De mensen die zich terugtrekken in hun eigen reservaat (dorp, straat, huis, familie, school, vriendenkring, werk, hobby) hebben gelijk. Want de wereld is niet meer te volgen. Niet dat er meer onrecht is dan voorheen. Dat lijkt maar zo omdat we er dicht met ons neus bovenop zitten en daardoor alles door de nieuwe media extra hard aankomt. Als het niet het onrecht zelf of de media zijn die het verschil maken, wat is het dan wel?
Ik weet het niet exact, en sla er een slag naar. Het is een combinatie van de schimmige grens tussen goed en kwaad en de onoverzichtelijke veelheid aan conflicten, geschillen en wrijvingen die ons zo onzeker maakt.
Om te beginnen schort het aan identificatie. De wereld is soms als het kijken naar een korfbalwedstrijd tussen Bhutan en Nepal. We kunnen ons met geen enkele betrokkene vereenzelvigen. Daarnaast loopt alles door elkaar heen wat oorzaken betreft. De dader in conflict A kan slachtoffer in conflict B of bemiddelaar in conflict C zijn. Zodat het absolute kwaad niet meer bestaat. Ons wordt de makkelijke maatstaf uit handen geslagen. Hoe kunnen we dat allemaal nog met elkaar vergelijken om tot een eindoordeel te komen? Maar om de wereld te begrijpen moeten we het algemene uit de toevalligheden afleiden. Ons onderscheid is de bezwering ervan.
Verklaren de veelheid aan impulsen, de nieuwe media en de onoverzichtelijkheid die niet op een morele kaart past waarom wij mensen telkens op zoek gaan naar het absolute kwaad omdat ons dat wel een identificatie geeft? Zodat we ons morele kompas weer kunnen resetten en weten waar we ons bevinden. Zoals het zich nu lijkt voort te doen bij ISIS in Syrië en Irak. De hoofdenafhakkers die zeggen namens een religie te handelen.
Conclusie van zo’n overpeinzing is niet dat de wereld in grote problemen verkeert, maar wel onze voorstelling van die wereld. Wat kunnen we nog geloven? Waar stoppen we met theoretiseren, beginnen met relativeren en laten een oordeel toe? Hoe moeten we gebroken serviezen vergelijken waarvan geen enkel nog heel is? Is de scherf van het gebaksschaaltje van de NAVO erger dan de barst in het kopje van Rusland of het ontbrekende eierdopje van Nederland? De mensen die proberen de wereld te volgen hebben meer ambitie dan mensen die dat opgegeven hebben. Hoewel ze allebei gelijk hebben in het verbeiden van de tijd die mensen gegeven is.
Foto 1: Livia Marin, Nomad Patterns, 2012. Keramiek, kunststof, gips, transfer print.
Foto 2: Georges Méliès en Georges Méliès in ‘Le Voyage extraordinaire’, 2011 van Serge Bromberg en Eric Lange
George Knight 