Gedachten bij de foto ‘In de voorzitterskamer [van de Joodse Raad]’ van Johan de Haas (1942)

Johan de Haas, In de voorzitterskamer. V.l.n.r. A. Krouwer, toegevoegd lid van de Joodsche Raad en lid van de Commissie voor het Geldelijk Beheer, en de voorzitters A. Asscher en prof.dr. D. Cohen. Johan de Haas maakte tussen oktober en december 1942 116 foto’s van de Joodsche Raad in haar opdracht.. Op 31 december 1942 werd een album met foto’s aangeboden aan Prof. dr. David Cohen ter ere van zijn 60ste verjaardag. Collectie: NIOD.

De vijfdelige dramaserie ‘De Joodse Raad” die door de EO werd uitgezonden is goed ontvangen. De EO omschrijft de serie neutraal: ‘De geschiedenis komt tot leven door het indringende verhaal van vader en dochter; David en Virrie Cohen. Hoofdrollen in de serie zijn voor Pierre Bokma, Claire Bender, Jack Wouterse, Malou Gorter en Monic Hendrickx.‘

Op de vraag of co-voorzitter David Cohen, die in de dramaserie door Pierre Bokma wordt gespeeld, goed heeft gehandeld verschillen de meningen. Was hij de burgemeester in oorlogstijd die erger probeerde te voorkomen of werkte hij ongewild mee aan de realisering van Duitse anti-Joodse maatregelen?

Ik heb er geen oordeel over wat wijs was in oorlogstijd. Wat ik wel weet is dat David Cohen in de serie wordt gepresenteerd als een opvallend onaangenaam persoon. Hij is autoritair en zeer statusbewust, een echte regent, bedriegt zijn vrouw onder het huiselijk dak, gelooft in zijn eigen gelijk en wil afwijkende geluiden niet horen.

David Cohen is een tragische held die ‘verwikkeld is in een reeks fatale gebeurtenissen die hem overkomen’. Het staat buiten kijf dat zijn (geestelijke) ondergang het gevolg is van de vijandige buitenwereld. De vraag of zijn eigen tekort, te weten overmoed, er voor de afloop toe doet valt niet makkelijk te beantwoorden. Aristoteles definieerde de tragische held als iemand die angst of medelijden oproept. In de dramaserie roept Cohen bij mij verontwaardiging op door zijn gedrag.

Fotograaf Johan de Haas die bovenste foto nam kreeg in oktober 1942 de klus om de Joodse Raad te fotograferen. Een fotoalbum bleek een cadeau te zijn ter gelegenheid van de 60ste verjaardag van David Cohen.

Willy Lindwer publiceerde in zijn boek Het fatale dilemma. De Joodsche Raad voor Amsterdam 1941-1943 (1995) een interview met Johan de Haas. De fotograaf liep drie maanden mee en begreep hoe het eraan toe ging in het hoofdkantoor aan de Nieuwe Keizersgracht 58 te Amsterdam.

De Joodse De Haas was niet mals in zijn uitspraken over de Joodse Raad. Zo zei hij tegen Lindwer:

• ‘Ik kan me wel herinneren dat ik me vaak ergerde. Je had het gevoel alsof ze aan het hoofd stonden van een vakantiestichting. Niemand die ik daar sprak, scheen te beseffen dat het het begin van het einde was. Er werd gewoon gefloten en gezongen en gepraat en gedaan’.
• ‘In de gebouwen waar ik kwam kreeg je de indruk dat je het gemeentehuis van de gemeente Amsterdam binnenkwam, maar dan in het klein en alleen voor joden. Verder was alles even streng georganiseerd, en ook de verschillen in rang, natuurlijk‘.

Wat is de echte reden dat kanselier Olaf Scholz en SPD-fractieleider Rolf Mützenich de levering van Taurus-kruisraketten aan Oekraïne blokkeren?

Wat is er in hemelsnaam aan de hand met de Duitse Ampel-coalitie van rood (SPD), geel (FDP) en groen (Groenen)? Het hapert op vele fronten. Maar vooral, het komt er niet uit betreffende de steun aan Oekraïne.

Levering van de Duits-Zweedse Taurus-kruisraket is symbool van een verdeelde coalitie en een aarzelende kanselier geworden. Dat speelt al in de Duitse binnenlandse politiek sinds mei 2023. Kanselier Olaf Scholz (SPD) wil Taurus niet leveren aan Oekraïne omdat er dan Duitse manschappen in Oekraïne gedetacheerd zou moeten worden, aldus Scholz.

Opponenten noemen dat argument onwaarachtig. Ook de Zuid-Koreaanse en Spaanse krijgsmacht hebben Taurus-kruisraketten zonder dat die door Duitsers bediend worden. De Oekraïense krijgsmacht heeft de afgelopen twee jaar bewezen dat het snel allerlei westerse wapensystemen onder de knie krijgt en op het slagveld inzet.

Als Duitsland in mei 2023 Oekraïne de levering had toegezegd en Oekraïeners had opgeleid om de Taurus te bedienen dan waren de kruisraketten nu al inzetbaar geweest met uitsluitend Oekraïense ondersteuning op het slagveld.

Kanselier Scholz verschuilt zich achter dit argument. Trouwens in het befaamde door de Russen afgeluisterde en gepubliceerde telefoongesprek zeiden hoge Duitse opperofficieren van de Luftwaffe dat de Britse en Franse krijgsmacht in Oekraïne hun kruisraketten met manschappen op de grond ondersteunen. Dat gaf Scholz dekking voor zijn argument om de Taurus niet te leveren aan Oekraïne.

Opponenten bij vooral CDU/CSU en Groenen verdenken Scholz ervan dat hij die ondersteuning op de grond als een schijnargument gebruikt om de werkelijke reden om de Taurus niet te leveren niet te hoeven geven. Het is onduidelijk wat die werkelijke reden is. Is dat wellicht een verkeerd verwerkt, misplaatst schuldgevoel dat de oorsprong vindt in de Tweede Wereldoorlog? Of is Scholz bang voor zijn linkerflank?

Hoe dan ook maakt kanselier Scholz een onzekere indruk. Hij verliest in binnen- en buitenland aan vertrouwen. Vooral bij zijn partners Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk die hij ook nog eens onnodig te kijk zette met het uitgelekte telefoongesprek.

Het werd er op donderdag 14 maart 2024 absurd op toen SPD-fractieleider Rolf Mützenich in de Bundestag pleitte voor bevriezing van de levering van wapens aan Oekraïne. Vanwege zijn pro-Russische opstelling wordt Mützenich een Putinversteher genoemd, wat hij overigens ontkent. Hij behoort tot de linkerflank van de SPD.

Bevriezing van wapenleveranties aan Oekraïne is echter in strijd met het beleid van de Ampel-coalitie om Oekraïne zolang van wapens te voorzien dat het zelfs de Krim bevrijden kan van de Russen. Heeft Mützenich zijn toespraak afgestemd met kanselier Scholz? Als dat zo is, dan gaat Scholz tegen zijn eigen kabinetsbeleid in. Als dat niet zo is, dan gaat Mützenich bewust tegen het kabinetsbeleid in en heeft Scholz zijn fractieleider niet onder controle.

In de coalitie staan vooral de Groenen en de sociaal-democratische SPD lijnrecht tegenover elkaar. In de Bundestag is het de christen-democratische CDU-CSU die kanselier Olaf Scholz (SPD) hard aanvalt op zijn in hun ogen slap Rusland-beleid dat de urgentie mist die nodig is om de Russische agressie te counteren.

De Ampel-coalitie vertoont het gedrag van een verkeerd afgesteld verkeerslicht dat op hol dreigt te slaan en tot ongelukken gaat leiden.

Anselm: de ondraaglijke zwaarte van het bestaan

Anselm van Wim Wenders over de Duitse beeldende kunstenaar Anselm Kiefer bestaat in een 2D en een 3D versie. Ik zag de 2D versie. Ik vond de documentaire grotesk, pompeus en sentimenteel.

Interessant, maar niet goed. Te zwaar Duits in onderwerp wat onvermijdelijk is, maar ook te zwaar in de behandeling van de kunstenaar door regisseur Wenders. Dat was niet nodig. De film stapelt mythe op mythe. Wellicht aantrekkelijk voor diehard fans van Kiefer, maar stomvervelend voor wie dat niet is.

Dat het thema van Kiefer de Tweede Wereldoorlog is en de schuld van Duitsland wordt overvloedig benadrukt. Ook de aandacht voor de fascinatie van Kiefer voor de Roemeens-Franse dichter Paul Celan (‘De dood is een meester uit Duitsland’, met blauwe ogen) die in het Duits schreef, benadrukt dat thema nog eens extra. Dat aspect alleen al was stof voor een film geweest.

Waar de megalomanie van Kiefer vandaan komt blijft onduidelijk. Op het eind van de documentaire wordt aangestipt dat Kiefer zegt dat hij onderweg is. Ja, ok. Maar Wenders zoekt het niet uit.

Waarom vindt Kiefers werk een vorm in buitensporige formaten en een niet te stillen honger om werk te maken? Waarom wordt op de Duitse mythe van romantiek, schuld en en een beladen geschiedenis Kiefer zelf als mythisch gepresenteerd? We komen het niet te weten.

Daar bovenop komt nog eens de dramatisering met een jonge Kiefer en een wat oudere Kiefer met fototoestel die door de film spoken. Het wordt er ronduit sentimenteel op als op het eind de jonge Kiefer en de actuele Kiefer elkaar ontmoeten en de eerste op de schouder van de laatste zit aan de rand van een meertje. Verzoend met het verleden?

Wenders wil veel en verpest zo zijn documentaire die genoeg mooie elementen bevat. Over de ateliers, het werkproces en het fabrieksmatig werken van succesvolle kunstenaars. Dat Wenders Kiefer heeft gemythologiseerd is geen verrassing van deze filmer die van het grote gebaar houdt.

Zo vinden twee Duitsers uit 1945 elkaar in het dragen van de loodzware Duitse geschiedenis. En in het koesteren van die wond die tot een cliché is geworden die ze na 78 jaar willen bezielen, maar daar het goede evenwicht niet in weten te vinden.

Een lichtere óf meer journalistieke toets had tot een documentaire geleid die niet probeert te imponeren, maar informeren. Niet mystificeren, maar verklaren. Niet stapelen, maar ontleden.

De fotografie is prachtig, maar komt in de lucht te hangen omdat al snel blijkt dat die nergens dienstbaar aan is. Na het zien van Anselm is het verdraaid lastig om te bevatten waar de documentaire eigenlijk over ging.

Omroep Zeeland meent dat producent De Levita met docudrama Zeeland op de kaart gaat zetten

Schermafbeelding van deel artikel ‘Docudrama over bevrijding van Zeeland: ‘Moet een document voor de provincie worden‘ van Omroep Zeeland, 26 september 2023.

Om de uitdrukking ‘op de kaart zetten’ moet ik altijd vreselijk lachen. Het betekent zoiets als ‘gemaakt tot iets om rekening mee te houden’. Ik vind het een rare uitdrukking. Taalfilosofisch zegt het naar mijn idee het omgekeerde van wat het meent te zeggen.

Iets dat op de kaart is gezet wil zeggen dat het daarvoor nog niet op de kaart was gezet. Dus er eerder geen rekening mee moest worden gehouden.

Iets dat op de kaart is gezet wordt gefixeerd en verliest aan speelruimte. Er moet dan rekening mee worden gehouden, maar tegelijk is het niet langer ongebonden. En vrij. Iets dat op de kaart wordt gezet verliest aan beweeglijkheid. Iets dat op de kaart is gezet is voorgoed bevroren.

Filmproducent Alain de Levita komt aan het woord in het artikel ‘Docudrama over bevrijding van Zeeland: ‘Moet een document voor de provincie worden’‘ van Omroep Zeeland. De journalist legt De Levita de woorden in de mond dat hij Zeeland met een docudrama op de kaart wil zetten. Uit niets blijkt dat De Levita dit werkelijk gezegd heeft:

Schermafbeelding van deel artikel ‘Docudrama over bevrijding van Zeeland: ‘Moet een document voor de provincie worden‘ van Omroep Zeeland, 26 september 2023.

Zeeland op de kaart zetten? Zeeland staat al sinds eeuwen op de kaart. Na Holland was Zeeland in de 17de eeuw de belangrijkste provincie van de Republiek. Middelburg speelde een grote rol in de West-Indische Compagnie. Hoe kan een Zeeuwse journalist met enig historisch besef en trots op de eigen provincie die uitdrukking over Zeeland gebruiken?

Daarnaast is het belang van de bevrijding van Zeeland in 1944 met felle strijd op Walcheren en bij de Scheldemond rond Breskens, en de cruciale rol van de haven van Antwerpen voor de geallieerde oorlogsinspanning allang bekend bij een breder publiek. Dat hoeft door een docudrama niet opnieuw aangetoond te worden.

Collectie Gouldmaps – Zeeland; H. Hondius / G. Mercator – Zelandiae Comitatus – 1633. Kopergravure.

Er zijn talloze kaarten waar Zeeland op staat. Met steeds veranderende waterlopen, overstromingen en indijkingen. Als een stop motion film die in het heden aanlandt.

Als De Levita gezegd zou hebben dat hij met zijn filmproject Zeeland op de kaart wil zetten, dan zou hij zijn woorden verkeerd hebben gekozen. Daar heeft Zeeland hem of een filmproject niet voor nodig. Dat zou de journalist van Omroep Zeeland moeten beseffen. Filmproducenten zetten trouwens vooral zichzelf op de kaart. Maar dat is weer een ander verhaal.

Georges-Louis Le Rouge, Zeeland, 1748. Gravure. Bron: Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge.

Tragische held: Asmahan

Dit stukje verscheen eerder op George Knight Kort op 25 augustus 2011. Licht gewijzigd,

Asmahan is een kruising van Mata Hari, een Arabische prinses, Uum Khultum en Amy Winehouse. Haar leven valt samen met het interbellum en overbrugt twee wereldoorlogen. Haar einde is een auto ongeluk in 1944. Was ze dubbelspionne vermoord door de Engelsen? Haar taak was het om te zorgen dat de Gealllieerden in Syrië vrije doortocht kregen. Zo gaan de geruchten. Hun woord hielden ze niet.

Asmahan.

Maar de theorie dat de Egyptische ster Uum Khultum de Syrische Asmahan dwarsboomt klinkt ook aannemelijk. In elk geval zorgt Asmahan meer dan 60 jaar na haar dood nog steeds voor mystificaties en literair-cinematografische oefeningen. Zo worden legendes geboren. Asmahan belichaamt de weemoed van een verdwenen Arabische wereld.

Uit Syrië komt Asmahan in 1924 in Egypte terecht. Haar zangcarrière gaat gelijk op met die van haar broer Farid el Atrache. Ze maken vele films en worden populair in de Arabische wereld. Asmahan combineert oriëntaalse kleur met Westerse techniek en stijl. Tot zijn dood in 1974 blijft Farid zijn zuster missen. Hij trouwt nooit omdat geen vrouw de leegte in zijn hart kan opvullen. Da’s romantisch en dubbel zo tragisch.

Verborgen juwelen in bonken klei in Bandoeng (1945-1949)

‘De Zweedse beelhouwster Gerdes Acke geeft sieraden terug aan haar vriendin mevrouw Van der Berg. Mevrouw Acke riskeerde gevangenis- en doodstraf door sieraden van vele Nederlandse vrienden te verbergen in bonken klei die ze her en der verspreid in haar studio liet liggen. Haar studio werd meerdere malen doorzocht, maar de verborgen sieraden werden nooit ontdekt‘, 1945-1949. Collectie: Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

Deze foto roept twee vragen op. Is een kunstenares die met ‘bonken klei‘ werkt niet eerder een keramiste dan een beeldhouwster? En waarom is de foto opgenomen in de collectie van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie? Wat is het militair historisch belang ervan?

De beschrijving bij een andere foto geeft deels antwoord op de gang van zaken. De locatie is Bandoeng op Java. De Zweedse kunstenaar Gerdes Acke om wie het gaat was ‘tijdens de Japanse invasie in 1942 op bezoek in Nederlands-Indie. Dankzij haar Zweedse nationaliteit werd ze niet geïnterneerd, maar ze mocht het land niet verlaten‘. 

Vandaar dat ze juwelen van anderen in haar atelier kon verbergen. De subtext is: zij was de Japanners te slim af.

Maar dan nog. Wat is het militair historisch belang van de moedige actie van mevrouw Acke?

Marktdag in Maastricht (1945)

Charles Overstreet, Maastricht, the Netherlands, circa 1945. Collectie: Flora Public Library: Charles Overstreet Collection (Illinois Digital Archives).

Op 13 september 1944 werd Maastricht bevrijd. Deze foto van korporaal Charles Overstreet die fotograaf en radioman was bij het Headquarters Radio Unit of the 252nd Field Artillery Battalion dateert waarschijnlijk van eind december 1944 of januari 1945. Het was toen uitzonderlijk koud.

Overstreets eenheid was onderdeel van het 9de Leger dat het hoofdkwartier in Maastricht had en in februari 1945 met Operatie Grenade de aanval inzette op Duitsland door het oversteken van de Roer. Hier is zijn collectie van de opleiding, de veldtocht door Europa en de kameraadschap na de oorlog in Wisconsin te zien.

De marktdag op het Vrijthof ziet er ingetogen uit. Een slappe markt. Er zijn twee kramen. Wat aangeboden wordt is lastig te achterhalen. Zijn het aardappelen in het rechterkraam en enkele eieren in het linkerkraam? Geen vetpot, geen overvloed.

Zwarte tinten van de personen en het kraam, grijze tinten van de huizenrij op de achtergrond en witte tinten van de sneeuw op het plein, op de daken en in de lucht maken er nagenoeg een kleurenfoto in zwart-wit van.

Gedachten bij foto ‘Les chantiers de Grande-Bretagne travaillent nuit et jour’ (1940)

Er wordt dag en nacht gewerkt op de Britse scheepswerven. Een schip verlaat zijn houvast. Onder het raamwerk van hout en staal is de bok weggeslagen.

Op dinsdag 3 september 1940 wordt de Empire Voice te water gelaten op een scheepswerf in Glasgow. Het vrachtschip is zojuist van de scheepshelling gegleden en een werker praat na met twee collega’s. Hij heeft een blok weggeslagen. Hij heeft de hamer nog in handen. In november 1940 wordt het schip afgebouwd.

De Empire Voice overleeft de Tweede Wereldoorlog en wordt in 1946 verkocht. Daarna krijgt ze de namen Bernard, Byron, Lalande en Uncle Batt onder welke naam het in 1961 in Japan wordt gesloopt. Slechts 21 jaar oud. Toen net meerderjarig als stoomschip.

Het Britse ministerie van Oorlogsvervoer was eigenaar van honderden schepen onder de naam Empire. Het beheer werd gedaan door diverse rederijen. In het geval van de Empire Voice was dat de British India Steam Navigation Co. Een statistiek zegt dat van de 103 schepen die deze rederij in 1939 had er aan het eind van de oorlog 51 verloren waren gegaan. Een percentage van bijna 50%. De koopvaardij had het zwaar te verduren.

De foto doet denken aan het decor voor een film (Otto e Mezzo; 8½) of een theatervoorstelling in de buitenlucht van Dogtroep, Vis à Vis of Peter Schumann. Functioneel oorlogsrealisme dwarrelt verstrooid de kant van de fictie op.

Als een technische constructie gevangen wordt in schoonheid, dan is het zonneklaar dat er werk wordt verzet. Schoonheid is bijvangst. Maar in werkelijkheid raken beelden van fantasie en realisme elkaar en lopen in elkaar over. Ze inspireren elkaar. Ze lenen van elkaar.

De foto uit 1940 oogt als theaterdecor. De hoofdrolspeler die van niets weet en geen stem heeft kiest het ruime sop. Maar dat is onzinnig gedacht. Zo is het niet.

De tewaterlating tekent de harde werkelijkheid van een oorlog die draait om productie, bevoorrading en aanvoer. De Empire Voice is de illustratie ervan. We kunnen het echter niet meer onvermengd zien. We moeten afkicken van onze droombeelden om het te zien. Of dat zal lukken is het punt.

Tentoonstelling ‘Weerbare Democratie’ over een volk in verzet (1946). Affiche Dick Elffers

Dick Elffers, ‘Weerbare democratie. Tentoonstelling Volk in Verzet’, 1946. Affiche. Collectie: Bibliothèque Forney.

De affiche van Dick Elffers voor de tentoonstelling Weerbare Democratie die in 1946 in Amsterdam (Nieuwe kerk) en Rotterdam (Centraal Belastinggebouw) en Almelo te zien was riep ook in 1946 al vragen op. Of liever gezegd, de tentoonstelling over het Nederlands verzet waar het naar verwees. Naar de vervolging van Joden en andere minderheidsgroepen werd niet verwezen.

Het Historisch Nieuwsblad gaat in een artikel uit 2016 in op de tentoonstelling en de bewieroking van het Nederlands verzet die bij nader inzien toch niet zo omvangrijk was geweest. Een buitenlandse toernee in een volgend jaar naar onder meer de VS bloedde dood omdat Nederland zich in Amerikaanse ogen schuldig maakte aan de onderdrukking van de vrijheid van de Indonesiërs.

Wie met 21ste eeuwse ogen naar de affiche kijkt ziet wat anders. Weerbare Democratie en een volk in verzet roept associaties op van ontevreden burgers die met veel kabaal ageren tegen de overheid die ze als bezetter zien. Weerbare Democratie roept ook de associatie op van een overheid die zich teweer stelt tegen de ondermijning van de democratie. Dat gaat over de grenzen van de tolerantie.

De tentoonstelling Weerbare Democratie ondervond in 1946 kritiek omdat het niet waarmaakte wat het claimde en onvolledig was, maar zou met de ondertitel ‘Volk in Verzet‘ in 2023 onmogelijk zijn. Want welk volk, welke democratie en wiens strijdbaarheid?

Verzoek aan Belgisch archief om term ‘Russisch’ te vervangen door ‘Sovjet’. Het is misleidend en dient de propaganda van het Kremlin

‘Het Kamp van Eisden, 1942-1944‘. Collectie: Archief- en Documentatiecentrum Stichting Erfgoed Eisden.

Zojuist stuurde ik de Archief- en Documentatiecentrum Stichting Erfgoed Eisden onderstaande reactie. Ik vraag om in dit en andere items de term ‘Russisch‘ door ‘Sovjet‘ te vervangen, ook als notabene Oekraïens wordt bedoeld. ‘Sovjet‘ is de historisch juiste term is. Die terminologie is tot op de dag inzet in de propagandaslag van de Russisch-Oekraïense oorlog. Mijn reactie:

U spreekt in de beschrijving over een ‘Russisch kamp‘, ‘Russische krijgsgevangenen‘ en ‘de Russen‘. Tevens hint u erop dat de eerste Ostarbeiter vooral uit Oekraïne kwamen en ondergebracht waren in dat ‘Russische kamp‘.

Welnu, dat kan niet allebei waar zijn.

U zult weten dat Oekraïners nu en ook in de Tweede Wereldoorlog geen Russen zijn. Oekraïners zijn Oekraïners, en geen Russen.

De huidige president van de Russische Federatie Vladimir Poetin claimt dat Oekraïne en de Oekraïners niet bestaan. Hij vervalst historische feiten om zijn betoog rond te maken. Dat is geschiedvervalsing. U volgt in uw taalgebruik Poetins redenering. Dit geeft aan dat een juiste beschrijving van de geschiedenis belangrijk is.

Het is ongelukkig dat een Belgisch archief die misleiding overneemt en Oekraïners hun eigenheid ontzegt en ze tot ‘Russen‘ maakt. Notabene in een item over een ‘Ukranisch Kamp‘.

Uw taalgebruik in de beschrijving zorgt voor verwarring die nog tot op de dag van vandaag politieke implicaties heeft. Waarschijnlijk is dat geen opzet, maar onwetendheid van degene die de beschrijving heeft gemaakt.

Historicus Timothy Snyder heeft in boeken en lezingen meermalen gezegd dat de relatief meeste slachtoffers die vochten tegen de naziterreur tijdens de Tweede Wereldoorlog Wit-Russen en Oekraïners waren. Simpelweg omdat hun landen in het westen lagen en als eerste werden aangevallen door de Duitsers.

Het was tot voor kort het grote misverstand in de Ostpolitik van de huidige Duitse politiek dat ‘de Russen‘ de grootste slachtoffers van de naziterreur waren en daarom nog steeds gecompenseerd moeten worden. Vanwege een Duits schuldcomplex.

Dat is dezelfde verwisseling van begrippen die u parten speelt. ‘Russisch‘ wordt gebruikt, waar ‘Sovjet‘ wordt bedoeld.

Die Duitse visie heeft tientallen jaren lang de Duitse politiek gegijzeld en op het verkeerde been gezet. Oekraïners waren grotere slachtoffers, maar bestonden jarenlang voor Berlijn niet als politiek factor. Dat is pas sinds kort veranderd.

Uiteraard bedoelt u met ‘Russisch‘ niet de inwoners van de toenmalige Russische Sovjetrepubliek, maar alle inwoners van de Sovjet-Unie. In dat geval is het historisch correct als u niet spreekt over ‘Russische krijgsgevangen‘, een ‘Russisch kamp‘ of ‘de Russen’, maar over ‘Sovjet krijgsgevangenen‘, een ‘Sovjet kamp‘ en ‘de Sovjets‘.

Dat omvat ook de Oekraïners in het ‘Ukranisch Kamp‘ die Sovjets waren, maar geen Russen.

Graag correctie van dit item en alle items over het Kamp Eisden waar dezelfde begripsverwarring en foute beschrijving wordt gebruikt. Nogmaals, die begrippen zijn geen kleinigheid of semantische muggenzifterij, maar een levend onderdeel van een propagandastrijd die tot op de dag van vandaag door het Kremlin wordt gevoerd.

Een Belgisch archief moet oppassen daar tot onderdeel van te worden gemaakt en misleidende propaganda te legitimeren.