Een inzichtelijk interview van Vassy Kapelos op de Canadese publieke omroep CBC met president Obama’s voormalige Global Engagement Director Brett Bruen. Het gaat om een diplomatieke crisis tussen Canada en Saoedi-Arabië waarbij Canada in de verdediging is gedrongen. Aanleiding is een tweet van 3 augustus van het Canadese ministerie van Buitenlandse Zaken over de oproep om mensenrechtenactivisten in Saoedie-Arabië vrij te laten. Over deze omgekeerde Twitter-diplomatie van president Trump vraagt onder meer hoogleraar internationale zaken David Carment zich af of dit een geschikt en handig instrument is om de finesses van diplomatie en buitenlandse politiek af te dekken. Dus zo bekeken valt Canada ook wel wat te verwijten.
Maar het grootste verwijt treft het Koninkrijk Saoedi-Arabië, die theocratie waar sinds de 18de eeuw een tweezijdig verbond van kracht is tussen de wereldlijke macht van het Saoedische koningshuis en geestelijke macht van de orthodox-islamitische stroming van het wahabisme. Dat verbond kreeg vanaf 1979 nieuwe betekenis na de mislukte bezetting door islamitische extremisten van de Al-Masjid al-Haram moskee in Mekka. Bang geworden voor de eigen machtspositie door onder meer de Iraanse volksopstand van 1979 die ayatollah Khomeini aan de macht bracht werd de verwestersing van Saoedi-Arabië teruggedraaid, de vrijheden ingeperkt en de orthodoxe islam opnieuw opgepoetst. Zelfs tot een exportproduct gemaakt. Sinds kort lijkt de feitelijke machthebber kroonprins Mohammad bin Salman al-Saoed de teugels te vieren, maar het vermoeden is dat hij dat niet om culturele, religieuze of juridische redenen doet, maar om economische redenen om het koninkrijk toekomstbestendig en minder afhankelijk van olie inkomsten te maken.
Door een terugtredende VS die onder president Trump meer ruimte geeft aan autoritaire landen weet ook Mohammad bin Salman al-Saoed dat zijn speelruimte groter is. Daarom kan hij een geïsoleerd Canada fors aanpakken. In navolging van de VS aarzelt ook de EU om zich krachtdadig uit te spreken tegen de schending van de mensenrechten in Saoedi-Arabië. Niet in het minst vanwege economische belangen en bescherming van de eigen wapenindustrie. Slechts individuele landen als Zweden sputterden de afgelopen jaren tegen.
Pikant is dat zoals uit een tweet blijkt de Canadese minister van Buitenlandse Zaken Chrystia Freeland op 6 augustus op een LHBTI-conferentie in Vancouver een gesprek had met de Nederlandse minister Ingrid van Engelshoven (OCW) over ‘mensenrechten, in het bijzonder vrouwenrechten en EqualRightsCoalition’. In een verklaring zegt Van Engelshoven: ‘Nu moeten we de mooie woorden omzetten in daden.’ Op sociale media zijn de goede bedoelingen immens om ‘niemand achter te laten’. Het lijkt er echter sterk op dat de ‘gewone’ mensenrechten moeten wijken, zoals Samar en Raif Badawi in Saoedi-Arabië nu aan den lijve ondervinden.
Foto: Gewaakte tweet van het Canadese ministerie van Buitenlandse Zaken, 3 augustus 2018.