Hypothese van Ben de Jong én Nieuwsuur in item over Nord Stream-aanslag

Schermafbeelding van artikel ‘Nord Stream-aanslag ‘krijgt steeds hoger James Bond-gehalte’, maar veel onduidelijk‘ van NOS, 9 maart 2023.

De uitzending van Nieuwsuur van 8 maart 2023 besteedde aandacht aan de aanslag van 26 september 2022 op de twee Russische Nord Stream-gaspijplijnen in de Oostzee. Er zouden nieuwe ontwikkelingen zijn, hoewel bij nader inzien de vraag niet kan worden beantwoord of dat werkelijk zo is. Berichten uit Duitsland waren voor Nieuwsuur aanleiding voor een item hierover.

Wie er achter de aanslag zit is nog steeds niet aangetoond. Eerst werd gedacht dat de al buiten gebruik zijnde pijplijnen door de Russische Federatie waren opgeblazen. Het Kremlin verwees vervolgens naar de VS als de dader. Nu worden er berichten in de media verspreid dat een ‘pro-Oekraïense‘ groep de aanslag heeft gepleegd. Wat is het waarheidsgehalte van de aantijgingen?

In een bericht van de NOS van 12 uur na de uitzending van Nieuwsuur wordt gezegd dat het voor conclusies nog te vroeg is, zo ‘waarschuwen onderzoekers en deskundigen‘. Het bericht houdt slagen om de arm en noemt wat er ‘zou‘ zijn gebeurd. Of het echt zo is gebeurd is onduidelijk. Toch citeert de NOS ondanks de voorzichtigheid een hypothese van Ben de Jong. Daarover later meer.

Het aantonen óf aanwijzen wie de dader is heeft een politiek belang. Want zo’n dader wordt in de verdediging gedrongen en moet publiekelijk uitleggen waarom het de aanslag heeft gepleegd. Dat zorgt voor negatieve publiciteit voor de betreffende dader. Hoewel de aanslag niet voor belang was voor de oplopende energieprijzen, wordt ook de associatie met stijgende prijzen gelegd.

De propagandadiensten van de betrokken landen hebben er dus belang bij dat de aanslag de vijand in de schoenen wordt geschoven. Los van het feit wie het gedaan heeft. Dat kan door het planten van materiaal dat media en onderzoekers de indruk geeft dat een bepaald land het heeft gedaan. Dat zijn operaties van land A die zo zijn ontworpen dat het lijkt alsof ze worden uitgevoerd door land B. Een zogenaamde valse vlag-operatie.

In het spanningsveld van operaties van geheime diensten, de Russisch-Oekraïense oorlog en de strijd om de informatieruimte door misleiding en propaganda, moeten media, onderzoekers en deskundigen terughoudend zijn. Zeker als duidelijkheid ontbreekt. Ze moeten voorzichtig zijn met veronderstellingen die kleuring geven aan de vraag over de dader. Zo’n hypothese is niet neutraal, maar deel van de strijd om de informatieruimte.

Ben de Jong is gastonderzoeker bij de Universiteit Leiden. Hij liet zich in betreffende uitzending van Nieuwsuur verleiden tot de volgende als-dan uitspraak: ‘Als er een connectie is met de Oekraïense regering, hebben Zelensky en zijn bondgenoten een ernstig probleem.‘ Dat is ondoordacht en onverstandig van deze onderzoeker naar inlichtingendiensten.

Met het in de openbaarheid uitspreken van zo’n hypothese die een specifiek land beschuldigt betreedt De Jong willens en wetens het domein van de propaganda en de fantasie. Daar moet een onderzoeker van weg blijven. Met zijn hypothese beschadigt De Jong niet alleen Oekraïne, maar vooral zijn status als bekwaam onderzoeker.

Nieuwsuur valt journalistiek evenmin vrij te pleiten. Het had De Jongs hypothese in de montage moeten laten sneuvelen. Want de hypothese is niet in lijn met de aanpak die Nieuwsuur in het item koos. Het weet dat vermoedens onderdeel van de propagandastrijd zijn en er met nodige slagen om de arm verslag van moet worden gedaan. Met plaatsing aan het eind van De Jongs hypothese wordt een schreeuwerig uitroepteken achter een verder ingetogen en terughoudend item gezet.

Journalistiek opereert zwak in ‘kwestie’ Hoekstra en de Pandora Papers

Tweet van Zihni Ozdil, 3 oktober 2021 en mijn reactie.

De huidige CDA-leider en demissionaire minister van Financiën Wopke Hoekstra was gisteren groot nieuws in de Nederlandse media. Volgens de zogenaamde Pandora Papers is hij de enige Nederlandse politicus die erin genoemd werd. Vandaar waarschijnlijk de gretigheid van Nederlandse media om aandacht aan hem te besteden. Het genoemd worden van zijn naam was het nieuwsfeit.

De Nederlandse media die hierin geïnvesteerd hadden, te weten Trouw, Het Financieele Dagblad en onderzoeksplatform Investico, wilden blijkbaar niet met lege handen staan en resultaat van hun investering zien. Hoekstra moest dus hangen. Hoe flinterdun de kwestie ook was en al snel bleek dat Hoekstra geen wet had overtreden. Hij had een belang in een brievenbusfirma op de Britse Maagdeneilanden dat hij verkocht voordat hij minister werd. De winst van iets meer dan 4000 euro zou Hoekstra aan een goed doel hebben geschonken. Peanuts dus.

Een interview in Nieuwsuur van 3 oktober 2021 met een vertegenwoordiger van Het Financieele Dagblad en onderzoeksplatform Investico leverde niets op. Het was een losse flodder. Nieuwsuur had beter kunnen besluiten afstand te houden tot deze kwestie die geen kwestie wilde worden en beide journalisten hadden beter thuis kunnen blijven om zich te verdiepen in de echt belangrijke kwesties in de Pandora Papers.

Door een verkeerde focus hebben betreffende media en het onderzoeksplatform het omgekeerde bereikt van wat ze beoogden. In plaats van aandacht voor belastingontwijking en onwettelijke fiscale constructies van politici en politieke actie om krachtig op te treden om dit onrecht te repareren hebben ze door hun journalistieke wapen bot en ondoordacht in te zetten de geloofwaardigheid van de journalistiek beschadigd. Ze hebben het publiek in verwarring gebracht met een opgepimpte eend die een canard blijkt te zijn.

WNL doet aan stemmingmakerij en slechte journalistiek door een verkeerd beeld te geven van de Code Diversiteit & Inclusie in de kunstsector. Het beticht overheid van sociale dwang

Journalistiek is soms om somber van te worden als het niveau door de bodem zakt. Je zou denken dat de opdracht van de journalistiek is om te informeren en niet om te desinformeren. Luidt immers niet het eerste aspect van de gedragscode voor journalisten, de Code van Bordeaux die de NVJ als voorbeeld beschouwt de eerbied voor de waarheid? Het publiek heeft recht op de waarheid. Maar in de praktijk blijft daar vaak niks van over. Het is een streven dat niet gehaald wordt.

Het gebazel van gasten in een radioprogramma van WNL toont aan hoe diep de journalistiek is gezonken. Presentator en gasten is het niet om de waarheid te doen, maar om wat anders. Wat dat is blijft in het midden, maar het lijkt erop dat het eerder slordigheid en gebrek aan inhoud is dan kwade wil. Ze corrigeren elkaar niet omdat ze geen kennis van zaken hebben over het onderwerp waar ze over praten en blijkbaar voor uitgenodigd zijn. Met als gevolg dat een gast de grootste onzin kan uitkramen zonder dat het wordt weerlegd. Het resultaat is desinformatie. De luisteraar wordt op het verkeerde been gezet.

Ik luister of kijk bijna nooit naar dit soort programma’s van de Nederlandse omroep. Talkshows op radio en televisie heb ik afgezworen omdat ze niet informeren, maar desinformeren. Vaak gaan ze over triviale zaken die niet relevant zijn. Het is op z’n best amusement in de vorm van journalistiek. Of journalistiek in de vorm van amusement. Op een enkele uitzending van Nieuwsuur of Buitenhof na.

Als het onderwerp me aan het hart gaat kijk ik achteraf terug. Dan zie je journalisten of deskundigen die weten waarover ze praten en ons feiten en inzicht in een specifieke kwestie geven. Dat is wat anders dan het vullen van de zendtijd met leeg geklets zoals WNL doet of het geven van rechtse meningen omdat het nu eenmaal bij het profiel van deze omroep past. Bij WNL kunnen de feiten uit de meningen volgen.

Hoe het anders kan en hoe in de hoeken van de Nederlandse journalistiek wordt geprobeerd om de standaard van de journalistiek hoog te houden bewijst het interview van Twan Huys met de Italiaanse onderzoeksjournalist en maffia-kenner Roberto Saviano in Buitenhof. Het kan gerust onthullend worden genoemd. In 11 minuten toont Saviano overtuigend aan hoe verrot Nederland is, hoe bewust disfunctioneel de Nederlandse politiek is en hoe dat vervolgens door de hele Nederlandse elite wordt genegeerd. Het merkwaardige is dat WNL hetzelfde wil aantonen, maar doorgaans blijft steken in vooroordelen en sjablonen en er dus niet in slaagt om te overtuigen.

Aanleiding is de uitweiding van Volkskrant-journalist Martin Sommer over diversiteit en inclusie in de kunsten. Hij beweert in zijn antwoord (vanaf 6′ 10”) dat de Raad voor Cultuur voor de kunstsector diversiteit en inclusivitiet als norm heeft gesteld. Dat is inderdaad zo, maar het zit anders in elkaar dan hij het voorstelt.

Er is een Advies van de Raad van juni 2020 voor de komende beleidsperiode 2021-2024 waarin het als kaders de toepassing van de codes voor governance, fair practice, diversiteit en inclusie hanteert. Hoe strikt die kaders zullen worden gehandhaafd is de vraag omdat ook in het verleden instellingen structureel subsidie kregen zonder zich volledig aan de code voor diversiteit en inclusie te houden. Ook bij een verkeerde opvatting door Sommer van deze code is het niet aantoonbaar dat instellingen die zich er niet aan houden geen subsidie krijgen zoals hij stellig beweert. Dat klopt niet omdat het in strijd met de praktijk is.

Sommer slaat de plank mis omdat hij niet weet wat de Code Diversiteit en Inclusie inhoudt. Hij associeert erover in clichés zonder kennis van zaken. Als politieke journalist maakt hij het politiek. Hij valt terug in zijn eigen niche omdat hij een ander perspectief niet (ver)kent. Sommer berijdt zijn stokpaardjes en vliegt uit de bocht.

Juist deze gedragscode is in een nieuwe versie verbreed om bezwaren tegen een te enge, politieke opvatting ervan tegen te gaan. Gezien het brede scala van deelnemende instellingen die betrokken was bij de formulering ervan is het ook logisch dat die verbreding de uitkomst is. In Nederland polderland wil iedereen die aan tafel meepraat immers de eigen doelstelling in het eindresultaat terugvinden. De Code Diversiteit en Inclusie is een compromis. Geen radicaal, maar een gematigd standpunt.

De Code Diversiteit & Inclusie in de culturele sector waarin de hele kunstsector samenwerkt heeft als normen gender, beperking, seksuele oriëntatie, religie, sociaaleconomische status, opleidingsniveau en leeftijd. Het zijn dus niet uitsluitend de actuele politieke identiteitsonderwerpen als huidskleur, etniciteit en sekse die alleenzaligmakend zijn zoals Sommer suggereert en zijn gasten en de moderator niet corrigeren. Niet alleen Sommer blijkt niet te weten wat de code inhoudt, zijn gasten weten het evenmin.

Dit radioprogramma is niet zozeer een belediging voor de intelligentie van de gasten en de programmakers, maar een belediging voor de intelligentie van de luisteraars. De pseudo-deskundigen gijzelen de ether en laten zich verleiden om uitspraken over onderwerpen te doen waar ze niets van afweten. Dat resulteert in gebazel.

Het werkt voor de publieke opinie averechts als een radioprogramma met journalistieke ambities er zo’n puinzooi van maakt. De onderwerpen identiteitspolitiek en cancelcultuur zijn te belangwekkend om ze voor een massamedium zo slordig en eenzijdig te behandelen. Bijkomend effect is dat de kunstsector en de kunstinstellingen worden weggezet als onzelfstandig en ondergeschikt aan politieke doeleinden, terwijl het juist dit radioprogramma is dat politiek bedrijft door de werking van de kunstsector verkeerd voor te stellen.

Perfecte storm van ongenoegen treft Bernhard jr. die artiesten vraagt gratis op te treden bij Formule 1 race op Zandvoort

Schermafbeelding van deel artikel ‘Artiesten boos op prins Bernhard vanwege gratis optredens bij GP’ van Blauw Bloed (EO), 26 augustus 2021.

Als zelfs de royalty-rubriek van het EO programma Blauw Bloed kritisch is op een lid van de koninklijke familie, dan kun je aan je klompen aanvoelen dat de monarchie opnieuw publicitaire schade lijdt.

Volgens publieksonderzoek in opdracht van Nieuwsuur is in 2020 het vertrouwen in koning Willem-Alexander fors gedaald tot onder de 50%. Uit de koningsdagpeiling van 2021 bleek dat het vertrouwen in koning Willem-Alexander door de ophef over zijn vakantie naar Griekenland flink lager is dan in eerdere jaren. Ook het draagvlak voor de monarchie en de waardering voor koningin Máxima zijn volgens de peiling significant afgenomen. Uit een enquête van EenVandaag bleek in april 2021 dat het vertrouwen in de koning op laagste punt staat sinds zijn inhuldiging in 2013. Er lijkt sprake van een neergaande lijn.

Het gaat deze keer niet om koning Willem-Alexander met zijn speedboot van 2 miljoen euro, zijn vakanties in Griekenland en zijn stijgende toelage terwijl de Nederlanders economisch worden getroffen door de COVID-19 pandemie, maar om prins Bernhard jr. Dat is de tweede zoon van prinses Margriet die in de volksmond bekendstaat als de proletenprins, patjepeeër of huisjesmelker. Hij zou samen met partners meer dan 500 panden in bezit hebben en het niet altijd even nauw nemen met de regels. Dat wringt des te meer door de stijgende huizenprijzen en de schaarste op de woningmarkt waardoor in de grote steden mensen geen woning kunnen vinden.

Bernhard jr. is geen lid van het koninklijk huis en wettelijk op afstand gezet, maar dat onderscheid wordt niet altijd begrepen. Hij wordt toch geassocieerd met de monarchie. En dan vooral met de kwalijke kanten ervan die zijn samen te vatten als hebzucht, vriendjespolitiek, klassenjustitie en corruptie. Bernhard jr. is door zijn gedrag en mentaliteit de ideale zondebok voor maatschappelijk ongenoegen. Het helpt evenmin dat hij dezelfde naam draagt als zijn grootvader van wie steeds meer aanwijzingen naar boven komen dat hij een opportunist, schuinsmarcheerder, oplichter en leugenaar was.

De aanleiding voor de recente woede over Bernhard jr. is zijn verzoek aan artiesten om gratis op te treden bij de Formule 1 race op het circuit van Zandvoort. Zanger Joshua Nolet van Chef’Special zou namens de prins gevraagd zijn. Nolet heeft zijn ongenoegen over dit verzoek breed op sociale media verspreid. Bernhard jr. is mede-eigenaar van dit circuit waar op zondag 5 september 2021 deze race plaatsvindt. Tickets op die dag variëren in prijs van 140 tot 448 euro.

Tweet van opiniemaker Sander Schimmelpenninck, 25 augustus 2021.

Het is een perfecte storm die Bernhard jr. treft. Hij heeft zichzelf gemaakt tot de focus van ongenoegen:

• 1) Er is zoals gezegd het afnemende vertrouwen in de monarchie en het jet set-achtige optreden van koning Willem-Alexander en echtgenote die steeds meer de voorkeur geven aan een verblijf in het buitenland en steeds meer haaks staan op de beleving van de gemiddelde Nederlander die de broekriem moet aanhalen.

• 2) Er zijn de opwarming van de aarde, de klimaatcrisis, het ICPP-rapport en de talloze extreme weersverschijnselen, zoals overstromingen en branden waarvan onomstotelijk vaststaat dat die een gevolg zijn van menselijk handelen. Stichting Natuurbelang vindt in een commentaar de Formule 1 race in Zandvoort ongewenst vanwege de negatieve effecten op de omgeving. Notabene in een beschermd natuurgebied, Deze stichting stelt ook vragen over de regelgeving en suggereert dat er sprake is van rechtsongelijkheid als het zich afvraagt waarom ondanks de vervuiling die de race met zich meebrengt het circuit een vergunning heeft gekregen.

• 3) Er is het regeringsbeleid dat vanwege de COVID-19 maatregelen de omvang van festivals en culturele evenementen beperkt, maar om onverklaarbare redenen een uitzondering maakt voor sportwedstrijden, inclusief genoemde Formule 1 race op Zandvoort. Dat zet kwaad bloed bij de artiesten die worden beperkt in hun optreden en zich recent hebben verenigd in de actiegroep UnMute Us, maar door Bernhard jr. worden gevraagd om gratis op te treden in een randprogramma van de Formule 1 race. Dat wordt gezien als groteske onbeschaamdheid en een totaal gebrek aan fijngevoeligheid van deze prins.

Roemers uitspraken over Bouterse kloppen niet met verslag van jury van Prijs der Nederlandse Letteren die haar inzicht in de grote geschiedenis toedicht

Schermafbeelding van deel artikel ‘Advocaat Spong over schrijfster Astrid Roemer: ‘Ze is niet goed snik” op DBS, 6 augustus 2021.

Er is kritiek op politieke uitspraken van de Surinaamse schrijfster Astrid Roemer die in Brussel in oktober 2021 de Prijs der Nederlandse Letteren 2021 ontvangt. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van € 40.000. Het juryverslag zegt: ‘Haar werk is onconventioneel, poëtisch en doorleefd. Roemer slaagt erin thema’s uit de recente grote geschiedenis, zoals corruptie, spanning, schuld, kolonisatie en dekolonisatie, te verbinden met de kleine geschiedenis, het verhaal op mensenmaat‘.

De kritiek gaat erover dat Roemer de voormalige Surinaamse president en oud-legerleider Desi Bouterse een moordenaar weigert te noemen. Volgens DBS zei Roemer op haar FB-pagina dat Bouterse zelf alle betrokkenheid bij de moorden ontkent. Roemer meent ook dat er geen bewijs is dat hij ‘daadwerkelijk een of meerdere moorden heeft gepleegd‘.

Schermafbeelding van deel artikel ‘Surinaamse schrijfster Roemer: ‘Ik weger Desi Bouterse moordenaar te noemen‘ op DBS, 5 augustus 2021.

De critici zeggen dat Roemer geen verstand heeft van het recht en het uitgebreide vonnis van de Krijgsraad niet begrijpt. Dat vonnis onderbouwt dat Bouterse medeplichtig is aan de moorden en daarom strafrechtelijk aansprakelijk is. Ook is Roemers argument merkwaardig dat zij Bouterse gelooft als hij zegt dat hij niet betrokken was bij de moorden. Het is juist de rechtbank die objectief heeft vastgesteld dat Bouterse wel betrokken is. Feitelijk verwerpt Roemer met haar uitspraken de legitimiteit van de Surinaamse rechtsstaat.

De oproep aan de Prijs der Nederlandse Letteren om Roemer vanwege haar politieke uitspraken de prijs in oktober 2021 niet feestelijk uit te reiken is onverstandig. Want voor haar politieke kennis of overtuiging heeft ze deze prijs niet ontvangen, maar vanwege haar literaire talent. Het is ongepast om iemand te cancellen vanwege een politieke mening. Juist nu moeten we daar uitermate voorzichtig mee zijn.

Toch wringt er iets als Roemer in het juryverslag wordt geroemd als iemand die in haar werk erin slaagt de recente grote geschiedenis te verbinden met de kleine geschiedenis. Deze affaire maakt duidelijk dat Astrid Roemer een beperkt inzicht heeft in de grote geschiedenis. Met haar uitspraken zet Roemer niet zozeer zichzelf te kijk als iemand die weinig verstand heeft van het recht, de rechtsstaat en de actuele politiek van Suriname, maar zet ze de jury te kijk vanwege de verkeerde inschatting van Roemer. Het is een gotspe als zij wordt geroemd als iemand die een thema als corruptie in haar verhalen weet te verbinden, terwijl ze de daden van Desi Bouterse die Suriname heeft gecorrumpeerd relativeert. Dat kan niet allebei waar zijn.

Media hebben moeite om ontwikkelingen rond Navalny op waarde te schatten

Dat het slecht gaat met de gezondheid van de Russische oppositieleider Alexei Navalny is duidelijk. Hij is in hongerstaking gegaan en eiste de afgelopen weken medische verzorging die hem door de autoriteiten in het Kremlin onthouden wordt. Dat zou te maken hebben met de eerdere vergiftigingspoging die toegeschreven wordt aan de Russische geheime dienst GRU. Het zou een kwestie van dagen zijn voordat hij overlijdt.

Maar er zijn twee tegenbewegingen. Namelijk de dreiging van sancties van de VS en de EU die aangescherpt worden als Navalny in gevangenschap overlijdt en het protest van Navalny-aanhangers die komende woensdag 21 april massaal de straat opgaan. President Poetin is door landen als de VS, Frankrijk, Duitsland en de supranationale EU gewaarschuwd dat hij verantwoordlijk zal worden gesteld voor de dood van Navalny.

In de niet erg transparante Russische Federatie is het echter lastig om actuele informatie te krijgen over de gezondheid en de behandeling van Navalny. Typisch is dat de Franstalige tak van hetzelfde France 24 nog voordat het bovenstaande Engelstalige verslag op YouTube werd geplaatst zegt dat Navalny op maandagochtend naar een ziekenhuis is verplaatst in de buurt van de gevangenis. Dat zegt de correspondent onder voorbehoud, want niets is nog compleet duidelijk. Het kan ook een afleiding zijn van het Kremlin om de druk van de ketel te halen. De correspondent baseert zich op een bericht van de Russische persbureau Interfax. Maar hoe betrouwbaar is dat? Tekent het wel of niet noemen van het bericht van Interfax het verschil tussen de Angelsaksische en Franse journalistiek en de waarde die wordt gegeven aan bronnen?

In dit verband was het opmerkelijk dat Nieuwsuur in de uitzending van zondagavond 18 april 2021 een item aan Navalny besteedde en zowel de presentator als de correspondente in Moskou niet de recente ontwikkelingen noemden van de VS en Europese landen die president Poetin waarschuwden voor de gevolgen als Navalny zou komen te overlijden. Het bulletin van 20.00 uur van het NOS-journaal van die dag deed dat evenmin, maar zou nog overvallen kunnen zijn door de actualiteit. Dat excuus gold niet meer voor Nieuwsuur. Dat is niet zoals journalistiek werkt die actueel wil zijn en essentiële ontwikkelingen niet vermeldt.

Rutte en De Jonge moeten aftreden vanwege hun falend vaccinatiebeleid

Schermafbeelding van deel artikel ‘Vaccinatie ouderen vertraagd door prikvoorrang huisartsen’ van Nieuwsuur, 14 april 2021.

Nieuwsuur bevestigt in een voorbeeld van goede onderzoeksjournalistiek de ergste vermoedens over het falende Nederlandse vaccinatiebeleid. De titel van een artikel hierover is veelzeggend: ‘De vaccinatiecampagne: de valse start, de gemiste kansen en het recht van de sterkste’. De essentie van de kritiek is dat het kabinet geen regie en inzicht had, maar speelde dat het dit had. Tot op de dag van vandaag. Dat is ernstig omdat het om mensenlevens gaat.

Iedereen met enig kritisch vermogen weet al maanden dat het Nederlands vaccinatiebeleid niet op orde is. Het is onrechtvaardig, geeft gehoor aan de lobby van machtige groepen en laat groepen zonder lobby (bejaarden) achter aansluiten. Zonder uitleg. Hiermee veronachtzaamt het kabinet haar rol om zwakkeren en ouderen te beschermen tegen de pandemie. De politieke partijen (ook 50Plus) waren afgelopen maanden uitsluitend met zichzelf en elkaar bezig zodat het kabinet alle ruimte kreeg en niet gecorrigeerd werd. Nieuwsuur zet dat falen overtuigend op een rijtje.

Het RIVM handelt niet doelmatig, spreekt niet altijd de waarheid, zet de regering op het verkeerde been en wordt verkeerd aangestuurd. Hoogste tijd voor de verantwoordelijke minister Hugo de Jonge om af te treden. Al is hij al demissionair hij prikt niet door de leugens van het RIVM heen. Zijn geloofwaardigheid is niet tot het nulpunt gedaald door zijn ellenlange, zalvende praatjes, maar door zijn structureel foute aanpak van de pandemie. Zijn inzicht, overtuigingskracht en intellectuele vermogen bleken telkens onvoldoende voor een goed vaccinatiebeleid. Dat gaat verder dan de tegenslagen van niet geleverde vaccins of vaccins met bijwerkingen die in alle landen voorkwamen Een parlement dat zichzelf respecteert dient hier opheldering over te vragen en daar personele gevolgen aan te verbinden.

Premier Mark Rutte die eindverantwoordelijk is voor het coronabeleid zou ook gevraagd moeten worden zijn biezen te pakken. Als het door een geslaagde publiciteitscampagne van de VVD niet de leugen was over CDA-er Pieter Omtzigt en de doodzonde om deze parlementariër op een zijspoor te willen manoeuvreren die hem de nek kostte, dan behoort het dit falende vaccinatiebeleid te zijn. Rutte heeft electoraal profijt gehad van zijn talloze persconferenties over de pandemie. Nu onomstotelijk vastgesteld wordt dat zijn beleid in de kern niet deugt en daar herhaaldelijk door RIVM en kabinet over gelogen is, is de logische volgende stap dat hem de gevolgen voor dit falende beleid aangerekend worden.

Het argument dat Rutte aan moet blijven om de pandemie te bestrijden op dit beleidsterrein dat missionair is verklaard, is in zijn tegendeel verkeerd. Rutte moet aftreden omdat hij een goede bestrijding in de weg staat. De fouten en leugens van hem en minister De Jonge rechtvaardigen niet dat er nog verder doorgemodderd wordt en deze bewindslieden verantwoordelijk kunnen zijn voor de bestrijding van de pandemie. De schijn van beleid is niet beter dan genezen.

Reconstructie van Nieuwsuur over rol Kremlin bij neerhalen MH17. Maar hoe zit het met afspraken tussen Nederland en Russische Federatie over gasbeleid en Nord Stream II?

Het is goed dat de redactie van Nieuwsuur opnieuw aandacht besteedt aan het neerhalen in 2014 van de MH17 en de betrokkenheid van het Kremlin daarbij. Immers een van de grootste luchtrampen die Nederland ooit heeft getroffen. Het Kremlin is nooit zo hoffelijk geweest om volgens de diplomatieke gebruiken schuld te bekennen of verontschuldigingen aan te bieden aan de Nederlandse regering en het Nederlandse volk. Dat was het affront op een affront. Het item roept wel de vraag op wat de aanleiding ervoor is. Nieuwe feiten blijken er niet uit.

Niet dat dit Nieuwsuur te verwijten valt, maar de afwikkeling van de MH17 en de opstelling van de Nederlandse regering kunnen niet los gezien worden van de verbondendheid van Nederland met de Russische Federatie inzake het gasbeleid. FTM concludeerde in maart 2021 dat Nederland en de Russische Federatie achter de schermen samenwerken over het gasbeleid en de aanleg van Nord Stream II. Zo steunt Nederland achter de schermen via het Nederlandse bedrijf Gasunie en het Brits-Nederlandse Shell de aanleg van gaspijplijn Nord Stream II die aantoonbaar in strijd is met het energiebeleid van de EU inzake diversificatie en energie onafhankelijkheid. Dat staat omschreven in het Third Energy Package uit 2018.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken bij monde van minister Stef Blok geeft daar geen openheid over ondanks kritische kamervragen van vertegenwoordigers van D66 en GroenLinks. De bedrijfslobby heeft er in een onderonsje met de VVD voor gezorgd dat de gaspolitiek met de Russische Federatie bij de bewindslieden van VVD, te weten demissionair premier Rutte, minister Blok een minister Bas van ’t Wout van Economische Zaken en Klimaat onaantastbaar is.

Dit is dus schaken op meerdere borden. Nederland werkt in het niet eens zo geheime geheim hecht samen met het Kremlin op het gebied van het gasbeleid en heeft in de publiciteit volop kritiek op het Kremlin bij de schuldvraag en de afwikkeling van de ramp met de MH17. In zekere zin kan dat laatste als publicitaire afleiding voor het eerste worden beschouwd.

De fundamentele vraag is hoe een en ander samenhangt en of er een akkoordje tussen Moskou en Den Haag is afgesproken over de samenhang van deze twee kwesties. Daar zou Nieuwsuur eens in moeten duiken. Dan wordt het interessant. Want (of maar?) dat onderling verband ligt politiek net zo gevoelig in Den Haag als in Moskou. Of mogelijk zelfs gevoeliger.

Kritiek van Max Pam op de ondermaatse televisie-journalistiek van de Nederlandse publieke omroep is deels terecht. Een antwoord

Deels mee eens Max. De Nederlandse treurbuis is wat de journalistieke kwaliteit betreft te triest voor woorden. Af en toe komt Nieuwsuur met een onderzoek of een reportage van niveau, er is HUMAN met de diepgravende analyse van Medialogica (misleiding aanschaf taser door Nationale Politie) en KRO-NCRV’s Pointer heeft ook af en toe goede analyses. Maar talkshows zoals OP1 zijn van een bedroevend ondermaats niveau. Ze zijn niet serieus te nemen als journalistiek medium.

Van de andere kant past enige relativering over de macht van de Nederlandse media. We moeten ze daarom niet te zwaar vallen. Want het zijn in de eerste plaats de politiek en het bedrijfsleven die de autoritaire regimes van de Russische Federatie (gas, olie) en China (van alles) geen strobreed in de weg willen en durven leggen.

Wat zou logischer zijn dan een boycot van China? Vanwege Tibet, vanwege de concentratiekampen waarin Oeigoeren zijn opgesloten, vanwege het verbreken van de afspraken over Hong Kong, vanwege de agressie en annexatie in de Chinese Zee en vanwege de op de EU gerichte campagne van misleiding. Maar de politiek en het bedrijfsleven doen niks. Zelfs geen symbolisch gebaar.

Hetzelfde geldt voor de opstelling van het Westen tegenover het Kremlin. Die is te terughoudend. Het machtscentrum dat al sinds de jaren 1960 de anti-Westerse terroristen steunt. Nu weer de Taliban in Afghanistan. Toenmalige president Obama en de Britse premier Cameron deden niks toen de Russen in 2014 tegen alle garanties in van het Boedapest Memorandum de Krim militair bezetten en inlijfden. Evenmin reageert het Westen krachtig op de reguliere Russische troepen die illegaal in Oost-Oekraine zijn gestationeerd.

Dus ja, de Nederlandse media excelleren in trivialiteiten en weten niet meer wat belangrijk is. Maar nee, dat weten de Westerse regeringen evenmin. Dus het valt de media niet echt kwalijk te nemen dat ze niet doen wat de Westerse staten nalaten. Op allerlei manieren volgt de Nederlandse televisie-journalistiek de agenda van anderen. Dat pakt extra beroerd uit als die anderen een verkeerde agenda hebben.

NB: Wat anders is waarom de Nederlandse publieke omroep de zomerperiode zonder voetbal en wielrennen benut om bijna uitsluitend oude sportprogramma’s, reeksen en reeksen detectives en oude, naar nostalgie neigende televisieprogramma’s uit te zenden. Dat warme bad gaat aardig vervelen en verdooft na verloop van tijd alle prikkels. Waarom geen kunstprogramma’s? Waarom geen politieke documentaires (de fantastische documentaire van Sergei Loznitsa over de begrafenis van Stalin). Waarom geen belangwekkende cinematografische werken van auteurs-regisseurs die alleen een oudere generatie nog lijkt te kennen? Waarom sluit de Nederlandse publieke omroep tijdens de zomerstop niet twee van de drie netten? Dan zijn we gelijk verlost van die ondermaatse talkshows waar je terecht kritiek op hebt.

Foto 1: Post op Facebook van Max Pam, 1 juli 2020.

Foto 2: Aankondiging van de Detectivezomer van KRO-NCRV, juni 2020.

Foto 3: Still uit de documentaire State Funeral (2019) van Sergei Loznitsa.

Onderzoek salafistische moskeescholen van Nieuwsuur en NRC. Politiek handelt onoprecht en dubbelzinnig in de aanpak

Je moet oproepen tot geweld tegen andersdenkenden in Koran of Bijbel niet te letterlijk nemen, zo zegt Ulysse Ellian, de VVD fractievoorzitter in Almere in gesprek met Omroep Flevoland. Aanleiding is een onderzoek van Nieuwsuur en NRC over salafistische ‘scholen’ die buiten het reguliere onderwijs vallen. Het lijkt dat Ellian hiermee de strekking van zijn eigen woorden niet goed begrijpt. Dit tekent het misverstand over religieuze organisaties die niet op hun woord worden geloofd, maar pas verdacht worden als ze wel op hun woord worden geloofd. Dat is van een verregaande dubbelhartigheid van bestuurders. Wegkijken en goedpraten bij uitstek. Want wie is de scheidsrechter of religieuze organisaties op hun woord moeten worden geloofd?

De politici Gert-Jan Segers (CU) en Klaas Dijkhoff (VVD) pleitten in een uitzending van 10 september 2019 van Nieuwsuur voor verder onderzoek van dit informele salafistische onderwijs voordat er concreet opgetreden wordt. Er moet in kaart gebracht worden wat er aan de hand is op de salafistische naschoolse ‘scholen’ die hoofdzakelijk door Saoedi-Arabië gefinancierd worden. Dat is een voorzichtige aanpak.

Zoals uit de uitzending van Nieuwsuur blijkt gaat het om wederkerigheid, en om de weerbaarheid van de democratie. Dat wil zeggen dat wie vrijheid voor zichzelf opeist die vrijheid ook aan anderen moet gunnen. Dat doen genoemde salafistische scholen volgens de reportage niet. Zij eisen vrijheid op om de vrijheid van anderen te beperken. Daarmee plaatsen de salafisten zich buiten de orde. Uiteindelijk is een verbod hiervan de gepaste maatregel. Mogelijk via het strafrecht, mogelijk via de politiek-bestuurlijke weg. Er moet van geval tot geval bekeken worden welke predikers namens welke salafistische scholen aan de hand van welk lesmateriaal wat zeggen. Aan de hand van criteria kan vervolgens besloten worden door de rechter of de politiek (naargelang de gevolgde weg) welke salafistische scholen ontmanteld en verboden moeten worden.

Sluiting van salafistische scholen die over de schreef gaan gaat er niet in de laatste plaats om om andersoortige islamitische scholen te beschermen tegen deze radicalisering. De salafisten verzieken het klimaat binnen de Nederlandse islam, ook via sociale media. De Nederlandse staat garandeert de grondrechten via de politieke filosofie van het secularisme. Dat betekent dat iedereen in vrijheid een godsdienst of levensovertuiging kan kiezen. Of niets kiest. Reguliere islamscholen die zich aan de Nederlandse wet houden zijn het slachtoffer van de salafistische predikers. Het is onaanvaardbaar dat een specifieke groepering als salafisten deze consensus doorbreekt met verwijzingen naar geweld. Een weerbare democratie kan niet laten bestaan dat die van binnenuit ondermijnd wordt.

Interessant is dat de predikers de kinderen motiveren om te emigreren naar een islamitisch, wat zij noemen niet polytheïstisch land. Dit roept de vraag op waarom deze predikers niet zelf Nederland verlaten. Want wat hebben ze zelf te zoeken in het polytheïstische Nederland dat zij zo resoluut afwijzen? Het lijkt er sterk op dat de predikers de kinderen iets adviseren waar ze zelf geen gevolg aan geven. Dat is schijnheiligheid van deze salafistische predikers. Als ze volgens hun eigen advies zouden leven, dan moesten ze Nederland verlaten. Saoedisch geld houdt deze predikers vermoedelijk in Nederland zodat ze over de hoofden van de kinderen die aan hen zijn toevertrouwd carrière kunnen maken.

Het onderliggende probleem is dat religie een vrijplaats kan zijn waar straffeloos meningen kunnen worden verkondigd die haaks staan op de grondwet. De predikers van de salafistische scholen richten zich tegen andersdenkenden, en de Nederlandse democratie en rechtsstaat. Dat is ontoelaatbaar voor het openbaar bestuur dat bevolkingsgroepen met elkaar probeert te verbinden en de vrijheid bewaakt. Binnen religieuze organisaties is het toelaatbaar. Zolang ze niet oproepen tot geweld kunnen deze vertegenwoordigers in eigen kring zonder interne tegenspraak of correctie en met een beroep op eigen leerstellingen verkondigen wat ze willen. Ook intolerantie of in gevallen zonder verdere maatschappelijke gevolgen onzin of onredelijkheid.

Wie deze salafistische predikers echt aan wil pakken moet de politieke voorkeurspositie van religieuze organisaties ter discussie durven stellen. Daar schort het tot nu toe aan. Want dat vraagt van bestuurders rechtlijnigheid, intellectuele durf, het doen van heel veel huiswerk, politieke bewegingsruimte en het ingaan tegen het eigenbelang van de eigen doelgroep. Bedenk dat de christelijke SGP voor de toekomst een theocratische staat propageert die principieel weinig verschilt van wat salafistische predikers propageren. Verschil is wel dat de SGP zich ‘in de tussentijd’ gouvernementeel en rechtsstatelijk opstelt en de salafistische predikers niet. Als de eigen kring van de salafisten wordt aangepakt, dan raakt dat direct aan de eigen kring van christelijke organisaties. Daarom zijn tot nu toe de salafisten niet aangepakt door de politiek of het OM dat van de minster een aanwijzing krijgt om in dit dossier te handelen.

Het is de hoogste tijd voor een fundamenteel debat over de positie van religieuze organisaties binnen onze samenleving. Het lijkt er sterk op dat ze te veel politieke voorrechten genieten in een samenleving waar de meerderheid van de bevolking zich niet langer laat inspireren door godsdienst. Hopelijk biedt het onderzoek van Nieuwsuur en NRC voldoende aanknopingspunten om de afwachtende houding van de politiek die neerkomt op ‘we willen wel, maar we kunnen niet’ te doorbreken.

Het is trouwens ontluisterend voor het optreden van overheid en de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU en een opsteker voor goede onderzoeksjournalistiek dat media dit boven water tillen. Hebben VVD en D66 zich in slaap laten sussen? Heeft de overheid niet doorgepakt omdat het gegijzeld wordt door de druk van de christelijke partijen die vrezen dat bij krachtig overheidsoptreden ook christelijke organisaties geraakt worden in hun autonomie? De politiek en het openbaar bestuur kunnen het goedmaken door afstand te doen van hun slaapzuchtige afwachtendheid, kortzichtigheid en deelbelangen. Laten de onderwijsinspectie, het OM en het parlement aan het werk gaan.