ING-witwasschandaal: Laat omdat we geen andere middelen hebben, maatschappelijke uitsluiting van bankiers onze reactie zijn

De vanwege een witwasschandaal en fraude opgeofferde financiële topman van ING Koos Timmermans geeft in dit interview met Bloomberg van een maand geleden aan waar het bij banken als ING om gaat: kwantiteit boven kwaliteit. Dat is de valkuil waar de door de markt en de aandeelhouders opgejaagde bank vanzelf invalt. Dat is de weeffout van ING. De structuur en het verdienmodel van de banksector deugen niet. Dat is het probleem. Er zijn goede banken, zoals ASN, Triodos Bank, Handelsbanken, maar die zijn te klein en schieten tekort voor een klant die een breed aanbod aan financiële producten en diensten zoekt. Het mislukken van de Apeldoornse De Financiële Coöperatie geeft aan hoe lastig de banksector voor kleine, onmachtige banken is.

Banken die van de overheid het financieel systeem mogen beheren zijn een probleem omdat we niet zonder ze kunnen, maar ook omdat we evenmin verder met ze willen. Ze hebben sinds de kredietcrisis van 2008 steeds meer weerstand opgeroepen door hun wereldvreemdheid, schandalen, arrogantie en zelfgerichtheid. Ethische banken zijn te klein, en systeembanken zijn niet ethisch. Daarbij komt dat grote financiële instellingen zich aan landgrenzen onttrekken en het initiatief van staten hebben overgenomen. De Nederlandse overheid is niet meer in staat om de burgers die er klant zijn tegen de banken te beschermen of het initiatief van de geldschepping weer terug te nemen. Zoals het in de sector met een teveel aan Angelsaksisch jargon heet, een lose/lose situatie. De winnende, maar gecorrumpeerde bank is uiteindelijk ook een (morele) verliezer.

Het begin van verandering is bewustwording bij het publiek over banken en het gedrag van bankiers. Laten we niet ophouden de slechte bankiers kritisch te benaderen en niet meegaan in hun powerplay, onzinverhalen en puberachtig gedrag. Deze bankiers zijn klojo’s, onvolwassen kinderen die hun verantwoordelijkheid niet nemen, onvoldoende maatschappelijk besef tonen, geen geweten hebben en verstrikt zijn geraakt in hun eigen wereld van de kwartaalcijfers en daar zonder veel zelfkennis razend en opgejaagd in rondtollen.

Deze bankiers verdienen onze hoon, spot en volle minachting. Laat omdat we geen andere middelen hebben, hun maatschappelijke uitsluiting onze reactie zijn. Ze zijn uitschot als de beulen van de Franse revolutie die de guillotine bedienden en door het volk met de nek werden aangekeken. Ze hebben zich ontastbaar gemaakt, maar dat betekent niet dat we hun gedrag aanvaarden. Zo’n type als ING-topman Ralph Hamers denkt boven de wet te staan en positioneert zich als ondernemer, terwijl hij gewoon een werknemer is die evenals de loketbediende in dienst van het bedrijf is. Hij loopt geen ondernemersrisico, maar probeert samen met de commissarissen uit het zelfde old boys network zoveel mogelijk poen binnen te harken. Types als Hamers gijzelen de bank en de samenleving. Laten we daarom elke dag opnieuw zijn geloofwaardigheid en autoriteit ter discussie stellen totdat hij of zijn opvolgers eindelijk maatschappelijk aanvaardbaar gedrag gaan vertonen.

Wat in de kwestie van de illegale witwaspraktijken van de ING Group die tussen 2010 en 2016 speelde nog tamelijk onderbelicht blijft is waarom de regeringscommissarissen Lodewijk de Waal (tot 2013), Peter Elverding (2014) en Tineke Bahlmann (tot 2014) die door het kabinet naar ING werden gestuurd niet aan de bel hebben getrokken. Zaten ze in verkeerde commissies of hebben ze jaren zelfgenoegzaam zitten slapen?

Burgers pakken macht terug van financiële sector: CommonEasy

Echt begrijpen hoe het werkt doe ik niet. Maar de opzet is duidelijk. Een derde weg tussen verzekeren via de financiële sector en niet verzekeren. Het past in het patroon van burgerinitiatieven van de laatste jaren om de macht van de financiële sector (inclusief banken en verzekeringsmaatschappijen) te breken en de macht terug te pakken. Kritiek is dat banken of verzekeraars niet georiënteerd zijn op de burger en goed toezicht door de overheid op de financiële sector ontbreekt, maar ze bijna uitsluitend redeneren vanuit hun marktpositie en winstgevendheid. Uitzonderingen zijn kleinschalige banken die echter onvolledig zijn in de producten die ze aanbieden. Ook zij vullen het gat niet tussen klein en groot. Bankiers en verzekeraars zijn klojo’s en idioten.

De reactie hierop is zelfbewustzijn van burgers over de eigen machtspositie met als gevolg dat de burger zich weer opstelt als burger en niet door overheid of bedrijven weggezet wordt als consument. Een burger praat mee, deelt de macht en beslist over het eigen lot, een consument is een verbruiker die alleen passief af kan nemen wat aangeboden wordt. CommonEasy zegt terug te gaan naar de kern en zet digitale middelen in om dat te bereiken. Hier zijn de details te lezen. Om echt te begrijpen hoe het werkt. Het is een zinvol initiatief. Al is het maar om de bewustwording te vergroten dat burgers niet afhankelijk zijn van banken en verzekeraars.

Voorstel deltaplan ‘Gleufdier’: geestelijke genezing van bankiers

Tussen de natuurvoedingswinkel en de groene slager viel bij mij het kwartje. De bestuurders van banken en multinationals zijn de ware gleufdieren. Door een verkeerd zelfbeeld, een foute focus en zelfoverschatting zijn de bestuurders verslaafd geraakt aan geld en prestige dat zich uitdruk in geld. Ze komen er niet meer los van omdat ze verslaafd zijn. Leidinggevende bestuurders die gewone medewerkers zijn zonder ondernemersrisico lijden aan narcistische grootheidsfantasieën en zijn verslaafd. Ze moeten geholpen worden in de geestelijke gezondheidszorg om met zichzelf, hun omgeving en de samenleving weer in het reine te komen.

Dat gaat lastig wegens ontbrekende bewustwording in de samenleving en de politiek. Weliswaar bestaat er ongenoegen over de graaicultuur van leidinggevende bankiers en bestuurders, maar daar blijft het bij. Zodat er niets verandert of verandering tergend langzaam verloopt. De diagnose dat bankiers en bestuurders zorg nodig hebben wordt onvoldoende of zelfs helemaal niet gesteld. Nodig is een herkenningspunt, een beeld, een icoon om het gedrag van de soort te vangen. Da’s het begrip gleufdier. Een gedragstypering van de laat-20ste eeuwse soort van de grote graaier die zich niet meer kan beheersen vanwege geestelijke afhankelijkheid en preoccupatie met geld, prestige en de eigen positie tegenover andere bankiers en bestuurders.

Neveneffect van de herijking van het begrip gleufdier is dat het de betekenis met seksistische ondertoon zoals die is ontstaan in rechts-corporeel milieu naar het tweede plan probeert te drukken. Immers een omschrijving die vrouwen opzadelt met een negatieve en onverdiende associatie. De soort van de graaiende bankiers en bestuurders  kan verantwoordelijk gesteld worden voor het eigen gedrag. Voorzover dat bij verslaafden van toepassing kan zijn. Er is een psychologisch deltaplan nodig om de Nederlandse leidinggevende bestuurders hun zelfbeeld dat losstaat van de werkelijkheid te helpen herstellen. Deltaplan Gleufdier als aanzet tot herstel.

Foto: ‘In a 1950 experiment, one of Skinner’s pigeons matched a colored light with a corresponding colored panel in order to receive a food reward.‘

Bankiers met eigenwaan: rot toch snel op als het je hier niet bevalt

Zit de wereld op Nederlandse staatsbankiers te wachten? Nee, de wereld heeft geen behoefte aan Nederlandse bankiers die in een lagere, lokale divisie spelen. Oud-staatsecretaris Willem Vermeend (PvdA) verwoordde dat naar aanleiding van een hoorzitting in de Tweede Kamer in Nieuwsuur: ‘De ABN is een staatsbank, een bank van de Nederlandse burgers. (..) En wij spelen echt niet in de topdivisie. Ze worden echt niet gebeld door het buitenland. Er zijn tienduizenden topbankiers werkeloos op dit moment door de crisis. In bijna alle landen is de sector gekrompen met ongeveer 25%. Overal gaan de salarissen op de lange duur omlaag. Men zit echt niet op Nederlandse bankiers te wachten. Ze worden echt niet gebeld.’ Hoeveel zijn er doorgebroken als Paul Verhoeven, Robbert Dijkgraaf, Armin van Buuren of Guus Hiddink? Willem Buiter en Onno Ruding ooit, en dan?

De Nederlandse bestuurders van banken die verwijzen naar hun internationale marktwaarde hebben dus een verkeerd zelfbeeld en leiden aan zelfoverschatting. Da’s uiteindelijk geen kwestie die in het reine kan worden gebracht door politici of economen, maar uitsluitend door psychologen. Hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen en klinisch psycholoog J. Derksen wijst in een ingezonden brief in NRC van 4 april op ‘het psychologisch mechanisme dat niet alleen bij ABN Amro maar in de gehele kredietcrisis een grote rol speelde: narcistische grootheidsfantasieën bij leidinggevenden. (..) Linksom of rechtsom kennen ze zichzelf salarisverhogingen toe omdat ze abusievelijk geloven dat ze een hele bijzondere bijdrage leveren.’

In navolging van wat burgemeester Ahmed Aboutalbeb tegen jhadisten zei die de Nederlandse samenleving verwerpen: ‘Als het je hier niet bevalt, dan rot je toch op’ kan hetzelfde tegen de bankiers gezegd worden die zichzelf zo grandioos overschatten: ‘Bankiers als het je hier niet bevalt, dan rot je toch op’. Wellicht ligt het nog gecompliceerder omdat deze bankiers waarschijnlijk voldoende zelfkennis hebben om te weten dat ze totaal niet bijzonder zijn of iets bijzonders toevoegen. Ze doen net alsof ze bijzonder zijn. Derksen: ‘Indien ze ook nog wat psychopathisch zijn (en dat is geen uitzondering) zien ze zelfs vaak in dat hun bijdrage niet bijzonder is, maar zijn ze alleen uit op eigen gewin en manipuleren anderen en het bedrijf zoveel ze kunnen.’

De oplossing ligt op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. Topbankiers die geholpen willen worden dienen genezen te worden van hun narcisme dat zover gaat dat het destructieve krachten losmaakt die zowel bank, samenleving als eigen persoonlijkheid kan kapotmaken. De politiek moet niet meegaan in de fantasieën of de manipulatie door de topbankiers, maar dit corrigeren. Er is een psychologisch deltaplan nodig om de Nederlandse topbestuurders hun zelfbeeld dat zo los staat van de werkelijkheid te helpen herstellen. Bankiers die ondanks alles echt geloven dat ze iets bijzonders toevoegen kunnen naar het buitenland vertrekken. Ga!

Foto: Tweet van Tom-Jan Meeuws, 7 april 2015.

Bankiers zijn klojo’s. Hoe komen we ooit van deze idioten af?

‘En tegenwoordig schijnt dat mode te zijn, dat bankdirecteuren ons – het nog altijd gewone volk – gaan vertellen hoe we ons moeten voelen, wat we moeten zeggen en wat we vooral ook niet moeten doen. Klojo’s die op allerlei niveaus zich schuldig hebben gemaakt aan oplichting, fraude en malversaties, die het mondiale financiële systeem aan de rand van de afgrond hebben gebracht, die alleen oog hadden voor het snelle geld en de reputatie van ooit vermaarde bedrijven en instellingen te grabbel hebben gegooid, die types denken nu dat zij ons nu moeten gaan duiden, dat zij de weg weten naar beter.’ Aldus blogger Conny van Gremberghe.

Hij heeft het grootste gelijk van de wereld. Maar krijgt het niet. Zoals geen burger dat krijgt. Als bankiers die de stoutste jongetjes van de klas zijn vervolgens ook nog eens anderen proberen de les te lezen, dan houdt elk begrip op. Des te meer omdat de banken zich duidelijk niets van de samenleving aantrekken.

Het salaris van de honderd hoogste managers van het wegens wanbeleid genationaliseerde ABN Amro is dit jaar met 20 procent verhoogd. Dat zou ter compensatie van een bonusplafond zijn dat het kabinet vanaf 2015 instelt. Hoon en afkeuring op sociale media viel de ABN ten deel. Andere banken volgden dit voorbeeld.

De politiek sputtert voor de vorm tegen, maar laat het gebeuren. Graaiers bij de banken herhalen hun kunstjes: ze strijken zelf winst op en saneren het verlies. Dat laatste wil zeggen dat de belastingbetaler moet dokken.

Het gedrag van de topbankiers is onverteerbaar. Zoals Conny van Gremberghe zegt, het zijn klojo’s die zich schuldig maken aan oplichting, fraude en malversaties en Nederland met een grote schuld hebben opgezadeld waardoor onder meer de cultuur, de zorg en het onderwijs gekort moeten worden.

Topbankiers missen verantwoordelijkheidsbesef, hebben een beperkt maatschappelijk besef en volharden in hun autistisch gedrag alsof ze alleen op de wereld zijn. Ze gaan door met gokken op de rand van de vulkaan op kosten van u en mij.

Wat kunnen we doen? Vanwege hun nutsfunctie is vermogen weghalen bij ABN, ING of  Rabobank geen oplossing omdat er te weinig alternatieven zijn. De ethische banken Triodos Bank, de Financiële Coöperatie of het Zweedse Handelsbanken zijn te klein van volume.

De tragiek blijft dat de aanpak van de politiek moet komen die niet optreedt. Klojo’s die bankiers, ontzettende zelfingenomen kwasten. Hoe komen we van ze af?

Foto: In Greed We (Trust).

Topsalaris directeur RTV Utrecht vraagt om verjonging van regionale omroep

Een verhullende kop van RTV Utrecht. Waarom? Het gaat over de eigen baas Paul van der Lugt die inclusief pensioenpremie zo’n 190.000 euro per jaar verdient. De kop die geen man en paard noemt roept de vraag op of Van der Lugt z’n geld waard is. RTV Utrecht wordt voor meer dan 90% uit publieke middelen gefinancierd. De fracties van VVD, SP, D66 en GroenLinks hebben raadsvragen gesteld aan het Utrechtse college. Ze merken op dat RTV Utrecht jaarlijks 645.000 euro subsidie van de gemeente Utrecht ontvangt en vragen zich af of dit geld doelmatig en spaarzaam worden besteed. Ofwel, is het gepast dat salaris en pensioenpremie van de directeur van RTV Utrecht zo zwaar drukken op een door publieke middelen gesubsidieerde instelling?

De vraag die de Utrechtse raadsleden niet stellen is of Paul van der Lugt z’n geld waard is. Geeft Van der Lugt RTV Utrecht meerwaarde en hoe heeft-ie dat de afgelopen 12 jaar dan gedaan? Wat zijn z’n wapenfeiten? Wat voegt-ie als directeur toe aan RTV Utrecht dat z’n salaris rechtvaardigt? Als inwoner van Utrecht die af en toe de televisieuitzendingen en online-verslaggeving van RTV Utrecht volgt zou ik het niet weten. Het is wat men kan verwachten, daarom wat voorspelbaar, maar zelden echt bijzonder. RTV Utrecht volgt de macht zonder deze te confronteren. En dat al jarenlang. Ik vermoed dat hetzelfde voor de meeste regionale omroepen geldt.

Over de inhoud moet het debat gaan. Raadsleden kunnen zich er niet mee bezighouden, maar bewoners wel. Ik neem een voorschot: stad, provincie en Rijk stop de subsidie aan RTV Utrecht. Zodat ook het probleem van de salariëring van Van der Lugt die zelfs volgens z’n eigen Raad van Toezicht te hoog is wordt opgelost. Schrijf  een inschrijving (’tender’) uit en laat gegadigden per categorie (politiek nieuws, sport, kunst, human interest enz.) een offerte doen voor programma’s. Geef zo twintigers en dertigers een kans die nu door vijftigers als Paul van der Lugt wordt geblokkeerd. Verjong en treedt buiten het traditionele omroepdenken. 

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘Geen topinkomens bij gesubsidieerde instellingen’ van RTV Utrecht.

PVV mikt op cultuur, maar kan beter vragen naar grootverdieners in andere publieke sectoren

Gisteren antwoordde minister Jet Bussemaker (Onderwijs) op kamervragen van de kamerleden voor de PVV Martin Bosma en Machiel de Graaf over de verdiensten van Ivo van Hove en Jan Versweyveld die werkzaam zijn bij Toneelgroep Amsterdam. De PVV’ers wilden weten of  de toneelmakers meer dan de zogenaamde balkendenorm van 187.340 euro bruto verdienden. Minister Bussemaker laat weten dat dit niet het geval is.

Herhaaldelijk blijkt uit onderzoek dat de bezoldiging van de topfunctionarissen in de cultuursector niet te hoog is. In elk geval overschreed in 2009 geen enkele culturele instelling de zogenaamde WNT-norm van 223.666 euro inclusief onkosten en pensioen. Nog in 2011 constateerde Bureau Berenschot dat in het onderzoek ‘Nulmeting topfunctionarissen. Weergave bezoldigingsniveau van topfunctionarissen in een deel van de culturele sector‘ dat toenmalig staatssecretaris Halbe Zijlstra op 8 juli 2011 naar de kamer stuurde.

De PVV zou meer succes hebben met vragen over bezoldiging in andere sectoren van de (semi)publieke overheid die de normen overschrijden. Zoals het Koninklijk Huis, de bankwereld met ABN-baas Zalm, de bestuurders in de zorg of bij woningcorporaties of de medewerkers van de publieke omroep. Waarom stelt de PVV vragen over een sector waarvan het bij voorbaat weet dat de topfunctionarissen er onderbetaald worden?

Foto: Roel Venderbosch, ‘Topsalaris‘, 2008. Credits Roel Venderbosch.

Wet Normering Topinkomens, Ivo van Hove en de PVV

PVV-ers Martin Bosma en Machiel de Graaf stellen naar aanleiding van een bericht in Het Parool met de titel ‘Leider Toneelgroep Amsterdam verdient mogelijk boven balkenendenorm‘ kamervragen aan minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het gaat om de verdiensten van toneelleider Ivo van Hove van Toneelgroep Amsterdam (TA). Ze willen weten of-ie meer dan de balkenendenorm van 193.000 euro verdient. Beide PVV-ers willen ook weten of scenograaf Jan Versweyveld meer dan deze norm verdient. Door Versweyveld op te voeren kunnen ze spreken over ‘gesubsidieerde grootverdieners in de toneelsector‘.

Voordat de vragen op 20 november ingezonden werden antwoordde TA op 19 november op het bericht in Het Parool. Onder het kopje Transparantie zegt het dat de suggestie dat Van Hove meer zou verdienen dan de balkenendenorm onjuist is. De Raad van Toezicht en TA zeggen zeer aan transparantie te hechten ‘in de relatie tot haar subsidiegevers en zal desgevraagd de subsidiegever inzage geven in de salariëring binnen TA‘. Naar verwachting treedt per 1 januari 2013 de Wet Normering Topinkomens (WNT) in werking die naar schatting 4000 tot 5000 werknemers in de publieke en semipublieke sector die meer dan de balkenendenorm verdienen maximeert op die norm. Onderdeel van de WNT is het bieden van openheid over de salarissen.

Door de komst van de WNT komen de kamervragen in de lucht te hangen. Ze vragen naar maatregelen in verband met openheid en normering die over zes weken staande praktijk worden. Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken heeft de afgelopen weken in diverse media gezegd dat-ie de WNT strikt gaat toepassen. De vragen van de PVV-ers tekent de politieke marge waarin hun partij is terecht gekomen. Ze lopen achter de feiten aan. De rancune van de PVV tegen overheidssubsidies voor cultuur staat de inhoud in de weg.

Iets anders is of gesubsidieerde culturele instellingen werknemers van uitzonderlijk niveau boven de balkenendenorm moeten kunnen belonen. Te denken valt aan Mariss Jansons, Pierre Audi, Ivo van Hove of directeuren van de grootste musea. Door hun toegevoegde commerciële waarde zorgen ze voor meeropbrengsten voor de instelling waaraan ze verbonden zijn. Uiteraard zijn er manieren om de balkenendenorm te ontwijken en zal dat in bovenstaande gevallen gebeuren. Maar het zou rechtlijniger zijn om op voorhand uitzonderingen toe te staan. De WMT zou zo toegepast moeten worden dat het de duizenden werknemers van middelmatige kwaliteit bij woningcorporaties, publieke omroep, ziekenhuizen en ministeries die boven de balkenendenorm verdienen onder de norm brengt, maar ruimte laat voor excellentie.

Foto: Repetitiefoto ‘Husbands’ (naar John Cassavetes) TA met Halina Reijn, Barry Atsma, Ivo van Hove en Alwin Pulinckx, 2011-12. Credits: Jan Versweyveld

Goede doelen sector profiteert van ontbrekende transparantie

Update 1 februari 2013: Lea Bouwmeester en Mei Li Vos (PvdA) stellen kamervragen aan staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie. Een vervolg van de eerdere vragen uit oktober 2012. Het handelen van het CBF roept vragen op. De transparantie in de goede doelen sector lijkt eerder kleiner dan groter te worden. 

Lea Bouwmeester van de PvdA stelt kamervragen aan de staatssecretarissen Fred Teeven van Veiligheid en Jusititie en Frans Weekers van Financiën over goede doelen. Ze wil weten of de staatssecretarissen op de hoogte zijn van de zogenaamde ‘namaak’ goede doelen. Deze look-a-likes lijken als twee druppels water op bestaande fondsen. En trekken daar fondsen weg. Maar tegelijk heeft ze ook vragen over de transparantie en de betrouwbaarheid van de sector, en de juiste besteding van de fondsen. Argos Radio kaart het aan.

Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) is de Nederlandse toezichthouder waar goede doelen een keurmerk aanvragen. Vaak een voorwaarde om elders toegelaten te worden. Er is kritiek op het functioneren van het CBF dat als een logge, ambtelijke organisatie wordt gezien. Maar het neemt een sleutelpositie in. Bezwaren zijn dat de toetsing hoofdzakelijk kwantitatief is en de kosten voor kleinere organisaties hoog zijn. Een klein nieuw doel dat een Verklaring van Geen Bezwaar wil aanvragen is daarvoor 1355 euro kwijt. Elk goed doel mag volgens de CBF-reglementen niet meer dan 25% aan fondsenwerving uitgeven. Dat zegt echter niets of de uitgaven volgens de doelstelling worden besteed. En het verbiedt de hoge directeurssalarissen niet.

De Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI) is de brancheorganisatie waarbij de belangrijkste goede doelen zijn aangesloten. Ze besturen met elkaar de sector en drukken hun stempel op de belangenbehartiging en publiciteit. Uitgerekend oud VFI-voorzitter Joop Daalmeijer heeft er kritiek op en zegt zijn vertrouwen in de sector te hebben verloren. Zwak punt is dat het de problemen met zelfregulering wil aanpakken. Maar zonder sancties en overheidstoezicht werkt dat onvoldoende. De verwijzing naar transparantie wordt zo een middel om de controle op transparantie aan het oog te onttrekken. De politiek op haar beurt laat het gebeuren.

Er is op meerdere niveau’s iets mis met de sector. De ‘namaak’ goede doelen dienen aangepakt te worden, want het zijn direct mail instellingen die alleen met marketing bezig zijn. Ze geven de sector een slechte naam en er lekt geld weg. Dit probleem is al meer dan 10 jaar bekend. In een gezonde sector waren ze allang aangepakt. Onbegrijpelijk is waarom dit via kwalitatieve certificering, betere accountantscontrole en een agressiever publiciteitsbeleid van het CBF en de VFI nog steeds niet is gelukt. Het simpele antwoord is dat de grotere goede doelen niets te winnen hebben bij transparantie. Ze spelen liever koninkje in hun eigen rijk.

Foto: De blinde bedelaar, 1640-64, maker onbekend.