Tsipras neemt ontslag. Wat nu? Paul Mason doet verslag

Economisch redacteur van het Britse Channel 4 News Paul Mason geeft zijn visie op de laatste ontwikkelingen in Griekenland. Premier Alexis Tsipras maakt een beredeneerde gok door zich te bevrijden van z’n linkervleugel. Hij heeft parlementsverkiezingen voor 20 september aanstaande voorgesteld om zich te bevrijden van het Linkse Platform binnen Syriza dat tegen de euro en de economische maatregelen ageert.

Mason meent dat Tsipras een goede kans maakt om de opnieuw de grootste partij aan te voeren. Belangrijk vanwege de bonus van 50 zetels die de grootste partij krijgt. Wat hij aan de linkerkant verliest, kan Tsipras aan kiezers in het centrum winnen. Inmiddels hebben zo’n 25 parlementsleden van het Linkse Platform zich afgesplitst en vandaag de nieuw partij Eenheid van het Volk opgericht. Leider wordt de communistische oud-minister van Energie Panagiotis Lafazanis. Probleem voor Alexis Tsipras lijken echter niet de ideologische tegenstanders die zich afsplitsen in de nieuwe partij, maar de tegenstanders die om strategische redenen Syriza niet verlaten. En in de toekomst van binnenuit fundamentele oppositie tegen Tsipras blijven voeren.

Eind goed, al goed? Als Tsipras de verkiezingen wint en alleen of met centrumpartijen een coalitieregering vormt, dan is er een goede basis voor het doorvoeren van de modernisering van overheid en maatschappij. Alexis Tsipras is de enige Griekse politicus die op dit moment met nieuw realisme de Grieken en de Europese instellingen bij elkaar kan brengen. Een smalle basis voor hoop op een betere toekomst voor Griekenland.

Splitsing in Syriza biedt Tsipras kans destructieve krachten achter zich te laten

Economisch publicist Hugo Dixon meent dat een splitsing in Syriza het goede nieuws is in de huidige Griekse crisis. Hij bedoelt hiermee dat het Linkse Platform dat zo’n 35% van de partij uitmaakt en herhaaldelijk tegen het beleid van het kabinet stemt de partij verlaat en de weg vrijmaakt voor premier Alexis Tsipras voor samenwerking met partijen in het centrum. Syriza is een samenwerkingsverband van verschillende linkse politieke organisaties dat varieert van communisten en milieu-activisten tot sociaal-democraten. Syriza als geheel is niet tegen de EU, maar wel kritisch op de bezuinigingen. Communisten als Panagiotis Lafazanis of Yanis Varoufakis zijn op 17 juli 2015 door Tsipras uit het kabinet gezet. Niet alleen omdat ze tegen Tsipras ageerden, maar ook omdat ze zich tegenover euro en EU opstelden. Hiermee overschreden ze een grens.

Wie afgelopen maanden berichten op Nederlandse sociale media heeft gevolgd zal verbaasd gestaan hebben over de veelvuldige verwijzing naar Amerikaanse topeconomen als Paul Krugman, Joseph Stiglitz en Jeffrey Sachs -en de zelfverklaarde ster van tweede categorie Yanis Varoufakis- die door sommigen hartstochtelijk geadoreerd werden als popster-achtige verzetsstrijders die zich tegen de Duitse almacht verzetten. Naïviteit was te wijdverbreid om telkens te weerleggen. De paradox was dat types als Varoufakis en Krugman toegaven ongeschikt te zijn voor de praktische politiek, maar niet ophielden Griekenland de verkeerde weg te wijzen.

Yannis Palaiologos zet het in een tussenbalans voor het rechtse Kathimerini op een rijtje. Met hun adviezen toonden deze Amerikaanse economen aan weinig van de Europese praktische politiek te begrijpen. Door de willekeur van hun beweringen bevestigden ze dat economie geen wetenschap is, maar niet meer dan een pseudowetenschap die geen dwingende verklaringen biedt. Dat verdiende het gezag niet dat zij het afgelopen jaar in de media kregen. De herwaardering van premier Tsipras is winst voor de politiek boven de economie.

Foto: Tweet van Hugo Dixon.

Griekenland dat niet zelf gelooft in hervormingen is een komedie

Griekenland blijft de gemoederen bezig houden en het leidt tot discussies waarbij emoties hoog oplopen. De miljardensteun aan Griekenland waaraan ook de Nederlandse belastingbetaler meebetaalt laat niemand koud. Er zijn posities te onderscheiden. 1) Pro-Europeanen die een Grexit willen voorkomen omdat de opbouw van de EU onomkeerbaar moet zijn; 2) Pro-Europeanen die Griekenland als besmettingshaard zien en uit de eurozone willen zetten met als consequentie het stoppen van miljardensteun; 3) Eurosceptici die een Grexit aangrijpen doordat dit de EU verder verzwakt; 4) Ideologen die de kwestie Griekenland als middel aangrijpen om de EU te verzwakken; 5) Pragmatici die de schade willen beperken door het compromis, het delen van verantwoordelijkheid en het voorkomen van een labiel Griekenland waarvan het de vraag is tot wat dat leidt.

Tot deze week was ik voor steun aan Griekenland, maar na de woorden van de Griekse premier Alexis Tsipras dat hij zelf niet in hervormingen gelooft maar ze uitvoert omdat hij gedwongen wordt ben ik van gedachte veranderd. Als zelfs het besef bij de Griekse regering ontbreekt dat hervormingen van de Griekse economie nodig zijn voor Griekenland en de Grieken zelf, dan begrijp ik niet hoe Griekenland de komende drie jaren kan hervormen. Zoals Guntram B. Wolff zegt: ‘Overall, the best outcome would be a real deal with less austerity but serious reforms in Greece.’ Want hoe kan een land hervormen als het daarvan zelf de zin niet inziet? Landen kunnen een ander land niet dwingen te hervormen. Het houdt op als zo’n land niet gered wil worden.

Wie afgelopen weken de media volgde kwam aan elkaar tegengestelde verhalen tegen die elk als ultieme waarheid werden verkondigd. Zelfs iemand als theatermaker George van Houts die ik hoogacht vanwege zijn kritiek op de geldschepping door banken liet zich gaan in een FB-posting: ‘Duitsland is aan De Derde Wereldoorlog begonnen’. Zo diep daalt soms het niveau. Het wijst op een snelle radicalisering en het uit het oog verliezen van de realiteit. Zeker voor iemand die op sociale media in het kruisvuur van zo’n debat met hardliners terechtkwam was het een onaangenaam, maar ook leerzaam neveneffect van de Griekse crisis.

Er is zoveel meer over te zeggen. Ik zou liever willen dat de miljarden aan landen werden gegeven met een bevolking die dat positief beoordeelde en niet sikkeneurig en chagrijnig reageerde zoals veel Grieken die weigeren te erkennen dat het uiteindelijk door eigen onvermogen de put voor zichzelf gegraven heeft waar het nu in is gevallen. Ik zou willen dat de steun die nu naar Griekenland gaat naar landen ging waar steun doelmatiger dan in Griekenland door een constructieve regering zou kunnen worden ingezet. Zoals Afrikaanse landen die een lager welvaartspeil hebben dan Griekenland of Oekraïne dat verlegen zit om financiële steun.

Het spookverhaal dat Griekenland wordt uitgeperst door de banken of de instellingen van de EU is onjuist. De rente die het in 2014 betaalde op de leningen is volgens Zsolt Darvas van denktank Bruegel met 2,6% van het bbp draaglijk en lager dan landen als Portugal, Ierland of Spanje moesten ophoesten. Juist Griekenland heeft zachte voorwaarden voor de leningen, wordt niet onderhorig gemaakt aan andere landen maar is jarenlang alle ruimte gegeven om eigen kansen te grijpen. Die het weigert te grijpen ondanks alle toeschietelijkheid. Dat ondanks ideologische verhalen die bewust verwarring zaaien vanuit ideologische redenen die weinig met Griekenland te maken hebben en voorbijgaan aan de verbetering van de positie van de economie en de Grieken. Trek dan de stekker er maar uit. Vele Grieken en de Griekse regering geloven toch niet in zichzelf. 

Foto: ‘Tragic Comic Masks of Ancient Greek Theatre represented in the Hadrian’s Villa mosaic.’

Tsipras’ draai: ommekeer of misleiding? We kunnen het niet weten

Is de Griekse regering vannacht vernederd door de Europese regeringsleiders uit de eurozone? Mede als vergelding voor de uitlatingen van de inmiddels ontslagen Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis die de schuldeisers van Griekenland van terrorisme beschuldigde. Van de geloofwaardigheid van de Griekse regering die buiten Griekenland toch al minimaal was is niets meer over nu het maatregelen moet slikken die het in het door Syriza gesteunde referendum vorige week nog verwierp. Bij premier Alexis Tsipras lijkt het kwartje eindelijk  gevallen, na 5 maanden tegenwerking en vertraging. Tsipras’ draai is een ommekeer die in de verteltechniek peripeteia wordt genoemd. Het is de vraag hoe het in de praktijk uitpakt. Als de afspraken in de uitvoering gesaboteerd worden, dan was er toch geen sprake van een ommekeer, maar van mimesis als nabootsing van de Brusselse werkelijkheid. Dat weten we pas achteraf. En dat was exact het probleem.

Het nieuws over Griekenland: er is geen nieuws. Hoe lang nog?

Het overleg van de ministers van Financiën van de eurozone gaat op zondag verder in Brussel. Het overleg van de regeringsleiders is afgelast. Niemand weet hoe het zal eindigen. Speculaties en spin nemen toe. De een zegt dat de kans op een Grexit nu 95% is, de ander legt de schuld bij ex-minister Yanis Varoufakis of bij de Finnen. Naast de scepsis of de Griekse voorstellen wel opbrengen wat de Griekse regering suggereert is er een gebrek aan vertrouwen of de Grieken de plannen wel kunnen en willen uitvoeren. Niemand weet of vandaag beslist wordt of een besluit wordt doorgeschoven. Maar hoe reageren bij een uitblijven van een overeenkomst op maandagochtend de markten? Het overleg gaat niet om Griekenland alleen, maar om de machtsverhouding tussen landen. De Duitse vice-premier Sigmar Gabriel zegt voor een gemeenschappelijke en gecoördineerde aanpak met Frankrijk te gaan. In Griekenland wacht een verbreding van de regering. Wat een onzekerheid. 

Spanning over Griekenland stijgt: Grexit of Gremain?

De Griekse ‘hervormingen’ zijn een slimme wisseltruc. Ze bieden zo’n 12 miljard euro aan ombuigingen in ruil voor 53,5 miljard euro contant geld. De Griekse banken staan op instorten met sociale onrust tot gevolgen, en de economie komt tot stilstand. Hoewel de voorstellen alles weerspreken waarvoor de Syriza-regering zich de afgelopen maanden sterk maakte bieden ze toch weinig zicht op een concurrerende Griekse economie die de eigen boontjes kan doppen. Griekenland blijft afhankelijk van subsidies ondanks de belofte om nu eindelijk 30 jaar achterstallig onderhoud aan te pakken. Vraag is of de hardliners aan beide zijden overstemd worden door de goedwillenden die om politieke redenen willen doormodderen met de Grieken. Blijft Syriza gedurende de looptijd van 3 jaar verantwoordelijkheid nemen voor de uitvoering als de sociale onrust is afgezwakt?

Tsipras de wacht aangezegd door eurolanden. Werkt hij mee?

Ondanks het falen van de achtereenvolgende Griekse regeringen van de afgelopen 30 jaar en de bewust destructieve en onbewust ondoelmatige opstelling van de huidige neo-marxistische regering van Syriza is het toch niet verstandig om Griekenland uit de eurozone te gooien. Hoewel het land het niet verdient om er deel van uit te maken. Griekenland heeft het vertrouwen beschaamd. De reden om Griekenland toch tegemoet te komen is niet economisch, maar politiek. Daarbij gaat het niet aan om gewone Grieken te bestraffen voor het falen van hun politieke klasse. Europa schiet niets op met een falende staat die door Rusland of China als middel gebruikt wordt om de EU verder te verzwakken. Zoals president Lyndon B. Johnson zei: ‘It’s probably better to have him inside the tent pissing out, than outside the tent pissing in.’ Syriza blijft het probleem. Electoraal zal het de laatste maanden aan kracht gewonnen hebben, maar met 36,3% vertegenwoordigt het niet de meerderheid van de Grieken. De EU moet Syriza neutraliseren zonder inmenging in de Griekse politiek.

EU moddert voort bij gebrek aan beter. Ook bij Griekse ‘nee’-stem

Uitslagen wijzen op een ‘nee’-stem bij het Griekse referendum. Heeft de EU het laten liggen? Radicalen als  Marine Le Pen, Nigel Farage, de Gouden Dageraad en Syriza met Alexis Tsipras zijn tegenstanders van Brussel. Extremisten aan de linker- en de rechterzijde zetten zich bewust af tegen de EU met de opzet de macht ervan te ondermijnen. Politieke leiders in Moskou en Beiijng wrijven in hun handen van genoegen, en in Washington neemt de ergernis toe over wat er in Brussel gebeurt. De Europese belastingbetaler voelt het bedrog over de belofte van de eigen ministers dat er geen belastingcenten naar Griekenland zouden gaan. En steigert.

Straks heeft iedereen een kater. Want het ziet er niet naar uit dat zelfs met een ‘nee’-stem de Griekse regering betere voorwaarden kan bedingen voor nieuwe leningen. De kans op het omgekeerde is levensgroot. Dan volgt een Grexit en moeten de Grieken het met de heringevoerde drachme helemaal zonder vangnet doen. Noord-Europa heeft zich afgelopen jaren op zo’n Grexit voorbereid, dus kan dat economisch en mentaal aan. Wat Syriza nog kan redden is de politieke druk van de VS om Griekenland binnen de eurozone te houden, en Putin buiten de deur te houden. Maar wie gaat de rekening betalen? Het IMF met steun van de Amerikanen?

Is een EU die niet om weet te gaan met extreme tegenstanders in eigen kring de moeite om gered te worden? Een argument is altijd dat Europese landen samen moeten werken om in de wereld iets voor te stellen. Dat klinkt aannemelijk. Maar wat Griekenland en ook Oekraïne nou juist duidelijk maken is dat de lidstaten van de EU niet samenwerken, en over elk onderwerp verdeeld zijn. Overeenstemming gaat in elk geval nooit vanzelf.

Moeten er meer bevoegdheden komen met als inzet een politieke unie zodat de EU coherenter en doelmatiger kan optreden of moet de EU uitgekleed worden richting vrijhandelszone met versterking van de natiestaten? Alles lijkt beter dan wat er nu in Brussel gebeurt. Deze vraag die de Europese burgers gesteld zou kunnen worden zouden ze waarschijnlijk vanuit hetzelfde sentiment taxeren als de vraag die de Grieken vandaag beantwoordden. Met de hoop dat het beter wordt en de kans wordt onderschat dat een situatie die slecht is nog slechter kan worden. Wat een ellende. De EU-lidstaten hebben als beste optie voort te modderen.

Foto: Europa.

Griekenland heeft een referendum dat er niet had moeten zijn

Het Griekse referendum van komende zondag lijkt op Nederlandse verkiezingen. Je weet niet wat je krijgt. Wie kon in 2012 bedenken dat een stem op de VVD een stem op de PvdA was? De New York Times legt z’n oor te luister in Griekenland. Het blijkt dat de Grieken geen idee hebben waar het referendum over gaat. ‘No one is saying what will happen to us if we say yes, or what will happen to us if we say no’ zegt een Griek. Nog merkwaardiger is dat het een uitspraak vraagt over een overeenkomst die ten tijde van de opstelling van het referendum al achterhaald was. Het referendum is een vlucht naar voren omdat Syriza geen parlementaire meerderheid had voor haar voorstellen. Het wordt vooral ingegeven door interne partijpolitieke overwegingen.

Het radicaal-linkse Syriza en de extreem-rechtse Gouden Dageraad pleiten voor een ‘nee’-stem. De radicaal-rechtse coalitiepartij Onafhankelijke Grieken (ANEL) is de afgelopen dagen steeds meer verdeeld geraakt. Niemand weet of een ‘nee’-stem een stem voor of tegen de euro is. En of dat de positie van Griekenland in de onderhandelingen verzwakt of niet. Premier Tsipras voert met inzet van overheidsmiddelen een campagne voor de ‘nee’-stem. Zoals het nu naar uitziet staken de stemmen en is het Griekse volk verdeeld. De min of meer onafhankelijke  burgemeesters van de grootste steden Athene en Thessaloniki, Kaminis en Boutaris die losjes zijn gelieerd aan het liberale Drasi dat uitgaat van het gezond verstand voeren campagne voor ‘ja’.

Het is onvermijdelijk dat op termijn Griekenland recht heeft op forse kwijtschelding van schulden en dat de macht van de internationale banken moet worden teruggedrongen. Dat laatste staat trouwens los van de Griekse crisis. Daarnaast is er de paradox van de EU die steeds minder democratisch werkt en om een groter mandaat vraagt om besluiten te nemen. De laatste dagen verschijnen in de media allerlei opinies die eenzijdig naar Syriza of eenzijdig naar de EU wijzen. Op z’n best worden beide opinies zonder eindoordeel naast elkaar gezet. In de media en vooral de sociale media heerst veel verwarring over wat nou wijs is. Waar het om gaat is hoe Griekenland kan hervormen met compassie, realiteitszin en kans van slagen. Of dat optimaal kan door de weg van de crypto-communisten van Syriza en de fascisten van de Gouden Dageraad te kiezen of de weg van Brusselse Eurocraten en internationale banken is de onmogelijke vraag die de Grieken moeten beantwoorden.

Voor de toekomst lijkt de beste uitkomst voor de Grieken een ‘ja’-stem met meer dan 60%. In meerderheid (81%) willen de Grieken in de eurozone blijven zo wijst een onderzoek van Bloomberg uit. Maar de meningen verschillen of dat het beste bereikt wordt door een ‘ja’ of een ‘nee’ stem. Aanblijven van Syriza lijkt de grootste ramp voor de EU dat zoveel aandacht moet besteden aan een economie die slechts 3% van het totaal uitmaakt. Opvallend is overigens dat de oude animositeit tussen sociaal-democraten en communisten op de achtergrond een belangrijke rol speelt bij deze crisis. Het lijkt alsof de Europese sociaal-democraten van alle ‘families’ het minst toeschietelijk zijn om Syriza tegemoet te komen. Zo herleven ook de jaren ’50.

Foto: Tweet van The Greek Analyst. 

Wat zijn de voorwaarden voor een nieuwe start van Griekenland?

De Griekse tegenstem loopt volgens de redenering ‘A is waar, omdat B onwaar is’ en drijft op sentiment. Het is geen sluitende redenering omdat zowel B als A onwaar kunnen zijn. A is dan het gelijk van Syriza en premier Tsipras en B het handelen van Amerikaanse ‘adviseurs’, de Duitse en Franse banken, de EU en het IMF. Ofwel het gelijk van Syriza volgt niet uit het ongelijk van de EU. Dat maakt de crisis die nog steeds lijkt te escaleren door de opstelling van de Griekse regering een constructie van gekwelde trots, verbolgenheid, miskenning, het afschuiven van schuld en gebrek aan realiteitszin die een oplossing in de weg staat.

Het gaat er niet om dat de Grieken lui of onwelwillend zouden zijn, wel dat ze hun economie slecht op orde hebben. De Grieken als samenleving hebben het uit hun handen laten vallen en hebben zich afhankelijk van anderen gemaakt. Da’s de kern. Een afgeleide is hoeveel onrechtmatige elementen de steun bevatte en hoe anderen van de Grieken profiteerden. De Grieken hebben hun lot niet in eigen hand weten te nemen. Waarom konden ze geen baas over hun eigen economie zijn? Waarom hebben ze zich afhankelijk gemaakt van andere landen? Grieken zijn toch verantwoordelijk voor wat er met hun eigen land, bevolking en economie gebeurde?

De laatste dagen licht premier Tsipras die zich opstelt als partijpoliticus en zich niet boven de partijen stelt de Griekse bevolking verkeerd voor over de nee-stem bij het referendum. Dat zou de onderhandelingspositie van Griekenland volges hem versterken, terwijl dit onjuist is en die positie juist verzwakt. Syriza gijzelt de Grieken en stelt het algemeen belang van Griekenland niet voorop. Grieken worden niet zozeer collectief gestraft door kwade geesten uit het Noorden, maar zijn geen meester meer over het eigen lot. Da’s hedendaagse tragiek.

Begin van een oplossing is het toegeven dat het eigen beleid is ontspoord en dat kwijtschelding van schulden een noodzaak is voor een nieuwe start. Want Griekenland heeft daar recht op. Maar door de ontkenning van Syriza en het continu vingerwijzen naar de ander over de schuldvraag blokkeert de huidige Griekse regering zo’n start. Syriza is goed in het geven van soms terechte, soms onterechte kritiek, maar slecht in het maken van een blauwdruk voor een nieuw Griekenland. Ondanks de bewering van het tegendeel is Syriza symbool van het oude partijsysteem dat met patronage de eigen partij vooropzet en Griekenland gijzelt. Het land heeft nieuw realisme nodig van mondige burgers die Griekenland uit de klauwen van de partijpolitiek redden.

Foto: Olympische Spelen 1896 in Griekenland. In 1893 was het land bankroet.