Krijgt u ook zo’n wee gevoel als machtigen het woord ‘verbinding’ gebruiken?

Het is in deze tijden van het coronavirus moeilijk om niet wee te worden van alle oproepen om te verbinden. Of alle oproepen met een samenstelling met ’samen’ of ‘elkaar’. Deze opwekking is om moedeloos van te worden. Wie ermee komt verraadt de opzet ervan. Het zijn de machtigen, de vertegenwoordigers van de overheid, de leidende politici, het koningshuis of de werkgevers die aansporen om te verbinden. In navolging daarvan sluiten gevestigde media en publieke figuren zich erbij aan. Zo vormt zich de gevestigde orde.

‘Laat verbinding het nieuwe toverwoord van deze tijd zijn’ zei de onlangs afgetreden topbestuurder van DSM Feike Sijbesma in het FD. Hij is door het kabinet benoemd tot speciaal gezant voor de overheid. Maar een ‘toverwoord’ is niet eenduidig positief, zoals de betekenis ervan op WikiWoordenboek verduidelijkt: ‘een (modieus) begrip dat de oplossing is voor alle vraagstukken in een bepaald vakgebied’. Het woord ‘toveren’ draagt de betekenis ‘verblinden’ in zich, evenals ‘meeslepen’ en ‘in beslag nemen’. Daar gaat het in dit geval om. Het is geen directe afleiding, maar een zijdelings meelokken. Het publiek wordt verleid met taal die door de macht gekaapt wordt. Want machtigen bedoelen met ‘verbinding’ niet wat machtelozen eronder verstaan.

Het ‘verbinden’ dat ‘aaneensluiten’ of ‘verenigen’ betekent is een modieus begrip dat niet serieus wordt gebruikt voor het overwinnen van inkomensongelijkheid of maatschappelijke ongelijkheid in het algemeen, maar het tegenovergestelde beoogt. Namelijk het sturen van de beeldvorming door de ongelijkheid aan het oog te onttrekken door er een nietszeggend, humanistisch, algemeen begrip als ‘verbinding’ voor te zetten.

Wellicht zijn niet alle oproepen om te verbinden vals bedoeld. Maar ze pakken wel zo uit. In de coronacrisis trekt niet iedereen samen op en heeft dezelfde problemen of uitgangspositie. We komen niet ‘samen’ met het toverwoord ‘verbinding’ door deze crisis omdat de belangen niet gelijk zijn. Dat suggereren het kabinet, de speciaal gezant, de werkgevers en allen die oproepen tot ‘verbinding’ wel. Het is een bedrieglijke oproep.

Foto: Schermafbeelding van artikel ‘Verbinding het nieuwe toverwoord’ op Friese Exportclub, zonder datum. Waarschijnlijk april 2020.

Advertentie

Omroep West: ‘Wethouder Baldewsingh: ‘Den Haag is niet meer alleen van Nederlanders’’. Een lesje in communicatie van de PvdA

De vertrekkende PvdA-wethouder in Den Haag Rabin Baldewsingh wordt door PvdA-bashers met leedvermaak de laatste PvdA-wethouder in een van de vier grote steden genoemd. De PvdA is haar oude positie in de grote steden verloren en de verwachting is niet dat de PvdA bij de komende gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart het verloren terrein terugwint. Verder verlies voor de sociaal-democraten ligt eerder in het verschiet.

Op het YouTube-kanaal geeft Omroep West deze video de volgende titel mee: ‘Wethouder Baldewsingh: ‘Den Haag is niet meer alleen van Nederlanders’. Dat zegt hij niet letterlijk in het gesprek, maar wel iets wat er op lijkt: ‘De Nederlanders moeten nou eindelijk eens een keer wennen dat die stad ook inmiddels van hun is’. Hiermee doelt hij op mensen met een hoofddoek of met een lange jurk waar de interviewster naar verwijst.

Baldewsingh bedoelt het ongetwijfeld goed, maar weet niet de juiste woorden te vinden om dat uit te drukken. Hij mist de nuancering. Want onbedoeld is zijn uitspraak ‘Den Haag is niet meer alleen van Nederlanders’ niet verbindend, maar het omgekeerde daarvan. Hoewel hij waarschijnlijk het tegendeel tracht te beweren, zegt hij dat mensen met een hoofddoek of een lange jurk geen Nederlanders zijn. Dat komt precies op hetzelfde neer als wat Geert Wilders beweert. Baldewsingh had uiteraard moeten zeggen dat hij mensen met een hoofddoek of een lange jurk als volbloed Nederlanders beschouwt. Wat ze meestal volgens hun paspoort zijn.

Dat de vermoedelijk laatste PvdA-wethouder van een van de vier grote steden deze nuancering mist is een teken aan de wand. Voor de PvdA, voor Nederland en voor het wij/zij-denken in het hoofd van Baldewsingh.

Vaak wordt door bestuurders die in problemen komen het containerbegrip ‘communicatie’ van stal gehaald en als pleister op misverstanden en verkeerd beleid geplakt. De strekking is dan als ze het nog een keer uitleggen de mensen het vanzelf gaan begrijpen. Dit is een hooghartige houding waarmee bestuurders de burgers de mogelijkheid ontzeggen het er op inhoudelijke gronden mee oneens te zijn. Bij Baldewsingh is het omgekeerde aan de hand. Burgers moeten hem uitleggen wat goede communicatie is. De wethouder roept misverstanden in het leven die er niet zijn. Hoewel hij mogelijk ook inhoudelijk de boel niet op orde heeft.

Commerciële porno van KPN, Rijksmuseum en Leger des Heils

Museale marketing van de KPN in het Rijksmuseum. KPN-topman Jan Kees de Jager noemt het iets moois doen voor de samenleving. Maar hij vergist zich deerlijk. Hij probeert iets moois te doen voor KPN. De genodigden worden getoond in hun kwetsbaarheid. Als trofee van KPN’s voortreffelijkheid. KPN handelt tenenkrommend. Vals en onwaarachtig. KPN maakt er samen met verhuurder Rijksmuseum maatschappelijke porno van. Het geeft aan hoe lastig het voor grote organisaties is om integer te zijn. Integriteit is niet vanzelfsprekend, KPN.

Cultuurrelativisme op terugtocht: Cohen, Al-Haddad en Kashgari

Wat hebben Job Cohen, Haitham al-Haddad en Hamza Kashgari met elkaar te maken? Hun aanwezigheid of aftocht markeert het afscheid van het cultuurrelativisme. Ineens moesten hoofdpersonen die afgelopen week het nieuws haalden het veld ruimen omdat duidelijk werd dat ze niet meer geaccepteerd werden. Cohen en Al-Haddad ogen als relicten uit een vorige fase. Kashgari is een speelbal die ongekende reacties oproept.

Job Cohen heeft de afgelopen jaren z’n eigen demonen bestreden. Een kansloze strijd. Het valt Wouter Bos te verwijten dat-ie Cohen begin 2010 uit de hoge hoed toverde. Los van zijn onmin met de media en gebrekkige debattechniek miste Cohen aansluiting bij zijn tijd. Hij dacht nog in compenserende neutraliteit toen die door de Amsterdamse raad al bij het huisvuil was gezet. Door het krachtige en heldere optreden van Eberhard van der Laan als burgemeester van Amsterdam komt Cohens tijd in Amsterdam hevig overgewaardeerd over.

Met de komst van Haitham al-Haddad naar Nederland diende deze Brits-Pakistaanse shariageleerde zijn zaak niet. Hij profileerde zich als malloot die met vrouwonvriendelijkheid en gebrek aan openheid niets in een pluriform land te zoeken heeft. Meest interessant waren nog de reacties die Al-Haddad bij kamerleden en programmamakers opriep. Ze grepen terug op cultuurrelativisme zonder vertrouwen in de open samenleving.

Probleem van het Nederlandse publieke debat is dat het richting volle vrijheid van de VS laveert, maar daar nog niet is aangeland. Onbegrijpelijk was dat Al-Haddad eenzijdige voorwaarden aan gesprekspartners mocht opleggen. Zoals het niet accepteren van een vrouw aan tafel. Hoe halen gespreksleiders het in hun hoofd om daaraan toe te geven? Wat is er simpeler om Al-Haddad te verstaan te geven dat-ie welkom is, maar geen enkele bijkomende eis kan stellen. Verouderde journalisten kiezen in hun cultuurrelativisme tegen de vrouw.

De Saoedische blogger Hamza Kashgari is een pion in een spel dat nieuwe krachten mobiliseert. De reputatie van moslims en de islam wordt in diskrediet gebracht door het gedrag van beeldbepalende moslimstaten als Saoedi-Arabië en Maleisië die beweren te handelen in de naam of ter verdediging van de islam. Voor het eerst wordt die pretentie ontkend en wereldwijd doorgeprikt. Gewone moslims zijn het slachtoffer. Het recht van Kashgari om een beroep te doen op universele waarden wordt thema en gaat ten koste van islam-apartheid.

Cultuurrelativisme staat al jaren onder druk, maar nu lijkt de terugtocht te versnellen. Overblijfselen worden opgeruimd. Vertraagd rolt Nederland de 21ste eeuw in. Voorwaarde voor een geslaagde overgang is wel dat individuen voldoende beschermd worden door de staat. Daaraan te werken is de uitdaging voor de toekomst.

Foto: Cartoon van Andrew Dyson. Credits: Andrew Dyson.

Job Cohen: Dat moet en dat kan anders. Maar hoe dan?

Op het PvdA-congres heeft Job Cohen premier Rutte opgeroepen af te treden: Tegen Mark Rutte zeg ik: als onder jouw verantwoordelijkheid dagelijks ruim 200 mensen werkloos worden, dan wordt het tijd dat je zelf ontslag neemt. Volgens Cohen biedt de PvdA een alternatief: Wij willen strijden voor een samenleving waarin zoveel mogelijk mensen mee kunnen doen en waarin we tegenstellingen overbruggen. Want onzekerheid bestrijden we met verbondenheid, met de zekerheid dat je er niet alleen voor staat als je pech hebt.

Sinds de geforceerde breuk over Afghanistan gaat het niet goed met de PvdA. Niet in de peilingen, niet in de partij, niet in de kamer, niet in het programma en niet met de partijleider. In een NRC-onderzoek dat een vergelijking maakt met de SP, zeggen deze laatsten dat met de PvdA eigenlijk geen zaken te doen valt omdat de partij onzeker is. Als partijleider verkiest het PvdA-kader Lodewijk Asscher boven Cohen. Partijvoorzitter Ploumen is vervroegd opgestapt, vanaf de basis klinkt de roep om vernieuwing of verbreding.

In de Kerdijk-lezing van 18 november 2011 kondigde Cohen een koerswijziging naar links aan. Een echo van Ed Milibands afscheid van het neoliberalisme op het Labour congres van september 2011. Cohen probeert het onverzoenlijke te verzoenen als-ie zegt: ‘de staat moet zodanig te werk gaan, dat mensen worden aangemoedigd om hun verantwoordelijkheid te nemen’. Hij combineert individualisme (verantwoordelijkheid nemen) met paternalisme (de staat gaat te werk). Het valt nauwelijks in te zien hoe dat in de praktijk moet werken. VVD en SP hebben het makkelijker omdat ze respectievelijk voor individualisme of de staat kiezen.

De sociaal-democratie mag trots zijn op wat bereikt is voor zoveel mensen, zegt Job Cohen. Daarin heeft-ie gelijk. Maar da’s een verdienste uit het verleden die een valkuil is geworden. Een andere valkuil is de pretentie van brede volkspartij. Het wil allerlei doelgroepen erbij houden. Daarbij hebben VVD en SP het makkelijker als ze kiezen voor respectievelijk het vrije initiatief of de verzorgingsstaat. Ook hier twijfelt de PvdA.

De neergang van de PvdA valt niet uitsluitend te wijten aan Cohen. Hij heeft alleen de vernieuwing niet op de rails weten te zetten. Die in de marges van de partij wordt voorbereid, zoals bij de Wiardi Beckman Stichting. Onder Cohen is de anderhalf jaar in de oppositie slecht benut. Het heeft weinig zin voor de PvdA om een SP light-versie te worden. De PvdA heeft de strategische fout gemaakt een grote socialistische partij op links te laten ontstaan. Daar helpt geen wending naar links of verkiezing van Hans Spekman tot voorzitter meer aan.

Wat te doen? Daarop bestaat geen duidelijk antwoord, anders had het PvdA-kader dat zelf gevonden en naar buiten gebracht. De PvdA staat aan het einde van haar houdbaarheid in huidige vorm. Het moet faliekant veranderen om hetzelfde te blijven. Partijvernieuwing en herschikking met anderen is het antwoord. Het meest logisch is het loslaten van de pretentie van volkspartij en een splitsing in een SP- en een GroenLinks-versie van de partij. Het bestaan van de PvdA is ondergeschikt aan het voortbestaan van de sociaal-democratie.

Foto: GVB actie tegen bezuinigingen. Emile Roemer (SP) en Job Cohen (PvdA), 2011. Credits: Jos van Zetten

Cohen vecht een verloren strijd

Ik had de video’s van Lucky TV nog niet gezien. Ik wist niet eens wat Lucky TV was. Maar naar het schijnt ze zijn populair. Cohen wordt afgeserveerd. Hij staat met zijn mond vol tanden. Het is onmogelijk om nog terug te komen. De huidige PvdA wordt door zowel VVD, CDA als PVV verketterd. Hun afkeer van de sociaal-democraten lijkt zelfs de enige reden waarom ze elkaar gevonden hebben.

In de Volkskrant legt Jouke de Vries de vinger op de zere plek: De vraag kan worden gesteld waarom de leiderschapsstijl van Job Cohen op dit moment niet werkt. Het lijkt erop dat zijn sterke kenmerken -verdraagzaamheid en tolerantie- niet langer passend zijn bij de politieke cultuur die Nederland tegenwoordig kenmerkt.

Kortom, Job Cohen is de verkeerde man op de verkeerde plek in de verkeerde tijd. Al in 1902 vroeg Lenin zich af Wat te doen? Het antwoord voor Cohen is duidelijk: plaats maken voor een ander die beter past bij deze tijd. En terugbekt tegen Wilders. Al is het in een leuk bedoeld filmpje. De neergang biedt de PvdA kansen.

PvdA-voorzitter Ploumen stapt vervroegd op

Partijvoorzitter Lilianne Ploumen stapt per 1 januari 2012 vervroegd op. Haar termijn liep nog tot 2014, maar als reden geeft ze op de PvdA-site dat anders haar verkiezing zou samenvallen met campagnes voor gemeenteraadsverkiezingen en voor de verkiezing van het Europees parlement. En bij de PvdA is de partijvoorzitter daarvoor verantwoordelijk.

Natuurlijk is er wat anders aan de hand. De PvdA doet het slecht in de peilingen, verliest bijna de helft van haar aantal zetels en is bij Peil.nl van De Hond virtueel nog maar de vijfde partij van Nederland. Na VVD, PVV, SP en D66. En Job Cohen is ongeschikt als partijleider. Hij weet niet te inspireren en geniet samen met Geert Wilders de minste populariteit. Da’s dodelijke voor de leider van een partij met de pretentie van brede volkspartij. De paradox is dat Cohen met zijn middenkoers toch de kiezers in het centrum niet aanspreekt.

De echte reden dat Ploumen opstapt lijkt dat ze de vernieuwing van de partij niet op gang heeft kunnen helpen. Want niet alleen heeft de PvdA een flets profiel en een fletse leider, afkalvende electorale steun, verlies aan intellectueel prestige maar het ergste is dat de PvdA niet durft te investeren in de eigen toekomst. Het jaar in de luwte is verlummeld en niet benut voor bezinning en vernieuwing. Zoals de CDA dat in 1994 wel deed met het Rapport-Gardeniers.

Als klap op de vuurpijl kwamen vorige week zes PvdA-afdelingen met een roep om vernieuwing naar buiten. Maar hun omzichtig optreden was eerder een ondersteuning dan een overbrugging van de verdeeldheid die binnen de PvdA heerst. Want ze wilden tegelijk moderniseren en Job Cohen niet aanspreken. Ofwel, ook welwillende critici die willen veranderen komen niet om de macht en de logheid van het partijapparaat heen. Zo smoort elk initiatief in de patstelling tussen realisten, fundamentalisten en opportunisten.

Een reaguurder raakt de kern van Ploumens mislukte missie: Je wilde een partij bij elkaar houden die in zichzelf verscheurd is. Die niet weet te kiezen tussen Joop den Uyl en Wim Kok. Ploumen beweert: Wouter en Job zijn authentieke, gedreven sociaaldemocraten die niet misstaan in het rijtje Willem Drees, Joop den Uyl en Wim Kok. Zo kun je zonder kiezen alles aan alles koppelen. Maar de periode van dit soort relativisme is voorbij. De tijd voor opruimen en afrekenen lijkt aangebroken. Liliane Ploumen heeft het sein gegeven.

Foto: Lilianne Ploumen en Job Cohen op het PvdA-congres in Nijmegen, 25 april 2010

Job Cohen krijgt ‘moderne’ protestbeweging die hij verdient

Het is alles progressief, links, vernieuwing, modernisering en modern wat de klok slaat bij de Linkse Vernieuwing. Alsof het inwisselbare termen zijn. U raadt het al, hier is een protestbeweging van onderop uit de PvdA aan het woord. De inzet is alsvolgt: Leden van zes PvdA-afdelingen starten een traject om de Nederlandse progressieve beweging van nieuwe ideeën en energie te voorzien. Zeg maar een eeuwig draaiende windmolen van de progressiviteit waarvan niemand wil weten hoe-ie aangedreven wordt.

Aan turbotaal ontbreekt het deze PvdA-ers niet. Wat framing is hebben ze op bijspijkercursussen van hun partij geleerd. Jongens, wees niet bescheiden, noem iets gewoon ‘modern‘ of ‘progressief‘ en dan wordt het ook ‘modern‘ en ‘progressief‘. Niemand die verder kijkt. Dat advies is niet aan dovemansoren besteed. Die dekselse sociaal-democraten pakken behoorlijk uit. Mits vernieuwend, want voor minder gaan ze niet.

Zeggen deze PvdA-ers ook iets over de inhoud of zijn ze daar nog niet aan toegekomen? Nou, ook daar staan ze hun mannetje. Over het sociaal-economisch beleid: (..) en is het zelfs niet beter de euro te ontmantelen als die betekent dat zeggenschap naar Europa moet worden overgeheveld? Da’s nog eens een modern standpunt, Wilders en Roemer roepen het al jaren. Tevens hebben de moderne PvdA-ers zo hun onoriginele kijk op de tweede kredietcrisis: Hoe kan een tweede kredietcrisis worden voorkomen, en zijn de systeemfouten die de eerste hebben veroorzaakt voldoende aangepakt? Hoho, Wall Street en City even wachten, vernieuwende PvdA-ers bedenken een list. Voor schuldenprobleem en verschuivend evenwicht dat ze als kredietcrisis zien.

Lokale afdelingen willen een discussie over de koers van de partij, maar zetten geen vraagtekens bij het leiderschap van Job Cohen. Ze willen de partij inhoudelijk en organisatorisch vernieuwen, daar is-ie weer, en nodigen iedereen uit daaraan mee te doen. Maar met het leiderschap van Job Cohen zou dat niets te maken hebben. Dank je de moderne koekoek. Ik krijg plaatsvervangende schaamte over het gehalte van dit protest. En medelijden met Cohen. Het gezegde luidt: Elke partijleider krijgt de protestbeweging die hij verdient. 

Foto: PvdA-leider Joop de Uyl bezoekt tweedehands autozaak in Utrecht tijdens de campagne van 1981; Foto Eduard de Kam

PvdA zonder Job Cohen terug naar de basis

UPDATE 22 januari 2012: De PvdA doet het slecht in de peilingen en zakt weg. In de peiling van Maurice de Hond staat de PvdA na SP, VVD en PVV op de vierde plek. Hoewel peilingen niet veel zeggen. Maar met 17 zetels staat het op een verlies van 13 sinds de Tweede Kamer verkiezingen van ruim anderhalf jaar geleden. De PvdA onder Cohen weet niet te overtuigen. Al anderhalf jaar niet. Vraag is wanneer de partij het roer omgooit. 

De PvdA is een bus die als het voor het rode licht staat wijst naar symboliek en bij groen niet doorrrijdt omdat het niet weet welke kant het op moet. Vanwege een ontbrekende koers suggereert de partij dat stilstand vooruitgang is. Politiek leider Job Cohen praat bij gebrek aan richting over verbinden, maar weet dat zelfs binnen de bus niet in praktijk te brengen in het vinden van een nieuwe route. Steeds meer passagiers zijn het zat en spuien kritiek op de inertie van de PvdA.

Jelle Menges, de voorzitter van de Jonge Socialisten laat in mei 2011 opnieuw van zich horen in een VK-opiniestuk dat-ie samen met JS-secretaris Thomas Hendrix schreef. In november 2010 wees-ie eerder in het ledenblad Rood op de fouten van de huidige PvdA. Die kwamen erop neer dat de partij niet kiest voor het sociaal-democratisch gedachtengoed, de sociaal-economie niet centraal stelt, opportunisten te veel ruimte geeft, door relativeringen van oudlinks de eigen achterban heeft verraden en om electorale redenen aan cliëntelisme voor culturele minderheden doet.

Binnen de PvdA woedt een strijd tussen fundamentalisten en realisten. Menges is realist en wil de PvdA zuiveren. In het VK-opiniestuk ‘De PvdA moet weer volkspartij worden‘ noemt-ie het een grote schoonmaakbeurt. Menges wijst opnieuw op de richtingloosheid van de PvdA, de verwording van volkspartij tot bestuurderspartij en het verhaal dat de PvdA mist om hoog- en laagopgeleiden, autochtonen en allochtonen te verbinden. Hij brengt het verbinden van Job Cohen terug tot een parkeerstand bij gebrek aan beter en een excuus om niet door te pakken.

Menges staat niet alleen. De fundamentele kritiek van hem en Hendrix wordt gedeeld door onder andere Paul Scheffer, René Cuperus, Mohammed Mohandis, Arne Mosselman, zogenaamde liefdevollen Eddy Terstall en Marcel Duyvestijn en Monika Sie Dhian Ho van de Wiardi Beckman Stichting. Ook Eberhard van der Laan en Wouter Bos behoren tot de realistische vleugel. Bos die volgens Terstall ‘niet zo’n beetje door zijn eigen partij werd tegengewerkt’. 

Naast de kritiek op de partij om niet te kiezen treft de PvdA ook de vloek van het verkeerd handelen. Zoals rond de discussie over de onverdoofde rituele slacht. Moslims en Joden uit de PvdA stellen terecht dat het verbod op ritueel slachten de vrijheid van godsdienst aantast. Maar als Eindhovens PvdA-raadslid Ertan Isik stelt: ‘Het ritueel bestaat al 1400 jaar en wordt voorgeschreven door Allah. Hij weet beter dan mevrouw Thieme of dieren al dan niet lijden’ dan heeft-ie in een seculiere partij als de PvdA niets te zoeken.

De oproep van Menges voor een grote schoonmaakbeurt en het vinden van een nieuwe partij-identiteit komt op het juiste moment. Het valt samen met de discussie over het aantreden van een partijleider die geloofwaardig een nieuwe koers weet in te zetten. Het is overigens opvallend dat kritische geluiden altijd uit de marge van de PvdA komen. De fractiediscipline en de waan van de dag beperken het denken zoals het kritische boek ‘Politiek voor de leek’ over het functioneren van de politiek van Mei Li Vos leert.

Foto: Otto e mezzo, 1963 van Federico Fellini