Schermafbeelding van deel artikel ‘Russia spent millions on secret global political campaign, U.S. intelligence finds‘ van Missy Ryan in The Washington Post, 13 september 2022,
Het Kremlin gebruikt niet traceerbare kleine bedragen uit een geheime kas om invloed te kopen bij politici in Europa, Afrika en elders. In totaal zou het om 300 miljoen USD gaan. Dat blijkt uit dit artikel van 13 september 2022 voor de Washington Post van Missy Ryan.
De Amerikaanse regering gaat door gedeeltelijke openbaarmaking van dit Russische schema in de tegenaanval om de Russische invloed te neutraliseren. In het bijzonder waar het de doelmatigheid van sancties tegen de Russische Federatie betreft.
Vraag in elk land is of een deel van die Russische geheime fondsen daar terecht is gekomen. In Nederland wordt Thierry Baudet met zijn politieke partij FvD ervan verdacht om via de Russische tussenpersoon Vladimir Kornilov contact met het Kremlin te hebben gehad. Of wellicht nog te hebben met andere Russen. De informatie uit het artikel maakt de vraag naar de Russische relatie van Baudet opnieuw actueel.
Zembla heeft er nog in 2020 onderzoek naar verricht, maar kon het bewijs niet rond maken. De onthulling of er Russisch geld is doorgesluisd naar FvD zal moeten komen uit Amerikaanse bronnen. Want die hebben naar verluidt FvD in het vizier als onderdeel van het Russische propaganda-apparaat in het Westen.
Baudet herhaalt in Tweede Kamer en publiciteit steevast de talking points van het Kremlin. Zonder dat het erop lijkt dat hij op de ideologische lijn van het Kremlin zit. Want hoe kan een Nederlandse nationalist die zich sterk maakt voor de Nederlandse natiestaat tegelijk het militair-nationalisme van Poetin omarmen dat dat exclusief claimt voor de Russische natiestaat? Een en ander rijmt niet.
Vraag is als die informatie bestaat die in dit artikel wordt genoemd wanneer de Amerikaanse regering het opportuun vindt om delen daarvan te openbaren. Bijvoorbeeld over FvD. Gebeurt dat dan in samenspraak met Europese partners?
Denkbaar is dat over Europese partijen die in een relatie tot het Kremlin staan en in peilingen voor landelijke verkiezingen hoog scoren deze informatie naar buiten wordt gebracht. Hoe is dat bijvoorbeeld in Italië waar Salvini’s partij niet en Giorgia Meloni’s partij wel de sancties tegen de Russische Federatie steunt?
Schermafbeelding van deel column ‘The media treats Biden as badly as — or worse than — Trump. Here’s proof‘ van Dana Milbank in The Washington Post, 4 december 2021.
Het is een oud, welbekend probleem. Journalisten zijn de doodgravers van de democratie, maar door een gebrek aan zelfkennis ontkennen ze dat. Ze zouden ‘objectief’ verslag doen. Als ze trouwens al door anderen ter verantwoording worden geroepen. Journalisten zouden boven kritiek staan. Objectieve analyse ontbreekt of komt niet buiten het wetenschappelijke domein.
In Nederland hebben de media Geert Wilders en Thierry Baudet groot helpen maken. Pas toen deze ultra-rechtse politici eenmaal groot waren gingen sommige journalisten zich achter de oren krabben over wat ze hadden helpen aanrichten. Hadden ze de middenweg gemist tussen het cordon sanitaire en de rode loper? Maar zelfs nu krijgen deze ultra-rechtse politici en hun partijgenoten als Pepijn van Houwelingen, Freek Jansen of Gideon van Meijeren die de meest extreme uitingen doen die tegen de rechtsstaat en de democratie ingaan volop media-aandacht.
Media zoals De Correspondent of De Groene Amsterdammer hebben wel de journalistieke ambitie om door onderzoek achter de schone schijn van ultra-rechts te kijken, maar voor de publieke opinie zijn ze marginaal en weinig invloedrijk. Af en toe komen de gevestigde media met onderzoeksartikelen of scherpe analyses die dat ook beogen, maar dat blijven incidenten met weinig blijvende waarde.
Andere journalisten hadden zelfs dit zelfbesef achteraf niet. Als types als Jort Kelder of Wierd Duk die de rode lopen uitrollen voor ultra-rechts al journalist kunnen worden genoemd en niet politieke activisten die zich de uiterlijkheden van de journalist aanmeten. Ze worden aanvaard binnen hun beroepsgroep en het publiek ziet hen als journalist.
Schermafbeelding van een diagram over het vertrouwen in journalisten dat in Nederland met 30% betrekkelijk hoog is. In: GLOBAL TRUSTWORTHINESS INDEX 2021 van Ipsos, oktober 2021.
Wie op dit moment de Nederlandse kranten leest of naar nieuwsrubrieken als Op1 of Nieuwsuur kijkt kan niet anders dan concluderen dat premier Rutte en minister De Jonge, de partijleiders Kaag, Hoekstra en Segers door de media tot schietschijf zijn gemaakt. Ze krijgen dagelijks van alle kanten volop kritiek. Het lijkt onderhand op een kruistocht tegen de middenpartijen. Wat willen de journalisten aantonen die daar aan meewerken en beseffen ze wel waar ze mee bezig zijn?
Het is niet dat deze politici door respectievelijk een ondoelmatige en chaotische aanpak van de COVID-19 pandemie en de verprutste en onprofessionele werkwijze in de formatie geen kritiek verdienen. Dat verdienen ze ten volle. De generatie politici die nu aan de bal is blinkt niet uit in kwaliteit. Het punt is dat de media geen objectief, omvattend beeld geven van de omgeving waarin deze politici opereren.
Journalisten zeggen zich neutraal op te stellen door de standpunten van alle kanten aan bod te laten komen. Dat is een valkuil waar ze intuimelen en ze zich weliswaar onwillekeurig van bewust zijn, maar toch geen passend antwoord op weten. Nog steeds niet na vijf jaar desinformatie door populistische politici. In het tijdperk waarin ultra-rechtse politici desinformatie en leugens hanteren als politiek middel om hun opponenten en de waarheid te ondermijnen, zichzelf electoraal te positioneren en politiek als middel zien om geld uit te halen (Trump, Baudet), werkt die benadering van vermeende onzijdigheid niet meer.
Politieke journalisten staan liever routinematig met verkeerde, dan hulpeloos met lege handen.
In een column voor de Washington Post gaat Dana Milbank in op de houding van de media tegenover de politiek. Hij onderbouwt de stelling dat de media president Biden slechter behandelen dan ze voormalig president Trump behandelden. Hij concludeert aan de hand van een analyse van meer dan 200.000 artikelen dat waarmee ik begon: ‘Mijn collega’s in de media zijn medeplichtig aan de moord op de democratie‘.
Het beleid rechtvaardigt dat niet. De aanpak van voormalig president Trump van de pandemie was rampzalig en kostte velen onnodig het leven. President Biden heeft op de puinhopen van Trumps aanpak het probleem van de besmettingen doelmatig aangepakt. Maar nog meer dan in Nederland zetten om politieke redenen anti-vaxxers hun lichaam in om het vaccinatiebeleid van de zittende regering te ondermijnen. Daar doen in beide landen journalisten niet goed verslag van. Of ze durven niet of ze willen niet of wat erger is, ze zien het niet.
Er is meer in Trumps beleid dat de toets der kritiek niet kon doorstaan en Biden beter doet. Zoals belangrijke wetgeving die Biden succesvol door het congres loodst. In de media is dat niet terug te vinden in de verslaggeving. Zo krijgt de deconstructivist Trump een positievere pers dan Biden die zich constructief opstelt. Journalistiek is de omkering van waarden geworden.
Hoe dat komt verklaart Milbank zo: ‘Ik vermoed dat mijn collega’s in de media het slachtoffer zijn geworden van onze asymmetrische politiek. Biden regeert volgens traditionele normen, terwijl de Republikeinen een schokkende campagne voeren om hem te delegitimeren met de ene verzonnen aanklacht na de andere. Deze week dreigden de Republikeinen met een sluiting van de regering om de vaccinmandaten van Biden te blokkeren, na een jaar van inspanningen om vaccinatie te ontmoedigen. Maar, ongelooflijk, ze geven Biden tegelijkertijd de schuld van sterfgevallen door coronavirus – sterfgevallen die bijna volledig voorkomen onder niet-gevaccineerden,’
Milbanks concludeert over de Amerikaanse media wat in mindere mate ook geldt voor de Nederlandse media. In Nederland staat nog niet het voortbestaan van de democratie op het spel zoals in de VS, maar wel de sociale cohesie en de geloofwaardigheid van de politiek: ‘Te veel journalisten zitten gevangen in een hersenloze neutraliteit tussen democratie en haar saboteurs, tussen feit en fictie. Het is tijd om een standpunt in te nemen.’
De Spaanse posterijen Correos heeft een serie van vier postzegels uitgegeven die deel uitmaken van een antiracisme campagne. De zogenaamde ‘Equality Stamps’. De zegel (sello) met de hoogste waarde van 1,60 euro is wit en die met de laagste waarde van 0,70 euro is zwart.
Het idee van de serie legt Correos alsvolgt uit: ‘hoe donkerder de postzegel, hoe minder waarde hij zal hebben, dus bij het maken van een zending zal het nodig zijn om meer zwarte dan witte te gebruiken. Zo wordt elke brief en elke zending een weerspiegeling van de ongelijkheid die racisme veroorzaakt’.
Maar zoals veel te verwachten in het gevoelige klimaat over racisme, ongelijkheid en diversiteit leverde die verklaring kritiek op. Een bericht van The Washington Post verzamelt er enkele: ‘toevallig racistisch’ of ‘toevallig VOX’, een verwijzing naar een rechts-radicale politiek partij.
Auteur Moha Gerehou die ook door The Washington Post om zijn mening wordt gevraagd meent dat de bedoelingen van Correos goed waren, maar fout zijn uitgepakt. Zijn hoofdbezwaar schrijft hij op in een tweet: ‘wat overstijgt is dat zwarte postzegels minder waarde hebben dan witte’ (lo que trasciende es que los sellos negros tienen menos valor que los blancos).
Is hier sprake van een gebrek aan witte gevoeligheid of een teveel aan zwarte overgevoeligheid? In het verleden waren de meest populaire postzegels en bankbiljetten die met de kleinste waarden. Want die worden het meest gebruikt. Dat pleit ervoor om zwarte postzegels de kleinste waarde te geven.
Deze kwestie geeft aan hoe lastig het is om het iedereen naar de zin te maken. Dat lijkt bijna per definitie onmogelijk geworden. Altijd zal er een grote minderheid zijn die tegen is, hoe een bedrijf zo’n campagne ook vormgeeft. Zelfs als het zorgvuldig handelt en in zo’n campagne samenwerkt met een progressieve anti-racisme organisatie als SOS Racismo.
Met kritiek profileren antiracisten zich tegen antiracisten. Nieuwkomers vechten zich zo in de hiërarchie in. Dit is dus niet zozeer een strijd tussen racisten en antiracisten, maar tussen antiracisten onderling. Met postzegels als aanleiding. De vraag is wie het morele gelijk heeft en dat in de publiciteit met het meeste aplomb kan claimen. Identiteitspolitiek heeft de posterijen bereikt.
Er is wat voor te zeggen om de ernst van de COVID-19 pandemie te bagatelliseren. Het is weliswaar een onwetenschappelijke mening die anderen in gevaar brengt, maar tot het einde volgehouden kan daar nog enig respect voor opgebracht worden.
Dat komt overeen met het exotische buitenbeentje die zich doodhongert voor een hoger doel. Dan zit er een methode in de waanzin. Beredeneerd vanuit de realiteit van alledag is het onnozel, maar vanuit een parallelle werkelijkheid logisch in zichzelf. Ondanks de verstandsverbijstering roept het toch ook respect op vanwege de zelfopoffering tot het bittere einde.
Rechtlijnigheid tot in het graf is het beeld dat antivaxers, complotdenkers en viruswaanzinnigen van zichzelf schetsen. Ze zien zichzelf als frontsoldaten in de strijd tegen de leugenpers, de dominante overheid, belangengroepen achter de schermen (George Soros, Bill Gates) en de manipulatie van de waarheid. Ze ontkennen de ernst van de COVID-19 pandemie en als die dan toch blijkt te bestaan en vele doden eist, dan kunnen ze op straffe van het verlies van hun geloofwaardigheid niet meer op hun schreden terugkeren. Als ze getroffen worden door het COVID-19 virus waarvan ze de mortaliteit schaamteloos hebben ontkend, dan verloochenen zichzelf door zich te laten vaccineren.
Dwarsdenken of politiek opportunisme gaat over in schijnheiligheid als degenen die zich in de publiciteit hebben geprofileerd door te ageren tegen vaccinatie en die de ernst van de pandemie ontkennen zich zouden laten vaccineren. De keuze is aan Willem Engel, Lange Frans, Doutzen Kroes, Karel van Wolferen, Ab Gietelink, Geert Wilders, Thierry Baudet en al die complotdenkers die in 2020 op sociale media tegen de ernst van COVID-19 hebben geageerd. Kiezen ze als het erop aankomt voor hun geloofwaardigheid?
De macht die de ernst van de pandemie ontkent zorgt als eerste voor zichzelf als de dreiging dichtbij komt. In het geval van president Trump, juridisch adviseur Rudy Giuliani of andere naaste medewerkers van Trump die besmet waren met COVID-19 zorgden ze ervoor dat ze de beste behandeling kregen die gewone burgers ontzegd werd. Dat is niet alleen paradoxaal, dat is ethisch verwerpelijk gedrag.
Trump naaste medewerkers zullen als eersten gevaccineerd worden voor een pandemie waarvan ze de ernst in de openbaarheid al 10 maanden in twijfel trekken. Terwijl ze al sinds februari 2020 beseffen dat het ontkennen van de ernst van de pandemie een leugen is en uitsluitend een narratief dat om partijpolitieke redenen is opgetuigd. Nu staan ze vooraan voor een vaccin tegen een dreigende pandemie waarvan ze ontkend hebben dat die kwalijker is dan een griepje. Waar ze zich evenmin voor laten vaccineren. Deze mensen verdienen geen respect. Hoewel ook zij vermoedelijk gegijzeld werden door de waanzin van Trump en zijn handlangers. Ze hadden ontslag moeten nemen of nu het vaccin weigeren omdat ze verkondigen dat de dreiging van COVID-19 vaccinatie niet noodzaakt.
Trumps schijnheiligheid is immens. Voor wie het nog niet wist, zijn daden en woorden zijn in flagrante tegenspraak met elkaar. Zelden wordt de laakbaarheid van de macht zo duidelijk aangetoond in de reactie van Trump en zijn kornuiten die met de beste behandeling en een vroege vaccinatie eersteklas voor zichzelf zorgen tegen een pandemie waarvan ze de ernst ontkennen. Hun viruswaanzin wordt er warempel zowat menselijk van.
Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Members of White House staff to get early access to coronavirus vaccine’ van Felicia Sonmez enJosh Dawsey voor The Washington Post, 14 december 2020.
Op 7 mei 2020 plaatste NRC niet in de papieren editie, maar uitsluitend online het artikel ‘Rechtszaak tegen Trumps ex-veiligheidsadviseur Flynn plots ten einde’ van Floor Bouma. Zij is een freelance journaliste. Het gaat over de aanklacht tegen de ex-nationale veiligheidsadviseur Mike Flynn dat het ministerie van Justitie (DOJ) ineens had laten vallen. Dit terwijl Flynn schuld had bekend. Het artikel gaat zowel in de kop als in de tekst de fout in als het zegt dat de rechtszaak tegen Flynn ten einde is. De interpretatie door Bouma van de door haar geciteerde bronnen als CNN is incorrect. Een dag later verscheen op 8 mei 2020 in de papieren editie opnieuw een in vergelijking met het artikel van 7 mei licht gewijzigd artikel van Floor Bouma dat in de kop zegt ‘Zaak tegen Flynn, oud-veiligheidsadviseur van Trump, onverwachts gesloten’ en in de tekst ‘De Amerikaanse justitie heeft donderdag plots de strafzaak laten vallen tegen Michael Flynn’. Dat laatste is in de tekst minder incorrect dan de eerdere visie van 7 mei, maar gaat in de kop opnieuw de fout in.
Het idee voor de opstelling van het DOJ was dat Flynn met zijn kennis over de contacten van Trump met het Kremlin tijdens de campagne en de transitieperiode van 2016 Trump chanteert. Het is in Trumps belang dat Flynn niet uit de school klapt. Daarom moet Flynn tegen alle logica en juridische regels in in vrijheid worden gesteld. Maar is met het intrekken van de aanklacht de zaak afgedaan? Nee, want er is de U.S. District rechter Emmet Sullivan die de zaak behandelt. Het zat eraan te komen dat de door president Clinton benoemde Sullivan zich niet zomaar opzij zou laten duwen door het powerplay van Trump en DOJ-minister Barr.
Wat vervolgens gebeurde doorkruiste niet alleen het plan van Trump en Barr om Flynn vrij te laten en de informatie van de contacten van Flynn met de Russen binnenskamers te houden, maar werkte averechts omdat het nieuwe publiciteit trok. Afgelopen week kwam de zaak in een stroomversnelling en keerde zich tegen Barr en Trump. Op 12 mei nodigde rechter Sullivan ‘geïnteresseerde partijen’ uit om hun lezing van de zaak te geven, zoals een bericht in The Hill uitlegt. Ofwel, hij wilde de zaak niet sluiten. Op dezelfde 12 mei verscheen een opinie-artikel in The Washington Post met de titel ‘The Flynn case isn’t over until the judge says it’s over’ met de volgende zinsnede over wat de rechtbank kan doen: ‘It can appoint an independent attorney to act as a “friend of the court,” ensuring a full, adversarial inquiry, as the judge in the Flynn case has done in other situations where the department abdicated its prosecutorial role.’ Het sluitstuk was dat rechter Sullivan een van de auteurs van dit artikel, te weten oud-rechter John Gleeson op 13 mei benoemde als onafhankelijk onderzoeker om te pleiten tegen het laten vallen van de Flynn-zaak en onder meer uit te vinden of Flynn moet worden veroordeeld wegens meineed, aldus onder meer een bericht in Raw Story.
Bouma had op 7 mei moeten en op 8 mei kunnen weten dat wat ze zei juridisch niet klopte, namelijk dat de zaak tegen Flynn gesloten was. Want dat bepaalt de aanklager niet, maar de rechter aan wie de zaak is toegewezen. Op 7 mei om 23.37 uur stuurde ik Bouma deze tweet. Ze heeft er (nog) niet op geantwoord.
Bij genoemde online artikelen in NRC van 7 mei en van 8 mei is op 14 mei 2020 nog steeds geen correctie verschenen die de fout herstelt. Evenmin is verslag gedaan van de recente ontwikkelingen van 12 en 13 mei, te weten de opstelling van rechter Emmet Sullivan die de zaak niet sluit en de benoeming van John Gleeson om te pleiten tegen het laten vallen van de Flynn-zaak door het DOJ. Een en ander roept vragen op over zowel de deskundigheid van de verslaggeving in NRC over de zaak Flynn als over de eindredactionele begeleiding van online artikelen die aantoonbare fouten bevatten. Na respectievelijk zeven en zes dagen zijn die fouten nog steeds niet gecorrigeerd of is er een toevoeging bij verschenen die de fout van commentaar voorziet.
Naschrift 14 mei 2020: Iemand wees me erop dat op 13 mei op NRC.nl een artikel is verschenen van Frank Kuin dat de correcte lezing van de feiten geeft. Het artikel is bij mijn weten uitsluitend online verschenen en niet in de papieren of digitale editie. Kuin verwijst niet naar de eerdere berichtgeving van Floor Bouma over deze zaak. Ook na plaatsing van het artikel van Kuin zijn beide artikelen van Floor Bouma van 7 en 8 mei 2020 nog niet van corrigerend commentaar voorzien. Zodat NRC online tot op heden twee verschillende versies van de afloop van de zaak Flynn aanbiedt. De vraag is of NRC hiermee de eigen richtlijnen volgt.
Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Rechtszaak tegen Trumps ex-veiligheidsadviseur Flynn plots ten einde’ van Floor Bouma in NRC, 7 mei 2020.
Deze montage van The Washington Post zet uitspraken van enkele hosts van Fox News achter elkaar. Het is een draai van 180 graden die volgt op dezelfde draai van 180 graden van president Trump. Het tekent de omstandigheid dat bij Fox (alternatieve) feiten uit meningen volgen. Anders is zo’n draai niet te verklaren. Dit geeft aan dat deze hosts van Fox News een loopje met de waarheid nemen. Ze zijn er niet in geïnteresseerd, maar wel in het dienen van een politieke agenda. Gelukkig zijn er bij Fox ook nog echte journalisten zoals Chris Wallace van wie het een wonder is dat hij net als Shep Smith nog niet ontslagen is. Smith waarschuwde na zijn ontslag in november 2019 voor autoritaire regeringen en hun intimidatie en belastering van de pers.
De president heeft vanaf het bekend worden van de uitbraak van het coronavirus in China in december 2019 ontkend dat maatregelen nodig waren. Trump heeft kostbare maanden laten passeren en aanvankelijk de problemen die onherroepelijk zijn land zouden bereiken toegeschreven aan de media of de Democraten. Trump deed niks, terwijl hij en zijn regering al in januari 2017 gewaarschuwd waren door functionarissen van de toen op het punt van aftreden staande regering Obama dat een pandemie de meest gevaarlijke dreiging voor de VS was. Er werd door Trump niks mee gedaan, hij liet zelfs het Pandemie Response Team van het Witte Huis sluiten. Als klap op de vuurpijl weigerde Trump tests van de WHO zodat de VS nu in het donker tasten en niet weten hoever de besmetting is gevorderd en hoe en waar er opgetreden moet gaan worden.
De montage stemt somber. Want het geeft aan dat een gezaghebbend medium als Fox News er niet is om de mensen te informeren, maar om ze te misleiden. Dat vergroot de verdeeldheid in het land, activeert het complotdenken en bezoedelt ook de journalistiek van andere media die wel de ethische code van hun beroep volgen. In dat opzicht heeft Trump gelijk dat Fox News een vijand van het volk is, hoewel hij dat uiteraard niet zo bedoelt. Het wordt er nog somberder op als zou blijken dat dit failliet van Fox News niks uitmaakt voor de waardering en invloed ervan. De ommezwaai houdt in dat Trump de komende maanden op Fox News zal claimen dat hij vanaf het begin snel en passend gehandeld heeft in het bedwingen van de uitbraak. Terwijl het omgekeerde het geval is. Het wordt er nog somberder op als Trump straks met behulp van deze sycophanten op Fox News het coronavirus gebruikt om het electorale proces te verstoren en in zijn voordeel bij te buigen.
Macht beschermt zich met onderdanen. Die buffer is een kenmerk van bureaucratie. Hoe dat mechanisme werkt heeft William Shakespeare in zijn tragedie ‘Hamlet’ duidelijk gemaakt. Van onderop worden de dienaren en onderhorigen van prins Hamlet één voor één uitgeschakeld. In een cyclische regelmaat. Zo grijpt de vijand als een omhoogkomende schroef steeds hoger in op de machtsstructuur. De vijand die overal kan opduiken nadert stap voor stap de top voor de ultieme afzetting en verlossing van de koning, de prins of de president. Vertraging is het geëigende vertelmiddel om een verhaal met zijstappen en oponthoud ‘op te spannen’. Waarna het als een pijl uit de boog doel kan raken. De koning is in het hart geraakt. Het drama is afgerond.
Voor wie het handelen van president Trump geestelijk niet langer kan aanzien vanwege de platheid, de leugenachtigheid, de onechtheid en de ondoelmatigheid is er de optie om het als een fictief verhaal op te vatten. Dat verzonnen en ingebeeld is. Dat houdt de rampspoed en de teloorgang van de Amerikaanse politiek en positie op afstand. Werkelijkheid wordt drama uit zelfredzaamheid. Wat als onverkwikkelijk ervaren wordt kan zo omgebogen worden tot een comfortabele vertelling die speelt op het niveau van roman, game of film.
Op de wederwaardigheden van het bewind van ‘koning’ Trump is het Hamlet-model van toepassing. Zodat nog op een andere manier het treurspel werkelijkheid wordt. Uit de hofhouding van Trump zijn in de eerste twee jaar van zijn bewind de ‘volwassenen in de kamer’ verdwenen. Die hofhouding wordt nu gevormd door opportunisten, derderangs personen en een enkele kwade genius als Steve Miller die niet op hun kwaliteit, maar op hun loyaliteit aan de ‘koning’ zijn uitgezocht. De spreekwoordelijke Rosencrantz en Guildenstern, ooit de vrienden van Hamlet, worden op diens verzoek gedood. Zo is het ook met Trump, hij offert zijn vrienden, zoals voormalig raadsman Michael Cohen, op als hem dat uitkomt. Buiten de familie geldt loyaliteit alleen van laag naar hoog, niet omgekeerd. In de hofhouding van Trump weet niemand zich verzekerd.
Nu is er sinds februari 2019 minister van Justitie William Barr. Deze 68-jarige jurist en politicus is een tragische figuur omdat hij zich in Trumps wereld van schone schijn, wraak en waanzin heeft laten lokken. Wat hij inlevert voor zijn kortstondige rol in de schijnwerpers en Trumps hofhouding is zijn reputatie van deskundig bestuurder. Die ligt aan gruizelementen door zijn vergaande identificatie met Trump. Op 24 maart 2019 verscheen een brief van Barr die een samenvatting van vier pagina’s gaf uit het Rusland-rapport van Robert Mueller. Hij onderzocht sinds mei 2017 de inmenging van het Kremlin in de Amerikaanse politiek.
Overigens uitte ik op dit blog in verschillende commentaren kritiek op de meeste Nederlandse en Amerikaanse media die zich vooral in de eerste dagen na 24 maart in de luren hadden laten leggen door Barrs interpretatie die ze afschilderden als Muellers interpretatie. Dat leek me onjuist. Aan de NRC-Ombudsman schreef ik op 30 maart een open brief waarin ik kritiek had op de eindredactie en berichtgeving in NRC. Daarop ontstond een vriendelijke uitwisseling van e-mails die resulteerde in een debat met de NRC-Ombudsman en een stuk in zijn krant. Nu is er het brekend nieuws van 30 april in de Washington Post dat onthult dat speciale aanklager Mueller eind maart een brief aan Barr stuurde waarin hij klaagde dat Barrs brief het rapport geweld aandeed omdat het ‘de context, de aard en de substantie niet volledig vatte’. Barrs positie staat nu ter discussie omdat hij niet ethisch gehandeld zou hebben. Als hij verdwijnt komt de vijand een stapje dichter bij ‘koning’ Trump.
Het is de vraag of Leon de Winter werkelijk zo dom is als het lijkt of dat hij net doet alsof hij dom is. Ik kom er niet uit, maar wat slaat De Winter de plank weer mis in zijn Telegraaf-column van 30 oktober 2018. Dat overkomt hem wekelijks. Waarom hij niets waardevols toevoegt aan het publieke debat is het raadsel van De Winter. Het is niet alleen dat hij de feiten uit zijn mening laat volgen, het is dat hij nog geen begin van een betoog kan opzetten dat in de verste verte lijkt op een degelijke bewijsvoering. Het stijlmiddel van De Winter is inductie, hij laat het algemene uit het specifieke volgen. Daartoe schudt hij enkele voorbeelden uit zijn hoge hoed en komt zo tot een generalisatie. Dat is vrij schieten en altijd prijs. Tussen duizenden voorbeelden weet hij feilloos de enkele uitzondering te vinden die hij tot regel verheft. Dat is lui denken van De Winter die klaarblijkelijk de ambitie heeft opgegeven om de wereld te verklaren zoals hij is. De Winter verklaart de wereld zoals De Winter is. Dat heeft niets met de echte realiteit te maken en alles met de realiteit van De Winter.
Hoe valt anders bovenstaand citaat uit genoemde column te verklaren die als titel heeft: ‘Trump vooral gehaat door media’. In de VS steunen de gevestigde media, inclusief de zogenaamde linkse CNN en MSNBC, de status quo en beschermen ze hun winstgevendheid, zoals Cenk Uygur van TYT overtuigend aantoont. Dat geldt ook voor de zogenaamde linkse New York Times en The Washington Post die pilaren onder de status quo zijn. Die media zijn verweven met de Republikeinse partij en niet met de Democratische partij zoals De Winter meent. Dan gaat het dus niet eens om Fox News, The Wall Street Journal of Sinclair Broadcast Group en al die andere rechtse media die de openlijke spreekbuis van Trump zijn. Waar De Winter de aantoonbaar onjuiste claim vandaan haalt dat ‘journalisten niet omgaan met Trumpstemmers’ of dat er in ‘de media niets te merken valt van mensen die Trumps presidentschap goedkeuren’ is duidelijk. Namelijk uit zijn eigen verbeelding.
De Winter verwijst naar de moord op 11 Joden in een synagoge in Pittsburgh op 27 oktober door Robert Bowers. Volgens zijn bekende recept verwijst hij naar enkele niet-representatieve meningen van ‘linkse’ journalisten, maar laat hij de hoofdzaak ongenoemd. Dat is dat Bowers extreem-rechts is en op de extreem-rechtse website Gab zijn meningen opdeed die passen in het kraampje van neo-Nazi’s, alt-right en white suprematisten. Dat De Winter de extreem-rechtse, antisemitische achtergrond van Bowers niet noemt is logisch omdat het hem niet uitkomt. Dat levert voor hem als rechtse Jood namelijk een complicatie op omdat hij de tegenstelling niet kan overbruggen dat hij degenen door wie hij als Jood om zijn Jood-zijn afgewezen wordt stilzwijgend steunt. Dat is de tragiek van rechtse Joden die afgewezen worden door extreem-rechts, maar er zich op een bizarre manier toch mee identificeren. Dat is een tragische projectie en levert columns op waarin de olifant in de kamer wordt doodgezwegen en de muis buiten er als dader aan de haren bijgesleept wordt. Om uit dat spagaat te geraken of om een bekentenis vanwege zelfinzicht te ontlopen wacht De Winter als enig antwoord de afleiding. Hij geeft ‘links’ overal de schuld van en hoeft daarom niet meer bij zichzelf te rade te gaan waarom hij in hemelsnaam rechtse extremisten die Joden niet accepteren uit de wind houdt.
Foto: Schermafbeelding van deel column ‘Trump vooral gehaat door media’ van Leon de Winter in De Telegraaf, 30 oktober 2018.
Journalist Bob Woodward van het op 11 september 2018 verschenen boek ‘Fear’ over president Trump praat met Joe Scarborough, Willy Geist, Mike Barnicle, Mika Brzezinski, Richard Haass en Kasie Hunt van het panel van ‘Morning Joe’. Woodward meent dat Trump door zijn omgeving niet vertrouwd wordt. Hij geeft ook de overeenkomsten en verschillen van Trump met president Nixon aan. Woodward zegt niets terug te nemen van de beweringen in zijn boek en te begrijpen waarom bepaalde hoofdrolspelers in het Witte Huis vanwege hun positie nu gedwongen zijn om terug te komen op wat ze Bob Woodward in vertrouwen hebben toevertrouwd.
Twee recente opinie-artikelen zijn een pleidooi voor een nieuwe politiek van het politieke midden en een waarschuwing voor samenwerking met radicale partijen, vooral die van rechts. De Amerikaanse journaliste Anne Applebaum geeft in The Washington Post met het artikel ‘Want to revive the political center? Fight corruption’ een omvattende checklist, ofwel programma waaraan centrumpartijen moeten voldoen om weer het initiatief naar zich toe te trekken. De conservatieve denker Joshua Livestro stelt aan de hand van de kwestie Blok in het artikel ‘Affaire-Blok moet VVD en CDA wakker schudden’ in NRC dat de centrum-rechtse VVD en CDA hun ziel hebben verkocht door op te schuiven in de richting van de radicaal-rechtse PVV en FvD.
Livestro illustreert dat aan de hand van de controversiële uitspraken van de minister van Buitenlandse Zaken Blok die de retoriek en agenda van radicaal-rechts overneemt. Dat acht hij contra-productief en ongewenst. Livestro verwijst naar het begrip ‘ideological collusion’ – dat hij vertaalt als ‘ideologische samenspanning’ – van de Amerikaanse politicologen Steven Levitsky en Daniel Ziblatt dat inhoudt dat centrumpartijen in de samenwerking met radicale partijen de retoriek en agenda van die randpartij overnemen. Minister Blok is er het levende bewijs van, hij neemt de doembeelden over immigratie van radicaal-rechts over en centrum-rechtse partijen als VVD en CDA ondermijnen ermee hun eigen gedachtengoed. In bovenstaand citaat licht hij toe dat ze zich hiermee overbodig maken. Gevraagd wordt een nieuwe bewustwording bij de centrumpartijen en een koerswijziging weg van de retoriek en het gedachtengoed van radicaal-rechts. De samenspanning met de randpartijen of het buigen in hun richting brengt niets goeds. Noch electoraal, politiek of maatschappelijk.
Applebaum constateert dat de rechtse randpartijen van energie barsten en het ‘oude’ centrum-links of centrum-rechts uitgeblutst toont. De oude partijen zijn op zoek naar een programma dat ze niet kunnen vinden. Zij waarschuwt net als Livestro voor het aanhaken bij radicaal-rechts (‘Some are … trying to peddle milder versions of the far right’s racism‘). Applebaum doet een poging dat programma te formuleren. Haar alternatief bestaat eruit dat de centrumpartijen om te beginnen de agenda moeten wijzigen en het niet langer over immigratie, ras en de islam moeten hebben: ‘Change the subject. Centrists, and genuine democrats, should stop talking about immigration, race and Muslims, all issues blown well out of proportion by tabloids.’
Volgens Applebaum moeten centrumpartijen zich verenigen rond de echte thema’s die onze politiek en economie verstoren zoals ‘politieke corruptie, het witwassen van geld, en de belastingparadijzen en lege vennootschappen (‘Shell companies’) die een paar mensen toestaan veel geld uit onze landen weg te sluizen en het, soms letterlijk, op Caribische eilanden te verbergen. Hoewel dit allemaal afzonderlijke onderwerpen zijn, zijn ze verbonden.’ Volgens Applebaum moet dat gecorrumpeerd financieel systeem aangepakt worden omdat het de gewone mensen beschadigt en in de armen van de radicaal-rechts dwingt. Feitelijk leidt de heroriëntatie van de centrumpartijen tot twee vliegen in één klap: het maakt deze partijen weer relevant en ontneemt de randpartijen hun vijver van ontevreden burgers om in te vissen en electoraal mee te scoren.
Applebaum zegt dat het Westen initiatief moet nemen en terug moet naar de ideologie van vóór premier Thatcher en president Reagan die in de jaren 1980 de overheden terugtrokken en de vrije markt aan hun lot overlieten. Met als gevolg het neoliberalisme waarin politiek is geëconomiseerd, zwakkeren onbeschermd achterblijven en de staat nog slechts op een waakvlam opereert. Applebaum is niet de eerste dit dit zegt en daarom is het lastig in te zien hoe de geest weer terug in de fles kan. Een krachtige bestrijding tussen landen van belastingontwijking en corruptie, en het terugdringen van de macht van het internationaal opererende bedrijfsleven en de financiële instellingen is een eerste stap. Dit omvat overigens ook de bestrijding en bestraffing van autoritaire landen als de Russische Federatie die met corrupt geld in het Westen politici en radicaal-rechtse partijen kopen. Dat laten gebeuren ondermijnt het eigen zelfbeeld en het idee van moraliteit.
Applebaum schetst een blauwdruk voor centrumpartijen. In Nederland zijn dat partijen als de VVD, CDA, D66, GroenLinks en PvdA die in de kern voldoende overeenkomsten hebben om programmatisch samen te werken. Als ze ook nog eens gezamenlijk afstand nemen tot de randpartijen en zich in hun retoriek en agenda niet meer laten leiden door deze partijen met hun spookbeelden over immigratie, ras en islam dan kunnen ze in samenwerking hun eigen relevantie hervinden en hun onderlinge verbinding verder versterken. Dat werkt door van partijpolitiek naar democratie. Door de hervonden oriëntatie en focus van de centrumpartijen kunnen de democratie en de rechtsstaat overeind gehouden worden. Nodig is dan wel dat met name de centrum-rechtse partijen als VVD en CDA zowel duidelijk afstand nemen van die retoriek over immigratie en islam als de lef en durf vinden om zich te ontworstelen aan de grip van het bedrijfsleven en de financiële instellingen door de macht ervan terug te dringen. Een helder signaal om de nieuwe start van Nederland te vieren zou het ontslag van minister Blok en het niet schrappen van de dividendbelasting voor buitenlandse aandeelhouders zijn.
Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Affaire-Blok moet VVD en CDA wakker schudden’ van Joshua Livestro in NRC, 31 augustus 2018.
Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘Want to revive the political center? Fight corruption’ van Anne Applebaum in The Washington Post, 31 augustus 2018.
George Knight 