Er wordt in oorlogen veel geprojecteerd door strijdende partijen. Eigen (wan)daden worden de ander verweten. Zoals het gezegde luidt, de waarheid is het eerste slachtoffer.
In de Russisch-Oekraïense oorlog (2014 – ..) noemt iedereen elkaar (neo)-nazi’s. Dat is gek. Met een Joodse president zou Oekraïne een broeinest van neo-nazi’s zijn. Zo’n beschuldiging doet pijn aan het gezond verstand. Maar het gaat in propaganda en desinformatie niet om feiten, maar om emoties.
Het Kremlin is sterk in projectie. Om de eigen zwakke punten te verhullen verwijt het de ander wat het zelf is. Zo verdraait het Kremlin de werkelijkheid van nu en van toen. De geschiedenis wordt er bijgesleept om de projectie verder te ondersteunen en het verhaal waarschijnlijk te maken. Dat lukt bij mensen die slecht geïnformeerd zijn en de geschiedenis slecht kennen.
De valkuil is dat iemand als minister Lavrov van de Russische Federatie zo ver van de huidige en historische werkelijkheid afdrijft dat het lijkt alsof hij satire bedrijft. Wat hij zegt is absurd en wekt vooral een lachsalvo op.
Het Kremlin verliest in het Westen de informatieoorlog van Oekraïne. Dat is ondergeschikt omdat het Kremlin alleen de meerderheid van de slecht geïnformeerde bevolking van de Russische Federatie moet misleiden om aan de macht te blijven.
‘As usual, secretary Lavrov twists the facts. It was not all of Europe that under Napoleon or Hitler went against the Russian Empire or the Soviet Union.
Don’t forget the US Lend-Lease Act that was necessary to defeat Hitler. Soviet Premier Nikita Khrushchev and Soviet Marshal Georgy Zhukov both stated that Lend-Lease enabled the Soviet Union to defeat Germany on the Eastern Front.
The Soviet-Union could only defeat Hitler because president Roosevelt and the allies supported the Soviet Union with all kinds of material. Without Western support, Stalin would have lost the war against Hitler.
Lavrov makes the mistake of trading images of the enemy, even when there are none historically. He could act better in making friends in 2023.’
Schermafbeelding van deel artikel ‘Poetin: ‘Aanval reactie op explosie Krimbrug‘ op FB, 10 oktober 2022.
Nederlandse media weten zich nog steeds niet te bevrijden uit de slagschaduw van de Russische propaganda. Ze laten zich erdoor sturen, zonder dat ze dat altijd beseffen. Dat valt op te vatten als een reeks journalistieke blunders. Hoe dat in de praktijk werkt beschrijft Marit de Roij in het artikel ‘HOE ONZE MEDIA DE RUSSISCHE INFORMATIEOORLOG EEN HANDJE HELPEN‘ van 8 oktober 2022.
Het gaat volgens De Roij niet alleen om ‘overschrijfjournalistiek en bothsidesisms, maar ook om taalgebruik en perspectief‘. Ze vat haar bezwaren samen over het gedachteloos kopiëren door Nederlandse media van de talking points van het Kremlin:
Schermafbeelding van deel artikel ‘HOE ONZE MEDIA DE RUSSISCHE INFORMATIEOORLOG EEN HANDJE HELPEN’ van Marit de Roij op haar blog, 8 oktober 2022.
Het is een dubieuze journalistieke afweging om een aantoonbaar onjuiste kop te plaatsen. De explosie op de Krimbrug is een reactie op de Russische agressie. Niet andersom. Dat Poetin er een daad van terrorisme door Oekraine van maakt is potsierlijk en zo grandioos naast de waarheid dat het lachwekkend is.
De NOS zou beter koppen maken die de situatie in Oekraïne goed beschrijven. De kop getuigt van luie overschrijfjournalistiek. De NOS kan beter. Mogen Nederlandse nieuwsconsumenten hopen.
De Rusland-desk van de NOS moet eens goed nadenken over de valkuilen in de berichtgeving die het dient te vermijden. Het kopiëren van Russische propaganda is beneden de waardigheid van de NOS.
Journalistiek is een product, geen halfproduct dat propaganda van andere landen napraat en aandacht geeft. Journalistiek gaat over autonoom denken, niet over imitatie en gemakzucht. Dat is geen journalistiek meer. De keuze is aan de NOS hoe journalistiek het wil zijn. Besef begint met bewustwording over wat goede verslaggeving van de oorlog is.
De Duitse publieke omroep DW doet een knip-en-plak-poging om uit te leggen wat de strategie achter de staatspropaganda van het Kremlin is. In het Westen bestaat het idee dat het Kremlin buiten de eigen grenzen op dit moment geen poot aan de grond krijgt om de invasie van Oekraïne te rechtvaardigen. Dat het wegzakt in tegenstrijdigheden door de aantijgingen over nazisme van Oekraine met haar joodse president.
De strategie van desinformatie bestaat uit verschillende aspecten: verwarring zaaien door een veelheid van informatie inclusief leugens aan te bieden, het bedrijven van pseudo-journalistiek die de vormgeving, maar niet de inhoud van Westerse media imiteert, niet ingaan op beschuldigingen door een inhoudelijke debat aan te gaan, maar de aanval zoeken door leugens of irrelevante wetenswaardigheden aan te bieden in de context van een continu herhaald ‘verhaal’ vol onwaarheden over de bedreiging van de Russische Federatie en analogieën met de Tweede Wereldoorlog. Een en ander beheerst de Russische propaganda goed.
In de slag om de binnenlandse markt lijkt de Russische propaganda nog steeds geen concurrentie te duchten, maar die om de buitenlandse markt heeft het verloren. Ook door Oekraïne, Polen en Baltische landen die de Sovjet-mentaliteit in het Kremlin goed kennen en weten te counteren.
Dat de Russische propaganda in het Westen aan aantrekkingskracht verliest is interessant. DW gaat daar in de reportage aan voorbij en doet net alsof het nog 2016 of 2021 is. Dat is zowel voor de analyse als de weergave van de stand van zaken een gemiste kans. Zoals de Russische krijgsmacht dat jarenlang claimde superieur te zijn in Oekraïne door het ijs is gezakt door ondermaatse prestaties zo geldt dat ook voor de propaganda van de Russische Federatie. Die is ontmaskerd als vooral over zichzelf te gaan en naar zichzelf te verwijzen.
Over marketing gaat de vuistregel dat een goed product zichzelf verkoopt, maar dat een slecht product veel lastiger te verkopen is. Zo is het ook met Russische propaganda. Nu in Oekraïne aangetoond is dat het Kremlin een slecht product (slechte krijgsmacht, slechte politieke leiding, slechte informatievoorziening) aanbiedt valt dat nauwelijks nog te slijten aan de westerse publieke opinie die uit vele producten kan kiezen.
Het succes van de propaganda in de Russische Federatie toont vooral aan dat er in dat land geen keuze is. De Russische propaganda vertelt als vanouds een tegenverhaal dat van wit zwart maakt en van zwart wit, maar kan nu het nodig is geen eigen verhaal aanbieden. Dat aspect mist de reportage van DW. Wat is dat toch met al die te late Duitse reacties op wat er nu gebeurt in de Russische Federatie en Oekraïne?
Sinds 2014 is er in Europa sprake van een oorlog tussen twee landen die nog steeds voortduurt. De Russische Federatie bezette in dat jaar de Oekraïense Krim en initieerde een strijd in Oost-Oekraïne, in het gebied dat de Donbas wordt genoemd. Een kapotgeschoten en onder Russische controle staande regio in Oekraïne. In maart 2014 bevestigde met 100 stemmen voor de Algemene Vergadering van de VN in Resolutie 68/262 de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne en verklaarde een Russisch referendum over de Krim ongeldig.
De Russische agressie van 2014 werd beantwoord met een slappe reactie van het Westen. De toenmalige leiders president Obama en premier Cameron maakten niet waar dat in 1994 hun landen de handtekening hadden gezet onder het Boedapester Memorandum dat de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraine garandeerde. Dat land had als belangrijke kernmacht na onderhandelingen met de VS en de Russische Federatie de (weliswaar verouderde) kernwapens ingewisseld in ruil voor die garantie van autonomie. Het gaf immers een belangrijk defensief wapen uit handen.
Het leiderschap van de Russische Federatie negeerde in 2014 de garantie door een onrechtmatige inname van de Krim en onrechtmatige militaire inmenging in Oost-Oekraïne en de VS en het VK wisten niet hoe snel ze smoezen konden verzinnen om niet militair in te hoeven grijpen. Ze volstonden met economische sancties. Ze lieten Oekraïne vallen.
Het idee bestaat dat de slappe reactie van president Obama en premier Cameron in 2014 heeft geleid tot de gespannen situatie van nu met het risico van een grootschalige, bloedige invasie van delen van Oekraïne door troepen van de Russische Federatie. President Poetin is overmoedig geworden. President Biden was in 2014 vice-president onder Obama en zag hoe slecht voorbereid de VS waren op de Russische agressie en hoe aarzelend en ondoelmatig Obama reageerde.
Biden heeft geleerd van de reactie van Obama in 2014. Hij poogt het Kremlin af te troeven in de informatieoorlog door het continu lekken van informatie van de eigen inlichtingendiensten over de Russische vorderingen op het strijdtoneel en de oorlogsplannen. Zo heeft de VS het het Kremlin lastig gemaakt door de ‘false flag’-plannen van het Kremlin als excuus voor een inval in Oekraïne naar buiten te brengen.
Op wat complotdenkers na wordt in het Westen deze Russisch desinformatie toch niet geloofd, maar dat is voor de Russische campagne niet van belang. Het is in eerste instantie bedoeld voor intern gebruik. Het dient om de Russische bevolking via de gelijkgeschakelde staatspers achter een oorlog met Oekraïne te krijgen. Ook hier geldt het uitgangspunt van de buitenlandse politiek dat het in de kern altijd binnenlandse politiek is.
De opzet van het Kremlin sinds 2014 en de jaren daarvoor, omdat de toenmalige invasie van de Krim een lange voorbereidingstijd van jaren had, is duidelijk: het destabiliseren van Oekraïne zodat dit land niet aan de voorwaarden kan voldoen om lid te worden van NAVO en EU. Iets wat dit land graag wil om zich te ontworstelen aan de Russische invloed en bescherming te zoeken onder de paraplu van het Westen. Oekraïne als soeverein land heeft daar volgens internationale verdragen die notabene door de rechtsvoorganger van de Russische Federatie zijn ondertekend ook alle recht toe.
Nu is 75% van de Russische krijgsmacht rond Oekraïne samengetrokken. Dat is geen toeval, maar het resultaat van een grootscheepse operatie die een voorbereidingstijd van jaren vergt. Zoals in 2014 de invasie van de Krim. Er lekt uit westerse bronnen steeds meer informatie dat steeds meer Russische troepen hun basiskamp hebben verlaten en in tamelijk oncomfortabele omstandigheden provisorisch worden gehuisvest dicht bij de grens met Oekraïne. Het materiaal van de Russische krijgsmacht kan up to date zijn, het sociale aspect en de organisatie zijn dat niet. Deze situatie kan niet al te lang voortduren. Of de Russen vallen definitief Oekraïne binnen of ze trekken zich terug, verder van de grens. Maar dat laatste leidt tot gezichtsverlies van president Poetin en het leiderschap in het Kremlin.
Worden zo Oekraïne en Europa een oorlog ingerommeld die Poetin durft te beginnen omdat hij denkt die te kunnen winnen? Nog is er een weg terug via de diplomatie. Maar denkt Poetin dat er voor hem nog een weg terug is? Poetin is geen serieuze schaker als hij denkt met zijn Oekraïne-gambiet de strijd te kunnen winnen. Poetin is een gokker die een slag probeert te winnen, maar onvoldoende lijkt te zien wat dat voor zijn eigen toekomst en de toekomst van de Russische Federatie betekent. De tegenstanders zijn beter voorbereid dan in de vorige match in 2014. Aan de rand van de afgrond houdt de wereld de adem in.
Laten we het eens van de menselijke kant bekijken. Vladimir A.Chizhov is een carrièrediplomaat van de Russische Federatie en sinds 2010 de permanente vertegenwoordiger van zijn land bij de EU. Hij reageert op de nieuwste onthullingen in een persconferentie van 19 juni 2019 door het JIT en het optreden van het OM inzake het neerschieten van de MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne. Ambassadeur Chizhov doet aan schadebeperking. Hij oogt eerder als een lobbes dan een pitbull. Zijn optreden is voorspelbaar. Hij valt de zwakke schakel Maleisië aan. Premier Mahathir Mohamad van dat land heeft met de VS als met Australië een instabielere verhouding dan Maleisië met beide landen heeft. Mahathir Mohamad heeft kritiek op het feit dat het JIT geen bewijs heeft overlegd in de persconferentie en dat is een redelijk kritiekpunt. Ofschoon het OM bij monde van Fred Westerbeke toelichtte dat dit in maart 2020 in de rechtszaak in Den Haag aan de orde komt. Daarnaast presenteerde de persconferentie onderliggend bewijs, zoals telefoontaps in een aannemelijk scenario. Maar de premier houdt geen rekening met de tot nu toe verzamelde bewijzen als hij zegt dat de Russische Federatie een zondebok is en het aanwijzen van de Russische Federatie als dader ingegeven wordt door politieke motieven. Hiermee gaat Mohamed voorbij aan de feiten. Chizhov trekt met Mohamed zijn sterkste troef. Is hij mogelijk door het Kremlin met het doel om de eenheid te verbreken als ‘asset’ geworven?
De rest van wat Chizhov zegt is weerlegde Russische desinformatie. De diplomaat weet dat hij onzin moet verkopen om de kwetsbare positie van het Kremlin te verdedigen. Hij slachtoffert zichzelf professioneel naar de slachtbank. De ambassadeur weet dat zijn optreden alleen al vraagtekens oproept. Als zoals hij beweert de Russische Federatie niets met het neerschieten van de MH17 te maken heeft, waarom mengen hij en zijn land zich dan vanaf de eerste dag na het neerschieten van dit verkeersvliegtuig in het debat over de MH17?
Dat alleen al geeft de betrokkenheid van de Russische Federatie aan. Dat het land geen partner in het onderzoek is en Oekraïne wel volgt uit de toepassing van de internationale ICAO regels. Artikel 26 van de Convention on International Civil Aviation (ICAO) noch Bijlage 13 (Aircraft Accident and Incident Investigation) geven een reden om de Russische Federatie deelnemer aan het onderzoek te maken. Het is onjuist zoals Chirkov suggereert dat zijn land in het onderzoek wordt gepasseerd. Het heeft in het onderzoek geen formele rol en is geen betrokken land volgens de ICAO-regels, maar een buitenstaander. Dat de ambassadeur net doet alsof hij dat niet begrijpt beschadigt zijn geloofwaardigheid. Het is een beklagenswaardige positie. Het is overigens onbegrijpelijk dat JIT en OM dat niet beter uitleggen aan het publiek. Mijn reactie bij de video:
The ambassador appears more silly than he is and thereby affects his credibility and that of the state he represents. The Kremlin denies having been involved in the crash of the MH17 for almost 5 years, but does not behave like an outsider in practice. It demands a formal role in the investigation. This is a strange and absurd reaction from the Kremlin because it knows that according to the rules of ICAO (= UN) the Russian Federation is not formally a party. Ukraine is and that is why it is part of the JIT.
The crash was not on or above the territory of the Russian Federation, the plane was not Russian and there were no Russian casualties. That makes the Russian Federation officially not a party to the investigation.
However, as the JIT has repeatedly said (and asked to the Russians), any outsider can provide information if it thinks it is relevant to the investigation. In the Dutch Safety Board reports on the cause of the crash of the MH17, the Russians also provided numerous remarks and additions that were also published.
Als de Russische Federatie erkent dat het aansprakelijk is voor haar aandeel in het neerschieten van de MH17, dan erkent het dat het actief betrokken is bij het conflict in Oost-Oekraïne. Maar sinds voorjaar 2014 ontkent het Kremlin dat het hier ook maar iets mee te maken heeft. Ondanks overvloedig bewijs van het tegendeel.
Het is hoogst onwaarschijnlijk dat het Kremlin vanwege Nederlandse en Australische druk zou erkennen dat het aansprakelijk is voor het neerschieten van de MH17 omdat het dan tevens erkent dat het met reguliere en onregelmatige (huurlingen van Wagner, vrijwilligers) militaire troepen sinds 2014 in dit oorlogsgebied opereert. Het Kremlin ontkent al vier jaar lang elke betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne. Het zou vooral in het binnenland haar eigen geloofwaardigheid en grip op de macht te grabbel gooien als het haar militaire aanwezigheid in Oost-Oekraïne alsnog zou toegeven. Dat is een te hoge mate van gezichtsverlies.
Dat is de paradox van de MH17. Het Kremlin is met haar inmenging in Oost-Oekraïne zo diep het konijnenhol vol leugens ingekropen dat het er zichzelf niet meer uit kan bevrijden. Door de herhaalde ontkenning dat het in het konijnenhol zit kunnen anderen de Russische Federatie niet helpen er zich uit te bevrijden. Overigens was verzwakking van Oekraïne door de ondermijning via de zogenaamde hybride oorlogsvoering aanvankelijk het doel van het Kremlin. Met naast de militaire inmenging als hoofdcomponenten: propaganda, cyberwar, economische en politieke oorlogsvoering. Dus zonder dat dit hoe dan ook erkend werd of kon worden. Opzet was destabilisatie van Oekraïne. Stabiliteit is de voorwaarde voor een lidstaat om lid van de Navo te worden.
Niet alleen Oekraïne zit gevangen in deze kwestie, maar ook de Russische Federatie. Het leiderschap in het Kremlin kan hopen dat de herinnering slijt in de tijd en er een patina laagje van vergetelheid ontstaat. In de tussentijd dwingt het Kremlin het geluk af van een gecorrumpeerde en controversiële Oekraïense president die met Putin strijdt in de competitie om leiding te mogen geven aan het meest corrupte land van Europa.
Er is nog een paradox. Dat is dat het Kremlin ontkent betrokken te zijn geweest bij het neerstorten van de MH17, maar zich in de praktijk niet gedraagt als een buitenstaander. Het eist een formele rol in het onderzoek op. Dit is een merkwaardige en ongerijmde reactie van het Kremlin omdat het weet dat de Russische Federatie volgens de regels van ICAO (=VN) formeel geen partij is. De crash was niet op of boven het grondgebied van de Russische Federatie, het vliegtuig was niet Russisch en er waren geen Russische slachtoffers. Dat maakt de Russische Federatie officieel geen partij in het onderzoek. Wel kan elke buitenstaander zoals het JIT herhaaldelijk heeft gezegd (en gevraagd aan de Russen) informatie aanleveren als het vindt dat die relevant is voor het onderzoek. In de verslagen van de OVV over de oorzaak van het neerstorten van de MH17 hebben de Russen overigens talloze aanmerkingen en aanvullingen aangeleverd die ook gepubliceerd werden.
Resteert de vraag hoe de reactie van het Nederlandse kabinet ingeschat moet worden. Wat is het waard en wat beoogt een harde reactie? Met als ultieme vraag wat de reactie politiek en economisch Nederland mag kosten. Kiest Nederland vanwege de onverzoenlijke houding van de Russische Federatie die de flater van de MH17 niet wil toegeven een hardere opstelling in het Nord Stream II dossier? Dat zou pas echt belangrijk nieuws zijn.
De Russische ambassadeur in Nederland heeft gelijk dat de Russische Federatie geen bedreiging vormt voor westerse democratieën. Het is een land in verval dat volgens velen op zijn laatste benen loopt. Hiermee gaat hij overigens wel in tegen de tactiek van het Kremlin om het land als machtig, zelfbewust, krachtig, en ook impulsief en emotioneel af te schilderen. Die onberekenbaarheid moet opponenten schrik aanjagen. Maar dat gebeurt alleen als westerse veiligheidsdiensten hun budget op willen krikken om de Russische dreiging te weerstaan. Die geen dreiging is. De Russische beer of octopus is de spreekwoordelijke reus op lemen voeten.
In een artikel voor The Atlantic werkt Julia Ioffe het uitgangspunt van de dreigingsloze dreiging uit. Op de Russische aantoonbaar onjuiste beeldvorming van een krachtig en goed geleid land stapelt het Westen de eigen beeldvorming die even aantoonbaar onjuist is. Bizar is dat beide machtsblokken dat misverstand laten bestaan. President Putin vreest zijn ondergang en maakt zich sterk en het Westen kent de eigen sterkte niet.
De ambassadeur heeft geen gelijk als hij het heeft over de MH17. Hoe dan ook verraadt de vorm die hij kiest de inhoud. Want het is onverklaarbaar en merkwaardig dat tot op de dag van vandaag vertegenwoordigers van de Russische Federatie zich bemoeien met de MH17, terwijl het toestel niet Russisch was, er geen Russische passagiers aan boord waren, het niet is neergestort in de Russische Federatie en er volgens het Kremlin geen Russische betrokkenheid is. Waarom dan mee willen praten?
Artikel 26 van de Convention on International Civil Aviation (ICAO) noch Bijlage 13 (Aircraft Accident and Incident Investigation) geven een reden om de Russische Federatie bij het onderzoek te betrekken. Jammergenoeg mist de interviewer de kans om de ambassadeur te vragen waar hij het op baseert dat zijn land in het onderzoek wordt gepasseerd. Het heeft in het onderzoek geen formele rol en is geen betrokken land volgens de ICAO-regels, maar een buitenstaander. Dat de ambassadeur net doet alsof hij dat niet begrijpt toont de Russische inmenging. Dat is een halfslachtige houding. Het is onbegrijpelijk dat de Nederlandse regering en het JIT dat niet beter uitleggen aan het publiek.
Dus vanwege politieke belangen worden bevindingen van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid en het door Nederland geleide Joint Investigation Team door de Russische Federatie betwist. Als het niets te vrezen had omdat het op geen enkele manier betrokken was, dan had het de bevindingen kunnen accepteren. Het had dan in 2015 evenmin de resolutie voor de oprichting van een internationaal tribunaal dat de schuldigen wilde berechten hoeven vetoën in de VN-Veiligheidsraad.
Als de Russische Federatie zoals het zelf beweert niet betrokken was bij het neerschieten van de MH17 en dus niets te vrezen had voor de uitspraak van een internationaal tribunaal, dan zou het niet te verbergen hebben. En zich er evenmin mee hoeven te bemoeien. Maar publicitair en politiek bemoeit de Kremlin zich nu al ruim drie jaar dagelijks met de MH17.
Het opinieonderzoek ‘De Stemming van 19 november 2017’ van peil.nl vraagt onder meer naar de mening over nepnieuws. Ook de stelling ‘Ik denk dat de Russen op internet bezig zijn met ondergraven van onze democratie’ wordt gepeild. Methodologisch is het een onscherpe, samengestelde vraag die twee stellingen verenigt: ‘Ik denk dat de Russen actief zijn op internet met het verspreiden van nepnieuws’ en ‘Ik denk dat de Russen bezig zijn onze democratie te ondergraven’. Daarbij laat de stelling de activiteit van de Russen op sociale media (onder meer Facebook, Twitter) ongenoemd. Internet en sociale media zijn niet identiek. Wat met ‘de Russen’ wordt bedoeld maakt de stelling evenmin duidelijk. Of hiermee Russische hackers (Fancy Bear, Guccifer 2.0), een Russische ‘troll fabriek’ als het in St.Petersburg gevestigde Internet Research Agency (IRA), Russische inlichtingendiensten (FSB, GRU), de Russische regering (onder meer minister van Defensie Sergei Shoygu) of de Russische politieke leiding (president Putin) wordt bedoeld wordt niet omschreven.
Uitgesplitst naar partijvoorkeur blijkt de volgende volgorde van mensen die de stelling afwijzen: SP, FvD, PVV, 50Plus, D66, VVD, CDA, GroenLinks, PvdA. Geen verrassende uitkomst, met echter wel twee opvallende accenten. Radicale partijen aan de linkerkant (SP) en de rechterkant (FvD, PVV) van het politieke centrum zijn het meest afwijzend. Opvallend is wel dat kiezers op GroenLinks en de PvdA de stelling het meest afwijzen, en niet die op CDA of D66. In Duitsland is de achterban van de SPD, de zusterpartij van de sociaal-democraten veel minder kritisch op het opereren van ‘de Russen’ en het verspreiden van nepnieuws. De relatief lage score van de kiezers op D66 wekt het meeste verbazing en lijkt het meeste af te wijken van de verwachting.
In feite is de stelling een vraag naar de mate waarin mensen geïnformeerd zijn. Hoe kritisch volgen ze het nieuws en op welke bronnen baseren ze zich? Want het staat onomstotelijk vast dat ‘de Russen’ de afgelopen jaren op grote schaal nepnieuws hebben gebruikt om de westerse democratieën te ondergraven. Een recent rapport van de Atlantic Council constateert dat voor Italië, Griekenland en Spanje. Een rapport van onderzoekers van de University of Edinburgh zegt dat 419 accounts van het Russische Internet Research Agency (IRA) (de troll fabriek) probeerden de Britse politiek en de uitslag van de Brexit te beïnvloeden. Over de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 buitelen de rapporten van overheidsdiensten, congres en het bedrijfsleven die de inmenging van ‘de Russen’ vaststellen over elkaar heen. Zoals een rapport van Google.
Bij nader inzien is daarom niet duidelijk wat het bevragen van de stelling ‘Ik denk dat de Russen op internet bezig zijn met ondergraven van onze democratie’ door peil.nl beoogt. Dat ‘de Russen’ nepnieuws verspreiden via sociale media en internet staat onomstotelijk vast. Er bestaat ook weinig twijfel over waarom ze dit doen. Dat is om verdeeldheid in westerse democratieën te zaaien en het idee van ‘de waarheid’ te ondermijnen. Zo lijkt uiteindelijk de stelling iets anders te vragen dan het eerst leek. Het gaat niet om Russische ondergraving van ‘onze democratie’ maar over de mate waarin kiezers geïnformeerd zijn en aangeven overtuigd te zijn. Voor het kabinetsbeleid is het een slecht teken dat de achterban van de partijen die het meest kritisch zijn op de Russische ondermijning van onze democratie buiten het kabinet zijn gebleven: PvdA en GroenLinks.
Foto: Schermafbeelding met uitkomsten van opinieonderzoek over ‘Stelli(n)gen over het onderwerp “nepnieuws”’ door peil.nl in ‘De Stemming van 19 november 2017’.
Senator Al Franken maakte het gisteren in een hoorzitting voor de Senaat Facebook’s Vice President Colin Stretch lastig. Ook vertegenwoordigers van Google en Twitter waren aanwezig. Ze worden steeds meer in het defensief gedrongen. Want hoe kan het dat de techbedrijven zoveel signalen van Russische inmenging misten of negeerden? Hebben ze zitten slapen of onderschatten ze de Russische inmenging? Volgens de voormalige FBI agent Clive Watts begon die Russische inmenging in de Amerikaanse publieke opinie al in 2014, zo blijkt uit een bericht op Axios. Tot nu toe beweren de techbedrijven dat dat later gebeurde. De vertegenwoordiger van de Oekraïense regering Dmytro Shymkiv zegt volgens een ander bericht op Axios in een interview met The Financial Times dat de regering van zijn land Facebook en leden van de regering Obama in 2015 waarschuwde voor het ‘agressieve gedrag’ van de Russen om via sociale media desinformatie te verspreiden. Dus al in 2015 was Facebook geïnformeerd over Russische inmenging op sociale media, maar het deed niets in de campagne van 2016. Dat roept vragen op over de macht, de integriteit en het professionalisme van de techbedrijven.
Het is vandaag precies drie jaar geleden dat de MH17 boven Oost-Oekraïne werd neergeschoten. Vanwege de politieke belangen worden de bevindingen van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid en het door Nederland geleide Joint Investigation Team door de Russische Federatie betwist. Dat is tegenstrijdig omdat het Kremlin vanaf het begin heeft beweerd niets met deze zaak te maken te hebben. Het is van tweeën een. Als het niets te vrezen had omdat het op geen enkele manier betrokken was, dan had het de bevindingen kunnen accepteren. Het had dan in 2015 evenmin de resolutie voor de oprichting van een internationaal tribunaal dat de schuldigen wilde berechten hoeven vetoën in de VN-Veiligheidsraad. Want als de Russische Federatie zoals het zelf beweert niet betrokken was bij het neerschieten van de MH17 en dus niets te vrezen had voor de uitspraak van een internationaal tribunaal, dan zou het niet te verbergen hebben. En zich er evenmin mee hoeven bemoeien. Maar publicitair en politiek bemoeit de Kremlin zich nu al drie jaar dagelijks met de MH17. De vorm van de Russische reactie verraadt de inhoud. Mijn reactie bij een recent artikel van Sputnik:
Of course Ukraine is not involved in the downing of the MH17. The most logical known scenario is a Russian BUK operated by regular Russian military and coming directly from the Russian Federation has incidentally downed the MH17. Bad luck for all.
For the credibility of the Russian Federation and the Kremlin it should have been better if the mistake was immediately admitted. But this was impossible for the Kremlin because it could not admit its illegal miilitary presence in Ukraine.
President Vladimir Putin is a poor chess player and even a worse political leader. By occupying Crimea and intervening military in the Donbas he had outmanoeuvred himself in July 2014. He was in an impossible situation. Even a mistake made by the Russian army above East-Ukraine he nor the Ministery of Defense could not admit.
The rest is history. And deception by the state controlled Russian media. What they try to do is not enough to give the truth and also not enough to refute the truth. It is an insecure man’s logic. Russian journalists who have been writing these pieces without logic for three years are not to envy.
Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Could Ukraine Have Destroyed Evidence of Its Responsibility for MH17 Crash?’ van Sputnik, 24 mei 2017.
George Knight 