Petitie ‘Neem de mindfulness-training op in het onderwijscurriculum’ moet afgeraden worden

Schermafbeelding van deel petitie ‘Neem de mindfulness-training op in het onderwijscurriculum‘ op Petities.nl van Joyce Berwald, 3 mei 2024.

De petitie ‘Neem de mindfulness-training op in het onderwijscurriculum‘ van Joyce Berwald van SensZenjoy dient ernstig afgeraden te worden. De claim om mindfulness ‘op te nemen in het curriculum van het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs, hogescholen en universiteiten‘ is zowel wetenschappelijk als praktisch onverstandig.

Joyce Berwald zou er verstandig aan doen om de claims over de positieve werking van mindfulness af te zwakken en te preciseren. Ze gooit nu alles op een hoop. Dat schept eerder verwarring dan duidelijkheid. Dat geeft de Tweede Kamer aan wie ze haar petitie richt geen handvaten.

Berwald dicht aan een mindfulness-training veel toe dat door wetenschappelijke onderzoeken niet (meer) ondersteund wordt. Wat zegt de wetenschap precies over mindfulness? Het artikel ‘De hype mag stilaan overwaaien: wat zegt de wetenschap nu echt over mindfulness?‘ van mei 2023 van VRT NWS geeft voor de Vlaamse situatie duidelijkheid die vergelijkbaar is met Nederland.

Er bestaat wetenschappelijke overeenstemming over dat mindfulness effectief kan zijn bij pijn, verslaving en depressie. Het is verstandig om daar een programma op te ontwikkelen en niet de onwetenschappelijke breedte in te gaan met algemeenheden als ‘emotionele regulatie te verbeteren, concentratie te vergroten, algemeen welzijn te bevorderen (positiever zelfbeeld en een dieper gevoel van welzijn) en conflictbeheersing te verbeteren‘, zoals Berwald zegt.

Daarbij komt dat mindfulness niet in alle gevallen werkt. Het kan negatieve bijwerkingen hebben. In het VRT NWS artikel zegt Mark Williams: ‘Tussen 3 en 10% van de mensen die in therapie gaan, rapporteert bijwerkingen. Bij mindfulness gaat het waarschijnlijk om een gelijkaardig percentage‘.

Daarom is het onverstandig om mindfulness in het onderwijs verplicht te stellen. Het misverstand dat mindfulness in het onderwijs werkt is gebaseerd op een niet goed opgezette studie uit of vlak voor 2019. Mindfulness kan wel als vrije keuze op scholen aangeboden worden. Zoals allerlei keuzevakken. Mindfulness verplicht stellen is een brug te ver.

Mindfulness kan positieve effecten hebben, maar niet voor alles. Het kan ingezet worden voor pijn, verslaving en depressie. Maar per geval moet bekeken worden of andere behandelingen niet beter bij een specifiek individu passen dan mindfulness. Dat is maatwerk.

Dit artikel concludeert: ‘Mindfulness verplichten op school blijkt geen goed idee, want veel kinderen vinden het maar saai. Het kan werken, maar niet als je het opdringt. Dat laatste geldt ook voor volwassenen: mindfulness heeft een brede waaier aan positieve effecten, maar niemand moet zich verplicht voelen om te mediteren‘. En: ‘Het is ondertussen wel duidelijk dat mindfulness geen quick fix is die voor iedereen werkt‘.

Persbericht Mondriaan Fonds over Biënnale-inzending verwoordt gedachtenwereld van Renzo Martens/CATPC, maar mist context

Chief’s or Diviner’s Figure representing the Belgian Colonial Officer, Maximilien Balot (1931). Collectie: Virginia Museum of Fine Arts.

Het Mondriaan Fonds is verantwoordelijk voor de Nederlandse inzending naar de Biënnale van Venetië. Op 20 april 2024 opent de 60ste editie. De Nederlandse inzending is kunstenaar Renzo Martens die in Nederland vertegenwoordigd wordt door Galerie Fons Welters. Curator is Hicham Khalidi die directeur is van de Jan van Eyck Academie in Maastricht.

In een persbericht van 12 februari 2024 geeft het Mondriaan Fonds een toelichting op de inzending die Martens zegt samen met het Congolese activistische collectief CATPC (Cercle d’Art des Travailleurs de Plantation Congolaise) samen te stellen. De inzending zal ‘tegelijk’ in Venetië en het Congolese Lusanga te zien zijn. Hoe dat logisch in elkaar zit is onduidelijk.

Schermafbeelding van deel persbericht ‘Het Virginia Museum of Fine Arts (VMFA) akkoord met tijdelijke bruikleenaanvraag van kunstenaarscollectief CATPC‘ van het Mondriaan Fonds, 12 februari 2024.

In de titel spreekt het persbericht over een ‘tijdelijke bruikleenaanvraag‘ van een sculptuur van het Virginia Museum of Fine Arts in Virginia. Of bruikleen. Doorgaans zijn bruiklenen tijdelijk. Als het gaat om een niet-tijdelijke bruikleen dan wordt gesproken van een langdurige bruikleen. Omgekeerd hoeft niet gespecificeerd te worden dat een bruikleen tijdelijk is. Het persbericht spreekt ook abusievelijk over ‘Maximiliaan Balot‘.

Renzo Martens opereert op het raakvlak van anti-koloniale politiek, ecologie, economie en kunst. Hij zet zijn persoon in om doelen te verwezenlijken. Daarvoor krijgt hij lof omdat hij de functie van kunst oprekt, maar ook kritiek. Kunstenaarscollectief KIRIC verweet Martens in een YouTube-video uit 2017 een messiascomplex.

In de inzending van CATPC en Martens staat een bruikleen van het Virginia Museum of Fine Arts in Virginia centraal. Het is opvallend dat een kunstenaar en activistisch collectief een bruikleen van een museum krijgen. De bruikleen is het beeld ‘Balot‘ (1931) dat een voorstelling is van de toenmalige Belgische ambtenaar Maximilien Balot die in 1931 tijdens de Pende-opstand werd onthoofd. Het beeld zou spirituele kracht hebben.

Het museum in Richmond weigerde in 2021 Martens/ CATPC de bruikleen. Op zijn website zegt Martens: ‘Loan requests by CATPC have thus far been futile‘. Van die weigering maakten Martens en het collectief een apart NFT-project dat was opgezet om zonder auteurs- of beeldrecht buiten bestaande museale normen aan restitutie te doen.

De opbrengst werd besteed aan het terugkopen van land in de Congolese regio Lusanga. Een oude Unilever-plantage. Dit digitale NFT-project was controversieel omdat het zonder overleg met het Virginia Museum of Fine Arts tot stand kwam. Het kwam volgens critici neer op het terugroven door Martens en CATPC van roofkunst.

Schermafbeelding van BALOT NFT; A radical new model turns the NFT into a tool for decolonization op de website van Renzo Martens.

In tweede instantie is de bruikleen toegekend. Het is onduidelijk waarom de bruikleen nu wel is toegekend aan Martens. Mogelijk heeft het Mondriaan Fonds het Virginia Museum of Fine Arts door eigen inzet en verwijzing naar de Biënnale over de streep getrokken. Of beseft het Virginia Museum dat in de drie jaar sinds 2021 het debat over dit onderwerp is gekanteld en het nu de bruikleen niet kan weigeren.

In het persbericht laat het Mondriaan Fonds de eerder geweigerde bruikleen door het Virginia Museum of Fine Arts en de controverse over het auteurs- en beeldrecht van het NFT-project van Martens/ CAPTC ongenoemd.

Het is begrijpelijk dat de Nederlandse inzending een project is dat anti-kolonialisme, ecologie, de Congolese basis, kunstenaar Renzo Martens en het perspectief op een meer rechtvaardige wereld met minder ongelijkheid verenigt.

Onbegrijpelijk is echter in welke bewoordingen het Mondriaan Fonds dat naar buiten brengt. In een culturele nabootsing van Martens activistische jargon identificeert het Mondriaan Fonds zich niet alleen met de inzending, maar ook met de gedachten die daaraan ten grondslag liggen. Het roept de vraag op wie de bouwstenen voor het persbericht heeft aangeleverd en hoe kritisch en volledig het Mondriaan Fonds ze heeft samengesteld. Is in het persbericht Martens/CAPTC aan het woord of het Mondriaan Fonds?

De identificatie van het Mondriaan Fonds met het project van Martens/ CATPC gaat ver. De fundamentele vraag is of een opdrachtgever zover moet gaan in de vereenzelviging met de kunstenaar of dat het door objectieve informatie te geven meer afstand tot de gedachtenwereld van Martens moet bewaren en ook kritiek op zijn opereren moet delen. Nu lijken de gedachtenwerelden van Martens en Mondriaan Fonds samen te vallen.

Baudet krijgt vanwege pro-Kremlin standpunt van een Oekraïner een klap op het hoofd. Inspireert dat tot nieuwe nasporingen naar zijn banden met de Russische Federatie?

De radicaal-rechtse politicus Thierry Baudet kreeg gisteren in Gent een klap op zijn hoofd met een paraplu van een 33-jarige man van Oekraïense afkomst die in Gent woont. De aanvaller wachtte Baudet op die een lezing zou houden voor de nationalistische katholiek-conservatieve studentenvereniging KVHV. Baudet werd onvoldoende beveiligd.

De dader van wie de naam niet bekend is gemaakt werd tegen de grond gewerkt en aangehouden door de politie. Vandaag is hij vrijgelaten. De Oekraïense man zou volgens de Gazet van Antwerpen in het Russisch ‘anti-Poetin en antifascistische slogans‘ geroepen hebben toen hij tot zijn daad kwam. Het lijkt logischer dat de aanvaller Oekraïens sprak.

De Pavlov-reactie van politici is dat ze de aanval publiekelijk veroordelen. Wat gebeurde. Dat is begrijpelijk omdat ze weten dat ze ook doelwit zijn. Maar het is ook onbegrijpelijk omdat Baudet vaak een loopje neemt met de democratie en de rechtsstaat. Moet hij verdedigd worden tegen terwijl hij anderen die verdediging niet gunt? Er is iets vals aan de reacties van de collega-politici.

De reden dat de Oekraïense Gentenaar Baudet op het hoofd sloeg is duidelijk. FvD van Thierry Baudet was bij de Algemene Beschouwingen 2022 de enige politieke partij die ondubbelzinnig Poetin en zijn invasie van Oekraïne steunde.

Baudet praat al sinds 2015 onzin over Oekraïne. In een commentaar uit 2015 schreef ik het volgende:

Het is eerbaar dat Baudet zich verzet tegen de supranationale EU die volgens hem niet verenigbaar is met de natiestaat. Maar dat hij vervolgens allerlei onwaarheden over Oekraïne debiteert om zijn gelijk te halen, maakt hem ongeloofwaardig.

Baudet zou zich beter uitspreken over zaken waarvan hij verstand heeft. De EU verdient wel wat impulsen om te hervormen. Over Oekraïne vertelt hij vooral onzin. Dat zand in de machine gooien is waarschijnlijk ontzettend aardig voor de achterban van Baudet, maar een waarheid is er niet mee gediend.

Dat Baudet op de loonlijst van het Kremlin staat is nooit onomstotelijk vastgesteld. Wel dat hij contact had met agenten die aan het Kremlin gelieerd waren, zoals Vladimir Kornilov. Maar of dat voortkwam uit naïviteit, complotdenken of meer is nooit duidelijk geworden.

In een commentaar uit 2020 schreef ik naar aanleiding van de Zembla-uitzending ‘De banden tussen Thierry Baudet en het Kremlin’ het volgende:

Het valt lastig te begrijpen waarom de politieke leider van Forum voor Democratie Thierry Baudet die zegt voor de Nederlandse natiestaat op te komen de Russische Federatie omarmt die standpunten verkondigt die vijandig zijn jegens Nederland. Dat maakt iemand toch geen Nederlandse nationalist, maar een landverrader?

Zo’n opstelling valt alleen te verklaren uit het feit dat iemand gechanteerd wordt door het Kremlin, zoals dat ook de enige aannemelijke verklaring voor president Trumps handelen jegens de Russische Federatie is. Eenmaal een betaling ontvangen is men voorgoed gecompromitteerd. Baudet kan dan niet anders dan in arren moede wegvluchten in ironie omdat hij zijn handelen niet meer uit kan leggen. Ooit zal de waarheid uitkomen.

Gezien Baudets banden met de aan het Kremlin verbonden inlichtingenman Vladimir Kornilov en de getuigenissen daarover is het aannemelijk dat Baudet ooit geld van het Kremlin heeft ontvangen en daar mee gechanteerd wordt (komprimat).

Henk Otten weet als toenmalig penningmeester van Forum dat er nooit Russisch geld in de partijkas is gestort. Dat klinkt aannemelijk. Maar dat laat de optie open dat het Kremlin geld aan Baudet heeft gegeven buiten de partijkas om.

Baudet gedraagt zich vooral als opportunist en niet als idealist. Zijn liefde voor het Kremlin loopt via zijn maag. De inlichtingenmensen die de onderzoekers van Zembla hebben gesproken verklaren dat Baudet 'een politicus is die onder controle staat van Moskou’.

Thierry Baudet is als politicus en FvD als politieke partij over het hoogtepunt heen. In de peilingen staat de partij op vier zetels. Een halvering van het huidige aantal zetels. Hij treedt nog nauwelijks op in kamer of op andere dan zijn partijmedia. Wat het electorale effect van de klap op zijn hoofd door de Oekraïener zal zijn is lastig in te schatten. Waarschijnlijk is het nihil. Het vestigt wel de aandacht op de reden voor het pro-Kremlin standpunt van Baudet dat nooit afdoende is verklaard.

Alarm in Wareghem (1918)

Kriegsfotos Walter Naumann – Negativalbum Nr. 2, Fotos 101 bis 200 – 1914 – Europeana 1914-1918, Europe – CC BY-SA. Alarm in Wareghem.

Dit zou een foto bij de dichtbundel Bezette Stad (1921) van de experimentele Vlaamse dichter Paul van Ostaijen (1896-1928) kunnen zijn. Met een gedicht over parapluien. Maker ervan is echter de Duitse koerier Walter Naumann die amateurfotograaf was.

Op het uithangbord valt een deel van een tekst te lezen: ‘Maakt En Vermaakt Men Parapluien‘. Dat vloekt met de chaos van de oorlog. Een paraplu tegenover bommen en granaten. Het uithangbord is er ook een teken van dat het gewone leven doorgaat en een nieuw begin binnen bereik ligt. Zoals altijd aan het eind van een oorlog gedacht wordt.

De titel uit de serie opnames van Naumann is ‘Bild 91 Neg Nr. 191 Alarm in Wareghem‘. Waregem ligt in West-Vlaanderen in het arrondissement Kortrijk. In de buurt van de Yser en de Westhoek waar lange tijd de frontlinie liep. Het was een belangrijk verkeerscentrum van de Duitse troepen. In oktober 1918 trokken de Duitse troepen zich terug. Ze verwoestten grote delen van de stad.

Het is gissen waar het Alarm op slaat. Waarschijnlijk is het een oproep te wapen. Na een noodsignaal trekken Duitse troepen zich terug. De ontwrichting en opschudding vertalen zich in het beeld. Details zijn nauwelijks zichtbaar. Twee huizenrijen, marcherende troepen en een uithangbord met een paraplu. Stof.

Gedachten bij een menukaart van Hotel Brighton in Le Zoute (1959)

Menukaart Source de Spontin, 1959. Collectie van de Academie voor de Streekgebonden Gastronomie. Erfgoedplus.be.

Menu- of spijskaarten zijn tekenen van de tijd. Ze wijzen naar van alles. Gezondheid, rijkdom, culinaire mode, design, commercie, en de burgerij en haar sociale netwerk. Het is een genoegen om digitaal te grasduinen door menukaarten.

Bovenstaande menukaart met het diner van 22 maart 1959 is simpel in vormgeving. Getypt op papier van mineraalwater Spontin. Een voorloper van Spa. Het is van Hotel Brighton in Knokke-Het Zoute.

Ook het eten oogt simpel. De Crème Madrileine lijkt een romige variant op de Consommé Madrilène. Dan tongfilet met saus. Vervolgens een kwart hoen, een renaissance salade en aardappelkroketten. Vervolgens gebak en ijs. Het is eerder zwaar dan licht. La Grande Cuisine Minceur is nog niet aan de Vlaamse Noordzeekust geland. Escoffier is nog leidend. Maar niet overdreven. Voor de gegoede middenklasse.

Dit is erfgoed dat niet onderschat moet worden omdat het aan zoveel aspecten raakt. Achteraf verbaast de vormgeving het meest. Het duidt op een sjiek hotel dat de standing niet meer op kan houden. Maar teert op een rijk verleden. Van lekker eten.

In boycot van Bud Light komen lichtgeraaktheid, kwetsbaarheid, eigenbaat en rechts-radicalisme van VS samen

Niet alleen de Amerikaanse politiek is tot op het bot verdeeld, maar ook het bedrijfsleven. Het is lastig opereren voor bedrijven in zo’n gepolitiseerde markt vol politieke gevoeligheden. Een advertentie kan zomaar tot een dip in de omzet leiden. Vooral radicaal-rechts grijpt graag naar het wapen van de boycot om zich te profileren onder het mom dat cultuurwaarden worden geschonden.

Opvallend is de politieke strijd van de gouverneur van Florida Ron DeSantis tegen Disney omdat het te woke zou zijn. Het lijkt er trouwens niet op dat DeSantis dat kan winnen. Sinds april 2023 is er de boycot door rechtse opinieleiders van het bier Bud Light. Eigenaar en Belgische multinational InBev liet in een advertentie transvrouw Dylan Mulvaney optreden. Ze werd in oktober 2022 op het Witte Huis door president Biden ontvangen om over transgenderrechten te praten.

De som is snel gemaakt: Biden + transgenderrrechten roept automatisch reactie op van radicaal-rechts dat verwijst naar cultuurwaarden. Bud Light moet gecanceld worden. De aversie richtte zich tegen Mulvaney en tegen InBev dat op een gegeven moment 60% van de omzet van Bud Light verloor. InBev is marktleider op de Amerikaanse biermarkt. Vraag is niet hoeveel schade het doet aan Bud Light, maar aan multinational InBev. Hoe inclusief kan het zijn in de VS? Buigt het naar links of rechts?

In april 2023 schoot zanger Kid Rock die sympathiseert met de Republikeinse partij blikjes Bud Light aan flarden met een automatisch geweer. Zijn politieke opvatting met MAGA-pet laat niets te raden over. Zijn filmpje werd breed gedeeld. Tegelijk promoot hij het concurrerende Happy Dad seltzer, een bedrijf dat samenwerkte met de rechtse transgender Caitlyn Jenner. De boycot gaat niet over principes of diepere waarden. Het is pure partijpolitiek en stemmingmakerij met grote woorden.

Economische, politieke, individuele en culturele belangen lopen in de boycot van Bud Light door elkaar heen. Het is een proxy war van influencers. Internationale bedrijven die op de Amerikaanse markt opereren moeten behoedzaam zijn om geen aanleiding tot een boycot te geven aan links of rechts. Dat kan omzet, imagoschade en beurswaarde kosten. Maar of bedrijven daarmee nog zichzelf kunnen zijn is de vraag.

Gedachten bij de foto ‘Photographer Eliot Elisofon with the King of Bayaka in the Muela Buando Village District on a trip to the Belgian Congo in 1951’

“Photographer Eliot Elisofon with the King of Bayaka in the Muela Buando
Village District on a trip to the Belgian Congo in 1951. Collectie: MoMA; IN515.8.

De koning van Bayaka zit op een stoel. Twee halfnaakte vrouwen staan rechts achter hem tegen de zijkant van een hut. De witte man in tropenuitrusting inclusief scheefstaande helm is de gerenommeerde fotograaf Eliot Elisofon die lange tijd aan LIFE magazine verbonden was. Wie maakte de foto?

Het is een merkwaardige foto. De titel suggereert dat het niet draait om de koning, maar om Elisofon. Hoewel de koning wel op een stoel zit en Elisofon achter hem staat. Wat de macht was van de koning in toenmalig Belgisch Congo is onduidelijk. Is hij een elevé die zich mocht verheffen onder de hoede van het koloniaal bestuur en daarin geïntegreerd was?

In mei 1951 was Elisofon bij de opnamen van The African Queen van regisseur John Huston met Humphrey Bogart en Katharine Hepburn. De buitenopnamen van deze in Duits Oost Afrika gesitueerde film vonden plaats in toenmalig Belgisch Congo en Oeganda.

De Afrikaanse koning Bayaka was acht jaar later in het Afrika Museum in het Brusselse Tervuren. Terwijl Patrice Lumumba vergeefs vocht voor onafhankelijkheid en dat in 1961 moet bekopen met de dood waar België voor verantwoordelijk wordt gehouden.

Het onderschrift bij de foto uit 1959 die genomen werd door R. Stalin ‘King of Bayaka (right) is guided by the journalist Mubutu through the museum of Tervueren after his eye-operation in Gent‘ doet ons nogmaals naar de foto met Eliot Elisofon kijken. Wat zag de koning van Bayaka? Wie keken er namens hem?

R. Stalin, ‘King of Bayaka (right) is guided by the journalist Mubutu through the museum of Tervueren after his eye-operation in Gent‘, 1959. Collectie: IISG.

Aan krimpend openbaar vervoer in krimpregio Zeeuws-Vlaanderen heeft petitie ‘Trek de reizigerstrein Gent-Terneuzen door naar Goes’ geen boodschap

C. J. W. Nuijs, ‘CHEMINS DE FER DE L’ÉTAT BELGE ET DE MALINES-TERNEUZEN; EXCURSION À L’ÎLE DE WALCHEREN‘, 1892. Collectie: Albertina Sammlungen Online.

Van 1871 tot 1951 bestond er een spoorlijn tussen Mechelen en Terneuzen. Aangelegd voor goederentransport waaronder steenkool uit het bekken van Charleroi naar de haven van Terneuzen. Maar op de spoorlijn was ook plek voor personenvervoer.

De spoorlijn ontsloot economisch het Belgische achterland en gaf Zeeuwen de mogelijkheid om vrij makkelijk naar de regio Mechelen te sporen. De lijn werd in 1930 door de Belgische spoorwegen overgenomen van de Belgische staat.

Tevens was er een spoorlijn van Gent naar Terneuzen die in 1869 werd geopend, maar pas in 1922 een permanent karakter kreeg. Ook deze lijn was bedoeld voor goederenvervoer met als bijvangst reizigersvervoer.

Sinds de sluiting voor reizigers van de spoorlijnen in respectievelijk 1951 (Mechelen) en 1939 (Gent) is het openbaar vervoer in krimpgebied Zeeuws-Vlaanderen meegekrompen. Er zijn nu enkele doorgaande buslijnen naar Goes of Middelburg en naar Gent, Brugge en Sint Niklaas, maar dat zijn lijnen die veel plaatsen aandoen, niet allen dagelijks rijden en veel geld kosten.

Er zijn de Westerscheldetunnel van Terneuzen naar Zuid-Beveland en een personenveer tussen Breskens en Vlissingen, maar dat vraagt meer omrijtijd dan de drie veren van de provinciale PSD tot 2003 boden.

Zeeland heeft ‘eigenlijk geen openbaar vervoer, maar doelgroepenvervoer’, volgens gedeputeerde Harry van der Maas in NRC. Dat zou inhouden dat de zittende Zeeuwse politiek vanwege de kosten niet eenduidig kiest voor het instandhouden van een minimum netwerk aan openbaar vervoer, maar inzet op een combinatie van leerlingen-, zieken- en ‘sociaal zwakkeren’vervoer.

De paradox is dat het openbaar vervoer in Zeeuws-Vlaanderen vroeger beter was dan nu. Dat valt waarschijnlijk te verklaren uit het afnemend economisch belang van België dat vroeger het dichtste spoornet ter wereld had, de opkomst van de Vlaamse havens Antwerpen en Zeebrugge en het teruglopende politieke, economische en demografische belang van Zeeland binnen Nederland.

De petitie ‘Trek de reizigerstrein Gent-Terneuzen door naar Goes‘ merkt op dat ‘medio 2030-2035‘ de oude reizigerstrein van Gent naar Terneuzen terugkeert. Het pleit ervoor om die lijn door te trekken naar Goes. Dat is een miljoenenproject en vergt de aanleg van een extra spoorbuis naast de 6,6 kilometer lange Westerscheldetunnel.

Schermafbeelding van deel petitie ‘Trek de reizigerstrein Gent-Terneuzen door naar Goes‘ van Tim Sekac op petities.nl, 3 april 2023.

Het valt te bezien hoe realistisch het verzoek is om de spoorlijn onder de Westerschelde door te trekken van Terneuzen naar Goes. Maar het is goed van de initiatiefnemer om niet bij de pakken neer te zitten en mee te gaan in het defaitisme, het gebrek aan ambitie en zelfvertrouwen, en het Calimero-complex van Zeeuwse bestuurders. Alleen daarom is het al zinvol om de petitie te ondertekenen.

Ville de Liège, een voorbeeld (1913-1950)

Dit stukje verscheen eerder op George Knight Kort op 23 januari 2013.

Ville de Liège.

Internet is geknipt voor narrowcasting, zoals het heet. Ofwel het bedienen van een specifieke doelgroep op een speciale plaats met specifieke informatie. Alles over Nepal, de geschiedenis van Oost-Groningen, Humphrey Bogart of de parenteel van een individu. Tot in details komt een onderwerp beschikbaar voor de liefhebber. In zo’n reservaat ontstaat door smaak en interesse een sentimenteel museum.

Ansichtkaart van de Ville de Liège bij vertrek uit Oostende.

Neem de Ville de Liège. In 1913 gebouwd op de Cockerill werf in het Antwerpse Hoboken. In twee wereldoorlogen ingezet, in 1936 tot carferry omgebouwd, omgedoopt tot de London-Istanbul. Daarna tijdelijk herdoopt tot HMS Algoma en HMS Ambitious. In 1950 uit de vaart genomen. Een Belgische pakketboot met een roemruchte geschiedenis.

Ville de Liège.

Interessant? Ach, een vaartuig voor het collectief geheugen. Door terug te kijken helpt het ons vooruit. Dat kan ook de buitenstaander meeslepen. Maar die zoekt eerder het bijzondere in het gewone, dan andersom.

De achtersteven blijkt fotogeniek. De geschiedenis kijkt de Ville de Liège in de kont. Zomaar een boot als spiegel van de verloren tijd die sommigen willen bewaren. Om herinneringen blijvend vast te houden.

Over het Nederlandse Halchdoorf op een 19de eeuwse glasplaat. Ook met Walsdorf, Luxemburg, koning Willem III, Pruisen en Frankrijk

Vue prise à Halchdoorf en Hollande, 2de helft 19de eeuw. Collectie: La Cinémathèque Française – Laterna Magica.

Het is een klein onderwerp. Van 291 mm bij 113 mm. Het betreft een afbeelding uit de tweede helft van de negentiende eeuw met de titel (vertaald): ‘Uitzicht op Halchdoorf in Nederland’ (Vue prise à Halchdoorf en Hollande).

Het wordt in de collectie van het Franse Filmmuseum beschreven als (vertaald): ‘Geanimeerde zijwaarts scrollende plaat, serieel patroon verbeterd met kleuren, rechthoekige plaat (mechanisme: glijdend glas, bewegingstype: horizontaal)’. Je kunt de plaat heen en weer schuiven (recto en verso) waardoor een stereoscopisch effect ontstaat.

Nederlands zien afbeelding en titel er niet uit. Eerder Duits. De titel spreekt over een Do(o)rf en niet over een dorp. Het Nederlandse Halchdoorf of Halchdorp bestaat niet. Als een ‘W’ verkeerd is gelezen en is aangezien voor een ‘H’ en een ‘s’ is omgezet in het Franse ‘ch’ dan zou het kunnen gaan om het Luxemburgse Walsdorf. In het oostelijke kanton Vianden.

Dat is geen zekerheid, maar een beredeneerd vermoeden. Hiermee wordt dit kleine onderwerp ineens groot. Als onderdeel van de 19de eeuwse geopolitiek.

Het Luxemburgse Walsdorf in het Duitstalige oostelijke deel van Luxemburg was tot 1890 verbonden aan het Koninkrijk de Nederlanden via een personele unie met het Nederlands staatshoofd. In 1839 ontstond België en het westelijke Franstalige deel van Luxemburg werd daarmee samengevoegd. Daarna wilden Pruisen en Frankrijk Luxemburg inlijven, maar kon de ander dat niet accepteren.

De Nederlandse Koning Willem III die een enthousiast bezoeker van feesten en bordelen was en de bijnaam Koning Gorilla kreeg had een sterke behoefte aan geld. In 1867 bood de Franse keizer Napoleon III hem aan om Luxemburg van hem te kopen. Daar had Willem III wel oren naar, maar de verkoop werd door de Pruisische kanselier Bismarck verhinderd.

De bewering dat Walsdorf of Halchdoorf in Nederland, en Hollande, ligt lijkt dus bij nader inzien te kloppen. In Luxemburgs Nederland wel te verstaan.

Waarom het figureert in een Franse collectie van pre-cinematografische apparaten is begrijpelijk. De plaat is niet zo onschuldig als het lijkt, maar ondersteunt het verhaal voor een 19de eeuws Frans publiek dat Luxemburg een speelbal is van grootmachten. Met een wel of niet gerechtvaardigde Franse claim erop. Afhankelijk van de overtuiging van de explicateur. Walsdorf was niet neutraal.