Misirlou (1927), een song in vele gedaanten

Dit stukje verscheen eerder op George Knight Kort op 14 mei 2019.

Misirlou is een Griekse song uit 1927 die verdwenen is uit het muzikale geheugen, maar daar soms weer in opduikt. Bijvoorbeeld via Quentin Tarantino’s Pulp Fiction (1994) die opent met onderstaande surf rock versie van Dick Dale & The Del Tones (1962).

In vele landen en genres heeft de song bewerkingen. Wikipedia somt het op in het lemma Misirlou. Een exotische standard van swing bands, een geannexeerd volkslied dat in diverse landen als eigen beschouwd werd tot de rock versie van Dick Dale of The Beach Boys. Alles is mogelijk door overnemen, ontlenen en veranderen.

Misirlou staat voor toen. Oude tijden. Welke versie in welk genre in welk land het ook betreft. Het Griekse biermerk Fix viert er in 2013 in een commercial haar 150-jarig bestaan mee. 

Misirlou is populaire muziek. Bemind en gewoon. Het treft zonder nog eigenaardig te kunnen zijn. De onbepaalde herkomst biedt ruimte om het toe te eigenen, terwijl de duidelijke afstamming uit het Oostelijke Middellandse-Zeegebied er genoeg eigenzinnigheid en authenticiteit aan geeft om het te plaatsen.

Gedachte bij de foto ‘Ceremonies (Vasilitsa): Vasilitsa participants raising their twigs, ca. 1932’

Joseph Obrebski, ‘Ceremonies (Vasilitsa): Vasilitsa participants raising their twigs, ca. 1932‘. Collectie: University of Massachusetts Amherst.

De collectie van de openbare Universiteit van Massachusetts Amherst bevat een uitgebreide collectie etnografische foto’s van Joseph Obrebski genomen in Macedonische dorpen in 1932-1933. Zij leggen dood, viering, ziekte, genezing en rituelen vast. Kortom, belangrijke gebeurtenissen in een mensenleven. De natuur is op vele foto’s nadrukkelijk aanwezig.

Vasilitsa is nu een Grieks skiresort in de provincie West-Macedonië. De waarde van foto’s voor de etnografie kan betwijfeld worden als de beschrijving pover is.

Waarom houden de kinderen de takken in de lucht? Op een populistische site wordt dit ritueel uitgelegd: ‘Dit ritueel creëert een bezem van een van de heksenbossen’. Ik zie het nog niet echt voor me. Maar het doel van het ritueel lijkt duidelijk: het bezweren van het kwaad dat uit de bossen komt door de heksen in een ceremonie gunstig te stemmen. Onschuldige kinderen worden daar blijkbaar de beste uitvoerders voor geacht.

Gedachte bij de foto ‘Portrait of Jean Goldkette, William P. Gottlieb’s office, New York, N.Y., ca. June 1947’. Mystificatie als mentaliteit

Wat is er bijzonder aan deze foto uit 1947 van Jean Goldkette door de befaamde Amerikaanse jazzfotograaf William P. Gottlieb in diens kantoor? Goldkette claimde Fransman te zijn, hoewel hij wellicht eerder een Griek, Rus, Deen of nomadische Roma was. Of de waarheid daarover nog te achterhalen valt is de vraag. Hij werd in de VS bandleider zonder bandleider te zijn. Als een Trump avant la lettre huurde hij een capabele staf in en zette er zijn naam op. Marketing dus. Hoe dan ook is Goldkette bekend voor de opnames rond 1926 met één van de grootste witte jazzmusici, kornettist Bix Beiderbecke. Hoewel dat niet Bixs beste opnamen zijn. De mystificering over zijn achtergrond waar landsgrenzen niks betekenden strekte zich uit tot dezelfde soort flexibiliteit, om niet te zeggen elasticiteit in zijn beroepsleven. Jean Goldkette was dan weer boekingsagent, pianist, componist of bandleider. Is de man op de foto op zijn qui vive omdat hij meer te verbergen dan te zeggen heeft? Zelfs op die vraag moeten we het antwoord schuldig blijven. Dat versterkt het raadsel extra.

Foto: William P. Gottlieb, ‘Portrait of Jean Goldkette, William P. Gottlieb’s office, New York, N.Y., ca. June 1947. Collectie: William P. Gottlieb Collection van het Library of Congress.

Bij een ‘Afbeelding uit reisalbum: “Foto’s Zangaki, Egijpte” [Reisalbum Egypte, Frankrijk]’

Wat we hier zien is niet makkelijk te zien. Een vrouw met een naakt jongetje op de schouders. Een tafereel uit de Oriënt, zo lijkt het door de enscenering met palmboom en Perzisch tapijt. Het bijschrift geeft duidelijkheid over maker en herkomst, maar ook weer niet helemaal. Het zegt: ‘Afbeelding uit reisalbum: “Foto’s Zangaki, Egijpte” [Reisalbum Egypte, Frankrijk] Vervaardigingsjaar [Tussen 1850 en 1900]’. De makers zijn de Griekse Zangaki broers, waarschijnlijk Constantine en George geheten die studio ‘Zangaki Adelphoi‘ hadden opgezet in Port Said. Productie voor de toeristische markt. Nauwelijks een ‘reisalbum‘ te noemen. Ze waren in Egypte actief van 1860 tot 1890 en werkten van 1860 tot 1869 incidenteel samen met de Franse fotograaf Hippolyte Arnoux. In 1869 werd het Suezkanaal geopend. In die periode werkten ze waarschijnlijk ook in Algiers en Jeruzalem. Een bron noemt de Zangaki broers Algerijns en Constantine Zangaki Turks. Er woonden zo’n 1,5 miljoen Grieken in Turkije tot de bevolkingsuitwisseling van 1923. Meer kennis over de ontstaansgeschiedenis vergroot ook de marge van onzekerheid. Wat het naakte jongetje tegen een bordkartonnen achterwand in het Egypte van 1870 of 1880 op de schouders van de vrouw doet wordt er niet duidelijk op. Wat voor topos is dat? Het kind kijkt in de camera en overtreedt daarbij de conventie dat niet te doen. Weet hij veel, weten wij veel.

Foto: ‘Afbeelding uit reisalbum: “Foto’s Zangaki, Egijpte” [Reisalbum Egypte, Frankrijk]‘

Westen moet in 2017 Russische agressie beantwoorden met een nieuwe doctrine. Geen herbewapening maar resocialisering

Wat brengt 2017? Hoofdzaak is om de bedreiging van de Europese democratieën door het Kremlin een halt toe te roepen. Hoe dat moet leert de geschiedenis. Op 12 maart 1947 kondigde de Amerikaanse president Harry Truman in een toespraak tot het congres zijn Truman-doctrine aan. Het wordt gezien als het begin van de Koude Oorlog. Zonder dat Truman de Sovjet-Unie noemde was dat gericht tegen het Sovjet-communisme dat Europa dreigde te overrompelen. Nu is de focus het nationalisme van de Russische Federatie. Deze staat is minder machtig dan de toenmalige Sovjet-Unie, maar gewiekster in het gebruik van de macht.

De agressie van het Kremlin dient beantwoord te worden door inzet van alle middelen. Wat er tot nu toe aan schort is niet dat de Westerse democratieën geen voldoende middelen hebben om te reageren, maar weifelen en weigeren om die in te zetten. Dat moet in 2017 veranderen. Belangrijk is daarom dat de VS de westerse landen als Canada, Australië, Japan en de EU-lidstaten op één lijn te brengt en laat opereren onder dezelfde noemer. Dat is geen oproep tot een nieuwe Koude Oorlog of een excuus voor herbewapening, maar een oproep om de schadelijke effecten van de Russische agressie in te perken. Kortom, een nieuwe containment.

In 1947 waren het Griekenland en Turkije die via inmenging van het Kremlin in communistische handen dreigden te vallen, nu zijn het Frankrijk en Italië. Zoals in 1947 kunnen de sociaal-democratie en het links-liberalisme met een programma van gematigd anti-globalisme en inkomensgelijkheid een sleutelrol spelen in het neutraliseren van extreem-links. Daartoe moet in de westerse hoofdsteden beter dan nu beseft worden dat het cowboy-kapitalisme dat de bankensector en het bedrijfsleven onverklaarbare voordelen biedt het Kremlin in de kaart speelt. En daarom snel moet veranderen. Centrum-rechts kan hetzelfde doen om rechts-extremisten en -populisten de wind uit de zeilen te nemen. De bijvangst is een politiek van resocialisering.

Er lijken voor zo’n nieuwe beleidsprogramma twee problemen te bestaan. De eerste is het aantreden van de Amerikaanse president Trump en het tweede is de macht van het grote geld in de Amerikaanse politiek en de macht die het uitoefent over Europa. Dat laatste lijkt onoverkomelijker dan het eerste. Men mag hopen dat als Trump eenmaal in de bestuurderstoel zit hij de Russische bedreiging beter op waarde schat dan nu en uit de campagne stand komt en ernaar handelt. Los van zijn zakelijke belangenbehartiging via de politiek. Maar als hij zich niet kan onttrekken aan de macht van zijn sponsors met hun belangen in bedrijfsleven en banken, dan heeft het Westen geen politieke manoeuvreerruimte om in Europa sociaal-democraten, liberalen, christen-democraten en gematigde anti-globalisten geloofwaardig de Russische schaduwen te laten bestrijden.

Foto: The Red Iceberg, 1947.

Tsipras: extreem-rechts is echte bedreiging voor Europa

De Griekse premier Alexis Tsipras heeft gelijk dat extreem-rechts de echte bedreiging voor Europa is. Maar het is merkwaardig dat juist hij dat zegt. Want reken maar na, toen Griekenland onder druk lag vanwege de euro en dreigde uit de Eurozone gezet te worden flirtten leden van zijn kabinet met het Kremlin. Chantage om over te stappen naar de Russen werd het net niet, maar de Grieken lieten wel blijken economie met geopolitiek te kunnen verbinden.

Maar omstandigheden veranderen. Op bezoek in Frankrijk is het blijkbaar gewenst dat buitenlandse gasten steun uitspreken voor de zittende socialistische regering Hollande en tegen het extreem-rechtse Front National van Marine Le Pen. Dat door een miljoenenlening uit Rusland in de zak van het Kremlin zit, en door de Russische leiding als voetsoldaat wordt gebruikt om de EU te helpen verzwakken.

Tsipras heeft gelijk dat extreem-rechts de grootste dreiging is voor Europa. Waarbij de besmetting van centrum-rechts door extreem-rechts trouwens door velen als het echte gevaar wordt gezien. Ofwel, niet de opstelling van de PVV, maar die van de VVD maakt het verschil. Zo worstelt Europa zich door een fase die als moeizaam en lastig wordt beoordeeld. Het beroep op emotie en de verwijzing naar eigenheid, nationalisme en de aantasting van de verzorgingsstaat door extreem-rechts werkt als een stofzuiger die alle nuances uit het debat klopt.

De oplossing voor het politieke midden is het stap voor stap terugdringen van die extremistische krachten door ze de pas af te snijden. Dat moet op twee manieren. Door het zelf goed te doen en door erop te wijzen dan het rechtse alternatief (buiten de EU, terug naar de natiestaat, culturele homogeniteit) niet deugt en zelfs een utopie is. Zoals vele politici van gevestigde politieke partijen de partijpolitiek misbruiken voor hun eigen carrière of geldelijk gewin is dat bij politici van extreem-rechtse partijen exact hetzelfde. Om te beginnen moet het fabeltje doorgeprikt worden dat Marine Le Pen, Viktor Orban of Filip De Winter de belangen van de burger het beste verdedigen. Dat doen ze niet, ze verdedigen vooral hun eigen belangen. Maar in de beeldvorming weten ze die suggestie te reconstrueren tot een luchtkasteel waarin ze zelf wonen. Velen die het geloven.

Porosjenko: ‘België laatste land dat associatieverdrag ratificeert’. Wat is de positie van Nederland?

Volgens de Oekraïense president Petro Porosjenko in bovenstaande tweet hebben alle EU-lidstaten het associatieverdrag met Oekraïne geratificeerd. België zou het laatste land geweest zijn. De Griekse president moet het nog formaliseren. Hier is een overzicht. Maar zoals bekend vindt in Nederland een raadgevend referendum plaats op 6 april 2016. Op 7 april 2015 keurden Eerste en Tweede Kamer het associatieverdrag goed en op 8 juli 2015 gaf de koning er zijn goedkeuring aan waarna het in het Staatsblad verscheen.

Opmerkelijk is dat Porosjenko gelijk en ongelijk heeft. Het tekent de lastige positie van Nederland. Alleen over Nederland bestaat onduidelijkheid of het het associatieverdrag heeft geratificeerd. Want de werking van het verdrag is opgeschort. Maar geen enkele uitslag verplicht de regering om een wet of verdrag in te trekken. Dat wordt actueel als de verslechterde veiligheidssituatie daarvoor argumenten geeft. Vraag blijft dus of ondanks het Nederlandse referendum het associatieverdrag met Oekraïne op 1 januari 2016 in werking kan treden.

Foto 1: Tweet van de Oekraïense president Petro Porosjenko, 20 november 2015.

Foto 2: Schermafbeelding van bericht van Interfax-Ukraine, 20 november 2015.

Han ten Broeke (VVD) stelt kamervragen over Oekraïne. Zonder zich te informeren

Kamerleden moeten zich profileren om gehoord en gezien te worden. In een overlevingsstrijd van de sterkste. Want een lage plaats op de kandidatenlijst is het strafbankje en doorgaans een eind aan de eigen politieke loopbaan. Niet om zich te onderscheiden van leden van andere partijen, maar juist om zich assertiever, slimmer brutaler en beter geïnformeerd over te komen dan de fractiegenoten. Het is scoren met een mooi woordvoerderschap in een veelbekeken kamerdebat of met een uitnodig op zak voor een talkshow als Pauw of RTL Late Night of nieuwsrubriek Nieuwsuur. En dan zijn er nog de kamervragen. Altijd goed. Of toch niet?

VVD’er Han ten Broeke heeft als woordvoerder Buitenlandse Zaken bovenstaande kamervragen op 18 september ingezonden en maakt er een rommeltje van. Al om 15.00 uur op 17 september was in de westerse pers breed bekend dat de maatregel om de twee BBC-journalisten de toegang tot Oekraïne te ontzeggen een klaarblijkelijke vergissing was en door president Porosjenko werd ingetrokken. Hij zei er onaangenaam door verrast te zijn. Later bleek het trouwens om drie medewerkers van de BBC te gaan en bleken ook nog twee Spaanse en een Duitse journalist om onduidelijke redenen op de sanctielijst terechtgekomen. Allen werden er gisteren al van verwijderd. Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken ligt trouwens vanwege de slechte voorbereiding behoorlijk onder binnen- en buitenlandse kritiek zoals Kyiv Post op een rijtje zet.

Waarom doet Ten Broeke een dag later nadat dat gecorrigeerd werd net alsof de volgens hem twee BBC-journalisten nog op de sanctielijst staan en inmiddels daar niet van verwijderd zijn? Hij begrijpt evenmin wat het verbod inhoudt als hij in vraag 2 vraagt ‘Kunt u bevestigen dat op bevel van de Oekraïense president twee journalisten van de BBC uit Oekraïne zijn gezet?’ Nee, dat zal minister Bert Koenders zeker niet kunnen bevestigen omdat de journalist Steve Rosenberg en zijn producer Emma Wells in Moskou gestationeerd zijn en de sanctielijst personen opsomde die gedurende een jaar de toegang tot Oekraïne ontzegd zou worden.

De aap komt uit de mouw als Ten Broeke een verband legt met het met Oekraïne gesloten associatieverdrag  dat als het door alle lidstaten geratificeerd wordt op 1 januari 2016 van kracht wordt. Cyprus en Griekenland moeten nog tekenen. Het Oekraïense parlement deed dat in september 2014. Het verdrag is bedoeld om voor een grotere politieke en economische integratie met de Europese Unie te zorgen. Vanuit nationalistisch-conservatieve en rechts-populistische hoek wordt het verdrag aangegrepen om een referendum op de rails te zetten dat zoals deze critici zelf toegeven uitsluitend bedoeld is om de Nederlandse democratie ter discussie te stellen. Met deze vraag geeft Ten Broeke zich opnieuw een brevet van onvermogen omdat de VVD op 7 april 2015 voor het verdrag stemde en hij als buitenlandwoordvoerder toegeeft de inhoud ervan niet te kennen.

Foto: Schermafbeelding van kamervragen ‘De verbanning van twee journalisten uit Oekraïne’ van Han ten Broeke (VVD, 18 september 2015.

Tsipras neemt ontslag. Wat nu? Paul Mason doet verslag

Economisch redacteur van het Britse Channel 4 News Paul Mason geeft zijn visie op de laatste ontwikkelingen in Griekenland. Premier Alexis Tsipras maakt een beredeneerde gok door zich te bevrijden van z’n linkervleugel. Hij heeft parlementsverkiezingen voor 20 september aanstaande voorgesteld om zich te bevrijden van het Linkse Platform binnen Syriza dat tegen de euro en de economische maatregelen ageert.

Mason meent dat Tsipras een goede kans maakt om de opnieuw de grootste partij aan te voeren. Belangrijk vanwege de bonus van 50 zetels die de grootste partij krijgt. Wat hij aan de linkerkant verliest, kan Tsipras aan kiezers in het centrum winnen. Inmiddels hebben zo’n 25 parlementsleden van het Linkse Platform zich afgesplitst en vandaag de nieuw partij Eenheid van het Volk opgericht. Leider wordt de communistische oud-minister van Energie Panagiotis Lafazanis. Probleem voor Alexis Tsipras lijken echter niet de ideologische tegenstanders die zich afsplitsen in de nieuwe partij, maar de tegenstanders die om strategische redenen Syriza niet verlaten. En in de toekomst van binnenuit fundamentele oppositie tegen Tsipras blijven voeren.

Eind goed, al goed? Als Tsipras de verkiezingen wint en alleen of met centrumpartijen een coalitieregering vormt, dan is er een goede basis voor het doorvoeren van de modernisering van overheid en maatschappij. Alexis Tsipras is de enige Griekse politicus die op dit moment met nieuw realisme de Grieken en de Europese instellingen bij elkaar kan brengen. Een smalle basis voor hoop op een betere toekomst voor Griekenland.

VVD: haarolie of politieke partij. In reclame is bedrog ingebakken

Het Indiase VVD Haarolie belooft uitstekende resultaten. Is het anders dan de Nederlandse politieke partij VVD die van zichzelf zegt ‘Houdt Koers’? En vervolgens ‘Geen steun voor Griekenland’ omzet in ’Steun voor Griekenland’. Is dat het idee van koers houden volgens de VVD? Om de haren uit je hoofd te trekken. Niet dat Griekenland trouwens die steun niet verdient, maar de VVD verdient zeker niet de prijs van geloofwaardige politiek. Ach, politieke partijen, wie gelooft ze nog op hun woord? Ze beloven met grote woorden het een, maar doen het ander. Is reclame voor VVD Haarolie nou grotere onzin dan voor de VVD Politieke Partij? Nee?