met het wereldbeeld van andere vanouds conservatieve opinie-makers als Max Boot, Ben Shapiro, John Schindler of Bill Kristol die doorgaans pro-Israël, pro-kleine overheid en een strikte fiscale politiek, anti-abortus, pro-Navo, pro-Westerse alliantie en anti-Putin zijn. Een artikel van Arch Puddington in het conservatieve Weekly Standard gaat in op de vraag in hoeverre conservatieven en Republikeinen de Rusland-politiek van Trump steunen. Zijn Walsh en consorten de regel of de uitzondering binnen de conservatieve beweging in de VS?

Bij genoemd wereldbeeld hoort de opvatting van ongebreidelde persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting. Zoals Jaap Tielbeke in een artikel in De Groene uitlegt valt dat te herleiden tot de liberale filosoof John Stuart Mill die van mening was dat ‘een ongehinderde uitwisseling van ideeën‘ in het publieke debat ‘een essentiële voorwaarde‘ was ‘om dichter bij de waarheid te komen’. Tielbeke doet het af als ‘naïef‘ en ‘een valse voorstelling van zaken’ omdat ‘de vrije markt voor ideeën een illusie’ is. Overigens des te meer omdat door de verslechterde economische situatie van traditionele media de rol van de journalistiek is afgenomen en er gaten zijn gevallen in ‘de vrije markt voor ideeën‘ en nieuwe media als Facebook tot nu toe onvoldoende beseffen en aarzelen om de verantwoordelijkheid te nemen die bij hun journalistieke verplichtingen past. 

Walsh’ tweet verwijst in de tweede alinea (‘hate speech banned’) naar complotdenker Alex Jones en diens radicaal-rechts vehikel ‘Infowars’. Zoals techsite The Verge in het artikel ‘How Alex Jones lost his info war; Misinformation is fine — but hate speech isn’t’ opmerkt is Jones door de techbedrijven behalve Twitter in de ban gedaan vanwege haatspraak of aanzetten tot haat. Casey Newton vraagt zich trouwens af of de echte uitdaging voor de techbedrijven pas komt als gebruikers de inhoud van Jones’ programma’s gaan kopiëren.

Walsh’ vergelijking tussen rechts dat niet gelooft in persvrijheid en links dat niet gelooft in vrijheid van meningsuiting is onevenwichtig. Het eerste is realiteit, maar het tweede niet. Trumps tirades tegen ‘de pers als vijand van het volk’ omdat nieuwsorganisaties ‘nepnieuws’ zouden bieden is een afleiding om de actuele en nog te verschijnen verslagen van de media over de uitkomsten van de onderzoeken naar de samenzwering van Team Trump met het Kremlin in een kwaad daglicht te stellen. Walsh heeft gelijk dat Trumps achterban hem daarin steunt. Ook onafhankelijk kiezers zijn gevoelig voor die continue tirades van Trump en zijn waterdragers tegen de media. Enig bewijs dat media werkelijk vijanden van het volk zijn ontbreekt echter.

Dat is anders met haatspraak. Zoals ook Tielbeke stelt is een ‘een ongehinderde uitwisseling van ideeën’ waarin het denken van Alex Jones past naïef. Niet alleen omdat de ‘vrije markt van ideeën’ van de traditionele media een illusie is en nieuwe (sociale) media nu pas schoorvoetend hun journalistieke verantwoordelijkheid beginnen te nemen, maar ook omdat in de echokamers van de sociale media per definitie een publiek debat ontbreekt waarbij de beste ideeën komen bovendrijven. Hier moeten overheden op inspringen om het open, publieke debat en de democratie te redden. Door zelf actie te nemen en richtlijnen op te stellen, en door bedrijven te verplichten tot actie. Het is Jones’ intentie niet om zijn meningen te meten met die van anderen en zonodig in te wisselen voor een betere mening. Kwam Jones met het verspreiden van desinformatie jarenlang weg, nu hij wordt aangesproken op haatspraak of aanzet tot haat lijkt ineens de maat vol te zijn. Als indirecte terechtwijzing van Trump? De maat die allang vol was, maar eindelijk echt als vol bevonden wordt. 

Foto: Tweet van Joe Walsh, 9 augustus 2018.

Politie gaat dom en ‘politiek’ met sociale media om. Dat moet anders

Een tweet van de Politie Nederland over de komst van ‘vluchtelingen’ en de constatering dat dat niet tot meer criminaliteit zou leiden. Dit is zo onzorgvuldig en slordig geformuleerd dat het vooral vragen oproept over het niveau van de Nederlandse politie. Door herstructureringen en bezuinigingen presteert de Nederlandse politie ondergemiddeld. Niet alleen in de opsporing en organisatie, maar ook intellectueel zoals deze tweet bevestigt.

De tweet heeft het over ‘vluchtelingen’ waar het asielzoekers bedoelt. Pas in de asielprocedure wordt bepaald of een asielzoeker valt onder het Vluchtelingenverdrag. Zo’n asielzoeker krijgt de status van vluchteling. Daarnaast is de claim dat de komst van ‘vluchtelingen’ niet leidt tot meer criminaliteit onjuist en wordt notabene in de tweet zelf weerlegd. Want er staat dat ‘vluchtelingen’ de afgelopen 3 maanden een beperkt aantal vooral lichte vergrijpen pleegden. Dat kan logischerwijs niet anders inhouden dan dat de criminaliteit in Nederland in absolute zin is toegenomen. Mogelijk niet in relatieve zin als ‘vluchtelingen’ gemiddeld minder vergrijpen pleegden dan andere inwoners van Nederland, maar die nuancering brengt de tweet niet aan.

Waarom moet de politie een tweet met politieke inhoud naar buiten brengen? Wat is de noodzaak daartoe? De politie moet boeven vangen -wat het onvoldoende doet- en zich niet met onzorgvuldige en onjuiste tweets die vooral de domheid van de politie benadrukken in het publieke debat begeven. De geloofwaardigheid van de Nederlandse politie is niet hoog en wordt er met een campagne van politieke interventies nog minder op.

Publiciste Linda Duits schetst in een artikel voor NRC met de veelzeggende titel ‘Agent, u twittert zelf ook dom’ de wijze waarop de politie sociale media gebruikt. Duits constateert dat de politie maar wat aanrotzooit: ‘De politie heeft een algemeen twitteraccount en iedere politieregio heeft een eigen twitterkanaal. Daarnaast is er een wildgroei aan lokale accounts. Ze voeren meestal het logo van de politie en in de bio staat vaak vermeld dat het een officieel account betreft. Wijkagenten of -bureaus informeren burgers over van alles en nog wat via zulke kanalen. Ze schrijven over bijzondere gebeurtenissen, geven anti-inbraaktips of laten hun mening horen. Er lijkt daarbij geen enkele sturing of controle van bovenaf te zijn. Het aantal feitelijk onjuiste of ethisch discutabele berichten is inmiddels zo hoog dat er niet meer van incidenten gesproken kan worden.‘

Op 20 januari bracht NRC het bericht dat ‘twitterende tegenstanders van azc’s rekening moeten houden met een bezoekje van de politie’. NRC: ‘Met die huisbezoeken probeert de politie de burger ervan te doordringen „welk effect een post of tweet op internet kan hebben”, zegt een woordvoerder van de Nationale Politie. Met tien ‘realtime intelligence-eenheden’, groepjes digitale rechercheurs verspreid over het hele land, worden Facebook-pagina’s en Twitter-accounts in de gaten gehouden. Er wordt gelet op posts die „te ver” gaan.’ Dit optreden gaat de verdedigers van de vrijheid van meningsuiting weer te ver. Een burger kan aangesproken worden bij een oproep tot geweld of aanzet tot haat op Facebook of Twitter. Omdat iemand zich zo buiten de grenzen van de rechtsstaat begeeft. Als dat niet aan de orde is moet iedere Nederlander zich vrij uit kunnen spreken over politieke onderwerpen. Ook tegen de komst van migranten of de vestiging van een azc.

Het is de hoogste tijd dat op aanwijzing van het ministerie van Veiligheid en Justitie de top van de Nationale Politie wordt verplicht richtlijnen te ontwikkelen en als de bliksem in te voeren voor het gebruik van sociale media in alle geledingen binnen de politie-organisatie. Dat betreft zowel het eigen gebruik van sociale media als het toezicht op en corrigerend optreden van burgers in hun gebruik van sociale media. Doordat dit beleid klaarblijkelijk ontbreekt heeft de politie te veel ruimte gekregen om maar wat aan te rotzooien. De politie treedt incidenteel zelfs in strijd met de grondwet op. Volgens Duits is bij de politie ‘het aantal feitelijk onjuiste of ethisch discutabele berichten inmiddels zo hoog dat er niet meer van incidenten gesproken kan worden’.

Foto: Schermafbeelding van tweet van de Nationale Politie van 11 december 2015 met reactie.

SelfieGang met Leroy Fer leidt tot reacties op reacties op reacties

Kamerleden Ahmed Marcouch (Integratie) en Keklik Yücel (Emancipatie) hebben namens de PvdA kamervragen aan de ministers Opstelten en Plasterk gesteld. Leroy Fer plaatste vrijdag 14 november bovenstaande foto op sociale media. Onder de titel ‘SelfieGang!’. Nederland speelde op de zondag erna tegen Letland. Op zaterdag kwamen Sinterklaas en Zwarte Piet in Gouda aan. Dat zorgde voor veel onrust en tegengestelde reacties. De plaatsing van de foto leidde tot reacties die in sommige media als racistisch werden bestempeld.

Keklik Yücel ziet er weerzinwekkende reacties in en vraagt om actie: ‘De Partij van de Arbeid wil dat het Openbaar Ministerie onderzoek doet en eventueel vervolging instelt tegen mensen die zich via social media discriminerend hebben uitgelaten over spelers van het Nederlands voetbalelftal.’ Leroy Fer is ‘verdrietig‘ en ‘teleurgesteld’ over de reacties die hem naar eigen zeggen diep raken.

Zijn beledigingen (‘aap’, ‘zwarte pieten’, ‘bananen shake’, ‘kabel’) vervolging waard? Hadewych Minis maakte een schermafbeelding van een deel van de reacties. In de reacties op de reacties worden ‘discriminatie’ en ‘racisme’ overigens door elkaar gehaald. Wat nou precies de meest gewraakte reacties zijn is nog lastig te achterhalen. Zo ontstaat weer eens opiniërend debat zonder feiten. Het ziet ernaar uit dat de beledigingen aan het adres van deze voetbalspelers stupide, onaardig en simpel van geest zijn. Racisme bestaat. Aanzetten tot haat lijkt hier echter niet aan de orde. Vervolging door het OM wegens ‘belediging’ of ‘discriminatie’ waar de PvdA in de kamervragen op doelt is even ongepast als de ongepaste reacties zelf. Onfris, maar geen halszaak.

Malevich: Religion – Kunst – Lebensart

Is het zo simpel? De Russische kunstenaar Kasimir Malevich die rond 1927 vindt dat kunst de religie vervangt. In elk geval omvat en inlijft. Het spirituele zou al in de kunst zitten. Nu wordt zo’n 90 jaar later de kunst op haar beurt ook weer vervangen. Het wordt van haar voetstuk gestoten. Zie hoe politiek en bestuur limiteren.

De ‘Lebensart‘ of manier van leven vervangt nu kunst en religie. Zo simpel is het. Of Malevich dat zo’n eeuw geleden nou zo bedoeld heeft. Of onbedoeld toch anders. Dat valt niet meer tegen te spreken. De overgang van religie naar kunst en manier van leven valt in bovenstaand schema te lezen. Hoe onze kunsthistorici ook proberen iets anders aan te tonen. In hun gelijk dat het gelijk van Malevich is. Maar niet het gelijk van 2014.

Foto 1: Kasimir Malevich: Verklarende kaart uit 1927 (Duitse versie): Religion- Kunst- Lebensart. Te zien in het Stedelijk Museum. (eigen foto). 

Foto 2: Instagram foto (spiegel selfie) door Elfa Begic met tag Lebensart, januari 2014.

Gaan Nederlandse leraren studenten online monitoren?

De toekomst hoe scholen de sociale media van studenten volgen om deze te disciplineren kondigt zich aan in Californië. Somini Sengupta beschrijft het in The New York Times. Eerder besteedde The Huffington Post er aandacht aan. Gaan leraren straks online om studenten te monitoren? In de VS kondigt deze ontwikkeling zich nu aan. Het techbedrijf Geo Listening wordt door scholen betaald om studenten op hun sociale media te volgen. Onder het mom van de veiligheid van studenten. Dat gebeurt volgens GL-directeur Chris Frydrach door een combinatie van technologie en een boel menselijk kapitaal. Een monitorprogramma zoekt naar sleutelwoorden en gevoelens op openbaar toegankelijke berichten (‘sentiments on posts’).

Uitbesteden aan bedrijven door scholen om studenten te monitoren is big business. Zo betaalt het Glendale schooldistrict in Californië Geo Listening 40.500 dollar (30.000 euro). Voorstelbaar is dat deze ontwikkeling binnen enkele jaren naar Nederland overwaait. En schoolbesturen particuliere bedrijven inhuren om hun studenten op Facebook, Twitter, Instagram, Hyves of in welk programma dan ook te volgen. Waar in de VS wapengebruik een reden is om pro-actief in te grijpen, zijn dat in Nederland vooral pesten en zelfmoord.

Digitale monitorprogramma’s die studenten volgen kunnen in strijd komen met de vrijheid van meningsuiting. Big Brother volgt Little Brother. Daarom moeten de politiek en schoolbesturen goed nadenken voordat ze aan de slag gaan met de privatisering van een deel van het onderwijs. Van de andere kant  bepalen Facebook en Google nu al de manier van denken en de keuzes die studenten maken zonder dat ze dit beseffen. Dus hoe hypocriet is de opwinding over een ontwikkeling die hiermee in lijn is? Echte oplossing zijn niet programma’s die studenten monitoren, maar lesprogramma’s die studenten mediawijsheid bijbrengen. Nog steeds een ondergeschoven kindje in het Nederlands onderwijsprogramma. Nu kan de omslag nog gemaakt worden.

Foto’s: Schermafbeeldingen van Geo Listening.