De muziek kon beter, maar de boodschap is duidelijk. Vrijheid van meningsuiting geldt zonder uitzondering voor iedereen. Ook als religie burgers dat recht ontzegt. Als een religie vrijheden van burgers afneemt, dan moeten zij terugvechten. Vooral degenen in open samenlevingen moeten van zich laten horen.
Het filmpje is tot stand gekomen in de Facebook-groep Free Hamza Kashgari. De groep opereert wereldwijd en overbrugt culturen en landen. Sociale media zijn in staat nieuwe verbanden tussen geestverwanten te leggen en te onderhouden. De inspanning laat zien dat het verschil tussen moslims en niet-moslims minder groot is als vaak wordt beweerd. Verschillen lopen langs andere breuklijnen. Zoals democratische gezindheid, streven naar diversiteit en individuele vrijheden boven groepsdenken. Religies ontlenen daar hun macht aan.
De Saoedische blogger Hamza Kashgari wacht in Saoedische detentie op zijn proces. Hij zou op 4 februari in tweets de profeet beledigd hebben. Extremistische moslims vroegen God vervolgens zijn leven te nemen. De Saoedische regering ging daar in mee. Kashgari vluchtte daarop naar Nieuw-Zeeland. Maar op een tussenstop in Maleisië werd-ie door de autoriteiten teruggestuurd naar Saoedi-Arabië. Wereldwijd roept deze kwestie veel kritiek op. Het belicht de onsympathieke kanten van de extreme islam en motiveert de tegenbeweging.
Communityrichtlijnen van YouTube zeggen: Wij zijn voorstander van het recht op vrije meningsuiting en dus ook van ieders recht om onpopulaire zienswijzen te verkondigen. Wij verbieden echter haatdragende retoriek die erop is gericht om op basis van ras of etnische oorsprong, religie, handicap, geslacht, leeftijd, veteranenstatus en/of seksuele geaardheid een groep aan te vallen of te vernederen. Hoe is de toegepassing?
Waar ligt de grens van de meningsuiting en wie bewaakt de grens? Voldoet ‘hatespeech‘ als beschuldiging om een video te laten verwijderen door YouTube? Maar waarom wordt dan de video van Sjeik Nasser Al Omar waarin-ie vraagt om de executie van de twitterende Hamza Kashgari niet verwijderd? Het lijkt erop dat YouTube ferme religiekritiek eerder buiten de orde verklaart dan religieus extremistische standpunten.
Een beroep tegen zijn uitwijzing naar Saoedi-Arabië door Maleisië heeft de twitterende Saoedische blogger Hamza Kashgari verloren. Hij was op doorvlucht naar Nieuw-Zeeland. De Hoge Raad van Maleisië heeft het beroep niet ontvankelijk verklaard omdat Hamza al uitgewezen is. Het zou academisch zijn. De advocaten van Kashgari gaan tegen de beslissing in beroep. Het betreft een habeas corpus procedure.
In de clip van Al Jazeera English geven drie verschillende gesprekspartners waaronder een in de VS wonende imam aan dat de zaak Hamza Kashgari eerder een politieke dan een religieuze achtergrond heeft. Religieuze hardliners in Saoedi-Arabië gijzelen niet alleen islam en politiek, maar bedreigen ook de Saoedische bevolking en de wereldvrede. Het land kent weliswaar een conservatieve bevolking, maar extremisten vormen slechts een kleine groep. Hun macht werkt, en zelfs nu worden progressieve medestanders van Kashgari opgepakt.
De worsteling is interessant om te zien. Gesprekspartners nemen zoekend afstand van het moslimextremisme en vinden het makkelijker om dat politiek dan religieus te noemen. Weinig verschil met Wilders die islam een ideologie noemt. Verschil is dat ze ruimte zien voor een islam die niet gegijzeld wordt door extremisten met behulp van een Saoedisch koningshuis dat vreest voor hervormingen. Ondanks de beloftes die door te voeren.
Wat hebben Job Cohen, Haitham al-Haddad en Hamza Kashgari met elkaar te maken? Hun aanwezigheid of aftocht markeert het afscheid van het cultuurrelativisme. Ineens moesten hoofdpersonen die afgelopen week het nieuws haalden het veld ruimen omdat duidelijk werd dat ze niet meer geaccepteerd werden. Cohen en Al-Haddad ogen als relicten uit een vorige fase. Kashgari is een speelbal die ongekende reacties oproept.
Job Cohen heeft de afgelopen jaren z’n eigen demonen bestreden. Een kansloze strijd. Het valt Wouter Bos te verwijten dat-ie Cohen begin 2010 uit de hoge hoed toverde. Los van zijn onmin met de media en gebrekkige debattechniek miste Cohen aansluiting bij zijn tijd. Hij dacht nog in compenserende neutraliteit toen diedoor de Amsterdamse raad al bij het huisvuil was gezet. Door het krachtige en heldere optreden van Eberhard van der Laan als burgemeester van Amsterdam komt Cohens tijd in Amsterdam hevig overgewaardeerd over.
Met de komst van Haitham al-Haddad naar Nederland diende deze Brits-Pakistaanse shariageleerde zijn zaak niet. Hij profileerde zich als malloot die met vrouwonvriendelijkheid en gebrek aan openheid niets in een pluriform land te zoeken heeft. Meest interessant waren nog de reacties die Al-Haddad bij kamerleden en programmamakers opriep. Ze grepen terug op cultuurrelativisme zonder vertrouwen in de open samenleving.
Probleem van het Nederlandse publieke debat is dat het richting volle vrijheid van de VS laveert, maar daar nog niet is aangeland. Onbegrijpelijk was dat Al-Haddad eenzijdige voorwaarden aan gesprekspartners mocht opleggen. Zoals het niet accepteren van een vrouw aan tafel. Hoe halen gespreksleiders het in hun hoofd om daaraan toe te geven? Wat is er simpeler om Al-Haddad te verstaan te geven dat-ie welkom is, maar geen enkele bijkomende eis kan stellen. Verouderde journalisten kiezen in hun cultuurrelativisme tegen de vrouw.
De Saoedische blogger Hamza Kashgari is een pion in een spel dat nieuwe krachten mobiliseert. De reputatie van moslims en de islam wordt in diskrediet gebracht door het gedrag van beeldbepalende moslimstaten als Saoedi-Arabië en Maleisië die beweren te handelen in de naam of ter verdediging van de islam. Voor het eerst wordt die pretentie ontkend en wereldwijd doorgeprikt. Gewone moslims zijn het slachtoffer. Het recht van Kashgari om een beroep te doen op universele waarden wordt thema en gaat ten koste van islam-apartheid.
Cultuurrelativisme staat al jaren onder druk, maar nu lijkt de terugtocht te versnellen. Overblijfselen worden opgeruimd. Vertraagd rolt Nederland de 21ste eeuw in. Voorwaarde voor een geslaagde overgang is wel dat individuen voldoende beschermd worden door de staat. Daaraan te werken is de uitdaging voor de toekomst.
Foto: Cartoon van Andrew Dyson. Credits: Andrew Dyson.
Volgens het Maleisische persbureau Bernama heeft Hamza Kashgari vandaag via zijn advocaten bij de Maleisische Hoge Raad een habeas corpus ingediend. Dat wil zeggen dat Kashgari zijn uitlevering door Maleisië aan Saoedi-Arabië betwist vanwege het rechtsbeginsel ‘dat de verdachte van een misdrijf binnen een bepaalde termijn van zijn aanklacht in kennis moet worden gesteld, dat deze in levenden lijve aan een rechter moet worden voorgeleid en dat gevangenneming slechts mag volgen op gerechtelijk bevel‘. Volgens advocaat Murni Hidayah wordt de habeas corpus aanvraag op dinsdag 14 februari behandeld.
Foto: Schermafbeelding van persbericht Bernama over Hamza Kashgari van 13 februari 2012
De arrestatie in Maleisië van de Saoedische journalist Hamza Kashgari en zijn terugzending naar thuisland Saoedi-Arabië heeft wereldwijd voor ophef gezorgd. In de Tweede Kamer stellen de PVV, VVD en PvdA kamervragen. De SP had ze willen stellen. De Saoedische koning had om zijn aanhouding verzocht. Hamza wacht executie wegens blasfemie en daarom springen mensenrechtenbewegingen en politici in de bres.
PVV en VVD besteden in hun vragen aandacht aan de rol van Interpol. Het gaat erom of Interpol voor Hamza Kashgari een zogenaamde Red Notice heeft uitgevaardigd. Da’s de voorlopige aanhouding van een gezocht persoon om uitgeleverd te worden op basis van een aanhoudingsbevel of gerechtelijke beslissing. Een artikel in The Guardian van 10 februari gaf voedsel aan de geruchten. In een toevoeging van 12 februari ontkent een woordvoerder van Interpol haar eigen rol: ‘The assertion that Saudi Arabia used Interpol’s system in this case is wholly misleading and erroneous.’ In een persverklaring ontkent Interpol elke betrokkenheid. (zie reacties).
Interpol kreeg eerder kritiek toen het de Papoea-activist en vrijheidsstrijder Benny Wenda op verzoek van Indonesië in 2011 een Red Notice gaf. Dit houdt in dat Wenda Groot-Brittannië niet kan verlaten om zijn zaak te bepleiten in Brussel of Straatsburg. Plaatsing van Wenda op de Red Notice lijst heeft politieke gevolgen. Benny Wenda wordt met medewerking van Interpol geïsoleerd. Een nadeel van internationale samenwerking.
Maleisië verdedigt de aanhouding. Minister van Binnenlandse Zaken Hishammuddin Hussein verklaart dat zijn land geen veilige haven voor terroristen is. Hij laat doorschemeren dat Kashgari zonder tussenkomst van Interpol en op verzoek van Saoedi-Arabië is opgepakt en teruggestuurd. Kashgari was van plan naar Nieuw-Zeeland te vliegen toen-ie werd opgepakt. Onverklaarbaar blijft waarom Maleisië zo gehaast was met de uitlevering en zowel advocaten als de VN vluchtelingenorganisatie de toegang tot Hamza Kashgari ontzegde.
Het prestige van Saoedi-Arabië ligt aan diggelen. Hoe de afloop ook is, de voorzichtige opening naar de moderniteit en het Westen heeft een knauw gekregen. Mogelijk was dat precies de opzet van religieuze hardliners en politieke leiders die bang zijn door hervormingen hun positie te verliezen. Op de achtergrond speelt het conflict tussen soennieten en sjiieten. Het soennietische Saoedi-Arabië kent een minderheid van 15% sjiieten. In Bahrein hielpen in 2011 Saoedische troepen met het onderdrukken van sjiietische protesten.
Update 20.00 uur: De PVV heeft schriftelijke vragen gesteld aan de ministers van Justitie en Justitie. De VVD bij monde van Han ten Broeke heeft mondelinge vragen aangekondigd voor komende dinsdag. De SP bij monde van Harry van Bommel had vragen gesteld als PVV en VVD hem niet voor waren geweest. Van Bommel laat in een e-mail het volgende weten: ‘Wat mij betreft moet de vriendschappelijke relatie met Saudi Arabië ter discussie worden gesteld zolang daar n onmenselijk bewind zit. Mensenrechten gaan voor handelsbelang!’
Als het om intolerantie gaat kun je rekenen op het Midden-Oosten. En vooral op Saoedi-Arabië. Dat conservatief-islamitische koninkrijk op het Arabisch schiereiland dat schatrijk is door olie en daarom van niemand kritiek krijgt. Het heeft drie kernproducten: olie, islam en zand. Het kent geen godsdienstvrijheid.
De 23-jarige Saoedische schrijver Hamza Kashgari postte op 4 februari, de verjaardag van Mohammed, enkele tweets die inmiddels verwijderd zijn. Hij stelde zich voor hoe hij met hem in dialoog ging en niet zijn handen zou kussen. En dat er veel aan hem is dat-ie liefheeft, maar ook veel niet. De volgende dag al waren er 30.000 tweets die vanwege godslastering om zijn arrestatie, proces en executie vroegen. Hamza Kasghari toonde berouw, maar dat hielp niet. De woede was groot, en mogelijk georkestreerd, in elk geval meedogenloos.
De huilende extremistische geestelijke sjeik Nasser al Omar legt in een dramatisch optreden op 5 februari uit hoe het zit. De wereldse macht moet Hamza Kashgari straffen voordat god Saoedi-Arabië straft. Al-Omar vraagt om de executie van Kashgari, want geloofsafval wordt gestraft met de dood. Daartoe roept-ie op om verzoekschriften naar de leiders van het land te sturen. Al-Omar wakkert het vuurtje definitief aan.
Kashgari probeert naar Nieuw-Zeeland te vluchten. Zijn adres is openbaar gemaakt en de hetze tegen hem neemt extreme vormen aan. Hij vreest voor zijn leven. Er is geen kans dat de overheid hem beschermt. In een brief getuigt-ie nogmaals spijt en dat-ie inziet te hebben gedwaald maar nu weer teruggekeerd is tot de islam. Maar niets helpt, de koning gebiedt zijn arrestatie. In Maleisië wordt-ie opgepakt. Een land dat weliswaar officieel godsdienstvrijheid kent, maar in de praktijk niet. Maleisië stuurt Hamza Kashgari terug.
Amnesty International had opgeroepen Kashgari niet uit te leveren. Tevergeefs. Saoedi-Arabië heeft geen vertegenwoordiging van Amnesty. Op Facebook loopt de actie ‘Free Hamza Kashgari‘. Druk van Westerse regeringen of mensenrechtenorganisaties lijkt nog de enige manier om het leven van Hamza Kashgari te redden. Of Saoedi-Arabië hiermee iets opschiet is trouwens de vraag. Hardliners als Al-Omar lijken deze zaak aan te grijpen om voorzichtige hervormingen te blokkeren. De islam gijzelt Saoedi-Arabië met intolerantie.
George Knight 