BBC Panorama: voor het eerst verklaart in het openbaar Amerikaanse regering Putin corrupt

Richard Bilton spreekt voor BBC Panorama ex-getrouwen van president Vladimir Putin die getuigen over zijn rijkdom. Met een jaarsalaris van 110.000 dollar zou Putin uitgegroeid zijn tot de rijkste man van Europa, of zelfs de wereld. Hij zou leven als in een Arabisch sprookje vol paleizen, jachten en eigendommen die zo’n 40 miljard dollar bedragen. Afgelopen jaar verklaarde Bill Browder dat Putin met 200 miljard dollar nog rijker is.

Waar komt zijn rijkdom vandaan als Putin niet steelt van de Russen en de Russische staat? Ex-bankier Sergei Pugachev (zie hier voor een interview met Luke Harding) ziet in Putin een bendeleider die de politiek als excuus gebruikt om rijkdom te vergaren. Critici vrezen voor hun leven. Met als afschrikwekkend voorbeelden Boris Nemtsov en Aleksandr Litvinenko die niet zwegen over de corruptie in het Kremlin en werden vermoord.

Nieuw in de reportage is dat een vertegenwoordiger van de Amerikaanse regering, te weten Adam Szubin die de supervisie heeft over de sancties op het ministerie van Financiën iets zegt dat al jaren bekend is, maar toch nooit officieel gezegd werd. Namelijk dat Putin corrupt is en dat de Amerikaanse regering dat al ‘vele, vele jaren’ weet. Het is voor het eerst dat de Amerikaanse regering dat publiekelijk verklaart. Dit is geen toeval.

Vraag is wat er veranderd is en waarom de Amerikaanse regering hiermee nu naar buiten komen. Reden kan zijn dat met de Litvinenko-zaak een smoking gun in het Kremlin gevonden is en Putin niet langer de schijn op kan houden niet betrokken te zijn bij dubieuze zaakjes. Zijn Teflon-laagje is weg. Politiek kan het betekenen dat de Amerikanen inschatten dat zich een nieuw perspectief voor de Russische Federatie aftekent nu onder invloed van de lage olieprijs de economische situatie snel verslechtert en de sociale onrust toeneemt met als eindpunt dat de financiële reserves naar inschatting binnen 18 maanden zijn uitgeput. De New York Times bericht: ‘At current spending rates, however, the two funds are expected to last only 18 months.’ Het voor het eerst aan de schandpaal nagelen van Putin als corrupt kan als het begin van zijn einde opgevat worden.

Voor het JA-kamp in het referendum over de associatie-overeenkomst met Oekraïne op 6 april 2016 openen deze nieuwe onthullingen mogelijkheden om Putin tot speerpunt in hun campagne te maken. Hij is de maffia-baas, de tsaar die ten koste van zijn landgenoten de rijkdommen van zijn land ongestraft meende te kunnen roven. Dat gebeurde met medewerking van westerse bedrijven en regeringen die zich lieten verdelen en Putin lieten heersen. Wij zijn medeplichtig. Oekraïne is het eerste land dat zich daar door een opstand van onderop in 2014 succesvol tegen verzette en de Russische militaire overmacht in de oorlog in de Donbas weerstond.

De Nederlanders zouden op zijn minst dat aspect van Oekraïne dat bestaat uit mentale weerbaarheid moeten kunnen waarderen als een voorbeeld dat navolging verdient. De onthullingen ontnemen het NEE-kamp het argument dat Rusland ontzien en niet tegen de haren in gestreken moet worden door de associatie met Oekraïne. BBC Panorama toont aan dat de top van Rusland niet redeneert vanuit het belang van de Russische staat, maar vanuit het belang van een kleine kring van schurken en dieven die hun land gijzelen.

Russische opstelling over MH17 is tegenstrijdig. Vorm verraadt betrokkenheid

Vermoedelijk gaat het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van de MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne door het JIT (met onderzoekers uit Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne) ver komen met het aanwijzen van de schuldigen. Het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft de basis gelegd. Of dat leidt tot het aanwijzen van individuen met naam en functie is de vraag. Nu al circuleert in onderzoeksrapporten zoals dat van Bellingcat over de MH17 de naam van het Russische legeronderdeel dat de BUK geleverd heeft aan de pro-Russische separatisten, namelijk de 53ste Luchtafweerraket Brigade uit Koersk.

Tamelijk nieuw in de waarheidsvinding in de Russisch-Oekraïense oorlog is de onderzoeksanalyse van sociale media. Zoals van gewone Russische militairen die foto’s plaatsten op het Russische Facebook VKontakte. Dat levert een veelheid aan feiten op die dienen bij de reconstructie. De Russische inlichtingendiensten hebben dit onderschat en pas later restricties opgelegd aan het gebruik van sociale media door de eigen troepen.

Onderzoekscollectieven als Bellingcat, StopFake en Correct!v hebben afgelopen 1,5 jaar hun eigen methodiek ontwikkeld in de analyse van deze feiten. Dat blijft niet geïsoleerd, maar werkt door naar gevestigde westerse media of NGO’s zoals de Atlantic Council. Ook de Russische oppositie kwam met een rapport dat informatie van sociale media gebruikte. Deze onderzoekers komen met reconstructies die de officiële lezing van het Russische ministerie van Defensie of het Kremlin op belangrijke onderdelen weerspreken en vaak weerleggen. Trouwens ook satellietfoto’s van commerciële bronnen bieden informatie die de Russische lezing per geval kan weerleggen. Vanwege de hoge prijs van de beelden worden ze vaak via crowdsourcing verworven.

Het rapport van de OVV wordt door een meerderheid aan betrokken landen onderschreven en is volgens de geldende internationale normen van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie van de VN ICAO opgesteld. Dat de Russische Federatie er belang bij heeft om een afwijkende mening te laten horen is niet opvallend voor wie de obstructies van de Russen in de berechting in ogenschouw neemt, zoals het veto in de Veiligheidsraad.

Opvallend en veelzeggend is de tegenstrijdigheid in de Russische positie. De Russische Federatie was niet betrokken met slachtoffers, vliegtuig en territorium en het zegt zelf op geen enkele manier betrokken te zijn geweest bij het neerhalen van de MH17. Dus niet door levering van de raket -of welk wapen dan ook dat de MH17 neerhaalde- aan de daders, het gebruik van Russische satellieten bij de bepaling van de coördinaten noch bij personeel dat op enig moment betrokken was bij het afvuren van de raket die de MH17 neerhaalde.

Als we er van uitgaan dat de Russische overheid of individuele Russen in samenwerking met die overheid op geen enkele manier betrokken waren bij het neerhalen van de MH17, dan is het onverklaarbaar waarom de Russen nu al 15 maanden lang zich nauw met deze zaak menen te moeten bemoeien. Daarin valt niets anders te zien dan ondersteunend bewijs voor de claim dat ze juist wel betrokken zijn. Als er geen reden voor betrokkenheid is, waarom zou een land zich branden aan een zaak waarmee het niets te maken heeft?

Directeur Ian Novikov van BUK-raketten producent Almaz-Antey dat onderdeel is van de Russische defensie-industrie gaf afgelopen dinsdag in de persconferentie een verklaring voor het feit dat hij zich naar buiten toe uitsprak over de MH17. Reden hiervoor zouden volgens hem de westerse sancties zijn die zijn bedrijf treffen. Deze verklaring is echter onjuist omdat bij het instellen van de sancties de MH17 nooit als reden is gebruikt vanwege het feit dat er nog geen dader is aangewezen. Westerse sancties werden vanaf maart 2014 ingesteld met als hoofdoorzaak de annexatie van de Krim door de Russische Federatie in maart 2014. Voordat de MH17 werd neergehaald waren ze op de rails gezet, de derde ronde van sancties werd vanaf 17 juli 2014 van kracht.

Kortom, het is van tweeën een: Of de Russen zijn onschuldig en hebben geen belang bij de afwikkeling van de MH17. Of de Russen zijn wel schuldig en hebben belang bij de afwikkeling van de MH17. Er is geen beter bewijs voor het aantonen van de Russische schuld bij het neerhalen van de MH17 dan het niet aflatend opereren van de Russische propaganda, de politieke leiding en een wapenproducent als Almaz-Antey die zich sinds 17 juli 2014 van dag tot dag menen te moeten bemoeien met de MH17. Een kwestie waarover ze inhoudelijk beweren niet betrokken te zijn, maar waarvan de vorm verraadt dat ze wel degelijk betrokken zijn.

Foto: Rampplek van de MH17, 17 juli 2014.

Verkiezingen in Kostroma. Met Ilya Yashin. May I have your votes?

Dictators of politieke leiders die in hun land het electorale proces praktisch hebben geblokkeerd en alleen nog met een dun laagje vernis in stand houden hebben het makkelijk. Nooit zorgen of ze verkiezingen verliezen. Ze winnen altijd omdat ze zelf de uitslag bepalen. Vladimir wint altijd van Putin, Kim van Jong-un en Xi van Jinping. De uitspraak ‘Het gaat er niet om hoe mensen stemmen, maar wie de stemmen telt’ die aan Josef Stalin wordt toegeschreven maakt het principe duidelijk van deze autoritaire leiders. Vervalsing, manipulatie, intimidatie, valse beschuldigingen en een eindeloze doos vol trucs om de oppositie verdacht te maken en de toegang tot het electorale proces te ontzeggen. In autoritaire landen gaat het de oppositie er niet om om te winnen, maar om te mogen deelnemen aan verkiezingen. En in leven te blijven als oppositioneel politicus.

Risico van autoritaire bewegingen is hun overmoed en gebrekkige maatvoering. In de Russische Federatie zijn zondag 13 september regionale verkiezingen. Oppositiepartij Parnas mag in dit grootste land ter wereld alleen deelnemen in Kostroma. De voormalige rechterhand van de vermoorde politicus Boris Nemstov Ilya Yashin  trekt er de kar. Maar zelfs daar gunt de zittende macht hem geen eerlijke kans. Jongeren van de politieke pro-Putin jeugdbeweging Nasji marcheren door Kostroma met Amerikaanse vlaggen en doen alsof het om een optocht van Parnas gaat. Met niet-authentieke vlaggen van Parnas, geen rode maar een groene stier. Dan met z’n allen in de bus richting Moskou of waar hun afdeling gevestigd is. Dat deze optocht zo simplistisch is en nonchalant wordt uitgevoerd geeft te denken. De macht kan het geen snars schelen. Zij tellen de stemmen.

Deelname Defne Ayas (Witte de With) aan Biënnale Moskou ongewenst

De 6e Biënnale van Moskou is een project dat georganiseerd en ondersteund wordt door het Ministerie van Cultuur van de Russische Federatie. Het vindt van 22 september tot 1 oktober 2015 plaats. Defne Ayas, directeur van Witte de With is samen met Bart De Baere aangesteld als curator van de 6e Biënnale van Moskou.

Aldus een bericht van de RRKC. Wat is hier aan de hand? Werkt Defne Ayas mee aan de her-Sovjetisering van de Russische Federatie die onder impuls van president Putin in gang is gezet? De term Euro-Aziatische (of: Euraziatische) traditie is beladen en wordt door de rechts-extremistische Russische nationalist Aleksandr Doegin gepromoot zoals Raymond van den Boogaard in een boekbespreking uitlegt. Wat hebben Westerse kunstenaars of directeuren van kunstinstellingen op dit moment in Moskou te zoeken behalve het legitimeren van het Putin-regime? Denken ze bewegingsvrijheid te hebben om de constructieve krachten te bundelen?

Had Kasper König in maart 2014 met hoop op beter nog argumenten om de Manifesta 10 in St. Petersburg te verdedigen ondanks het feit dat hem toen naïviteit verweten werd, door de in de Russische Federatie verdere verslechtering van de mensenrechten, aantasting van de democratie en de rechtsstaat, de illegale inlijving en gelijkschakeling van de Krim, de voortwoekerende Russisch-Oekraïense oorlog, de moord op Boris Nemtsov en de propaganda in de Russische media heeft Defne Ayas ruim een jaar later die argumenten niet meer. Zij is zich er goed van bewust waar ze instapt. Het politieke klimaat is inmiddels zo verslechterd dat geen criticus meer kan volhouden dat het meedoet om de boel van binnenuit te veranderen. Defne Ayas is een meeloper (fellow-traveller) die zich bereidwillig voor het karretje laat spannen van een regime dat de kunst muilkorft.

Of directeur Ayas en het bestuur van Witte de With met voorzitter Kees Weeda, penningmeester Patrick van Mil, Nicoline van Harskamp, Jeroen Princen, Karel Schampers, Nathalie de Vries en Katarina Zdjelar naïviteit, hardleersheid of bewuste politieke stellingname pro-Kremlin verweten kan worden is de vraag. Verontrustend is dat het bericht van de RRKC de Griekse ex-minister Yanis Varoufakis een denker en geen politicus en parlementslid noemt. Met anderen zou hij naar vragen zoeken over de fundamenten voor een beter leven en wie wij zijn (mens, stad, natie, imperium etc.). Dat klinkt humanistisch en braaf. Gaat het de Stalinisten en neo-marxisten werkelijk om dit soort overwegingen? Het bestuur van Witte de With moet zich nog maar eens goed achter de oren krabben of het gewenst is dat Defne Ayas meewerkt aan de 6e Biënnale van Moskou.

Zie hier voor andere posting over de politieke stellingname van Witte de With.

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘Witte de With Directeur Defne Ayas co-curator van de 6e Biënnale van Moskou’ op RRKC.

Godfroid heeft geen enkele greep op Oekraïne. NOS vervang hem

Rusland correspondent van de NOS David Jan Godfroid is een impressionist. De impressies van zijn reportages over Oekraïne munten uit door het schetsen van steeds weer dezelfde uitgangspunten, zonder de feiten in te kleuren. Godfroid is de ultieme relativist die beweert dat de waarheid niet bestaat, en alle opties open zijn. Hij verwart dat met de opvatting van wat journalistiek is: hoor en wederhoor en altijd twee kanten schetsen.

Relativering is een uitstekend uitgangspunt voor een filosoof, maar niet voor een journalist. Godfroid is dan ook een ongeschikte oorlogsjournalist die niet alleen nooit met onthullingen komt of het idee geeft van de laatste ontwikkelingen op de hoogte te zijn, maar evenmin door analyses situaties kernachtig weet te duiden. Hij maakt het zo bont in zijn filosofische nietszeggendheid dat zijn reportages de vraag oproepen waarom de redactionele leiding van de NOS hem het verslaan van de oorlog in het belangrijke Oekraïne toevertrouwt.

Neem zijn reportage ‘Waar zijn de Russische militairen in Oost-Oekraïne?’ van 1 juni 2015 voor Nieuwsuur: ‘De wegen zijn slecht, en je kunt niet overal zomaar een kijkje nemen. Het is zoeken naar een speld in een hooiberg.’ Nou nogal logisch, het is een oorlogsgebied. Want welke journalist gaat nou zonder degelijke voorbereiding een beetje rondrijden in de hoop kampen van Russische militairen tegen te komen? En als hij die wonder boven wonder niet treft, dan is de conclusie dat ze er misschien wel, misschien niet zijn. Waarom valt de NOS de kijker lastig met zulke onbenulligheden? Met de zwarte doos van Godfroid die hij niet opent.

De opstelling van David Jan Godfroid is een blamage voor de Nederlandse journalistiek en zijn reportages zijn ondermaats. Ze verklaren niet en voegen niets toe aan wat we al weten. Hij noemt recente rapporten die de aanwezigheid van Russische militairen in Oekraïne aantonen niet, evenmin als de gevangenname van twee Russische commando’s in Oekraïne. Godfroid veronachtzaamt actuele bevindingen en lijkt geen stelling te durven nemen in deze oorlog. Vreest hij voor zijn hachje in Moskou of heeft hij zich in Moskou een Russische bril aangemeten waardoor hij niet helder ziet wat er in Oekraïne gebeurt? De NOS zou er verstandig aan doen Godfroid niet meer richting Oekraïne  te sturen en tijdelijk een geschikte correspondent in Kiev te stationeren.

Foto: Schermafbeelding uit reportage ‘Waar zijn de Russische militairen in Oost-Oekraïne?’ van 1 juni 2015 voor Nieuwsuur.

Rapport toont Russische militaire betrokkenheid in Oekraïne aan. En roept op tot bewustwording

Wie meer wil weten over de betrokkenheid van het Russische leger in Oekraïne geeft het rapport ‘Hiding in Plain Sight: Putin’s War in Ukraine’ van The Atlantic Council informatie. De op openbare bronnen (commerciële satelliet-informatie en sociale media) gebaseerde conclusie is dat het om een heuse oorlog tussen Oekraïne en de Russische Federatie gaat. Het rapport stelt vast dat Rusland de agressor, de indringer is. Het Kremlin ontkent dat het Russische leger opereert in Oekraïne en vraagt steeds weer om feiten die dat bewijzen. Het rapport probeert de feiten zo overtuigend te presenteren dat het de Russische ontkenning ontmaskert.

Zo’n rapport met verfijnde details had 5 jaar geleden niet gemaakt kunnen worden doordat toen de technische tools ontbraken. Eliot Higgins van het in Groot-Brittannië gevestigde onderzoekscollectief bellincat speelt een doorslaggevende rol bij het opsporen en analyseren van de feiten. Geolocatie die foto’s van sociale media aan een locatie koppelt geeft aanwijzingen over verplaatsingen en locatie van Russische militairen en materieel.

Voor wie de Russisch-Oekraïense gebeurtenissen sinds het voorjaar van 2014 op de voet gevolgd heeft biedt het rapport in de aanwezige feiten niets nieuws. De waarde ervan zit ‚m in de presentatie. Die bestaat uit een dwingende vorm met het accent op enkele duidelijke voorbeelden die onvermijdelijk tot de conclusie leiden dat het Russische leger in Oekraïne betrokken is. Die voorbeelden gaan over het in Oekraïne aanwezige Russisch militair materieel en personeel (inclusief doden), artilleriebeschietingen vanaf Russisch grondgebied en de vestiging van trainings- en doorgangskampen op Russisch grondgebied aan de Oekraïense grens.

Aanbevelingen voor ander beleid (zie hierboven) slaan een nieuwe toon aan en bewandelen een middenweg. Ze roepen niet op tot alertheid van de NAVO of bewapening van het Oekraïense leger met defensieve lethale wapens zoals een eerder rapport ‘Preserving Ukraine’s Independence, Resisting Russian Aggression: What the United States and NATO Must Do’ van maart 2015 deed waaraan The Atlantic Council ook meewerkte. ‘Hiding in Plain Sight‘ roept aan de hand van de feiten op tot bewustwording over de Russische agressie in Oekraïne.

Opvallend genoeg is die bewustwording niet alleen gericht op een onwetend westers publiek, maar ook op westerse politieke leiders van wie gezegd wordt dat ze niet altijd even duidelijk en moedig zeggen waar het bij deze oorlog op staat. Tevens menen de opstellers die het politiek deel voor hun rekening nemen dat de feiten eerder het aanscherpen, dan het versoepelen van de sancties tegen Rusland rechtvaardigen. Het rapport is feitelijk niet gericht aan Putin, maar aan Obama en die westerse leiders die de Russische agressie het liefst willen vergoelijken om zo snel mogelijk over te gaan tot de orde van de dag. Met voorbijgaan aan Oekraïne.

Foto: Schermafbeelding van ‘Policy Recommendations’ in het vandaag verschenen rapport Hiding in Plain Sight: Putin’s War in Ukraine’ van The Atlantic Council. 

Wat is invloed in Rusland van Nemtsov rapport ‘Putin. Oorlog’?

De liberale politicus, activist en vriend van de vermoorde oppositieleider Boris Nemtsov Ilya Yashin geeft de essentie uit het op 12 mei 2015 in Moskou gepresenteerde Russischtalige rapport ‘Putin. War’ waar Nemtsov aan werkte toe hij op 27 februari 2015 vermoord werd. Kyiv Post geeft een Engelstalige samenvatting. Op 28 mei verschijnen in samenwerking met Eliot Higgins van onderzoekscollectief Bellingcat het rapport ‘Hiding in Plain Sight: Putin’s War in Ukraine’ van The Atlantic Council en een Engelse vertaling van ‘Putin. War’.

Dit fragment laat zien hoe het Kremlin sinds februari 2014 opereert in Oekraïne. Het steunt de zogenaamde pro-Russische separatisten met onderdelen van het Russische leger die het Oekraïense leger een beslissende slag toebrengen als de separatisten in het nauw zijn gebracht. Ondanks het tegendeel ontkent het Kremlin de inzet van Russische onderdelen in Oekraïne. Behalve op de Krim waar president Putin die inzet wel toegaf.

In het Westen zal het rapport naar verwachting weinig veranderen omdat de feiten al geruime tijd bekend zijn. Vraag is eerder of westerse regeringen bereid zijn de consequenties eruit te trekken. Zelfs het onomstotelijk bewijs dat de MH17 met actieve medewerking van Rusland is neergehaald lijkt daarin niets te veranderen. Het rapport is op een Russisch publiek gericht dat door de propaganda van de Russische staatsmedia eenzijdig en foutief wordt voorgelicht. Maar of de gegevens het Russische publiek kunnen bereiken valt te bezien.

Vice News: Russisch nationalisme en propaganda. Hoe eindigt het?

Begrijpen we onze tijd? Of is afstand in de tijd nodig om onze eigen tijd te begrijpen? Zien we beter wat er in het Duitsland van de jaren ’30 gebeurde, dan wat nu in de Russische Federatie gebeurt? Het eerste is immers afgesloten en het laatste ontwikkelt zich nog van dag tot dag. We kunnen niet weten of de Russische agressie in Oekraïne in een grootscheepse oorlog eindigt. Maar de overeenkomsten zijn verbluffend. En verontrustend.

Er is de propaganda die de geest van een meerderheid van de bevolking beïnvloedt, de vreemdelingenhaat, het revanchisme over wat verloren is gegaan, de militarisering van een samenleving die geleidelijk overgaat in een oorlogseconomie, het nationalisme en de marginalisering van de enkele tegenstem die nog klinkt. Dat laatste varieert van een rockgroep die in Oekraïne optreedt en intellectuelen die moeten emigreren omdat hun leven bedreigd wordt tot een oppositieleider als Boris Nemtsov die om zijn mening vermoord wordt.

Nog een overeenkomst met de jaren ’30 (vdve) is dat Europa geen antwoord heeft op de Russische agressie en zolang mogelijk de schijn probeert op te houden dat alles normaal is. München 1938 heet nu Minsk 2015. Wat in de Russische Federatie gebeurt is echter verre van normaal. Dat gebrek aan Europese weerstand is nog onbegrijpelijker vanwege de inschatting dat de Russische conventionele strijdkrachten van mindere kwaliteit zijn dan de Westerse legers. De Russische zelfoverschatting gaat samen met Westerse zelfonderschatting. Of de ellendige luiheid om de eigen comfort zone te verlaten om harde eisen te stellen die de vrede redden.

Garry Kasparov waarschuwt in Buitenhof voor Vladimir Putin

Voormalig Russisch oppositieleider en wereldkampioen schaken Garry Kasparov schat de Russische president Putin in als gevaarlijker dan Adolf Hitler. Want Putin heeft kernwapens. Kasparov meent dat Putin geïsoleerd moet worden door westerse landen omdat de logica van Putin de logica van de dictator is. Hij heeft geen rekening te houden met verkiezingen, kritische media of binnenlandse oppositie. Volgens Kasparov bepaalt de zwakte van het Westen de sterkte van Putin. Europa ziet naar zijn idee de urgentie van Putins dreiging niet.

Opvallend en jammerlijk, maar niet toevallig is dat het sterkste verzet tegen Putin van conservatieve krachten in het Westen komt. Zoals de Zweedse oud-minister van Buitenlandse Zaken Carl Bildt die zegt samen met de Poolse minister Radoslaw Sikorski de EU al in 2013 voor Putins bedoelingen gewaarschuwd te hebben. Maar Brussel sliep. De in het conservatieve kamp terechtgekomen Kasparov zegt hetzelfde. Het is de tragiek van Europa en de VS dat de middenpartijen onvoldoende optreden tegen de agressie van Putin. Wrang is trouwens dat Europese rechts-extremisten, neo-nazi’s, racisten en neo-fascisten zich in het kamp van Putin bevinden. Op dit moment zijn ze bijeen in Sint Petersburg, Max Seddon doet er voor BuzzFeed verslag van. De retoriek van het fascisme is deel van de informatieoorlog en leidt af van Putins intenties zoals Kasparov die schetst.

Mohgerini eert Nemtsov en houdt Rusland een spiegel voor

De volgens Europese hardliners jegens Rusland te toegeeflijke buitenlandcoördinator van de EU Federica Mohgerini sprak vandaag het Europarlement toe over de vermoorde Russische oppositieleider Boris Nemtsov. Zij hekelt tamelijk scherp de stand van de democratie in Rusland en roept op tot een transparant onderzoek.

Mogherini benadrukt de waarden die Europa belangrijk vindt: democratie, mensenrechten en de rechtsstaat. En die dat in de Russische Federatie steeds minder worden. Zo tekent zich een kloof aan die zich verbreedt.

In de spin over de Russische betrokkenheid in Oekraïne verschijnen berichten die het gevaar vanuit Rusland dan weer klein, dan weer groot maken. Niemand weet wat de dreiging exact is. The Guardian citeert uit een rapport van het Britse Royal United Services Institute (Rusi) dat de aanwezigheid van Russische troepen in Oekraïne op een rijtje zet. Los van de Krim, zouden er zo’n 10.000 Russische militairen ingezet worden in Oekraïne. Ook op het slagveld. Het Rusi-rapport geeft echter ook aan dat Rusland problemen heeft om deze inspanning op te brengen en vol te houden. Een ander bericht wijst op een andere zwakte van Rusland, de dreiging van een tweede front in Centraal Azië waar nu troepen aan zijn onttrokken voor de inzet in Oekraïne.

De koers van de EU tussen oorlogstaal en stilzwijgen in lijkt soms te aarzelend en onnodige stinkende wonden te maken, maar is nu eenmaal realiteit van een verdeelde EU die moet terugvallen op beleid waarover het wel eenstemming kan bereiken. Sterk is dat de EU zich vanuit de verdeeldheid kan vinden in het benadrukken van de eigen sterkte: de soft power van waarden die Rusland bij het vuilnis zet. Mohgerini maakt dat de kern van haar boodschap aan Rusland. Tegelijk gaan de sancties en de isolatie van Putin door. Tijd werkt in zijn nadeel. Dat besef geeft de EU een houding om op terug te vallen. In de kennis dat Rusland door de meeste reserves heen is en niet sterker gemaakt moet worden dan het is. Europa blijft bij zichzelf, om het bijdetijds te zeggen.

Foto: Frame uit Zerkalo van Andrei Tarkovsky, 1975.