George van Houts is kritisch op Het Financieele Dagblad. Over geldschepping

Theatermaker, politiek activist en initiatiefnemer van het burgerinitiatief Ons Geld George van Houts wil een publiek debat over de geldschepping door banken. Hij vraagt zich af of dit nog wel bij deze tijd past. Waarom zou de overheid of een door de overheid de geldschapping niet coördineren? In een hoorzitting op 14 oktober in de Tweede Kamer was hij een van de insprekers. Waarom wordt geldschepping uitbesteed aan commerciële banken die ook nog eens het verwijt treft dat ze door hun hoogmoedigheid en risicovol gedrag de economie in gevaar brengen en sinds de kredietcrisis van 2007 hun gedrag niet fundamenteel hebben veranderd?

George van Houts is kritisch op de opstelling van gevestigde kranten zoals NRC en Het Parool, maar richt zijn pijlen vooral op het Het Financieele Dagblad (FD) dat gericht is op economie en bedrijfsleven. De winst van FD Mediagroep dat zichzelf afficheert als ‘Partner van ondernemend Nederland’ waarvan het FD onderdeel is bedroeg in 2014 64 miljoen euro. Eigenaar is HAL Investments met 98,25% van de aandelen. Een Nederlandse investeringsmaatschappij van de Rotterdamse familie Van der Vorm. Van Houts meent dat gevestigde media de belangen van de banken dienen en daarom een open debat over de geldschepping uit de weg gaan of zelfs torpederen. Een logische conclusie voor wie ziet hoe eigenaren van deze media zijn verbonden met banken.

Burgerinitiatief over geldschepping ontvankelijk verklaard

In een Nieuwsbrief laat Luuk de Waal Malefijt namens Ad Broere, De Verleiders en Stichting Ons Geld weten dat het burgerinitiatief op 2 juli 2015 door de Tweede Kamer ontvankelijk is verklaard. Het wordt nu in behandeling genomen door de Vaste commissie voor Financiën. De initiatiefnemers hebben kritiek op de geldschepping door commerciële partijen zoals banken, waarvan ze vinden dat het de democratie en de samenleving niet dient. Wie het initiatief wil steunen, kan hier een donatie geven. Om op de hoogte te worden gehouden kan men zich hier inschrijven voor het ontvangen van de nieuwsbrief. De eerste horde is genomen.

Foto: Schermafbeelding van Nieuwsbrief Burgerinitiatief Ons Geld.

Twee filmpjes over geldschepping. Bewustwording en informatie

Ons Geld probeert een maatschappelijk debat op te starten om het taboe op de geldschepping door banken te doorbreken. Onderdeel ervan was een burgerinitiatief dat het samen met De Verleiders en Ad Broere op 9 januari 2015 lanceerde. Het was succesvol en leverde in korte tijd meer dan 105.000 handtekeningen op. Het burgerinitiatief was zowel bedoeld om de bewustwording over geldschepping te vergroten als druk op de politiek in de Tweede Kamer te zetten. De filmpjes geven informatie over hoe geldschepping in zijn werk gaat en maakt voor de doelgroep zichtbaar dat het maatschappelijk debat over geldschepping van de grond komt.

Burgerinitiatief Ons Geld: hoe kan het vervolg succesvol zijn?

Een burgerinitiatief met 105.000 handtekeningen over geldschepping kan succesvol genoemd worden. Maar ook zorgwekkend omdat het nodig is. Het is bedoeld is om een debat te starten over de vraag waar ons geld vandaan komt. Achter die vraag gaat de wens schuil om de macht van de banken aan banden te leggen. Of preciezer gezegd, de politiek ervan te overtuigen dat het harder moet en kan optreden tegen de financiële sector die zich tot nu toe succesvol onttrekt aan striktere regelgeving die werkelijk iets om het lijf heeft.

Burgers voelden zich verplicht om dit initiatief te nemen omdat de politiek het af laat weten en er sinds de kredietcrisis van 2007 niets fundamenteel veranderd is in de machtsverhouding tussen overheid en banken. Die nog steeds uit het lood staat omdat banken teveel macht hebben. En zo met hun onvoorspelbaar gedrag een gevaar voor de economie vormen. Dus voor de burgers. Kortom, hoognodige hervormingen gevraagd.

Het burgerinitiatief is bedoeld om de bewustwording over geldschepping te vergroten. Niet in de laatste plaats voor de politici die volgens initiatiefnemer Luuk de Waal Malefijt van toeten noch blazen weten. Maar nu wel net doen alsof ze overzicht en controle hebben. Da’s levensgevaarlijk. Het debat is er uiteindelijk op gericht om de scheefgegroeide macht van banken recht te trekken door concrete voorstellen die uit het debat komen.

Het op 9 januari 2015 gelanceerde burgerinitiatief kwam tot stand door samenwerking van Ons Geld  (onderdeel van de International Movement for Monetary Reform), De Verleiders en Ad Broere. Luuk de Waal Malefijt en theatermaker George van Houts spreken met Maria van Boekelen van We Are Change Rotterdam.

Zie hier voor het Burgerinitiatief Ons Geld.

Joris Luyendijk voor Tegenlicht over aanpak van de bankensector

Joris Luyendijk laat voor de VPRO zijn licht schijnen over de financiële sector. Of liever gezegd over wat er mis is bij de banken en waarom de politiek niet bij machte is om in te grijpen. Hij eindigt positief. Tegen beter weten in? Ook de emancipatie van homoseksuelen en vrouwen of het afschaffen van de slavernij kwam er uiteindelijk doorheen. Maar hoe de banken hervormd gaan worden is vooralsnog volstrekt niet duidelijk. Er is nog geen beweging. Maar Luyendijk is duidelijk dat ze onvermijdelijk hervormd moeten worden. Op straffe van veel ellende voor velen. Inclusief zakenbankiers die ook slachtoffer zijn geworden van een doorgedraaid financieel systeem. Niemand heeft het bankenmonster meer in de hand. Het moet getemd. Maar hoe?

Burgerinitiatief wil het taboe op geldschepping doorbreken. En de macht van de banken

In Nederland is een burgerinitiatief ‘een voorstel dat een kiesgerechtigde, met ondersteuning van 40.000 handtekeningen, kan indienen om een bepaald onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer te laten plaatsen. Indien het voorstel aan de vereisten voldoet, komt het onderwerp op de Kameragenda.’ aldus Wikipedia. Het is minder vrijblijvend dan een petitie omdat het de Kamer verplicht om te antwoorden.

Ik heb het op 9 januari gelanceerde burgerinitiatief van Ons Geld (onderdeel van de International Movement for Monetary Reform), De Verleiders en Ad Broere getekend omdat ik hetzelfde ervaar als Ons Geld-oprichter Luuk de Waal Malefijt die zich zorgen maakt over de geldcreatie, de rol van de banken daarin en uitblijvende hervormingen ondanks het besef van urgentie: ‘Banken creëren met het oog op winstmaximalisatie zoveel mogelijk ‘geld’ uit het niets door middel van kredietverlening, en bankencrises worden dan ook in de regel voorgegaan door excessieve kredietgroei. Als dit privilege eenmaal is aangenomen door private partijen blijkt het dikwijls moeilijk te zijn dit nog terug te krijgen want met de verworven rijkdom wordt de politiek beïnvloed en wordt er veel geld in de campagne gestoken die de overheid als onverantwoordelijk afschildert.’

Het nadeel dat we op de koop moeten nemen is een grotere rol van de overheid. Of de grotere commerciële banken met veel geld achter de hand om politieke partijen en politici te beïnvloeden ooit nog hun privilege vrijwillig afstaan is zeer de vraag. Daartoe lijken politiek en bankenwereld te veel vermengd. Voorop staat de vraag: Bankiers zijn klojo’s. Hoe komen we ooit van deze idioten af? Het is onze burgerplicht om het in elk geval te proberen en te doen wat de politiek nalaat. Er is een marge van 10.000 ingebouwd om er zeker van te zijn dat het streefgetal van 40.000 gehaald wordt. Er zijn nog zo’n 4.500 stemmen nodig. Tekenen kan hier.

Foto: Schermafbeelding van deel van het Burgerinitiatief Geldschepping.

Na fraude komt Rabobank weg met schikking. Alleen in Nederland

Multinationals zoeken de grenzen van wet, winst en ethiek op en schoten er de afgelopen 30 jaar overheen. Ewald Engelen omschrijft het in een column zo: ‘De inkomensongelijkheid loopt scherp op – en dat roept de prangende vraag op wie er eigenlijk van de neoliberale utopie heeft geprofiteerd. Een handvol bankiers en bestuurders, accountants en fiscalisten, enkele advocaten, een verdwaalde commissaris, een omhooggevallen politicus en, niet te vergeten, vierhonderd miljoen Chinezen (maar die mogen niet stemmen).‘ Hij concludeert dat er twee smaken zijn voor de multinationals: ‘Betaal fatsoenlijke lonen, kom je belastingplichten na, ruim je rotzooi op, hou je aan democratische normen en stop de race naar de bodem. Dat is geen ideologie. Dat is welbegrepen eigenbelang. Reformisme uit eigen kring of revolutie– meer smaken zijn er niet.’

Trouwens opmerkelijk dat Engelen deze column in de NRC plaatst gezien zijn vaarwel uit 2011 aan deze krant: ‘Al langer stoort mij de gemakzucht van de krant. Te vaak domineren sensationele foto’s en reportages de voorpagina. Wat is er mis met droge, zo objectief mogelijke verslaggeving? Wat is er gebeurd met de scheiding van feit en mening? Met het journalistieke ambacht?‘ Wat bezielt Engelen om mee te werken aan een in z’n ogen gemakzuchtige krant die er sinds 2011 niet beter op is geworden met de overdaad aan licht amusement voor een zich vrijgesteld voelende klasse? De menselijke geest kent onbegaanbare spelonken.

Zakenbanken zijn de multinationals die het het meeste verbruid hebben bij publiek en politiek. Maar toch niet aangepakt worden. Dit type banken is de spreekwoordelijke olifant in de kamer die het porselein dreigt te vertrappen, maar iedereen ontkent te zien. Zeker niet in Europa dat afgelopen week onder leiding van ECB-president Mario Draghi de kapitaaleisen voor de bankensector in het Basel-comité versoepelde.

Dat er tussen landen een aanzienlijk verschil in aanpak is maakt de behandeling van banken die de LIBOR-rente hebben gemanipuleerd inzichtelijk. De VS heeft deze week drie ex-medewerkers van de RABO-bank in staat van beschuldiging gesteld. Paul Robson, Paul Thompson en Tetsuya Motomura die in London, Singapore en Tokio werkten worden naar verwachting direct door het Amerikaanse ministerie van Justitie (DoJ) aangepakt als het Britse Serious Fraud Office (SFO) niet optreedt. Het Nederlandse ministerie van Justitie staat erbij en kijkt ernaar. Het laat het gebeuren met minister Ivo Opstelten die doorgaans de mond vol heeft van een strenge aanpak, maar nu op z’n handen blijft zitten. Ook in de samenwerking met het DoJ en de SFO.

PVV’er Tony van Dijck stelde vandaag kamervragen aan minister van Financiën Dijsselbloem over Rabobank-topman Sipko Schat onder wiens toezicht de LIBOR-fraude gebeurde en negen ton meekrijgt bij z’n vertrek. En over de drie ex-medewerkers van de Rabobank die mogelijk door het Verenigd Koninkrijk en zeker door de VS aangepakt worden, maar waarschijnlijk niet door Nederland. Een en ander geeft aan hoe pervers zakenbanken handelen en hoeveel vrijheid ze tot nu toe kregen. Gaat dat onder druk van de publieke opinie veranderen? De kans daarop in Nederland lijkt gezien het passieve optreden van kabinet en OM niet groot. Door een schikking van 70 miljoen tussen de Rabobank en het OM is vervolging afgekocht. De Tweede Kamer reageerde woedend.

Foto: Still uit Komedie om Geld (1936) van Max Ophüls. (In m’n ogen de beste film ooit gemaakt in Nederland. Met een Duitse regisseur). 

Rapport: Lobby Nederlandse banken is niet transparant

Sinds 1 oktober 2008 is er in Nederland 95,19 miljard euro overheidsgeld naar banken gevloeid om zieke banken overeind te houden. Deels stroomt dat geld terug naar de belastingbelastingbetaler als banken weer gezond zijn. Maar vermoed wordt dat de Nederlandse belastingbetaler zo’n 20 miljard euro toelegt op de steun aan binnen- en buitenlandse banken. Waarheden van de ministers Bos en De Jager dat Nederland winst zou maken op de leningen aan Griekenland zijn niet bewaarheid. Op leningen aan Nederlandse banken derft Nederland volgens minister Dijsselbloem miljarden euro’s aan renteverlies en dividendinkomsten. Positief is dat Nederland voor 2008 de economie heeft aangejaagd. Maar ten koste van wat?

De EU werkt langzaam, maar gestaag aan de sanering van Europese banken in een bankenunie. Dat hangt samen met het overdragen van soevereiniteit van afzonderlijke natiestaten naar de supranationale EU of een Europese Centrale Bank. ‘Nooit meer‘ is het motto dat overheden nooit meer in een situatie terechtkomen dat ze door banken gechanteerd kunnen worden. De kiezer die ook belastingbetaler is volgt met tegenzin, maar dat kan zo maar veranderen. Opknippen van banken die niet langer ‘too big to fail’ zijn hoort bij de plannen.

Probleem is niet de politiek of de toezichthouders, maar de conservatieve, machtige, hardleerse, volkomen in zichzelf gekeerde en moreel volledig ontspoorde bankensector. Het heeft jarenlang kunnen gokken met overheidsgeld en is daar even gewend aan geraakt als een luxejunk aan cocaïne. Aan de kick, de winst, de roekeloosheid en lak hebben aan afspraken. Lastig voor bankiers om af te kicken van hun slechte gewoonten.

De meerderheid van de consumentenactiviteiten is solide en betrouwbaar. Gevaar schuilt in de combinatie van een consumentenbank met activiteiten van een zakenbank dat zich vertaalt in allerlei vormen van fraude en risicovol gedrag. Dat moet stoppen, maar stopt niet. Deels omdat topbankiers de eigen handel niet begrijpen, deels omdat ze nog steeds vertrouwen op overheidssteun bij verlies. Want door lobbyen en plaatsing van eigen mensen op politieke topposities hebben ze weten te verzekeren dat hun macht ongebroken is.

Signaal voor de hardleersheid van Nederlandse banken is het rapport ‘Taking Lobbying Public‘ van the Centre for Research on Multinational Corporations (SOMO). Hier is onder meer een Nederlandse samenvatting in te zien die concludeert dat banken effectieve hervormingen van de sector blokkeren: ‘De aandacht voor de financiële sector van het algemene publiek, politici, media en maatschappelijke organisaties is na de crisis sterk toegenomen. De intensivering van het debat heeft echter ook geleid tot meer lobbyactiviteiten van banken. Aangezien banken veelal lobbyen op intransparante wijze, is er onvoldoende ruimte voor een open debat en blijft het risico van regulatory capture aanwezig. Volgens velen zijn de banken nu, vijf jaar na het begin van de financiële crisis, nog steeds in staat om noodzakelijke hervormingen te blokkeren.‘

‘Regulatory capture‘ wil zeggen dat de regulering overgenomen wordt door de sector ‘en gebruikt voor het eigenbelang van deze private spelers, zelfs ten koste van het algemeen belang.’ Ontluisterend is het aldus geschetste gedrag van de bankensector en teleurstellend is het optreden van de Nederlandse politiek om de sector effectieve hervormingen op te leggen, politieke druk van de banken te neutraliseren en lobbypraktijken aan banden te leggen. De kamerleden Henk Nijboer en Lea Bouwmeester (PvdA) hebben gisteren kamervragen gesteld aan de ministers Dijsselbloem en Plasterk over het ontbreken van transparantie van de lobbypraktijken van Nederlandse banken. Ze vragen onder meer wanneer er een ‘lobbyparagraaf’ aan wetsvoorstellen wordt toegevoegd om de belangenbehartiging en inbreng van onder meer de bankensector inzichtelijk te maken.

Foto: Bank of the Future, Oklahoma City. Credits: Allison Meier

Fraude bij Rabobank is teken van een verziekte bankensector

Het is door velen opgemerkt, in het Esperanto betekent ‘Rabo‘ roof. Aan de manipulatie van de Libor-rente zitten merkwaardige aspecten. Belangrijkste conclusie van de fraude door de medewerkers van de Rabobank in Londen en Utrecht is dat banken niet vertrouwd kunnen worden in zelfregulering. Ze missen de mentaliteit, de wil en de praktische inzet om zich te beperken en binnen de eigen regels te blijven. De Libor-fraude was voorspelbaar, er waren grote bedragen mee gemoeid en speelde gedurende een lange periode, maar werd door de leiding van de Rabobank niet gestopt. Da’s onbegrijpelijk voor wie vertrouwen wil hebben in de banksector, maar begrijpelijk voor wie uitgaat van het idee dat banken en bankiers hun eigenbelang dienen.

Weeffout is dat er in Nederland geen toezicht op de financieel-economische sector is dat tanden heeft en kan bijten. Zelfs de boetes die de Rabobank nu opgelegd krijgt voor de Libor-fraude komen uit Washington en Londen. De boetes verdwijnen ook daarheen. Om niet uit de toon te vallen volgt Amsterdam halfslachtig. De Nederlandse politiek is in gebreke gebleven om het toezicht en de sanctiemogelijkheden op te tuigen. De vergelijking met sportbonden dringt zich op. Uit nationalistische overwegingen stoppen overheden het dopinggebruik van eigen sporters in de doofpot. Met banken is het niet anders. Ondanks het feit dat minister Jeroen Dijsselbloem de Rabobank nu oproept om aangifte te doen tegen de frauderende medewerkers.

Probleem is dat zelfregulering van banken en toezicht op banken onvoldoende is. Door met miljarden euro’s te gokken brengen banken de economieën van landen in gevaar. Zeker van kleine landen als Nederland met een grote financieel-economische sector. Dat blijkt telkens weer. Frauderende handelaren van de Rabobank zijn niet het probleem, maar slechts een symptoom van een verrotte bankensector. Probleem is de politiek de bankensector niet onder controle weet te krijgen. De petitie lijkt aardig, want de handelaren verdienen het om voor de rechter te komen. Het is absurd als de leiding van de Rabobank geen aangifte doet. Maar de petitie mist de essentie dat niet op de werkvloer maar in de directiekamers de grootste fouten worden gemaakt.

Foto 1: Schermafbeelding van petitie ‘Rabo en OM moeten de criminelen van de Libor-rentefraude vervolgen‘, 12 november 2013.

Foto 2: Directiekamer van SMG.

Vijf jaar na crisis Lehman Brothers zijn banken nog niet aangepakt

Deskundigen menen dat een volgende, nog desastreuzere bankencrisis onvermijdelijk is. De reden is dat de oorzaken ervoor niet zijn weggenomen. Sinds de crisis van vijf jaar geleden heeft de politiek de volle vijf jaar verlummeld. Journalist Joris Luyendijk licht toe dat 1) toezicht op de banken ontbreekt, 2) het bancaire systeem door en door kapot is, 3) de reserves op zijn en 4) de redding van de politiek dient te komen. Om banken die politici omkopen terug in hun hok te krijgen is een sterke, ambitieuze politiek vol idealisten nodig. Anders kan niet. Maar dat valt slecht in een tijdperk van salonpopulisme van elites, zoals Pieter van Os het in de NRC omschrijft. Naast bestaand rechtspopulisme. Ik ben het met ‘m eens en schreef eerder dat de redding van de politiek van de politiek moet komen: ‘Kritiek van loslopende idioten, cabaretiers en reaguurders die vol op het orgel gaan tegen vermeende politieke zakkenvullers speelt de financiële sector in de kaart.‘

David Callahan en Wallace Turbeville zien op Demos.org zes redenen voor een volgende financiële crisis: 1) er zitten nog veel vergiftigde leningen in het banksysteem, 2) banken zijn groter dan ooit, 3) banken zijn nog steeds roekeloos, 4) derivaten blijven ondergereguleerd, 5) niemand is voor de vorige crisis van 2008 bestraft en 6) regelgeving door overheden wordt nog steeds met overmacht door banken beantwoord en tenietgedaan.

Westerse landen hebben zich in een positie gemanoeuvreerd waaraan geen ontsnappen mogelijk lijkt. De politiek is verantwoordelijk voor rampzalige liberaliseringen sinds de jaren ’80 door een politieke klasse die afscheid heeft genomen en niet meer ter verantwoording is te roepen maar de samenleving met schulden heeft opgezadeld. Foute besluiten en het weglopen voor verantwoordelijkheid hebben het aanzien van en het vertrouwen in de politiek aangetast. Populistische stromingen breken dat aanzien van de politiek verder af in minachting (salonpopulisme) of rancune (rechtspopulisme). Slotstuk van deze ontwikkeling is de paradox dat de verzwakte politiek geen tegenspel meer kan bieden aan de lobby van schatrijke banken die sleutelfiguren uit de politiek omkopen. Tot in regeringen toe. Zodat de geloofwaardigheid van de politiek nog verder daalt.

Foto: Prikkelende tekst met een waarheid: ‘Geef iemand een wapen en-ie kan een bank beroven. Geef iemand een bank en-ie kan de wereld beroven.’