Van Sonsbeecks ‘Gemeente van Stilte’ zwijgt in stilte over censuur

Vanaf 19 januari ‘viert’ Annet Gelink op de groepsexpositie Chasing Rainbows het boek ‘Sessizlik Belediyesi / Municipality of Silence’ van Sarah van Sonsbeeck. Op 20 december 2012 werd het in het Stedelijk Museum gepresenteerd door Rudi Fuchs. De zoektocht naar stilte hangt in de lucht zoals ook uit een tentoonstelling in het Utrechtse Kuub blijkt. Schrijnend aan het boek is dat de zoektocht eindigt met censuur, of anders gezegd een subtiel gebruik van macht om te zwijgen. Een en ander geeft de publicatie een onvoorziene meerwaarde.

Eind 2012 wilde GroenLinks-kamerlid Liesbeth van Tongeren opheldering van het ministerie van Buitenlandse Zaken over een artikel dat uit dit door de overheid gefinancierde boek was geschrapt, aldus Nu.nl. ‘Sessizlik Belediyesi / Municipality of Silence’ kwam in opdracht van het Nederlandse consulaat in Istanbul tot stand. Het weigerde de publicatie te financieren tenzij een tekst werd verwijderd. Van Sonsbeeck is mede bekend door haar presentatie Informational Weather in het Van Abbemuseum waarin ze het politieke klimaat verbeeldt.

Het gewraakte artikel was van abortusactiviste Rebecca Gomperts van Women on Waves. ‘Door aan te dringen op de verwijdering van de tekst door Gomperts heeft het Consulaat de Nederlandse buitenlandse politieke mensenrechten agenda, die zich richt op vrijheid van meningsuiting, ernstig geschonden’, zo meent ze. Van Tongeren zei in december 2012 kamervragen te stellen om te weten te komen of er sprake van censuur is, maar heeft dit tot nu toe niet gedaan. Van Sonsbeeck erkent dat ze de afweging moest maken tussen het schrappen van het stuk van Gomperts en de inperking van de vrije meningsuiting op de koop toe te nemen, en het risico dat de volledige publicatie niet zou verschijnen. Van Sonsbeeck koos eieren voor haar geld.

De verantwoordelijkheid wordt door Buitenlandse Zaken bij de kunstenares gelegd: ‘In goed overleg tussen Consulaat-Generaal, de kunstenares en Turkse organisatie is besloten dat een dergelijke aanklacht niet past binnen dit kunstproject’, aldus een woordvoerder op Nu.nl. Maar het is bedenkelijk of zij zich wel zo vrij voelde. De opstelling van het Nederlandse consulaat in Istanbul roept veel vragen op. Waar is het bang voor?

Deze kwestie kent alleen verliezers. Buitenlandse Zaken die een kunstenares onder druk zet om een kritische tekst te schrappen. Sarah van Sonsbeeck die in theorie kritisch is over het politieke klimaat bindt in als haar project gevaar loopt. Liesbeth van Tongeren stelt geen kamervragen die ze zei te zullen stellen. Evenmin stellen andere Turks kritische partijen als de PVV of de VVD of het voor de meningsuiting en de kunst opkomende D66 vragen aan minister Timmermans. Turkije staat opnieuw te boek als een land waar veel mis is met de mensenrechten. En Rebecca Gomperts’ tekst wordt niet geplaatst in het boek. Daarom hier:

“How can you ask for silence when you actually offer a safe place to speak, here within but outside Turkey?

In no other country in the world are there so many journalists in prison, or is there such violation of the freedom of expression. As many as 5,000 criminal cases were pending against journalists at the end of 2011. Turkey increasingly filters opposition and pro-Kurdish media and imposes broad bans on websites. The government tries to influence court proceedings and uses pressure tactics to promote self-censorship. At least 76 journalists are in prison, 61 in direct relation to their work on terrorism or anti-state charges. Erdoğan himself publicly criticizes journalists and urges media outlets to discipline or fire critical staff members. He filed numerous high-profile defamation lawsuits. Turkey’s imprisonments of journalists surpass the next most repressive nations. Iran had 42 journalists in jail, Eritrea 28 and China 27.

How can you ask for silence when so many Turkish women are silenced by force?

At least 42 percent of women in Turkey experience physical and/or sexual violence by their husbands or partners at some point in their lives. The very few women who are brave enough to report to the police are humiliated and send back to violent husbands or family by the Law enforcement officers. Turkey’s family violence protection system is flawed and leaves women and girls across the country unprotected against domestic abuse according to Human Rights Watch.

How can you ask for silence when the government of Erdogan plans to make abortion illegal?

Four women who protested against the abortion ban have been taken to court and are charged with “assaulting police officers.” The prosecutor even demands up to three years in prison for the women.

Are those that finally want to break the silence and self-censorship also welcome on the bench in the garden of the Dutch consulate?

Prosecuted journalists, battered women and those seeking a safe and legal abortion will occupy your bench in the Dutch consular garden and become political refugees. Because Consular premises are also inviolable according to article 31 of the Vienna Convention on Consular Relations, they could actually seek asylum on your bench in the consular garden as Julian Assange did in the Ecuadorian embassy in London.

So why would they remain silent? They will not only speak or shout, they will amplify their dissident voice. Article 35 of the Vienna Convention on Consular Relations protects freedom of communication on the part of the consular post.  Although it is not allowed to install a wireless transmitter, they can still use a megaphone or broadcast over internet radio from your bench, so that everybody in Turkey can hear them. They can say everything, and still be safe.  They can reclaim their human rights in Turkey from the bench in the garden of the Dutch consulate. 

Instead of a Municipality of Silence, the bench will become a space for the freedom to decide over ones own body, freedom to think, freedom to express, freedom to be any gender, any minority, any oppressed; a space for dissent.”

Foto 1: Omslag Municipality of Silence van Sarah van Sonsbeeck.

Foto 2: Sarah van Sonsbeeck met Onno Kervers (Consul-Generaal in Istanbul) en Marja van Bijsterveldt (toenmalig minister van OC&W) zittend op de stilste Nederlandse bank in Istanbul. November, 2012. Credits: Titia Ex.

Van Bommel stelt kamervragen over bemiddeling in zaak Assange

Op 29 mei 2012 sprak ik in een stukje m’n verbazing uit over het gebrek aan initiatief van de politiek: ‘Welke politieke partij neemt het in Nederland op voor Julian Assange? Er is een Nederlands/Belgisch Bradley Manning Steuncomité waar SP’er Harry van Bommel tot is toegetreden. Over Assange zwijgt de Nederlandse politiek of laat het individuele vertegenwoordigers wat tegengas geven.’  Nu is Harry van Bommel tot actie overgegaan.

Kamerleden stuurde ik e-mails over een oplossing in de zaak Assange. Op 22 augustus onder verwijzing naar een posting over het voorstel Hewson en: ‘Graag wijs ik u op het voorstel van de Australische liberaal John Hewson om de impasse te doorbreken in de kwestie Julian Assange. Wellicht dat u via kamervragen een en ander kunt volgen. Kan Nederland als neutraal land van het internationaal recht niet bemiddelen? Andere landen zouden ons land dankbaar zijn om van dit probleem verlost te worden’. En op 30 augustus onder verwijzing naar een posting over een starre Zweedse regering: ‘Er zijn aanwijzingen dat de Zweedse regering een compromis in de kwestie Assange blokkeert. Want niet de Zweedse rechter, maar de Zweedse regering heeft het laatste woord. Ofwel, de oplossing kan vanuit de politiek komen. Met een compromis wordt de rechtsgang optimaal gediend. Dat geeft ruimte voor bemiddelaars als Nederland binnen de Europese Unie‘.

Vandaag stelde SP-kamerlid Harry van Bommel kamervragen over de zaak Assange aan minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal (VVD). De SP’er verwijst naar diens antwoorden op vragen van 17 augustus 2012 van het inmiddels terugtreden kamerlid Arjan El Fassed (GroenLinks) waarin de minister meent dat er voor Nederland geen rol weggelegd is om te bemiddelen. Van Bommel vraagt de minister na twee inleidende vragen die naar de bekende weg vragen om terug te komen op een formeel-defensieve houding.

Eerst vraagt Van Bommel: ‘Deelt u de mening dat, als de Zweedse regering niet bereid is tot bovengenoemde oplossingen, er een rol is weggelegd voor Nederland, als de bakermat van het internationaal recht, om een oplossing te bieden voor deze internationale impasse, bijvoorbeeld door Assange op Nederlands grondgebied te laten ondervragen?’ En hij sluit af: ‘Bent u bereid om Nederlandse hulp te bieden om naar deze of andere oplossingen te zoeken?‘. Ik ben benieuwd naar de antwoorden van minister Rosenthal. Harry van Bommel verdient een pluim omdat hij het debat over een bemiddelende rol van Nederland naar een hoger niveau tilt.

Foto: Julian Assange en de VS. Olle Johansson / Sweden, 2010, Politicalcartoons.com

Voorstel John Hewson over Julian Assange vertaald naar Nederland

De Australische econoom en voormalig liberaal leider John Hewson roept de Australische regering in een opinieartikel op om een oplossing te zoeken in de kwestie Julian Assange. De voorman van WikiLeaks is Australisch burger en verwijt de regering Gillard hem nooit consulair te hebben bijgestaan. Hewson mist tot nu toe actie van de Australische regering. Hewson ziet vijf partijen: Groot-Brittannië, Zweden, Ecuador, VS en Australië als bemiddelaar. Minister van Buitenlandse zaken Bob Carr zou de onderhandelingen moeten leiden.

Kern van Hewsons voorstel is dat Assange naar Zweden uitgewezen wordt en meewerkt aan het onderzoek naar de beschuldigingen van verkrachting. Onder de verzekering dat als-ie van alle blaam gezuiverd wordt hij vrij naar Australië kan reizen. Daar staat de regering hem vervolgens bij als de VS hem proberen alsnog uitgeleverd te krijgen. Hewson laat ongenoemd wat er gebeurt als Assange in Zweden voor verkrachting wordt veroordeeld en na invrijheidstelling op vrije voeten komt. Geldt dan ook de vrijgeleide naar Australië?

Hewson ziet alleen maar verliezers. Zweden lijkt door het gegraaf een minder degelijke rechtsstaat dan het leek en loopt publicitaire schade op. Het land is overduidelijk dienstbaar aan de VS ten koste van eigen principes. Groot-Brittannië heeft zich belachelijk gemaakt door te dreigen met een inval in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen waarmee de Britten het internationaal recht negeren. Australië komt niet op voor de rechten van een staatsburger in nood en premier Julia Gillard opereert tot nu toe ongeloofwaardig en partijdig. Ecuador toont een dubbele standaard door Assange asiel te verlenen, maar sluit thuis journalisten als Assange op. Vermoedelijk uit tactische overwegingen laat Hewson kritiek op de VS van president Barack Obama achterwege. Feitelijk staat daar de rechtsstaat het meest onder druk als privilege van steeds minder burgers.

John Hewson verdient lof dat-ie uit de loopgraven komt en probeert verder te kijken. Hij ziet het slagveld van de kwestie-Assange dat bij genoemde regeringen tot nu toe het slechtste naar boven brengt. In ieder geval hun dubbele moraal aanscherpt. Dat moet stoppen, volgens Hewson. De kwestie verziekt het diplomatieke en politieke verkeer en mogelijk dreigt een handelsoorlog tussen de VS en enkele Latijns-Amerikaanse landen.

Ik voeg graag een zesde land toe: Nederland. Als goede partner van Groot-Brittanië en de VS en als land dat zich graag profileert met het internationaal recht, zoals het Internationaal Strafhof in Den Haag, biedt Nederland geloofwaardigheid die Zweden in de ogen van het kamp Assange mist. Onder Zweeds recht zou Assange in Nederland ondervraagd kunnen worden, om mogelijk daarna aangeklaagd, berecht en veroordeeld te worden. Het voorstel van Hewson dient dan als basis met de toevoeging dat bij veroordeling en uitzitten van de straf in Nederland Assange met garantie van Zweden en Nederland vrij naar Australië kan reizen.

Foto: Cartoon van David Rowe, ‘The Whistleblowers in A Minor‘ voor de Financiel Review, 17 augustus 2012

Hoe verborgen is de Amerikaanse hand achter de Britse opstelling inzake Assange?

Juridisch adviseur van Julian Assange Michael Ratner ziet de hand van de VS in de aanscherping van de Britse dreiging om de Ecuadoriaanse ambassade binnen te vallen. Of het klopt is de vraag, hoewel Amerikaanse druk onmiskenbaar is. Maar het plan heeft niet gewerkt omdat Ecuador weerstand bood aan de Angelsaksen. Als dit in de publiciteit een onderwerp wordt dan trapt dat extra op de Britse ziel. Het toont aan dat de Britten geen meester zijn van hun eigen buitenlandse politiek. Tony Blair gaf eerder het verkeerde voorbeeld. Niets is moeilijker te verkroppen voor Britten dan de teloorgang van hun Empire. De opstelling van de Britten om de Conventie van Wenen opzij te zetten komt met name bij oud-kolonies arrogant over. De Britten hebben in de wereldopinie hun goede pers van de succesvolle Olympische Spelen in een keer verspeeld. Jolly bad.

Groot-Brittannië dreigt Ecuadoriaanse ambassade binnen te vallen

Update: Ecuador heeft Julian Assanges asielverzoek ingewilligd, aldus de Ecuadoriaanse minister van Buitenlandse Zaken Ricardo Patiño in een persconferentie in Quito. De spanning tussen Groot-Brittannië en Ecuador loopt op met wederzijdse verwijten. Voor de ambassade verdringen de cameraploegen elkaar. 

Groot-Brittannië zou de Ecuadoriaanse ambassade in Londen dreigen binnen te vallen. Dat nieuws komt niet toevallig naar buiten in de week dat Ecuador bekendmaakt wat het heeft beslist over de asielaanvraag van Julian Assange die toevlucht heeft gezocht in de ambassade. De klokkenluider van WikiLeaks vreest voor uitlevering aan Zweden en daaropvolgend naar de VS omdat-ie inschat dat in beide landen zijn rechten geschonden worden. Er zijn aanwijzingen dat-ie in een Amerikaanse kerker ‘opgeborgen’ zal worden.

Als onderbouwing van hun dreiging verwijzen de Britten naar hun ‘Diplomatic and Consular Premises Act 1987‘ die het hun zou toestaan om Julian Assange ‘te arresteren op de bestaande terreinen van de ambassade’. Volgens de Ecuadoriaanse regeringskrant El Telégrafo is het Ecuadoriaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in Quito hierover gisteren, 15 augustus, via een document op de hoogte gesteld door de Britten: A través de un documento entregado ayer en la Cancillería ecuatoriana. Dat was na het foutieve, of in ieder geval voortijdige bericht in The Guardian dat Ecuador Assange al asiel had verleend.

Julian Borger van The Guardian heeft inzicht in de aide-memoire van de Britse diplomatieke dienst dat het aan Ecuador overhandigde. Het zegt dat Groot-Brittannië recht heeft om de rechter te verzoeken met politie de ambassade binnen te gaan om Assange te arresteren. Minister van Buitenlandse Zaken William Hague zou dan moeten aantonen dat Ecuador het internationaal recht gebroken heeft en handelt in strijd met de verplichtingen uit de Conventie van Wenen. De arrestatie zou een week vooraf aangekondigd worden. Britse diplomaten zien een en ander als een ernstige stap, maar niet als het verbreken van diplomatieke relaties.

Het oogt vreemd dat de Britten een wet hebben om eenzijdig te beslissen of een in Groot-Brittannië gevestigde ambassade in strijd met de Conventie van Wenen functioneert. Artikel 22 lid 1 van dat verdrag stelt immers dat de terreinen onschendbaar zijn: The premises of the mission shall be inviolable. The agents of the receiving State may not enter them, except with the consent of the head of the mission. Maar artikel 42 geeft de Britten enige ruimte om in te grijpen: The premises of the mission must not be used in any manner incompatible with the functions of the mission as laid down in the present Convention or by other rules of general international law or by any special agreements in force between the sending and the receiving State.

Hoe de Britten denken te onderbouwen dat het geval Assange zo bijzonder is dat het hun toestaat om de ambassade binnen te vallen valt lastig in te zien. Zo is er het precedent van de Hongaarse kardinaal József Mindszenty die van 1956 tot 1971 toevlucht zocht in de Amerikaanse ambassade in Boedapest. Ook toen was de Conventie van Wenen al in werking. De Hongaren vielen de Amerikaanse ambassade niet binnen. Mensenrechtenactivist Klaas de Jonge die van illegale activiteiten werd verdacht vluchtte naar de Nederlandse ambassade in Pretoria. Hij verbleef er van 1985 tot 1987. De Zuid-Afrikanen vielen de ambassade niet binnen.

De spierballentaal van de Britten komt ondiplomatiek over. Ecuador voelt zich door de Britse dreiging als klein kind in de hoek gezet en beseft dat een groter land nooit op die manier bedreigd zou worden. Om dat te neutraliseren heeft het daarom de dreiging bekendgemaakt, wat evenmin diplomatiek oogt. Bij een Britse inval in de Ecuadoriaanse ambassade kan de situatie escaleren als landen als Venezuela en de Britse aartsvijand Argentinië tegenmaatregelen tegen de Britten nemen. Daarom blijft het waarschijnlijk bij een dreiging.

Foto: Ecuadoriaanse ambassade in London met bewaking en spandoek, 2012