KOZP monitort carnaval op racisme en culturele toe-eigening

De NOS citeert in een bericht een anonieme woordvoerder van Kick Out Zwarte Piet (KOZP): ‘Met Kick Out Zwarte Piet zijn we altijd met name bezig geweest met racistische uitingen rond Sinterklaas. Maar met carnaval zien we eigenlijk elk jaar hetzelfde’. De woordvoerder bedoelt vermoedelijk het nevenschikkende ‘en’. KOZP verbreedt het werkterrein van Sinterklaas naar carnaval.

Opvallend is de verwijzing van de woordvoerder naar ‘culturele toe-eigening’ dat als ongewenst wordt voorgesteld. Die verwijzing geeft aan dat KOZP haar interesse voor carnaval direct verbindt met haar belangstelling voor identiteitspolitiek. Het is onduidelijk wat de woordvoeder van KOZP hier precies probeert te beweren. Het blijft wat halfslachtig hangen.

De term ‘culturele toe-eigening‘ -in het Engels ‘cultural appropriation’– gaat volgens genoemd lemma van Wikipedia over ‘de overname of het gebruik van elementen van een bepaalde cultuur door een andere cultuur’.

Een neutrale term is het niet, want ‘toe-eigening’ of ‘appropriation‘ bevat de noties ontfutselen, wegnemen of inpikken. Daarom valt te bezien of het voor een open debat niet een onbruikbare term is die het gesprek over de overname van culturele of sociale kenmerken door een andere groep (acculturatie) bij voorbaar politiseert, dichttimmert en een bepaalde richting opstuurt. De term ‘toe-eigening’ suggereert dat machtsverhoudingen tussen groepen de natuurlijke overname van elementen van de ene in de andere cultuur onmogelijk maakt.

Dit gaat over identiteitspolitiek, ofwel over de vraag wie een specifiek in etniciteit gegrond verhaal mag ‘vertellen’. In het geval van carnaval lijkt KOZP kritiek te hebben op het feit dat iemand zich verkleedt als een ander. KOZP is vaag en daarover niet helder, maar het lijkt erop dat het vindt dat alleen een Japanse geisha in een geishapak mag lopen, een Afro-Nederlander met een afropruik en een indiaan met een indianentooi. KOZP houdt blijkbaar niet van verkleedpartijen en acteren, dus ‘het doen alsof’.

In de realiteit van KOZP liggen identiteiten onwrikbaar vast. De realiteit van KOZP reduceert mensen tot één identiteit waaraan ze niet kunnen ontsnappen. KOZP bouwt muren in de samenleving die mensen in hun apartheid niet mogen overschrijden.

De term suggereert dat culturele toe-eigening een overtreding is en daarom ontoelaatbaar. Dat is echter nog maar de vraag. Mag een wit iemand uitsluitend een wit verhaal vertellen of mag een wit iemand een zwart verhaal vertellen? En mag omgekeerd een zwart iemand een wit verhaal vertellen? Sommige gemeenschappen claimen dat ‘hun’ verhaal ‘hun’ eigendom is en dat een ander van een andere groep daar vanaf moet blijven. Dat gaat tot en met het eigen ontstaan en de voorouderverering aan toe. Dat is een kortzichtig standpunt.

Culturele toe-eigening die op scherp wordt gezet door een radicale minderheid is hypocrisie, dwingelandij en paradoxaal genoeg ook emancipatie van die minderheid. Het is een manier om machtsverhoudingen en culturele hegemonie te doorbreken. Daarom moet er een zeker begrip voor opgebracht worden. Maar als onverdraagzaamheid van een meerderheid wordt beantwoord met onverdraagzaamheid van een minderheid, dan is dat geen verbetering. KOZP geeft aarzelende aanzetten, maar geen duidelijkheid over wat het wil.

De woordvoerder van KOZP overdrijft door identiteit rechtstreeks te verbinden met carnaval. Notabene het feest van de omkering, het rollenspel en het voor drie dagen uit de werkelijkheid treden. KOZP gaat de fout in als het carnavalvierders het recht van expressie probeert te ontzeggen. Simpelweg omdat ze een identiteit aannemen die ze zich volgens KOZP niet mogen toe-eigenen. KOZP baseert zich op een wankele basis.

Culturele identiteit kan nooit met reden exclusief geclaimd worden door een bepaalde groep. Zoals een zwarte, gele, groene of rode Nederlander zich uit mag spreken over carnaval, zo mag een witte Nederlander zich verkleden, vermommen of identificeren als een zwarte, gele, groene of rode Nederlander.

Het neemt bizarre vormen aan als KOZP zich opstelt als fatsoenspolitie of een kliklijn opent om overtredingen van identiteit te signaleren. Iedereen heeft het recht om tijdens carnaval te spelen met, te commentariëren en te variëren op kleur, gender, religie, etniciteit of wat dan ook. Dat vervaagt juist de grenzen tussen identiteiten en dat is exact waar KOZP voor pleit. Het lijkt er dan ook sterk op dat KOZP niet echt begrijpt wat carnaval is.

Foto 1: Deel van artikel ‘Kick Out Zwarte Piet let op racistische outfits met carnaval’ op NOS, 21 februari 2020.

Foto 2: J.P.M. Waterloo, Carnaval van Aruba, Oranjestad 1965.

Foto 3: Bericht op FB-pagina ‘Carnaval Racisme Monitor’ van KOZP Den Bosch.

Carnavalskraker ‘Blijf met je poten van mijn cultuur’ volgt met dubbele ironie de ‘talking points’ van radicaal rechts

Dat is even wennen, de carnavalskraker ‘Blijf met je poten van mijn cultuur’ van Theatergroep Piepschuim uit Nijmegen. Zelf noemen ze het ironie, zelfs dubbele ironie, wat dat ook mag zijn. Is tweemaal ironie niet gewoon geen ironie? Ironie wordt niet altijd begrepen. De ironie of dubbele ironie van Theatergroep Piepschuim valt lastig te duiden. Onder de dekmantel van dubbele ironie kunnen de meest reactionaire meningen verkondigd worden. Het is leutig. Carnaval, het feest van spot en omgekeerde conventies. LOL.

Piepschuim volgt politieke radicalen die de grenzen van het betamelijke oprekken en als ze daar kritiek op krijgen zeggen dat het humor is. Hahaha. Niet toevallig is dat Piepschuim de talking points van radicaal rechts kopieert. Zonder enige kritiek daarop. Maar met dubbele ironie. Domheid en gemakzucht passen binnen onze opvatting over vrijheid. Met humor heeft het weinig te maken. Het is flauwer dan plat. Dat is pas echt jammer.

Opvolgster Merkel toont op een carnavalbijeenkomst haar ware gezicht door grappen te maken over hipsters en transgenders

Update 10 februari 2020: De gedoodverfde opvolgster van kanselier Merkel Annegret Kramp-Karrenbauer heeft bekendgemaakt dat ze bij nader inzien geen leider van de CDU wil zijn. Als aanleiding wordt het debaacle in Thüringen gezien waaruit bleek dat Kramp-Karrenbauer weinig gezag in haar partij heeft. 

De opvolgster van kanselier Angela Merkel als partijleider van de CDU ligt onder vuur. Annegret Kramp-Karrenbauer (AKK) maakte op een carnavalbijeenkomst die op de publieke omroep SWR werd uitgezonden grappen ten koste van ‘latte macchiato‘ hipsters en mensen die niet in de traditionele man-vrouw indeling passen. Dat wordt door critici als weinig fijnzinnig en in lijn met actuele culturele ontwikkelingen gezien. Maar wat voor AKK schadelijker is dat ze partijen zoals De Groenen die ze in de toekomst wellicht nodig heeft om een coalitie te vormen tegen de haren instrijkt. De voorzichtigheid van Merkel lijkt ingewisseld voor de onbezonnenheid van AKK die haar conservatisme op een volkse manier uitvent. In de Duitse Bundestag is het in december 2018 mogelijk gemaakt dat mensen in officiële documenten kunnen kiezen voor de optie ‘intersex’ aldus een bericht van Politico. AKK zal er wel vanaf komen met het aanbieden van haar excuus en de uitspraak dat ze het niet zo bedoeld had, maar met deze domme uitspraken geeft ze tegenstanders volop munitie om haar onder vuur te nemen. Het zal bij kanselier Merkel en de top van de CDU vragen oproepen over AKK’s politieke handigheid en over haar kwaliteit om mensen te verbinden, zoals Merkel dat deed.

Verbod vlag met ‘Alaaf Akbar’ gaat in tegen de geest van carnaval

Arjan Schorfhaar van carnavalsvereniging De Fienpreuvers in Holten laat volgens een bericht in het AD weten dat de tekst ‘Wij proberen het vluchtelingenprobleem te bestrijden voordat ze onze vrouwen berijden’ op een praalwagen niet kan. De wagenbouwersgroep uit Nieuw Heeten, die zichzelf CV Masterberen noemt moet de tekst afplakken. Ook de vlag met Alaaf Akbar moet verwijderd worden omdat dit volgens Schorfhaar niet mag.

Carnaval is van oudsher een feest dat de gevestigde orde voor even op z’n kop zet. Soms op een fijnzinnige, maar vaak op een boertige manier. Carnaval is een maatschappelijk ventiel dat de rest van het jaar verteerbaar maakt. Erna gaat men weer over tot de orde van de dag. Met de bestaande maatschappelijke verhoudingen die onwrikbaar zijn. Emeritus-hoogleraar Herman Pleij formuleert dat zo: ‘Carnaval is een noodzakelijk feest. De orde wordt even verlaten en in feite is het een reinigingsritueel.’ Dit houdt in dat de vaststaande normen uit de gevestigde orde voor even niet gelden bij carnaval. De gevestigde orde is voor even niet aan de orde.

De politiek correcte houding van een carnavalsvereniging om door een verbod satirisch bedoelde uitingen te weren staat haaks op de diepere betekenis van carnaval. Zo’n verbod keert zich niet zozeer tegen een uiting die niet politiek correct wordt geacht, maar tegen de geest van carnaval. Tijdens carnaval moet er bespot, beschimpt en volop de draak gestoken kunnen worden. In een omkering van waarden. Juist met de macht en de normen die de macht oplegt. Carnavalsvereniging De Fienpreuvers begrijpt de historische betekenis van carnaval niet en komt tot een verbod dat ongepast is. En daarnaast kleinhartig, karakterloos en schijterig.

Veel Nederlanders worstelen ermee wat ze van het vluchtelingenprobleem moeten vinden. Dat gaat in veel gevallen niet zozeer om de vluchtelingen, maar meer om hoe de overheden het aanpakken. Daarop klinkt veel kritiek. Kleine minderheden zijn fel voor of fel tegen, maar de meerderheid neemt een middenpositie in en laat het gezagsgetrouw gebeuren. Daarbij past een uitlaatklep. Binnen het betamelijke van de wet. Waarom een vlag met de tekst ‘Alaaf Akbar’ dat vrij vertaald betekent ‘Carnaval is het grootste’ verboden wordt is het maatschappelijke raadsel van 2016. Verkramptheid heeft Nederland ook tijdens carnaval in haar greep.

Foto: Afbeelding uit artikel ‘Carnavalsclub moet leus ‘Alaaf Akbar’ verwijderen’ in het AD, 6 februari 2016. Credits: Salland Centraal/Alwyn van Noije.

Petitie: toegang vrouwen tot organisatie carnaval Bergen op Zoom

Gitte Krebbekx pleit in een petitie voor toelating van vrouwen tot Stichting Vastenavend in Bergen op Zoom. Het zijn namelijk 88 mannen die het carnaval in Bergen op Zoom organiseren. De website van deze stichting die het carnaval organiseert zegt: ‘De totale klup besta d’uit zowa achtentacheteg leje. Ammaal manne, die in d’r vrije tijd veul tijd besteeje aan d’organisasie en voorbereidinge van onze Vastenavend.’  Zonder vrouwen.

Ondanks het beroep op de traditie en de verwijzing naar het carnaval als immaterieel cultureel erfgoed door de Sichting Vastenavend is het ongelukkig dat vrouwen niet tot de organisatie worden toegelaten. Cultureel erfgoed dat in beweging is en levend wil zijn dient zich open te stellen voor maatschappelijke veranderingen. Zoals de toelating van vrouwen. Cultureel erfgoed moet veranderen om te kunnen blijven bestaan zoals het is. Da’s de paradox. Kijk naar de steeds veranderende rol van Zwarte Piet bij het Sinterklaasfeest. Bij het carnaval is het niet anders. Gezien de traditie is het wellicht een stap te ver om gelijk de beeldbepalende functies in te laten nemen door vrouwen, maar een plek in de Optocht- of communicatiecommissie moet mogelijk zijn.

Als het de gemeente menens is met emancipatie, dan zou het deze petitie moeten ondersteunen en de Stichting Vastenavend onder druk moeten zetten om de organisatie open te stellen voor vrouwen. De sponsorbrochure omschrijft de rol van de gemeente: ‘De gemeente Bergen op Zoom onderkent het grote maatschappelijke belang en ondersteunt de activiteiten van harte en concreet door een grote [facilitaire] inspanning te verrichten. De uitgaven betreffen de prijzen van de optocht (ruim 50%) en kosten, verbonden aan het vervaardigen van de jaarlijkse prinsenwagen en beheer van roerende en onroerende zaken. ook zijn er kosten verbonden aan evenementen zoals de intocht van de prins, de Kindervastenavend en feestelijke aankleding van de stad.’ De gemeente heeft via de voorwaarden over facilitaire steun een drukmiddel om de Stichting Vastenavend te dwingen vrouwen toe te laten tot de organisatie. Zodat de Stichting Vastenavend met de eigen feestneus op het feit wordt gedrukt dat cultureel erfgoed levend is. Laat dat geen holle leus zijn.

Foto 1: Schermafbeelding van petitie ‘Vrouwen moeten worden toegelaten in de Stichting Vastenavend’ op Petities.nl. 11 februari 2015.

Foto 2: G. J. Vermeulen, Carnaval, Bergen op Zoom, 1952. Credits: Nationaal Archief/ Collectie Spaarnestad/ G.J. Vermeulen.

Onder de 18 drinken als een prins met Bavaria. Foute marketing

Bierbrouwer Bavaria gaat op vele manieren de fout in. Op 17 oktober 2013 is de Drank- en Horecawet gepubliceerd met als belangrijkste wijziging dat de leeftijd voor het gebruik van alcohol van 16 naar 18 jaar wordt verhoogd. Er is geen overgangsregeling voor 16- en 17 jarigen of welke ander overgangsregeling ook. Per 1 januari 2014 is deze wet van kracht. Kortom, de minimumleeftijd voor alcoholgebruik is 18 jaar, er is geen overgangsregeling en de strekking van de nieuwe Drank- en Horecawet is al ruim vier maanden bekend.

Volgens Omroep Brabant voert Bavaria in Brabant en Limburg de op het carnaval gerichte reclamecampagne ‘drinken als een prins’ die de minimumleeftijd op 16 jaar stelt. Door toevoeging van het logo ‘Geen 16? Geen druppel‘ bestaat daar geen misverstand over. Dit suggereert dat Bavaria vindt dat 16-en 17 jarigen Bavariabier mogen drinken. Maar da’s wettelijk onjuist en in strijd met de reclamecode artikel 33, lid 2 dat zegt ‘Iedere reclame voor alcoholhoudende drank dient een educatieve slogan ‘Geen 18, geen alcohol’ te tonen. De STIVA zegt over het uit 2009 daterende oude logo: ‘Na 31 december 2013 houdt dit logo op te bestaan als gevolg van de verhoging van de verkoopleeftijdsgrens in de Drank- en Horecawet van 16 naar 18 jaar.‘

Bavaria suggereert tevens dat er een overgangsperiode voor de invoering van de Drank- en Horecawet is en dat het overvallen is door de wetswijziging en de gevolgen ervan in de marketing. Maar die overgangsperiode is er alleen in de handhaving, niet in de invoering van de wet. En het is ongeloofwaardig dat Bavaria niet heeft kunnen anticiperen op de verhoging van de leeftijdsgrens naar 18 jaar die zich eind 2013 aankondigde. Het kon toen weliswaar niet voorzien hoe een nieuwe overheidscampagne met een nieuw logo eruit zou zien om daar bij aan te haken, maar de bierbrouwer had dat slim op kunnen vangen in het campagnemateriaal. Wat in oktober 2013 in elk geval absoluut zeker was, is dat het logo ”Geen 16? Geen druppel‘ in 2014 gedateerd en onbruikbaar zou zijn. De conclusie kan niet dan anders zijn dan dat de opstelling van Bavaria onwaarachtig is.

Joël Voordewind en Carla Dik-Faber (Christenunie) hebben vandaag kamervragen gesteld aan staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de campagne ‘drinken als een prins’. Deze twee kamerleden signaleren dat vooral posters in bushokjes onjuiste informatie over de leeftijdsgrens van 18 jaar bevatten en dat Bavaria zich niet committeert aan de campagne NIX18. Met de afspraak van NIX: ‘onder de 18 moet je gewoon niet roken en drinken‘. De wereld vergaat niet door bierbrouwer Bavaria die zich vanwege een commercieel belang niet aan afspraken en wetgeving houdt, uitvluchten verzint en zich beroept op overmacht. Het schat waarschijnlijk in dat de verdediging voldoende is om niet achterhaald te worden door negatieve publiciteit en dat het sop de kool niet waard is. Maar da’s de vraag als de kritiek op de campagne toeneemt.

Foto 1: ‘Oude’ poster/ sticker van het STIVA

Foto 2: Tweet van Bavaria.

Foto 3: Campagneposter van Bavaria in februari 2014 ‘Drink als een Prins!‘ met logo ‘Geen 16? Geen druppel‘.

Ophef over exotische ramadan staat emancipatie in de weg

Deel van de Nederlandse moslims viert deze maand ramadan. Gedurende de dag vasten ze. Niet iedereen echter. Zo doet eenderde van de van oorsprong Turkse moslims niet mee. Jonge kinderen, zieken, zwangere vrouwen, soldaten in de oorlog, reizigers en anderen voor wie het vasten een bedreiging vormt zijn dat niet verplicht. Aldus Wikipedia. Maar zelfs degenen die aan de ramadan meedoen zijn niet op voorhand belijdend moslim. Hetzelfde effect als ‘christenen’ die naar de kerstdienst gaan en het daar voor een jaar bij laten.

In de NRC ontstond een debatje tussen gelijkgezinden toen schrijver Hafid Bouazza reageerde op een open brief van vrijdenker Anton van Hooff. De laatste roept uit: ‘Stop ophef over de Ramadan‘. En: ‘Ik herinner me niet dat er indertijd zoveel aandacht voor de katholieke veertigdaagse vasten was. Roomsen liepen gewoon niet zo te koop met hun versterven, moslims doen dat wel.‘ Historisch hebben de moslims het vasten van de joden en christenen afgekeken. Van Hooff begrijpt dat toen moslims zich in Nederland vestigden er stil werd gestaan bij de Ramadan omdat het exotisch was. Maar: ‘nu is het zo gewoontjes dat het tijd is maar eens de spot te drijven met die hovaardige en soms schadelijke vorm van groepswaan.’ Bouazza onderschrijft dat en ziet in de reacties van de inheemse Nederlanders sentimentaliteit en verrukking over de heilige nobele wilden.

Van Hooff en Bouazza hebben sterke argumenten. Ze proberen een debat op gang te brengen. De in Marokko geboren Bouazza stelt uitdagend: ‘De moslims -en laten we eerlijk zijn: vooral Marokkanen zijn hieraan schuldig- hebben constant de behoefte, de uitzonderlijke, overheersende, onredelijke behoefte aan erkenning van onhebbelijkheden en tradities die zij zelf niet eens begrijpen.’ Bouazza begrijpt waarom de Nederlandse moslims zich in deze positie laten drukken: ‘in welk islamitisch land krijgt men subsidie voor een iftar?’

Tot wat voor misverstanden en onzinnige uitspraken de ramadan bij inheemse Europeanen leidt maakt een toespraak van de Britse premier David Cameron duidelijk. Hij ziet er spiritualiteit en humanisme in. En plakt moslims het etiket van hulpbehoevendheid, inertie en slachtofferschap op. Vrijheid van godsdienst geeft in Europa alle moslims de vrijheid om de ramadan te vieren. Zoals iedereen met een geloof of levensovertuiging zo’n vrijheid heeft. Da’s een kostbaar goed dat gekoesterd moet worden. Maar het is absurd dat van al deze groeperingen alleen degenen die aan ramadan doen daarvoor door de samenleving beloond moeten worden.

De niet-slijtende aandacht voor het exotisme van de ramadan is merkwaardig en wordt tot inheemse folklore als antwoord op uitheemse folkore. Nodig is emancipatie van niet-moslims die stoppen om die moslims die aan ramadan doen schouderklopjes te geven. Dat doet God wel. Pas dan kunnen moslims volwassen worden.

Foto: Pieter Bruegel (de Oude), Het gevecht tussen Carnaval en Vasten. 1559.

SS-VA pakt flink uit op Aalster carnaval. En wordt zelf ingepakt

Carnaval in Aalst. De Oost-Vlaamse stad van priester Adolf Daens en schrijver Louis-Paul Boon. En nu ook van de ‘SS-VA‘ rel die de Bulgaarse directeur-generaal van de Unesco Irina Bokova tot de uitspraak brengt dat de Holocaust niet gebanaliseerd mag worden. Ook niet voor het aankaarten van een lokale, politieke kwestie. Het carnaval van Aalst is opgenomen als immaterieel cultureel erfgoed op de Unesco-lijst. Mevrouw Bokova zegt gechoqueerd te zijn door wat er in de carnavalsoptocht gebeurde en spreekt van een onaanvaardbare daad die een belediging is voor de nagedachtenis van de 6 miljoen Joden die gedood zijn tijdens de Holocaust.

Carnavalsvereniging Eftepië deed verkleed als SS-ers mee. Een met ‘E. de Waar’ ondertekende verklaring op Facebook spreekt over een misverstand: ‘De link met de jaren 30 hebben we gelegd omdat hier in Aalst de NVA het voorstel gelanceerd zou hebben om alle franstalige boeken uit de Bibliotheek te halen. Dit doet ons (Eftepië) nogal aan 10 mei 1933 doet denken, wanneer de NSDAP aanhangers op de Opernplatz 25000 boeken over ongewenste onderwerpen of van ongewenste auteurs hebben verbrand.’ De Weer legitimeert het optreden door te verwijzen naar een toespraak van koning Albert die verwees naar een jaren ’30 klimaat.

De Aaltse burgemeester Christoph D’Haese is lid van de N-VA van Bart De Wever en probeert de kwestie niet groot te maken. Hij betreurt de kwestie, wijst op het goede verloop en merkt tegelijkertijd op dat van de 3500 deelnemers aan het carnaval er slechts zes behoorden tot de ‘SS-VA’. Context is dat er niks verboden werd.

Directeur-generaal Bokova van de Unesco heeft gelijk dat de Holocaust niet gebanaliseerd mag worden. Het is echter twijfelachtig of dat uit het optreden van Eftepië opgemaakt kan worden. Uit de beelden blijken ze dat niet specifiek aan de orde te stellen, hoewel er verwijzingen naar de vernietingskampen waren: Zyklon en een goederenwagen. Maar geen hakenkruizen. In navolging van koning Albert verwijst Eftepië naar de jaren ’30, terwijl de ‘Endlösung der Judenfrage’ pas in 1941 begon. Verschillende fases in de nazi-dictatuur. Het verwijt dat de SS vermenselijkt wordt zou eerder hout snijden. Dat trof ook de film Der Untergang met Bruno Ganz als een menselijke en bij vlagen tierende Hitler. Fijnzinnig is Eftepië niet, kwaadwillend evenmin. Domweg naïef.

Foto 1: Gefotoshopte Affiche van Eftepië met bekende N-VA’ers; SS-VA voor het beeld van priester Daens in Aalst, 2013.

Foto 2: Eftepië als SS-VA tijdens de carnavalsoptocht in Aalst, februari 2013. Credits: Belga.