Durft Kremlin de gok aan van een Oekraïne-gambiet?

Sinds 2014 is er in Europa sprake van een oorlog tussen twee landen die nog steeds voortduurt. De Russische Federatie bezette in dat jaar de Oekraïense Krim en initieerde een strijd in Oost-Oekraïne, in het gebied dat de Donbas wordt genoemd. Een kapotgeschoten en onder Russische controle staande regio in Oekraïne. In maart 2014 bevestigde met 100 stemmen voor de Algemene Vergadering van de VN in Resolutie 68/262 de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne en verklaarde een Russisch referendum over de Krim ongeldig.

De Russische agressie van 2014 werd beantwoord met een slappe reactie van het Westen. De toenmalige leiders president Obama en premier Cameron maakten niet waar dat in 1994 hun landen de handtekening hadden gezet onder het Boedapester Memorandum dat de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraine garandeerde. Dat land had als belangrijke kernmacht na onderhandelingen met de VS en de Russische Federatie de (weliswaar verouderde) kernwapens ingewisseld in ruil voor die garantie van autonomie. Het gaf immers een belangrijk defensief wapen uit handen.

Het leiderschap van de Russische Federatie negeerde in 2014 de garantie door een onrechtmatige inname van de Krim en onrechtmatige militaire inmenging in Oost-Oekraïne en de VS en het VK wisten niet hoe snel ze smoezen konden verzinnen om niet militair in te hoeven grijpen. Ze volstonden met economische sancties. Ze lieten Oekraïne vallen.

Het idee bestaat dat de slappe reactie van president Obama en premier Cameron in 2014 heeft geleid tot de gespannen situatie van nu met het risico van een grootschalige, bloedige invasie van delen van Oekraïne door troepen van de Russische Federatie. President Poetin is overmoedig geworden. President Biden was in 2014 vice-president onder Obama en zag hoe slecht voorbereid de VS waren op de Russische agressie en hoe aarzelend en ondoelmatig Obama reageerde.

Biden heeft geleerd van de reactie van Obama in 2014. Hij poogt het Kremlin af te troeven in de informatieoorlog door het continu lekken van informatie van de eigen inlichtingendiensten over de Russische vorderingen op het strijdtoneel en de oorlogsplannen. Zo heeft de VS het het Kremlin lastig gemaakt door de ‘false flag’-plannen van het Kremlin als excuus voor een inval in Oekraïne naar buiten te brengen.

Op wat complotdenkers na wordt in het Westen deze Russisch desinformatie toch niet geloofd, maar dat is voor de Russische campagne niet van belang. Het is in eerste instantie bedoeld voor intern gebruik. Het dient om de Russische bevolking via de gelijkgeschakelde staatspers achter een oorlog met Oekraïne te krijgen. Ook hier geldt het uitgangspunt van de buitenlandse politiek dat het in de kern altijd binnenlandse politiek is.

De opzet van het Kremlin sinds 2014 en de jaren daarvoor, omdat de toenmalige invasie van de Krim een lange voorbereidingstijd van jaren had, is duidelijk: het destabiliseren van Oekraïne zodat dit land niet aan de voorwaarden kan voldoen om lid te worden van NAVO en EU. Iets wat dit land graag wil om zich te ontworstelen aan de Russische invloed en bescherming te zoeken onder de paraplu van het Westen. Oekraïne als soeverein land heeft daar volgens internationale verdragen die notabene door de rechtsvoorganger van de Russische Federatie zijn ondertekend ook alle recht toe.

Nu is 75% van de Russische krijgsmacht rond Oekraïne samengetrokken. Dat is geen toeval, maar het resultaat van een grootscheepse operatie die een voorbereidingstijd van jaren vergt. Zoals in 2014 de invasie van de Krim. Er lekt uit westerse bronnen steeds meer informatie dat steeds meer Russische troepen hun basiskamp hebben verlaten en in tamelijk oncomfortabele omstandigheden provisorisch worden gehuisvest dicht bij de grens met Oekraïne. Het materiaal van de Russische krijgsmacht kan up to date zijn, het sociale aspect en de organisatie zijn dat niet. Deze situatie kan niet al te lang voortduren. Of de Russen vallen definitief Oekraïne binnen of ze trekken zich terug, verder van de grens. Maar dat laatste leidt tot gezichtsverlies van president Poetin en het leiderschap in het Kremlin.

Worden zo Oekraïne en Europa een oorlog ingerommeld die Poetin durft te beginnen omdat hij denkt die te kunnen winnen? Nog is er een weg terug via de diplomatie. Maar denkt Poetin dat er voor hem nog een weg terug is? Poetin is geen serieuze schaker als hij denkt met zijn Oekraïne-gambiet de strijd te kunnen winnen. Poetin is een gokker die een slag probeert te winnen, maar onvoldoende lijkt te zien wat dat voor zijn eigen toekomst en de toekomst van de Russische Federatie betekent. De tegenstanders zijn beter voorbereid dan in de vorige match in 2014. Aan de rand van de afgrond houdt de wereld de adem in.

Kritiek van Max Pam op de ondermaatse televisie-journalistiek van de Nederlandse publieke omroep is deels terecht. Een antwoord

Deels mee eens Max. De Nederlandse treurbuis is wat de journalistieke kwaliteit betreft te triest voor woorden. Af en toe komt Nieuwsuur met een onderzoek of een reportage van niveau, er is HUMAN met de diepgravende analyse van Medialogica (misleiding aanschaf taser door Nationale Politie) en KRO-NCRV’s Pointer heeft ook af en toe goede analyses. Maar talkshows zoals OP1 zijn van een bedroevend ondermaats niveau. Ze zijn niet serieus te nemen als journalistiek medium.

Van de andere kant past enige relativering over de macht van de Nederlandse media. We moeten ze daarom niet te zwaar vallen. Want het zijn in de eerste plaats de politiek en het bedrijfsleven die de autoritaire regimes van de Russische Federatie (gas, olie) en China (van alles) geen strobreed in de weg willen en durven leggen.

Wat zou logischer zijn dan een boycot van China? Vanwege Tibet, vanwege de concentratiekampen waarin Oeigoeren zijn opgesloten, vanwege het verbreken van de afspraken over Hong Kong, vanwege de agressie en annexatie in de Chinese Zee en vanwege de op de EU gerichte campagne van misleiding. Maar de politiek en het bedrijfsleven doen niks. Zelfs geen symbolisch gebaar.

Hetzelfde geldt voor de opstelling van het Westen tegenover het Kremlin. Die is te terughoudend. Het machtscentrum dat al sinds de jaren 1960 de anti-Westerse terroristen steunt. Nu weer de Taliban in Afghanistan. Toenmalige president Obama en de Britse premier Cameron deden niks toen de Russen in 2014 tegen alle garanties in van het Boedapest Memorandum de Krim militair bezetten en inlijfden. Evenmin reageert het Westen krachtig op de reguliere Russische troepen die illegaal in Oost-Oekraine zijn gestationeerd.

Dus ja, de Nederlandse media excelleren in trivialiteiten en weten niet meer wat belangrijk is. Maar nee, dat weten de Westerse regeringen evenmin. Dus het valt de media niet echt kwalijk te nemen dat ze niet doen wat de Westerse staten nalaten. Op allerlei manieren volgt de Nederlandse televisie-journalistiek de agenda van anderen. Dat pakt extra beroerd uit als die anderen een verkeerde agenda hebben.

NB: Wat anders is waarom de Nederlandse publieke omroep de zomerperiode zonder voetbal en wielrennen benut om bijna uitsluitend oude sportprogramma’s, reeksen en reeksen detectives en oude, naar nostalgie neigende televisieprogramma’s uit te zenden. Dat warme bad gaat aardig vervelen en verdooft na verloop van tijd alle prikkels. Waarom geen kunstprogramma’s? Waarom geen politieke documentaires (de fantastische documentaire van Sergei Loznitsa over de begrafenis van Stalin). Waarom geen belangwekkende cinematografische werken van auteurs-regisseurs die alleen een oudere generatie nog lijkt te kennen? Waarom sluit de Nederlandse publieke omroep tijdens de zomerstop niet twee van de drie netten? Dan zijn we gelijk verlost van die ondermaatse talkshows waar je terecht kritiek op hebt.

Foto 1: Post op Facebook van Max Pam, 1 juli 2020.

Foto 2: Aankondiging van de Detectivezomer van KRO-NCRV, juni 2020.

Foto 3: Still uit de documentaire State Funeral (2019) van Sergei Loznitsa.

Adam Schiff verwijst naar het Boedapest Memorandum en de Russische agressie, en springt over Obama heen naar Trump

Voor- en tegenstanders waren er gisteren over eens dat ‘House Manager’ Adam Schiff op de eerste dag van de drie dagen waarop de Democraten hun zaak in de Senaat kunnen bepleiten een overtuigend verhaal heeft gehouden. Stap voor stap maakte hij in een urenlang betoog duidelijk wat president Trump gedaan heeft en waarom het voor waarheidsvinding nodig is om getuigen en documenten aan de rechtszaak toe te voegen. Dit fragment eindigt met zijn woorden ‘For help with a political campaign?’ Hoe moeten we dit fragment duiden?

Schiff verwijst naar het Boedapast Memorandum 1994 waarin Oekraïne naast Wit-Rusland en Kazachstan de eigen (verouderde) kernmacht opgaf in ruil voor de garantie van de Russische Federatie, de VS en het VK de territoriale integriteit te beschermen. Zoals we weten werd in 2014 de Oekraïense territoriale integriteit door de Russische Federatie geschonden toen dat land de Oekraïense Krim bezette. Dat was onrechtmatig en werd veroordeeld door de meerderheid van de staten in de Algemene Vergadering van de VN op 27 maart 2014 in resolutie 68/262. In reactie legden voornamelijk Westerse landen de Russische Federatie sancties op.

Er zijn internationale verdragen (San Francisco 1945, Helsinki 1975, Parijs 1990, Boedapest 1994) waarin de territoriale integriteit en soevereiniteit van landen wordt gegarandeerd. Maar dat verwordt tot een papieren werkelijkheid als er bij overtreding geen geloofwaardige en krachtige actie op volgt om die rechtsorde af te dwingen. Dat staat op het spel, namelijk de geloofwaardigheid van de internationale rechtsorde.

Het gaat er dus om of de internationale gemeenschap met verwijzing naar de internationale rechtsorde de agressor tot de orde roept. Als dat niet gebeurt, dan betekent dat een verlaging van het niveau van agressie voor een volgend conflict. Nu hard en duidelijk optreden kan leed in de toekomst voorkomen. De Tweede Wereldoorlog begon in München 1938 en gaf het Derde Rijk het idee dat het de internationale rechtsorde kon oprekken. Zoals het toen niet alleen om het Sudetenland ging, ging het in 2014 niet uitsluitend om Oekraïne.

De agressie van de Russische Federatie werd ondanks de beloftes niet door de VS en het VK nagekomen. Deze landen lieten Oekraïne in de steek. President Obama en premier Cameron waren daarvoor verantwoordelijk. Hier kwam in 2014 veel kritiek op. Obama die vooraf de Russen blijkbaar geen afdoende waarschuwing had gegeven om de Krim niet te bezetten -en dus diplomatiek in gebreke was gebleven- handelde afwachtend. De Russische operatie was in de jaren daarvoor voorbereid en daarvan had de VS op de hoogte moeten zijn.

Hoe moeten we Schiffs opmerking ‘For help with a political campaign?’ opvatten? Het lijkt terug te slaan op president Trump die vuile zaak maakte met het Kremlin en met behulp van de Russen de Democratische presidentskandidaat Joe Biden via Oekraine vanwege binnenlandse partijpolitieke redenen in een kwaad daglicht probeerde te stellen. Wat mislukte en als een boemerang terugsloeg op Trump met de impeachment procedure tot gevolg. Maar de schending door de Russische Federatie van het Boedapest Memorandum dateert uit 2014 en voor de uitblijvende reactie en het niet nakomen van de garantie in de vorm van een Amerikaanse handtekening onder het memorandum is president Obama verantwoordelijk. Hij bleef in 2014 en in de jaren daarvoor toen hij de Russen had moeten waarschuwen niet de rode lijn van de bezetting van de Krim te overschrijden op zijn handen zitten. Ja, de VS braken hun woord. Maar niet alleen onder Trump.

May treedt af. Welke les valt er te trekken uit de chaos en het chagrijn in de Britse politiek?

Met een brekende stem en wellende tranen kondigde de Britse premier Theresa May vanochtend haar ontslag aan. Ze stapt per 7 juni 2019 op. May was partijleider en premier sinds 13 juli 2016. Ze heeft de drie jaar net niet volgemaakt. De spin draait nu op volle toeren om dit nieuwsfeit een bepaalde kant op te buigen.

Bijvoorbeeld in de richting van haar opvolger. Daarover is binnen de Conservatieve partij een strijd ontbrand. Andrea Leadsom en Boris Johnson zijn de namen die het vaakst worden genoemd. May stapt niet vrijwillig op, maar onder druk. De teneur is dat zij nooit grip op de politiek kreeg en de Brexit-hardliners binnen haar partij haar het leven zuur maakten. Door de tactiek van de verschroeide aarde ligt de geloofwaardigheid van de Britse politiek grotendeels aan gruizelementen. Vooral de twee grootste partijen de Tories en Labour hebben de afgelopen drie jaar onder zwakke leiding onzeker, onevenwichtig en kortzichtig gehandeld.

May liet zich koeioneren door de hardliners en verloor zo aan aanzien en politiek kapitaal om een gematigde oplossing door het midden met Labour, LibDems, SNP, Greens, Change UK en Plaid Cymru te vinden.

Premier May liet zich gijzelen door de Brexiteers binnen en buiten haar partij. Het radicale midden in de Britse politiek is hopelijk niet dood, maar is door een weinig daadkrachtige May en een strategisch zwakke Jeremy Corbyn slecht bediend. Het wachten is op een generatiewisseling waarbij niet de 55-plussers met hun negatieve politiek de politiek domineren, maar de twintigers en dertigers met constructieve en open blik opstomen naar het centrum van de macht en weer aanhaken bij Europa. Nederland weet nu hoe het niet moet.

Het rechts-radicalisme van Jacob Rees-Mogg en het links-radicalisme van Corbyn leidt tot verdeeldheid, stilstand, chaos en een eigen gelijk dat in het eigen domein keer op keer bevestigd wordt, maar de politiek als middel om macht met elkaar te verdelen verkruimelt tot een verzuurde feesttaart van onheilsprofeten.

Foto: Tweet van de Londense burgemeester Sadiq Khan (Labour), 24 mei 2019.

Het verraad is niet het niet doorgaan van de Brexit, maar de Brexit

De logica van de Brexit, of liever gezegd de onlogica ervan, zoals verwoord door UKIP. Mijn reactie bij bovenstaande video:

The 2016 referendum was non-binding and advisory. So it is not required by law that the result (51.9% for and 48.1% against) is followed.

In addition, there are two more considerations to skeptically look at the result from 2016 and to re-evaluate it now: 1) the many irregularities with funding from the Leave campaign encountered by the Commons committee of Damian Collins and the government’s refusal to seriously examine it; 2) the increasing insight among large parts of the British population who now realize better than in 2016 that the diffusion of information was misleading.

The 2016 referendum was the second referendum. The first took place in 1975 and agreed to continue membership of the then EC. The logic is that if a second referendum cannot be held, the 2016 referendum must be declared invalid afterwards. Why no third referendum can be held if no second referendum could be held is food for logic.

UKIP Leader Gerard Batten proposes that the UK leave the EU as a divorce that can be negotiated, but that is not its most important feature. The withdrawal could hardly be negotiated because the EU followed its own procedures and the UK as a departing and breaking party (and member of the EU) had barely any negotiating power and had to endorse the EU’s common rules and had to act accordingly. Both parties (EU and UK) are members of the same club and therefore subject to its rules.

Ruud Koopmans: Westen moet zich weerbaarder opstellen tegenover intolerante islam. Kansen voor de sociaal-democratie?

‘Als zoiets in naam van jouw religie gebeurt, heb je de verantwoordelijkheid om te handelen. Maar ook nu wordt weer gezegd dat dit niets met de islam te maken heeft’. Aldus de in Duitsland werkzame Nederlandse hoogleraar sociologie en migratie-onderzoek Ruud Koopmans in een interview met Wierd Duk in het AD naar aanleiding van de recente aanslag op een kerstmarkt in Berlijn in naam van de islam.

Het stoort Koopmans dat moslims, linkse media, linkse wetenschappers en politici zeggen dat zo’n aanslag niets met de islam te maken heeft. Dat kan uitgebreid worden met christelijke opiniemakers. Zo framede Trouw in 2015 in een kop in een indirect witwassen van het christendom dat de verwoesting van Palmyra niets met religie te maken had. President Obama en toenmalig premier Cameron meenden in 2014 zelfs te moeten zeggen dat ISIS niet met de islam te maken had, terwijl ze dat als niet-moslims helemaal niet te bepalen hadden. Het is menselijk om verdiensten te claimen en geen verantwoordelijkheid te nemen voor negatieve ontwikkelingen. Maar het wordt een politieke chaos als allerlei belanghebbenden vanwege de eigen politieke agenda de islam voor hun eigen karretje spannen. Dat ontneemt het zicht op de werkelijkheid en blokkeert een open debat over de islam. Het ontkennen van de kwalijke kanten van de islam is een politieke ramp.

Koopmans voelt zich een roepende in de woestijn. Hij neemt zowel afstand van de rechts-populisten van de PVV en AfD waar hij niets mee te maken wil hebben, als van de intolerante islam die naar zijn schatting zo’n 500 miljoen moslims omvat waarvan er 50 miljoen geweld zouden accepteren om de islam te verdedigen, als van de linkse kosmopolieten die hun kop in het zand steken en zich neerbuigend gedragen tegenover de critici van de multiculturele samenleving die al te makkelijk als achterlijk en racistisch worden benoemd.

Koopmans zegt zich een ouderwetse sociaal-democraat te voelen, maar geeft aan dat het lastig is om je met het onderwerp van integratie en islam politiek in het midden op te houden. Des te meer omdat het gezag van de sociaal-democratie is weggevaagd. Tussen ‘gewone’ religiekritiek op de islam en de islamofobie van rechts-populisten in. Koopmans gaat uit van een rechtsstatelijke opstelling en vraagt om wat gezond verstand: ‘We moeten veel duidelijker definiëren wat de kern van de rechtsstaat is. Nu is het enorm moeilijk om migranten, die zonder papieren of met valse identiteitsbewijzen zijn binnengekomen, uit te zetten. (..) Dit soort verwrongen gedrag ondermijnt juist de rechtsstaat. Het is een gevolg van verkeerde politieke beslissingen als hier zoveel kwaadwillenden kunnen rondlopen, die niet uitgezet kunnen worden. Dat zijn misstanden die doden kunnen kosten. Het is ook niet rechtsstatelijk om iedereen maar binnen te laten en daarmee gewetenloze mensensmokkelaars in de kaart te spelen. Hoe kan dat een ‘Europese waarde’ zijn?‘

Koopmans sluit aan bij sociaal-democratische denkers als Paul Scheffer die voorstander zijn van de EU, en het als noodzaak zien dat de buitengrenzen goed bewaakt worden en staten weer controle over het eigen territorium krijgen. Zie hier zijn artikel ‘Groot Europa is zwak Europa’. Niet de derde, maar de vierde weg. Tussen de 1) intolerante islam, 2) multiculturele denkers en goedwillende  kosmopolieten die vanuit hun eigen reservaat neerkijken op burgers die zich uit arren moede wenden tot het tegengeluid van rechts-populisten en 3) rechts-populisten die de EU en de democratie willen breken en de islam daarvoor als middel gebruiken.

Koopmans meent dat de westerse democratieën zich veel weerbaarder dan nu op moeten stellen om de eigen waarden overeind te houden. Feitelijk biedt deze klare rechtsstatelijke lijn de sociaal-democratie enorme kansen tussen het elitaire kosmopolitisme (GroenLinks, D66), het rechts-populisme (PVV, VNL, GeenPeil, FvD) en het goedpraten van de kwalijke kanten van de islam en religie in het algemeen in (DENK, CDA). PvdA-leider Lodewijk Asscher kan zo met gematigd nationalisme en anti-globalisme nieuwe kansen creëren voor zijn partij als hij bovengenoemde uitgangspunten duidelijk en overtuigend verwoordt. Luistert hij naar Koopmans?

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ”Het Westen moet zich veel weerbaarder opstellen’’ in het AD, 4 januari 2017.

Facebook verwijdert iconische foto van 9-jarig napalmmeisje vanwege naaktheid. Machtsmisbruik of preutsheid?

Dit is de iconische foto van het ‘napalmmeisje’ in Vietnam. Een foto van Nick Ut met onder meer centraal in beeld de 9-jarige Phan Thị Kim Phúc met napalm op haar lichaam. Ze was naakt omdat haar kleren door de napalm waren verbrand. Haar dorp Trang Bang was op 8 juni 1972 gebombardeerd door de Zuid-Vietnamese luchtmacht omdat vermoed werd dat er strijders van de Vietcong aanwezig waren. Ut won er de World Press Photo en Pulitzerprijs mee. De foto hielp er aan mee om de publieke opinie te beïnvloeden en te doen kantelen. Vanaf 1973 trokken de Amerikaanse troepen zich geleidelijk terug uit Vietnam.

De foto is niet te zien op Facebook, zo bericht nu.nl in een bericht. Het napalmmeisje zou te naakt zijn en mogelijk zelfs kinderporno zijn. Aanleiding was de Noorse krant Aftenposten die de foto plaatste bij een artikel op Facebook, waarna het sociale netwerk die verwijderde. Nu’nl: ‘Facebook zegt vrijdag dat het bij beelden van naakte kinderen moeilijk is onderscheid te maken tussen geoorloofde nieuwsfoto’s en kinderporno.’ Opmerkelijk is dat niet het geweld van een oorlog, maar de naaktheid van een 9-jarig meisje door Facebook als reden voor verwijdering wordt aangevoerd. Ik plaats dit commentaar met foto op Facebook.

Wat gaat er verkeerd als een foto die in het historische geheugen van generaties is gegrift, prestigieuze prijzen won en eraan meehielp om de publieke opinie te beïnvloeden door Facebook wordt verwijderd? Is hier sprake van nieuwe truttigheid of machtsmisbruik van internetbedrijven die onder een hoedje met regeringen spelen? Kinderporno wordt door politici vaak aangevoerd om maatregelen te nemen die neerkomen op de inperking van de internetvrijheid. Pornografie als excuus voor staatscensuur. Het is absurd dat Facebook meent een historisch belangrijke foto te moeten censureren vanwege de naaktheid van een 9-jarig meisje. Ook nog eens ‘functioneel naakt’ omdat het de verbranding van haar kleren en lichaam accentueert.

Deze ingreep door Facebook zegt dat dit bedrijf te veel macht heeft en er niet weet mee om te gaan. Er is onderhand een catalogus van fouten van Facebook te maken over de bizarre en preutse omgang met naakt. Zoals kankerpatiënte Beth Whaanga, de activistische feministes van FEMEN die hun blote borsten gebruiken als politiek wapen of kunstenaars als Jans Muskee van wie een tekening leidde tot de tijdelijke afsluiting van zijn Facebook-account. Het is de hoogste tijd dat Facebook door de gebruikers tot de orde wordt geroepen.

Foto: Nick Ut, Napalm Girl. Vietnam, 1972.

Paul Cliteur ziet secularisering als beste antwoord op problemen van het Midden-Oosten

‘Obama, Cameron, Ban Ki-moon, al deze leiders zeggen dat dit conflict niet om godsdienst gaat. Daar gaat het juist wel om. Onze samenleving is dusdanig geseculariseerd dat we niet snappen dat mensen bereid zijn te sterven voor hun geloof. In de zestiende en zeventiende eeuw, toen Europa werd verscheurd door godsdiensttwisten, begrepen ze dat wel. Als onze leiders dit probleem niet op een andere manier gaan aanpakken, wordt ook de 21ste eeuw een tijdperk van godsdienstoorlogen.’ Aldus de oud-voorzitter van het Humanistisch Verbond en hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap Paul Cliteur in een interview in De Volkskrant. Hij verwijst in dit citaat naar de strijd in Syrië tussen IS en het regime van Assad.

Cliteur heeft gelijk. Er bestaat onder Westerse politici en zogenaamde ‘gematigde‘ moslims de neiging om de uitwassen van de islam af te doen als niet behorend tot de islam. Dat is een rampzalige strategie die het vinden van een oplossing uit de weg gaat. Want als iets eruitziet als islamitisch, islamitisch praat en zich op de koran beroept, dan is het islamitisch. De ontkenning tegen beter weten in heeft te maken met de opkomst van extreem-rechts en met het misverstand dat alle middelen lonen om de lieve vrede te bewaren. Bij Obama speelt mee dat Republikeinse hardliners vanaf 2007 roepen dat hij in het geheim moslim zou zijn. De intellectuele en aarzelende president neemt daarvan afstand door de islam in bescherming te nemen.

Cliteur vindt dat we secularisering en atheïsme moeten omarmen. Want ook het Westen is hypocriet door handelsbelangen voor te laten gaan: ‘In landen als Saoedi-Arabië heb je ook lieden rondlopen als Raif Badawi, de blogger die omwille van zijn kritiek op het regime gegeseld werd. Als je naar zijn idealen kijkt, is het gewoon liberalisme wat hij aanhangt. Het Westen had hem kunnen steunen en druk op de Saoedi’s kunnen leggen om hem toleranter te bejegenen. Dat is niet gedaan, omdat ons zakenleven daar te veel belangen heeft.’ Zo kunnen de Saoedies straffeloos hun jihad blijven exporteren naar Europa met de bekende ontregelende gevolgen. Omdat de EU en de VS om zakenbelangen en geopolitieke redenen geen grenzen stellen, ontstaat er geen druk op dit soort landen om zich in de richting van de rechtsstaat te ontwikkelen.

In navolging van oud-ambassadeur Koos van Dam pleit Cliteur ervoor om te praten met het regime van Assad. Het regime heeft weliswaar bloed aan de handen en meer slachtoffers gemaakt dan de islamitische terroristen van IS, maar tegelijk zijn er wel afspraken mee te maken binnen het verkeer van de diplomatie waar deze terroristen zich aan onttrekken. D66-politica Petra Stienen wijst in een opinie-artikel in NRC praten met Assad echter af en stelt dat er zoveel kapot is gemaakt dat het stadium voorbij is dat hij kan worden gerehabiliteerd. Met anderen beredeneert ze dat niet vanuit moralisme, maar vanuit ‘een pragmatische inschatting van het gebrek aan bereidwilligheid van Assad het welzijn van de Syrische bevolking voorop te zetten.’

Zo kondigt zich een patstelling aan. Assads regime heeft te veel kapot gemaakt om nog door grote delen van de bevolking geaccepteerd te kunnen worden, maar biedt wel de beste kansen voor toekomstige stabilisering. Of een compromis mogelijk is door uit te gaan van de structuur van het Assad-regime en dat op te vullen met meer zakelijke en voor velen aanvaardbare personen is de vraag. Het pessimisme van Stienen schetst geen begin van een oplossing en het optimisme van Cliteur gaat makkelijk voorbij aan bestaande problemen.

Wat Cliteur beweert is pragmatisch en idealistisch tegelijk. Hij pleit voor het maken van vuile handen om erger te voorkomen met het doel om in het Midden-Oosten een nieuw, stabiel evenwicht te bereiken. Zodat de vluchtelingenstroom en de export van de jihad naar Europa afnemen. Dat meent hij eerder te kunnen bereiken door afspraken te maken met verlichte dictaturen met pan-Arabische trekken zoals die werden gepraktiseerd door Nasser in Egypte, Khadaffi in Lybië, Sadam Hoessein in Irak en de Assads in Syrië, dan met verscheurde of islamitisch-sektarisch geregeerde landen zoals het huidige Irak. Hij stelt daarbij de bescherming van de rechtsstaat boven de werking van de democratie. Het idealisme bestaat uit de secularisering die zowel een beschermende paraplu voor religies biedt als een model om ze gelijkwaardig naast elkaar te rangschikken.

Door conflicterende belangen modderen de VS en Europa door in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het is zelfs de vraag of ze wel een oplossing zouden willen als ze die de regio op zouden kunnen leggen. Botweg gezegd hebben ze profijt van de chaos en verdeeldheid om hun wapens en veiligheidsexpertise te verkopen en de handels- en oliebelangen veilig te stellen. Ook daarom ontkenden Obama en Cameron dat IS iets met de islam te maken had. Niet omdat ze dat werkelijk meenden, maar omdat ze net als zogenaamde ‘gematigde’ moslims veinzen voor een hoger doel. Het is een proces dat twee kanten moet uitwerken. Religie is een proces van ontvoogding en loskomen van strikte regels. De tragiek is dat voor de meeste politici hetzelfde geldt.

Foto: Aleppo, augustus 2016.

Schotland heeft volgens Sturgeon een veto over Brexit

Door de positie van de autonome natie Schotland binnen het Verenigd Koninkrijk wordt de timing van een Brexit er niet overzichtelijker op. De Schotse premier Nicola Sturgeon geeft Andrew Marr desgevraagd haar interpretatie van een gesprek dat ze met de nieuwe Britse premier Theresa May had. Op haar eerste ‘buitenlandse’ reis als premier bezocht May afgelopen vrijdag Sturgeon in Edinburgh. Sturgeon antwoordt (na 4’ 29’’) dat May heeft gezegd dat ze artikel 50 niet in werking stelt voordat alle delen van het Verenigd Koninkrijk zich er ‘comfortable‘ bij voelen. Dat geeft Schotland, maar ook Noord-Ierland een veto over het moment dat artikel 50 wordt geactiveerd. De kans bestaat dat Schotland bij het standpunt blijft zich er niet ‘comfortable’ bij te voelen, zodat artikel 50 nooit in werking treedt en onderhandelingen tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk nooit van start gaan. Zodat een Brexit uitblijft. Schotland streeft dan niet naar autonomie.

Waarom premier May Schotland zoveel invloed geeft is een vraag voor speculatie. Vindt ze de eenheid van de Unie belangrijker dan een Brexit? Is ze als Remainer toch geen voorstander van een Brexit en speelt ze een subtiel spel om haar pro-EU positie te verhullen? Of gebruikt May Schotland als excuus om tijd te winnen en de formele onderhandelingen met de EU zolang mogelijk uit te stellen terwijl ze in de tussentijd informele gesprekken met de EU of zelfs met afzonderlijke EU-lidtaten hoopt te kunnen aangaan? De harde kern van Leavers binnen de Tories en de UKIP die gaat voor ondubbelzinnige duidelijkheid zal hoe dan ook niet blij zijn met dit ragfijne politieke spel van May. Driebanden via Schotland. Never a dull moment in Westminster.

Verwoestende Engelse partijpolitiek gijzelt nieuwe regering May

Na het terugtreden van Andrea Leadsom gingen lijstjes rond die de humoristische racist Boris Johnson als minister voor Sport en Cultuur noemden. Theresa May heeft deze anti-diplomaat met ideeën over onder meer Rusland die haaks staan op het beleid van de centristische regering-Cameron tot minister van Buitenlandse Zaken benoemd. Putin en Assad kunnen juichen. De benoeming  komt onverwachts en is ongewenst. Naar de reden is het gissen. Is het het aloude gezegde zoals president Lyndon Johnson op zijn eigen ongelikte wijze formuleerde? ‘It’s probably better to have him inside the tent pissing out, than outside the tent pissing in’?

Als dat zo is, dan zet de verwoestende werking van de Britse partijpolitiek die tot de verkeerd uitgepakte gok met het referendum leidde zich voort in de benoemingen. Deze ministersploeg is in de kern conservatief, met de right wingers Liam Fox, David Davis en Boris Johnson. Het wordt tijd voor vorming van een middenpartij zoals de oud Liberaal-Demoratische politica Shirley Williams onlangs opperde nu Labour zo in slechte vorm is en de Tories geen tegenspel biedt. Het is ongewenst dat een rechtse minderheid van een rechtse minderheid het land gijzelt. En de Schotten steeds meer argumenten biedt om uit de unie te stappen. De Engelse politieke klasse helpt zichzelf om zeep en ziet het schaterend en zelfvoldaan aan. Geïsoleerd in buitenissigheid.