Een woordje terug aan Frexit-voorstander François Asselineau over Nord Stream II

Bijna als een parodie op een GBJ Hilterman-achtige figuur debiteert François Asselineau zijn wijsheden. Deze rechtse politicus heeft de Popular Republican Union opgericht die Frankrijk eenzijdig wil terugtrekken uit de NAVO, Eurozone en EU. Dat laatste wordt Frexit genoemd. Als kandidaat haalde hij nog geen procent bij de laatste presidentsverkiezingen.

De tragiek van publieke figuren als Asselineau is dat ze met hun anti-establishment overtuiging na verloop van tijd in Russisch vaarwater terechtkomen en in eigen land gaandeweg hun geloofwaardigheid verliezen. Het type dat in de Sovjet-Unie werd gezien als ‘bruikbare idioten’. Hetzelfde overkwam de rechtse politicus Marine Le Pen die een lening van 9 miljoen dollar kreeg van een Russische bank en zo afhankelijk werd gemaakt. Ook de met de beste intenties begonnen Julian Assange werd de mentale diepte ingetrokken. Hij liet zich door het Russische propaganda-apparaat ronselen, kreeg geld voor programma’s en speelde uiteindelijk in opdracht van het Kremlin een rol in de campagne van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016 die eruit bestond de aantrekkingskracht van kandidaat Hillary Clinton te verkleinen.

De terechte kritiek die deze dissidenten op hun land, de EU, de VS of de NAVO hebben passen ze niet toe op de Russische Federatie. Dat is hun zwakte en tegenstrijdigheid. Ze laten zich door pluimstrijkerij of geldelijk gewin door de Russische staatspropaganda verlokken en er deelgenoot van maken.

Bij Asselineau straalt de ijdelheid, de zelfgenoegzaamheid en de miskenning eraf. Thierry Baudet heeft ook zo’n innerlijk, hoewel Asselineau aanzienlijk meer politieke inhoud heeft. Dat maakt deze personages tot een ideaal doelwit voor manipulatie. Zelfs als ze zonder hun medewerking genoemd worden door de Russische propaganda worden ze bewust de fuik ingetrokken waar ze na verloop van tijd niet meer uit kunnen ontsnappen. Dat is waarachtig diep tragisch.

Gezien zijn anti-EU overtuiging is het begrijpelijk en voorspelbaar hoe Asselineau reageert op het project Nord Stream II. In dit gaspijplijnproject heeft het Russische staatsbedrijf Gazprom een meerderheidsbelang. Het is een politiek project van de Russische Federatie dat nog steeds door politici als premier Rutte wordt afgeschilderd als een commercieel project met politieke implicaties. Kanselier Merkel zei dat ooit ook, maar heeft dat later genuanceerd en erkend dat het wel degelijk een politiek project is, zonder dat ze overigens haar steun ervoor heeft ingetrokken. De vijand van zijn vijand (EU, VS) is voor François Asselineau zijn vriend de Russische Federatie. Het wil immers de EU verzwakken door ondermijning. Daarom neemt hij het op voor Nord Stream II. Ik heb hem geantwoord op zijn YouTube-kanaal Frexit UPR. Zie onderin voor een Nederlandse vertaling:

Il reste curieux que les entreprises européennes et la politique allemande (à l’exception des Verts) financent le Kremlin via Nord Stream II pour être attaqué. C’est une politique de sécurité contre-productive avec laquelle l’Europe donne à l’agresseur la Russie des ressources financières supplémentaires pour être attaqué.

Pensez à l’ingérence dans les élections et l’opinion publique américaines, allemandes et françaises (France : récente campagne russe anti-Pfizer), les cyberattaques russes continues contre ces pays, le soutien russe à la Biélorussie et la répression de l’opposition russe (Alexei Navalny, ONG), la violation des droits de l’homme et la poursuite de l’érosion de l’état de droit.

L’Europe veut-elle financer l’agression russe qui se retourne contre elle-même en achetant du gaz russe qu’elle pourra acheter ailleurs ? Pensez à la Norvège, l’Algérie ou le Qatar.

La dépendance à l’égard du gaz russe, qui augmente en raison de la construction de Nord Stream II, est en conflit avec la politique énergétique de l’UE convenue, telle que définie dans le troisième paquet énergétique en 2019. Il mentionne comme objectifs la diversification et l’indépendance des fournisseurs. Comme mentionné, Nord Stream II est contraire à cela.

À plus long terme après 2030, l’utilisation de combustibles fossiles tels que le gaz doit être réduite. Les pays en ont convenu en 2015 dans l’Accord de Paris sur le climat ratifié. L’amortissement du Nord Stream II de plus de 9 milliards d’euros a une durée plus longue. D’ici 10 ans, Nord Stream II (s’il entre en vigueur en 2022) entrera donc en conflit avec les objectifs de durabilité.

Ce conflit est maintenant reporté à l’avenir, tandis que les États membres de l’UE veulent parvenir à la durabilité grâce à un Green Deal, ce qui est également rendu plus difficile par cela. Nord Stream II peut donc être vu comme la paresse d’une génération plus âgée qui va pour le gain économique et affecte l’avenir des jeunes générations.

La conclusion est claire. Nord Stream II est un projet malheureux qui n’aurait jamais dû être réalisé pour de nombreuses raisons :

1) il entre en conflit avec la sécurité nationale de l’UE;

2) elle renforce les divisions au sein de l’UE (notamment l’Allemagne vis-à-vis de la Pologne et des pays baltes) ;

3) elle entre en conflit avec la politique énergétique de l’UE car elle réduit la diversification et augmente la dépendance ;

4) il complique les relations avec les États-Unis où le Sénat est presque unanimement opposé à Nord Stream II, alors que l’UE est largement dépendante des États-Unis pour la défense ;

5) renforce avec un financement supplémentaire le régime autocratique du président Poutine, qui est économiquement largement tributaire des exportations de gaz et de pétrole qui se retournent directement contre l’UE par des actions subversives ;

6) il entre en conflit avec les objectifs de l’Accord de Paris sur le climat en ce qui concerne le verdissement et la durabilité car il maintient l’utilisation des combustibles fossiles après 2030, alors que l’accord est de le réduire.

Het blijft merkwaardig dat het Europese bedrijfsleven en de Duitse politiek (op de Groenen na) via Nord Stream II het Kremlin financiert om aangevallen te worden. Dat is een contraproductieve veiligheidspolitiek waarmee Europa de agressor Rusland extra financiële middelen geeft om aangevallen te worden.

Denk aan inmenging in Amerikaanse, Duitse en Franse verkiezingen en de publieke opinie (Frankrijk: recente Russische anti-Pfizer campagne), continue Russische cyberaanvallen tegen deze landen, Russische steun voor Wit-Rusland en de crackdown van de Russische oppositie (Alexei Navalny, NGO's), de schending van de mensenrechten en het verder uithollen van de rechtsstaat.

Wil Europa de Russsiche agressie die zich tegen zichzelf keert financieren door het kopen van Russisch gas dat het ook elders kan kopen? Denk aan Noorwegen, Algerije of Qatar.

De afhankelijkheid van Russisch gas die door de aanleg van Nord Stream II toeneemt is in strijd met de afgesproken energiepolitiek van de EU zoals die in 2019 werd vastgelegd in het Third Energy Package. Daarin worden diversificatie en onafhankelijkheid van leveranciers als doelstellingen genoemd. Zoals gezegd, Nord Stream II is daarmee in strijd.

Voor de langere termijn na 2030 moet het gebruik van fossiele brandstoffen zoals gas verminderd worden. Dat zijn landen in 2015 overeengekomen in het geratificeerde Klimaatakkoord van Parijs. De amortisatie van het meer dan 9 miljard euro kostende Nord Stream II heeft een langere looptijd dan dat. Binnen 10 jaar zal Nord Stream II (als die in 2022 in werking treedt) dan ook in conflict komen met de duurzaamheidsdoelen.

Dat conflict wordt nu doorgeschoven naar de toekomst, terwijl de EU-lidstaten de duurzaamheid via een Green Deal willen realiseren die hier ook door bemoeilijkt wordt. Nord Stream II kan dan ook gezien worden als de gemakzucht van een oudere generatie die gaat voor economisch gewin en de toekomst van jongere generaties aantast.

De conclusie is duidelijk. Nord Sream II is om vele redenen een ongelukkig project dat nooit gerealiseerd had mogen worden:
1) het is in conflict met de nationale veiligheid van de EU;
2) het versterkt de verdeeldheid binnen de EU (vooal Duitsland tegenover Polen en de Baltische landen);
3) het is in strijd met de energiepolitiek van de EU omdat het de diversificatie vermindert en de afhankelijkheid vergroot;
4) het bemoeilijkt de relatie met de VS waar de Senaat bijna eensgezind tegen Nord Stream II is, terwijl de EU voor de defensie grotendeels afhankelijk is van de VS;
5) het versterkt door extra financiering het autocratische bewind van president Putin die economisch grotendeels afhankelijk is van de export van gas en olie dat zich direct tegen de EU keert door ondermijnende acties;
6) het is in strijd met de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs waar het streven naar vergroening en duurzaamheid betreft omdat het na 2030 het gebruik van fossiele brandstof in stand houdt, terwijl de afspraak vermindering ervan is.

Advertentie

Ondervertegenwoordiging van vrouwen is zwakte van Baudets FvD

Er is een opvallende, maar niet toevallige gelijkenis in het electoraat van centrumrechtse en radicaal-rechtse partijen. Vrouwen stemmen er minder op dan mannen, en jongeren minder dan ouderen. Uit een artikel in NRC van 21 maart 2019 blijkt dat mannen 64% van de achterban van FvD uitmaken, tegenover 36% vrouwen. Bij de PVV is de verhouding iets minder scherp, met 58% mannen en 42% vrouwen. De VVD voegt zich in dit rijtje met een oververtegenwoordiging van mannen (60%) en een ondervertegnwoordiging van vrouwen (40%). In Nederland, maar ook in het VK maken vrouwen 51% van het electoraat uit. De kiezers op radicaal-rechtse partijen zijn ook relatief oud. De grootste groep FvD’ers is ouder dan 65: 31%.

Op zoek naar een verklaring verwijst NRC uit een onderzoek uit 2017 van Eelco Harteveld die politiek gedrag onderzoekt aan de afdeling politicologie van de Universiteit van Amsterdam. NRC: ‘Baudet sluit aan bij de cultuurstrijd tegen feminisme, politiek links en immigranten, zoals je die voorheen alleen bij de alt-right in de Verenigde Staten zag.’ Daar past ook het Putinverstehen bij, ofwel ontzag voor de macho, zo meent Harteveld.

In een artikel voor The Conversation concludeert hoogleraar politicologie Rosie Campbell dat de Brexit Party van Arron Banks en Nigel Farage die in de recente verkiezingen voor het Europees Parlement 29 zetels won overwegend door mannen gesteund wordt. Uit een kiezersonderzoek van YouGov van mei 2019 gaf 26% van de mannelijke respondenten aan op deze partij te stemmen, tegenover 18% vrouwen. Dat is een verhouding van 59% mannen tegenover 41% vrouwen. Campbell meent dat de ondervertegenwoordiging van vrouwen een handicap is voor the Brexit Party om door te breken. Een verklaring voor de betrekkelijk geringe populariteit onder vrouwelijke kiezers is tweeërlei. Het heeft te maken met de steun onder vrouwen voor voorzienigen zoals gezondheidszorg en de opstelling van de Brexit Party om die af te breken door te pleiten voor lagere openbare uitgaven en belastingverlagingen. Het  heeft ook te maken met racistische vooroordelen. Het feit dat dat partijleider Farage op een kameraadschappelijke wijze dicht aanschuurt tegen politici als Trump, Salvini of Marine Le Pen helpt er voor vrouwen niet aan mee om de Brexit Party als ‘inclusief’ en ‘gastvrij’ te zien.

Een andere overeenkomst van Farage met iemand als Thierry Baudet is dat hun persoonlijke stijl mannen aantrekt, maar vrouwen afschrikt. Het beeld van Farage van ‘de man in de kroeg’ maakt volgens Campbell ‘niet noodzakelijk een positieve indruk bij alle vrouwen’. Farage is daarin nog tamelijk gematigd vergeleken bij Baudet die ferme, om niet te zeggen reactionaire standpunten inneemt over vrouwen. Dat bleek onder andere uit zijn recensie van Michel Houellebecqs laatste boek Sérotonine. Maar ook uit interviews met Quote en TPO. Vergelijking tussen landen en electoraten is lastig, maar Baudets FvD scoort onder vrouwen met 36% nog 5% lager dan de toch als zo lage score van 41% onder vrouwen van Farage’s Brexit Party.

Er kondigt zich een andere overeenkomst aan tussen deze radicaal-rechtse partijen. Deze keer met president Trump. Diens steun onder het electoraat is met 42% te laag om op eigen kracht de presidentsverkiezingen van november 2020 te winnen. Hij mag net als in 2016 hopen op kiezersonderdrukking door Republikeinse bestuurders waardoor sympathisanten van zijn tegenstander ontmoedigd worden én op Russische steun die de Democratische kiezers via sociale media misleidt om niet te gaan stemmen. Trump zou manipulatie echter niet nodig hebben als hij een draai, een pivot naar het centrum maakte waardoor hij een groter deel van de centrumkiezers zou aanspreken. Want geen andere politicus als Trump is zo ondervertegenwoordigd onder vrouwen. In 2016 stemde 51% van de mannen en 41% van de vrouwen op hem. Onder vrouwen zou Trump door een minder vrouwenonvriendelijke opstelling veel winst kunnen halen. Hetzelfde geldt voor Baudet.

De speculatie van macho-achtige politici als Baudet of Trump is waarschijnlijk dat een vrouwvriendelijke opstelling  hun steun onder mannen in gevaar brengt. Ook is het mogelijk dat ze wat hun persoonlijke stijl en persoonlijkheid betreft niet anders meer kunnen dan zich haantjesachtig gedragen en dat als onlosmakelijk en lonend onderdeel van hun politieke strategie beschouwen. Hun dwangmatig denken over de positie van vrouwen wordt zo hun beperking. Radicaal-rechtse politici die hun constructie van mannelijkheid als hun sterkte en aantrekkingskracht zien beseffen onvoldoende dat dat in werkelijkheid hun electorale zwakte is.

Foto 1: Kanselier Angela Merkel proost met een groot glas bier, 2016. Credits AFP.

Foto 2: Vrouw die de mond wordt gesnoerd.

Opinieonderzoek van Elabe over gele hesjes: vermoeidheid doet zich voelen in mening van Frans electoraat. Steun ervoor kalft af

Het bericht zat er al aan te komen, maar in Frankrijk hebben de gele hesjes het momentum verloren. Volgens een opinieonderzoek van bureau Elabe in opdracht van nieuwzender BFMTV keert het electoraat zich geleidelijk van hen af. Het wordt er vermoeid van en wil dat de zaterdagse betogingen stoppen. Volgens een meerderheid zijn ze steeds verder af komen te staan van de aanvankelijke eisen die wel als gerechtvaardigd werden gezien. Ook radicaal-linkse (achterban Jean-Luc Mélenchon) en radicaal-rechtse (achterban Marine Le Pen) kiezers identificeren zich relatief minder met de gele hesjes. Wat de beweging lijkt te zijn opgebroken is dat het geen profiel, programma en door allen gesteunde leider had. Ergens tegen zijn kan een breekijzer zijn om vastgeroeste machtsverhoudingen te doorbreken, maar als dat uiteindelijk een richtingloos negativisme blijkt te zijn, dan slaan vermoeidheid en moedeloosheid toe. Toch is het interessant om de komende tijd te volgen hoe de beweging verandert, zich opsplitst en zich gaat verhouden tot de bestaande partijpolitiek.

Grote groepen bruinhemden onder de gele hesjes in Frankrijk: verdachtmaking of feit?

De straatprotesten in Frankrijk nemen in hevigheid toe. Inclusief de reactie erop van de ordetroepen. Het lijkt onmiskenbaar dat de beweging van de gele hesjes (‘les gilets jaunes’) in meerderheid bestaat uit politiek bewuste, brave burgers die gebruik maken van hun recht om te demonstreren. De aanleiding voor het protest lijkt eerder emotie en een diep gevoel van malaise dan de hoogte van brandstofprijzen. Want de adviesprijs per liter Euro95 is volgens opgave van de ANWB in Nederland 19 cent hoger dan in Frankrijk. Na een stijging van de gewraakte ‘groene belasting’ van 4 cent per liter benzine per januari 2019 zijn de prijzen nog steeds 15 cent lager dan in Nederland. Die prijzen gaan voortdurend op en neer en volgen voornamelijk de olieprijs waar de regering Macron geen invloed op heeft. Ook daarom is het protest tegen de regering merkwaardig en secundair. De ordetroepen reageren hard, mede omdat de regering stelt dat rechts-extremisten geïnfiltreerd zijn in de beweging. Kortom, de bruinhemden zouden zich verschuilen onder de gele hesjes.

Het conflict gaat om de beeldvorming en speelt zich af in de media. De regering stelt dat rechts-extremisten het protest aangrijpen om de macht van de president Macron terug te dringen. In welke mate is vooralsnog onduidelijk. Via verkiezingen kon het rechts van Marine Le Pen niet winnen en daarom zou het het nu via de straat proberen. De ontevreden burgers die vreedzaam demonstreren stellen dat ze eerzame, goedwillende burgers zijn die gewoon hun Republikeinse plicht doen. Wat ook waar is. Vermoedelijk zijn de Franse inlichtingendiensten er nu gewiekst op om de infiltratie van de gele hesjes door extreem-rechts, en mogelijk extreem-links, vast te stellen en via de regering te laten lekken naar de gevestigde media. Wordt vervolgd.

Front National stuurt Philippot de laan uit. Anti-EU sentiment lijkt uitgewerkt

Wie kent Florian Philippot niet? Op sociale media is hij alomtegenwoordig. Zelfs met mij ging hij in debat. Hij was vice-voorzitter van het Front National, maar is dat niet langer. Hij stapt uit de partij omdat hij aan de zijlijn gezet werd. De portefeuille  ‘Strategie en Communicatie’ werd hem gisteren ontnomen. Omdat hij geen zin heeft om vice-president van niks te zijn houdt hij het voor gezien. De reden die de partij aanhaalt is dat hij na de nederlaag van afgelopen mei een partij in de partij had opgericht, de vereniging Les Patriotes. Philippot ziet dat als voorwendsel (‘pretext’) om van hem af te komen. Wat is de werkelijke reden? Is dat een richtingenstrijd met de oude garde die zich wil focussen op het onderwerp migratie, en niet op EU en euro?

Was Philippot te gematigd voor het Front National, zoals wordt beweerd? Maar hoe gematigd kan een agenda zijn die zich verzet tegen de EU? In elk geval is wat het Front National nu overkomt een les voor andere Europese radicaal-rechtse partijen. Na de verkiezing van Trump, Brexit en de bezetting van de Krim is de steun voor de EU bij grote delen van de bevolking gegroeid. Minder burgers willen zich in onbekende avonturen storten. Ook daarom doen radicaal partijen op links en rechts er verstandig aan om de bakens te verzetten. Het anti-EU en anti-euro sentiment is over het hoogtepunt heen. Daar valt weinig electoraal succes te halen. Vanuit de eigen logica doet een partij als de PVV er daarom verstandig aan zich te richten op de oude ‘praatpunten’ en niet langer energie te besteden aan het aanvallen van het bestaansrecht van de EU.

Baudet ontkent contacten met extreem-rechts en wordt betrapt met leugen over Constant Kusters

Thierry Baudet ontkent extreem-rechts te zijn of dat soort contacten te hebben, maar onderhield afgelopen jaren contacten met Europese rechts-extremisten, onder meer van het Front National. Blogger Ikje somt de contacten in een geactualiseerd overzicht op en concludeert daaruit dat Baudet een neofascist is.

Nu is er een relletje rond Constant Kusters en de Nederlandse Volks-Unie (NVU) dat als extremistischer wordt beschouwd dan Baudets partij, het Forum voor Democratie (FvD). Sinds die partij in de Tweede Kamer met twee zetels vertegenwoordigd is neemt het in het openbaar afstand van de mensen waar het mede de twee zetels aan heeft te danken. FvD doet zich salonfähig voor en neemt afstand van het rechts-extremistische voetvolk. Overigens een te verwaarlozen groep met een kleine 300 volgelingen die zich belangrijk voordoen. Aan dat euvel lijdt ook Kusters. Het antwoord op de vraag of FvD door het openbaar afstand nemen van extreem-rechts een uitspraak doet over de ware aard van de partij of een en ander probeert te framen is afhankelijk van het waarheidsgehalte van Baudets beweringen en of men hem op zijn woord kan geloven.

Het is uitgebreid na te lezen in de publiciteit, zoals hier. Baudet ontkent de band met de NVU, maar Kusters zegt in een artikel in De Gelderlander dat Baudet wist van de samenwerking. In TPO werd op 25 augustus de leugen doorgeprikt dat Baudet nooit van Kusters had gehoord: ‘Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet zei vrijdag tegen ThePostOnline nog nooit van Constant Kusters te hebben gehoord, de leider van de de extreemrechtse Nederlandse Volks-Unie (NVU). Dat blijkt anders te liggen. Sterker, Baudet sprak over Kusters in een discussieprogramma van omroep Powned. Op donderdag 29 oktober 2015 om precies te zijn.’

Deze leugen komt na vragen waarom Baudet zo kritiekloos door de Nederlandse media aan het woord wordt gelaten, onder meer hier op dit blog. Een analogie met Donald Trump kondigt zich aan. Hij kreeg van onder meer CNN en MSNBC’s Morning Joe in een soort gratis rit zonder de gebruikelijke journalistieke normen alle ruimte om zijn persoon en programma te presenteren en kon zo groeien. Mede omdat zijn aanwezigheid garant stond voor goede kijkcijfers. Nu Trump dankzij de media de verkiezingen heeft gewonnen en hij ze niet meer nodig heeft neemt hij er afstand van. Voor FvD geldt dat in mindere mate omdat het slechts 1,8% van de stemmen haalde, tegen Trump 46%. NRC onderzocht welke partijen tijdens de campagne het meest op televisie waren. FvD scoorde bovengemiddeld met 27 optredens in 12 onderzochte actualiteitenprogramma’s. Nu de banden met extreem-rechts duidelijk zijn gemaakt is de vraag of ze FvD kritischer gaan benaderen.

Waarom laten Nederlandse media Baudet kritiekloos aan het woord?

Het is in grote lijnen zo duidelijk, maar het wordt vaak zo nodeloos ingewikkeld gemaakt. Er zijn op dit moment drie totalitaire ideologieën die  vijandig staan tegenover de democratie zoals we die in Nederland kennen. Het zijn het uit de 20ste eeuw beruchte fascisme met autoritair nationalistische, antidemocratische en antiparlementaire tendenzen en het bolsjewistisch communisme dat zoveel onheil heeft gebracht over Europa. Sinds het eind van de 20ste eeuw is daar het islamisme -ofwel: de politieke islam- bijgekomen dat de islam als een geloof boven alle geloven stelt en die andere geloven zelfs geen plek gunt. Fascisme, communisme en islamisme en de vertegenwoordigers ervan dienen ondubbelzinnig en in harde bewoordingen afgewezen te worden. Ze gaan uit van een gesloten wereldbeeld dat vrijheden inperkt en alle adem uit de samenleving haalt.

Opvallend is dat deze ideologieën door degenen in het centrum van de politiek van wie je het zou verwachten niet in alle gevallen worden afgewezen. Dat gaat onder het mom om het ergste kwaad met het mindere kwaad te bestrijden. Maar dat is een hellend vlak dat vanuit een slecht oordeel de eigen moraliteit aantast. Wie die neergaande weg opgaat verliest vanwege verloren normbesef het recht van spreken en mist de autoriteit om de vertegenwoordigers van de drie ideologieën te corrigeren en met overtuiging tot de orde te roepen. Kiezen voor de ene verkeerde ideologie om de andere verkeerde ideologie te bestrijden is een valkuil. De keuze is niet tussen de drie ideologieën, maar tegen de drie ideologieën. Dit besef wordt onvoldoende begrepen.

Complicatie is dat de drie ideologieën veelzijdig op elkaar inwerken. Als het ene rookgordijn onttrekken ze het andere rookgordijn aan het zicht. Historisch is de wisselwerking tussen fascisme en communisme bekend. Tot op de dag van vandaag is het fascisme spookbeeld, schrikbeeld en bliksemafleider voor het communisme. Uit een combinatie van nostalgie en nestgeur, en praktische politiek wordt als motief een type bolsjewistische propaganda tot op dit moment gebruikt door de machthebbers in de Russische Federatie. Bijvoorbeeld als in de Oekraïense-Russische oorlog (2014 – nu) de tegenstander wordt gekenschetst als fascistisch.

Sinds een kleine 20 jaar is daar het islamisme bijgekomen als spookbeeld, schrikbeeld en bliksemafleider voor het fascisme. Waterscheiding waren de aanslagen op de Twin Towers op 9 september 2001 door overwegend Saoedisch-soennitische islamisten. De voorbeelden van politieke leiders die ‘waarschuwen’ voor het islamisme -of kortweg: de islam- en de afslag naar het fascisme nemen is aangegroeid tot een fikse lijst: Geert Wilders, Nigel Farrage, Marine Le Pen, Christoph Blocher, Viktor Orbán, Donald Trump, en sinds kort Thierry Baudet. Opvallend is dat deze radicaal-rechtse politici zich extremer opstellen dan traditioneel gematigd rechts zoals dat door het liberalisme of de christen-democratie wordt vertegenwoordigd en extreem-rechts inspireren. Opvallend op zijn beurt is dat het opgekalefaterde retro-communisme van Putin deze radicaal-rechtse leiders inspireert. Hoewel dat een inblazing is die met steekpenningen gekocht wordt door het Kremlin.

Karin Spaink schreef op 16 augustus naar aanleiding van het optreden van extreem-rechts in Charlottesville en de reactie daarop van rechts-nationalistische politici als Trump een column in Het Parool die ze aldus besluit: ‘Lees je terug met welk canaille Thierry Baudet zich omgeeft, kijk je met wie hij goedlachs op de foto is gegaan en van welke ontmoetingen hij trots zijn selfies heeft gepost, inventariseer je waar hij naartoe gaat om te spreken en welke gasten of sprekers hij op zijn partijbijeenkomsten uitnodigt (van de NVU tot aan de IJzerwake, van Erkenbrand tot Kalergi), haal je je zijn uitspraken voor de geest over ‘de homeopathische verdunning van het volk’ tot ‘de omvolking van Europa’, lees je hoe hij de ‘volkswil’ systematisch boven recht en ratio stelt, en dat je dan tot op het bot huivert…  Dan schrik je je rot hoe vaak en hoe kritiekloos de Nederlandse pers het FvD aan het woord laat. Het zijn zulke leuke jongens, met zo’n fris geluid!’

Baudet typeert de frisheid van de beerput. Democratisch gekozen speelt hij een rol binnen de Nederlandse parlementaire democratie. Maar dat betekent niet dat hij kritiekloos moet worden bejegend en de media zich niet telkens moeten afvragen wat hij representeert. Het is een raadsel waarom Baudet zoveel krediet van de Nederlandse media krijgt. Hij is iemand die zich in extreem-rechtse kringen begeeft en daarbij ook een anti-modernist is. Ofwel, hij is iemand met ouderwetse en ‘gesloten’ denkbeelden op het gebied van cultuur. Naast het extremistische gedachtengoed dat hij deelt. Journalisten laten zich om de tuin leiden door de vorm die Baudet hanteert. In de inhoud propageert hij echter ondubbelzinnig het extremistische gedachtengoed. De acceptatie van Baudet is ongewenst en ongepast. Nederland schiet er niks mee op. De Nederlandse media zouden beter na moeten denken voordat ze hem een platform bieden. Waarom bekritiseerden ze Hans Janmaat en Joop Glimmerveen, maar laten ze dat grotendeels na bij Thierry Baudet die geen haar beter is?

De verklaring waarom niet alleen radicaal-rechtse journalisten van het type Wierd Duk in hun afkeer van het islamisme bewust of onbewust de overstap naar het ultranationalisme van het fascisme maken, maar ook de establishment journalisten van het oppervlakkige type heb ik hierboven beredeneerd. Deels komt het voort uit onkunde en lui denken. En deels uit de twijfel dat vanuit een politieke homeopathie het islamisme met het fascisme bestreden kan worden. Met zo’n houding verliest de journalistiek zonder politiek-filosofisch kompas en zonder omlijnd idee over het kwaad van de drie ideologieën haar morele positie. En kan Baudet ongestoord zijn kunstjes vertonen. Journalisten willen niet anders zien dan een fris ogende politicus omdat zo iemand aansluit bij hun idee van de wereld als realityshow. Zo is de weg vrij voor een nationalistische politicus die aanschurkt tegen het rechts-extremisme om de media met keurige, hapklare brokjes te voeren en zijn echte gedachten voor zowel journalisten als supporters verborgen te houden. Alsof geen hond het echt interesseert.

Foto: The Militia, Charlottesville, 12 augustus 2017.

Documentaire over een machtsstrijd: ‘Wahlkampf, Machtkampf, AfD’. Een Duitse partij tussen radicalisering en normalisering

De documentaire ‘Wahlkampf, Machtkampf, AfD’ van de Duitse publieke omroep WDR in de reeks ARD: Die Story im Ersten schetst de groeistuipen van een nieuwe politieke partij die in 2013 werd opgericht. Of liever gezegd de groeikrimpen omdat in de peilingen de partij van 14% naar 8% is gezakt, zo zegt het commentaar.

Het gaat over de rechts-populistische partij Alternative für Deutschland (AfD) die zich net als het Franse Front National wilde ontdoen van radicale leden om electoraal voor een grotere groep kiezers aantrekkelijk te zijn. Marine Le Pen zette haar antisemitische vader Jean-Marie op een zijspoor. Maar in de AfD is dat niet gelukt. Mede door Björn Höcke die op afstand in Thüringen zijn voet dwars zet in de richting van normalisering. Hij vreest de verburgerlijking en het opgaan van de partij in het establishment. Vilein schetst de documentaire dat alle partijleiders deel van het establishment zijn. Dus is die verwijzing van Höcke meer dan marketing?

Zijn tegenstanders worden gesymboliseerd door Frauke Petry -die nog weinig macht in de partij lijkt te hebben- en haar echtgenote Marcel Pretzell die de radicalisering vrezen. De documentaire schetst dat proces zorgvuldig en praat met alle belangrijke partijleiders op één na. Het tandem Jörg Meuthen en Alexander Gauland zit in het midden en wil bemiddelen tussen beide vleugels. Een breuk zien ze als het einde van de partij. Alleen de voormalige Goldman Sachs werknemer Alice Weidel die samen met Gauland topkandidaat is voor de komende Bundestag-verkiezingen van 24 september 2017 gaat elk gesprek uit de weg. Het venijn zit in de staart als een uitgetreden Keuls partijlid een boekje opendoet over de antisemieten en neonazi’s in de partij die door de leiding worden getolereerd. Ook door Pretzell die zegt radicalisering terug te willen dringen. Doodsbang is de leiding voor een scheuring en benauwd om het dynamische voetvolk van Höcke te verliezen.

Hoe verteren rechts-populisten de overwinning van Macron?

De verkiezingen in Frankrijk zijn een bittere pil voor populistische media als De Dagelijkse Standaard (DDS). Eerst werd de populististische kandidaat Marine Le Pen in de presidentsverkiezingen van mei 2017 met 32,2% verschil verslagen. Het kwalijkste was dat dat ook nog eens gebeurde door de pro-EU kandidaat Emmanuel Macron. Als klap op de vuurpijl lijkt in de parlementsverkiezingen -waarvan vandaag de tweede ronde plaatsvond- Macrons partij LREM af te stevenen op een meerderheid van meer dan 60%. Hoe dat als tegenstander te verteren? Hoe een redacteur van DDS dat probeert is tekenend. Hij suggereert dat door de lage opkomst het enthousiasme voor Macron tegenvalt. Maar het omgekeerde is waar. Door de lage opkomst kon Macron juist zijn overwinning boeken. Logica blijft lastig te combineren met emoties. Mijn reactie op DDS:

Het is niet de achterban van Macron die het af heeft laten weten, maar de achterban van de andere partijen. Met het enthousiasme voor Macron zit het dus wel goed. Maar niet met het enthousiasme voor de andere partijen.

Dat is deels verklaarbaar omdat er met alle andere partijen wel iets aan de hand is. Bij het Front National is het nichtje Marion Maréchal-Le Pen uit onvrede (tijdelijk) uit de partij gestapt. Schadelijk voor de steun in het zuiden. En het FN herstelt nog van de smadelijke nederlaag in de presidentsverkiezingen die groter dan verwacht was.

De socialistische partij en de rechtse Republikeinen moeten eveneens nog van de schrik bekomen dat ze weggevaagd zijn bij de presidentsverkiezingen. Daarbij zijn vele parlementsleden overgelopen naar de partij LREM van Macron. Zodat er gaten in de vertegenwoordiging zijn gevallen en kiezers ineens de vertrouwde namen bij de vertrouwde partijen misten. Die verwarring en die demotivatie binnen partijen heeft negatief gewerkt op de opkomst.

Als de exit-polls kloppen dan behaalt Macron met zijn partij LREM meer dan 60% van de zetels in het parlement. Dat is omgerekend naar de Tweede Kamer meer dan 90 zetels. Onvoorstelbaar. Een uitstekend resultaat. Nu zijn er in Nederland 4 partijen nodig om boven de 75 zetels te komen.

De Fransen zijn verkiezingsmoe. Twee rondes om de president te kiezen, twee rondes voor het parlement en in de herfst twee rondes voor de senaat. Het is veel in één jaar.

Met de legitimiteit van Macron zit het wel goed. Hij werd in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen bij een opkomt van 74,56% verkozen door 66,1% van de stemmen. Dat betekent dat van alle kiesgerechtigden zo’n 49,5% op hem heeft gestemd. Ter vergelijking, Donald Trump kreeg bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen van november 2016 zo’n 27% van de kiesgerechtigde Amerikanen achter zich. Dat is liefst 22,5% minder voor Trump in vergelijking met Macron.

Foto: Deel van schermafbeelding van commentaar ‘Opkomst Frankrijk lager dan ooit: het enthousiasme van de media is ver te zoeken’ van Michael van der Galien voor DDS, 18 juni 2017.

Populisme en centrumpolitiek kunnen op termijn versmelten. Hervorming door wederopbouw

Democratie is moeilijker dan demagogie. Dat heeft de lijsttrekker Jan Roos van Voor Nederland (VNL) geleerd. Hij verlaat de politiek, aldus een bericht in De Volkskrant. Roos liet dit afgelopen donderdag per tweet weten. VNL stemt volgend weekend over opheffing. Het was toch al een slechte week voor de rechts-populisten, want UKIP verloor 85% van haar kiezers in de Britse parlementsverkiezingen. Leider Paul Nuttall stapt op. Vorige maand verloor de leider van het Front National Marine Le Pen de Franse presidentsverkiezingen van centrumkandidaat Emmanuel Macron met een onverwachts groot verschil van 32%. In de VS wordt president Trump steeds verder in het defensief gedrongen, verliest aan aanhang, geeft geen leiding, krijgt niets voor elkaar en zet het populisme wereldwijd in een kwade reuk. De reuk van Roos, Nuttall, Le Pen, Trump en al die andere populisten die democratie met demagogie verwarren. Of denken dat politiek een variant van leefstijl is.

Het valt te hopen dat het inzicht in genoemde verkiezingen dat populisten niet de oplossing bieden wordt vastgehouden. Want niets is zeker. Of blijvend. Rechts-populisten investeren doorgaans niet in oplossingen, maar in kritiek op de gevestigde orde. Ze willen die niet hervormen, maar vernietigen. Het verhaal van het weggooien van oude schoenen voordat de nieuwe zijn ingelopen. Of zelfs gekocht. De al dan niet tijdelijke teloorgang van de populisten geeft de centrumpolitiek de verplichting om ernst te maken met hervormingen die het merendeel van de kiezers direct in het dagelijks leven voelt. Dus betere sociale voorzieningen, betere zorg, betere arbeidsmarkt, beter onderwijs en betere huisvesting. Dat is de uitdaging voor de centrumpolitiek.

Politiek is niet meer dan politiek. Het verdeelt de macht die verdeeld kan worden. Maar heeft onvoldoende invloed op de macht die buiten de politiek opereert. Op financiële instellingen die politici omkopen of op multinationals die belasting ontwijken en hun kapitaal in geen enkel land nog laten landen om het te laten belasten. Dat is het afschrikwekkende beeld van goedwillende politici die niets voor elkaar krijgen. Of omdat ze in de zak van grote belangen zitten, of omdat ze geen ambitie of durf hebben om door te bijten, of omdat ze weten onvoldoende middelen te hebben om doelmatig op te treden. En het er daarom maar bij laten zitten net te doen alsof ze optreden. Om het publiek een loer te draaien en hun bestaansrecht te verantwoorden. Op die houding spelen rechts-populisten in. Daar hebben ze geen ongelijk in voorzover het de diagnose betreft.

De vervolgvraag is hoe de diagnose kan doordringen tot de centrumpolitiek -of het centrum van de politiek- en de politiek kan doordringen tot de populisten. Door het pantser van de populistische demagogie heen. Ze hebben elkaar wat te bieden als ze het beste van hun twee werelden weten te combineren. Maar dat gebeurt niet omdat ze concurrenten van elkaar zijn. Daarbij komt dat het bestaansrecht van de populisten is gelegen in de houding zich tegen de politiek af te zetten. En centrumpolitici dienen niet de directe belangen van hun kiezers, maar van belangengroepen door wie ze al dan niet rechtstreeks worden aangestuurd. En ingeperkt.

Het is cynisch om te veronderstellen dat centrumpolitiek en populisme elkaar voorlopig dwars blijven zitten. Met als gevolg dat ze allebei afgeleid worden van dat waar ze zeggen mee bezig te zijn. Kort samengevat, hervorming tegenover reconstructie. Zonder een afdoend antwoord op de vraag te kunnen geven hoe het verder moet kan wel aangegeven worden in welke richting de oplossing gezocht moet worden. In versmelting.

Het klinkt op dit moment wellicht belachelijk door uiteenlopend wereldbeeld, retoriek en visie op de politiek van centrumpolitiek en populisme. Door verder te kijken dan de uiterlijkheden kunnen de energie en diagnose van de populisten hopelijk op middellange termijn gecombineerd worden met het vakmanschap en de oplossingsgerichtheid van de centrumpolitiek. Einddoel is hervorming van de politiek door wederopbouw.

Foto: Wiel van der Randen, ‘Wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog’. Westkapelle, 1947. Collectie: Spaarnestad Photo/ Wiel van der Randen.