
De actie van de radicale boeren om de Nederlandse vlag op de kop te hangen heeft als neveneffect dat het iedereen tot een mening brengt over de vlag en de relatie tot het nationalisme. Hoe moeten we ons ertoe verhouden?
Laat ik mijn positie verduidelijken. Ik ben geen hardcore nationalist die tranen in de ogen krijgt bij het zien van het rood-wit-blauw. Dat had ik al niet in militaire dienst toen ik getuige moet zijn van het appèl met hijsende en strijkende vlaggen.
Ik ben een Republikein die de koning en zijn naaste familie tolereert, maar een luchthartige tegenzin voel als de Oranjes de symboliek van de Nederlandse vlag naar zich toetrekken. Ze zijn in mijn ogen zetstukken die mijn waardering van het nationalisme en de viering ervan in de weg staan. En de symboliek van de vlag niet versterken, maar verzwakken door hun eigen ongeloofwaardigheid.
Daarmee ben ik nog geen tegenstander van nationalisme en de symboliek die daarbij hoort. Ik ben voor een gematigde vorm van nationalisme. Voordeel is dat de tegenpool, het globalisme sinds zo’n vijf jaar aan geloofwaardigheid heeft ingeboet. Maar nadeel is dat die weggevallen tegendruk van het globalisme doorschiet in een vorm van nationalisme die valt te definiëren als zich terugtrekken achter de eigen grenzen.
Gematigd nationalisme is een positie tussen het in beton gegoten, aan de 19de eeuw ontsproten idee van een natiestaat van radicaal-rechts. Dat is begrensd en onrechtvaardig door uitsluiting van allen die niet in dat idee passen. Het kosmopolitisme van liberale vrijgestelden, multiculturele denkers en radicaal-links dat nationalisme bij het oud vuil zet zie ik evenmin als zinvol om een land bij elkaar te houden. Om van de radicale islam dat geen grenzen erkent nog maar te zwijgen.
De EU is de context voor Nederland dat controle heeft over het eigen territorium. Want er is naar mijn idee geen alternatief dat beter is. Daar hoort weerbaarheid bij om weerstand te bieden aan krachten die de democratie willen ondermijnen en zelfs afschaffen. Bij weerbaarheid van de democratie hoort onlosmakelijk het overeind houden en zelfs promoten van de eigen waarden. Dat zijn universele waarden over vrijheden en rechten die in de grondwet staan omschreven en onder de nationale rechtsstaat gegarandeerd worden.

De radicale boeren en de door hen in hun beweging getolereerde infiltranten met een anti-overheidsagenda met hun omgekeerde vlaggen hebben recht op hun mening. Het gebaar om de Nederlandse vlag op de kop hangen moet kunnen. Mits dat vrijwillig gebeurt en publiek bezit zoals portalen, wegwijzers en lantaarnpalen buiten schot blijven. Het oprekken van een noodsignaal uit de scheepvaart is potsierlijk. Boeren hebben het wellicht economisch en mentaal moeilijk, maar verkeren niet in levensnood. Maar toe-eigening van symboliek is vrij.
Ze gaan wel ver in hun acties die de openbare orde verstoren en de machteloosheid en het gebrek aan doelmatigheid van politie en veiligheidsdiensten blootleggen. Maar dat valt niet de radicale boeren te verwijten, maar de slecht georganiseerde overheidsdiensten.
Het is in mijn ogen misleidend dat de radicale boeren om hun eigenbelang te verdedigen zoveel onwaarheden over voedselvoorziening, milieu-maatregelen en de positie van overheid en kabinet verkopen. Die onwaarheid heeft een aanzuigend effect op complotdenkers, sensatiezoekers en ruggengraatloze en bange dienaren in het openbaar bestuur.
Maar vooral zijn de radicale boeren niet eerlijk over hun eigen positie. Want ze zijn niet zozeer slachtoffer van de Nederlandse overheid dat door nationale en supranationale wetten verplicht is om beleid uit te voeren, maar van het verdienmodel van de agro-industrie en de financiële instellingen in de landbouwsector die de boerensector uitzuigt en gevangen houdt en eenzijdig op het spoor van de mega-productie heeft gezet.
Waarom kaarten de radicale boeren dat niet publiekelijk aan en blokkeren ze het hoofdkantoor van de Rabobank en de kantoren van de megabedrijven van de agro-industrie, zoals A-ware, De Heus en VanDrie? Durven de radicale boeren dat niet of kunnen ze dat niet omdat hun protestacties door deze megabedrijven worden betaald die daarmee hun verdienmodel verdedigen?

Wat vind ik nou van de omgekeerde Nederlandse vlag als protest? Ik vind dat het gebaar zelf moet kunnen, maar dat de argumenten die de radicale boeren ervoor geven niet kloppen. Het omkeren mag, maar de onderbouwing ervoor is zwak en verkeerd gericht.
Bijvangst is dat de protestactie van de radicale boeren het nationalisme en de symboliek van het koningshuis aantasten. Dat eerste vind ik de jammer omdat het het nationalisme politiseert en het ontstaan van een gematigde vorm ervan bemoeilijkt. Over dat laatste ben ik niet treurig.