Waarom verrast de video ‘Taking Polaroid Portraits In The Bars Of Amsterdam, 1979-80’ op Vimeo? Ontroert het zelfs door de verloren tijd. Het haalt het recente verleden terug van het traditionele bruine café van voor de mobiele telefoon. Met andere immigranten in de hoofdrol dan nu. De ruige kant van het Amsterdamse nachtleven van bijna 40 jaar geleden. Is het bijzonder omdat stadspromotie, marketing en commercie erin ontbreken? Nu is dat onlosmakelijk verbonden aan dit soort films die altijd een ander doel dienen dan het doel dat ze zeggen te dienen. De video is wat het is. Niet meer en niet minder. ‘A cameraman follows Bettie Ringma and Marc H. Miller as they take Polaroid portraits In the bars of Amsterdam, 1979-80’, zegt de toelichting. Flashbak besteedde in 2015 in een artikel aandacht aan de polaroidfoto’s en geeft details over dit project.
Foto’s: Polaroids van Marc H. Miller en Bettie Ringma in artikel ‘Polaroids Of Nights Out In Amsterdam’s Electric Townhouses (1979-1980)’ op Flashbak, 5 november 2015.
De aanzegging van de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman dat zijn land naar de gematigde islam terugkeert roept vragen op. Al Jazeera geeft een verslag van wat hij zei op 24 oktober op de economische top Future Investment Initiative in de hoofdstad Riyad. Vragen, niet alleen omdat hij met verwijzing naar de reactie van de overheid op de bezetting van de Al-Masjid al-Haram moskee in Mekka in 1979 -die was bedoeld om extremisten wind uit de zeilen- spreekt over 30 verloren jaren. Het zijn er 38. Bin Salman kan goed rekenen en daarom komt hij waarschijnlijk tot zijn uitspraken. Olieprijzen staan onder druk en Saoedi-Arabië gaat het economisch minder voorspoedig dan voorheen. Het land wordt sinds de aanslagen van 9/11 in 2001 terecht gezien als voedingsbodem voor islamitisch terrorisme. Dat werkt negatief door in de beeldvorming over dat land. Hoe de overheid de extremistische geestelijken gaat dwingen hun macht af te staan valt af te wachten. Als de aanzegging onderdeel is van een publiciteitscampagne, dan lijkt alle aandacht voor de woorden van Bin Salman nu al geslaagd. Resultaten komen later. Of verwaterd. Weinig onbevangen klapt de interviewster mee.
‘Gijsen, flikker op!‘ is een tentoonstelling in het Centre Céramique te Maastricht: ‘In 1979 jaagt bisschop Joannes Gijsen heel progressief Nederland de stuipen op het lijf (..) met zijn oerconservatieve en bijna dogmatische uitspraken over het ‘echte’ katholieke geloof.’ En: ‘Een grote groep homoseksuelen besluit te gaan demonstreren in de bisschopsstad Roermond tijdens het paasweekend. Na Witte Donderdag en Goede Vrijdag ontstaat daar op 14 april 1979 de eerste Roze Zaterdag.’ Op 20 juni 2015 vindt er voor de vierde keer een Roze Zaterdag plaats in Limburg. Volop nostalgie over eigen verzetsdaden, daar in Centre Céramique.
In de reportage spreekt de getuige met meel in de mond door (orthodoxe stromingen binnen) religies over een kam te scheren. Hij weet dat het niet zo zit, maar zegt toch niet waar het op staat. Dat geeft zo’n terugblik een bijsmaak. Het geeft het verschil met 1979 aan. Toen voerden homoseksuelen actie voor wat ze waard waren, nu is dat nog maar de vraag. Is de tragiek dat het in 1979 makkelijker ageren was tegen de conservatieve Gijsen omdat hij zo’n duidelijk focuspunt was, dan nu tegen de intolerante en diffuse islam?
In een open brief prijzen de voorzitter en secretaris van Stichting Roze Limburg de tentoonstelling, maar zeggen het tegelijk jammer te vinden dat die geen aandacht besteedt aan de toenadering van bisschop Wiertz van Roermond. Annelies en Raymond Hintjes merken op dat de katholieke kerk van nu nog nauwelijks invloed heeft op gelovigen: ‘In een onlangs verschenen publicatie van het sociaal cultureel planbureau wordt vermeld dat 95% van de Nederlandse rooms-katholieken vindt dat homo’s hun leven mogen inrichten zoals zij dat zelf willen. De kerk heeft naast minder invloed op het maatschappelijke leven ook veel minder invloed op haar eigen gelovigen. Dit roept de vraag op: op welke manier wil je aandacht voor homo-emancipatie vragen anno 2015?’ Ook de Nederlandse katholieke kerk is in 35 jaar geëmancipeerd en waarom wordt dat niet genoemd?
De suggestie is dat de tentoonstelling wegvlucht in een te makkelijke historische terugblik en de werkelijkheid van 2015 geen reliëf geeft. De reportage duidt erop dat het beeld over bisschop Jo Gijsen van 1979 nog bepalend is voor hoe nu over de katholieke kerk wordt gedacht en zo nieuwe dreigingen voor homoseksuelen onbenoemd blijven. De vraag is of deze kritiek op de katholieke kerk voortkomt uit ressentiment die stoelt op eigen ervaringen of een bewuste poging is om de werkelijkheid van 2015 verkeerd voor te stellen.
De animatiefilm Persepolis van de regisseuse Marjane Satrapi bevat bovenstaande scène waarin personage Marji zich verbeeldt een gesprek met een witgebaarde God te hebben. En hem het zwijgen oplegt omdat haar oom in de gevangenis zit. Afbeelden van ‘God‘ is in de ogen van bepaalde moslims heiligschennis.
Ook binnen een dramatisch verhaal. Persepolis is een hoog gewaardeerde film en heeft allerlei prijzen en nominaties binnengehaald. Het gaat over een expressief meisje dat als teenager opgroeit tijdens de Iraanse revolutie van 1979 en als studente uit voorzorg door haar ouders naar Wenen wordt gestuurd. Waar ze vervreemdt. De repressie van het islamitisch-fundamentalistische Iraanse regime is de leidraad in het verhaal.
In Tunis trokken op zondag 9 oktober 200 demonstranten op naar het kantoor van Nessma-tv, die de film op vrijdag 7 oktober uitzond. Nagesynchroniseerd in het Tunische dialect. Op maandag 11 oktober kondigde de openbare aanklager na ontvangen klachten een strafrechtelijk onderzoek aan tegen Nessma wegens belastering van de islam. In een concept voorstel van september over de media wordt godlastering uit de wet gehaald, maar de overgangsregering heeft dit nog niet uitgevaardigd. Da’s de achtergrond van de protesten.
Human Rights Watch heeft om intrekking van dit onderzoek door de overgangsregering tegen Nessma-tv gevraagd. Omdat volgens regiodirecteur Sarah Leah Whitson Nessma-tv ‘elk recht heeft om serieuze en provocatieve films uit te zenden’. Naar haar idee zou de regering dit recht juist moeten verdedigen, evenals trouwens het geweldloos protest tegen uitzending. Het onderzoek door de openbare aanklager zet de persvrijheid en de pluriformiteit onder druk.
De zogenaamde Arabische Lente is akelig tot stilstand gekomen. In Egypte hebben de Moslimbroeders en de legertop het op een akkoordje gegooid. Voor wie dat wilde zien was dat al vanaf het begin duidelijk. De strijd vindt niet op straten, pleinen, kerken, moskeeën, sociale media, verkiezingsdebatten of televisiestations plaats, maar in het parlement. Als in de Maghreb een grondwet op islamitische basis het einddoel blijft, dan hebben andersdenkenden als tweederangsburgers het nakijken. Zelfs op televisie.
George Knight 