Nieuw beleid gevraagd. Laat vuurwerk niet langer dekmantel voor vandalisme zijn

Vuurwerk afsteken dient voor vandalen als dekmantel om straatmeubilair, bushokjes of kunst in de openbare ruimte te vernielen. Zoals het werk van Matje Vollaers. Handhaving door de politie kan daar niet tegenop, des te meer omdat burgemeesters en korpsleiders aangeven dat dit geen prioriteit heeft vanwege gebrek aan personeel. Zero tolerance waar ze de mond van vol hebben legaliseert door gedogen dus iets wat illegaal is. Hiermee geeft het openbaar bestuur vandalen een vrijbrief voor vernieling. Doelmatig beleid is anders.

Gemeenten kunnen vuurwerkvrije zones instellen, maar dat is te verwarrend en geeft geen duidelijk signaal af. Vanwege een doelmatige aanpak moet het juist omgekeerd worden. De oplossing is drieledig. 1) Gemeenten dienen voortaan een vuurwerkafsteek-plek in te stellen die binnen een gemeente de enige plek wordt waar burgers vuurwerk af mogen steken. 2) De gemeente biedt op een centrale plek bij de jaarwisseling een groots siervuurwerk aan, omlijst met festiviteiten. 3) Het openbaar bestuur kondigt een strenge handhaving aan, voert dat ook daadwerkelijk uit en zorgt dat overtreders met lik-op-stuk beleid op 1 januari berecht worden.

Foto: De door vuurwerk vernielde buitenspeeltuin van Matje Vollaers bij het Rotterdamse kindermuseum Villa Zebra. Ontwerp 2011.

Na fraude komt Rabobank weg met schikking. Alleen in Nederland

Multinationals zoeken de grenzen van wet, winst en ethiek op en schoten er de afgelopen 30 jaar overheen. Ewald Engelen omschrijft het in een column zo: ‘De inkomensongelijkheid loopt scherp op – en dat roept de prangende vraag op wie er eigenlijk van de neoliberale utopie heeft geprofiteerd. Een handvol bankiers en bestuurders, accountants en fiscalisten, enkele advocaten, een verdwaalde commissaris, een omhooggevallen politicus en, niet te vergeten, vierhonderd miljoen Chinezen (maar die mogen niet stemmen).‘ Hij concludeert dat er twee smaken zijn voor de multinationals: ‘Betaal fatsoenlijke lonen, kom je belastingplichten na, ruim je rotzooi op, hou je aan democratische normen en stop de race naar de bodem. Dat is geen ideologie. Dat is welbegrepen eigenbelang. Reformisme uit eigen kring of revolutie– meer smaken zijn er niet.’

Trouwens opmerkelijk dat Engelen deze column in de NRC plaatst gezien zijn vaarwel uit 2011 aan deze krant: ‘Al langer stoort mij de gemakzucht van de krant. Te vaak domineren sensationele foto’s en reportages de voorpagina. Wat is er mis met droge, zo objectief mogelijke verslaggeving? Wat is er gebeurd met de scheiding van feit en mening? Met het journalistieke ambacht?‘ Wat bezielt Engelen om mee te werken aan een in z’n ogen gemakzuchtige krant die er sinds 2011 niet beter op is geworden met de overdaad aan licht amusement voor een zich vrijgesteld voelende klasse? De menselijke geest kent onbegaanbare spelonken.

Zakenbanken zijn de multinationals die het het meeste verbruid hebben bij publiek en politiek. Maar toch niet aangepakt worden. Dit type banken is de spreekwoordelijke olifant in de kamer die het porselein dreigt te vertrappen, maar iedereen ontkent te zien. Zeker niet in Europa dat afgelopen week onder leiding van ECB-president Mario Draghi de kapitaaleisen voor de bankensector in het Basel-comité versoepelde.

Dat er tussen landen een aanzienlijk verschil in aanpak is maakt de behandeling van banken die de LIBOR-rente hebben gemanipuleerd inzichtelijk. De VS heeft deze week drie ex-medewerkers van de RABO-bank in staat van beschuldiging gesteld. Paul Robson, Paul Thompson en Tetsuya Motomura die in London, Singapore en Tokio werkten worden naar verwachting direct door het Amerikaanse ministerie van Justitie (DoJ) aangepakt als het Britse Serious Fraud Office (SFO) niet optreedt. Het Nederlandse ministerie van Justitie staat erbij en kijkt ernaar. Het laat het gebeuren met minister Ivo Opstelten die doorgaans de mond vol heeft van een strenge aanpak, maar nu op z’n handen blijft zitten. Ook in de samenwerking met het DoJ en de SFO.

PVV’er Tony van Dijck stelde vandaag kamervragen aan minister van Financiën Dijsselbloem over Rabobank-topman Sipko Schat onder wiens toezicht de LIBOR-fraude gebeurde en negen ton meekrijgt bij z’n vertrek. En over de drie ex-medewerkers van de Rabobank die mogelijk door het Verenigd Koninkrijk en zeker door de VS aangepakt worden, maar waarschijnlijk niet door Nederland. Een en ander geeft aan hoe pervers zakenbanken handelen en hoeveel vrijheid ze tot nu toe kregen. Gaat dat onder druk van de publieke opinie veranderen? De kans daarop in Nederland lijkt gezien het passieve optreden van kabinet en OM niet groot. Door een schikking van 70 miljoen tussen de Rabobank en het OM is vervolging afgekocht. De Tweede Kamer reageerde woedend.

Foto: Still uit Komedie om Geld (1936) van Max Ophüls. (In m’n ogen de beste film ooit gemaakt in Nederland. Met een Duitse regisseur). 

Fraude bij Rabobank is teken van een verziekte bankensector

Het is door velen opgemerkt, in het Esperanto betekent ‘Rabo‘ roof. Aan de manipulatie van de Libor-rente zitten merkwaardige aspecten. Belangrijkste conclusie van de fraude door de medewerkers van de Rabobank in Londen en Utrecht is dat banken niet vertrouwd kunnen worden in zelfregulering. Ze missen de mentaliteit, de wil en de praktische inzet om zich te beperken en binnen de eigen regels te blijven. De Libor-fraude was voorspelbaar, er waren grote bedragen mee gemoeid en speelde gedurende een lange periode, maar werd door de leiding van de Rabobank niet gestopt. Da’s onbegrijpelijk voor wie vertrouwen wil hebben in de banksector, maar begrijpelijk voor wie uitgaat van het idee dat banken en bankiers hun eigenbelang dienen.

Weeffout is dat er in Nederland geen toezicht op de financieel-economische sector is dat tanden heeft en kan bijten. Zelfs de boetes die de Rabobank nu opgelegd krijgt voor de Libor-fraude komen uit Washington en Londen. De boetes verdwijnen ook daarheen. Om niet uit de toon te vallen volgt Amsterdam halfslachtig. De Nederlandse politiek is in gebreke gebleven om het toezicht en de sanctiemogelijkheden op te tuigen. De vergelijking met sportbonden dringt zich op. Uit nationalistische overwegingen stoppen overheden het dopinggebruik van eigen sporters in de doofpot. Met banken is het niet anders. Ondanks het feit dat minister Jeroen Dijsselbloem de Rabobank nu oproept om aangifte te doen tegen de frauderende medewerkers.

Probleem is dat zelfregulering van banken en toezicht op banken onvoldoende is. Door met miljarden euro’s te gokken brengen banken de economieën van landen in gevaar. Zeker van kleine landen als Nederland met een grote financieel-economische sector. Dat blijkt telkens weer. Frauderende handelaren van de Rabobank zijn niet het probleem, maar slechts een symptoom van een verrotte bankensector. Probleem is de politiek de bankensector niet onder controle weet te krijgen. De petitie lijkt aardig, want de handelaren verdienen het om voor de rechter te komen. Het is absurd als de leiding van de Rabobank geen aangifte doet. Maar de petitie mist de essentie dat niet op de werkvloer maar in de directiekamers de grootste fouten worden gemaakt.

Foto 1: Schermafbeelding van petitie ‘Rabo en OM moeten de criminelen van de Libor-rentefraude vervolgen‘, 12 november 2013.

Foto 2: Directiekamer van SMG.

Haperende EU beïnvloedt Nederlandse verkiezingsstrijd

Het Vlaamse Terzake vertoont een bewerkte uitzending van de RTBF over de Europese instellingen in Brussel. Verdienen de Europese ambtenaren werkelijk zoveel als altijd wordt beweerd? Het antwoord is eenduidig ja. Maar commissievoorzitter Barroso wil 4% extra geld van de belastingbetaler. In welke werkelijkheid leven de Eurocraten? Begrijpen ze de tekens van de tijd? In Nederland vrezen 1 op de 10 werknemers voor hun baan.

Daarnaast hebben veel Europarlementariërs (EMP) meerdere functie. Zodat ze nog meer verdienen. Volgens een onderzoek van Corporate Europe is bij 1 op de 7 EMP’s met een tweede functie het risico op belangenvermenging -‘conflict of interest’- groot. Het voorbeeld van Jean-Luc Dehaene is ontluisterend. Als bestuursvoorzitter van Dexia stemt-ie als EMP over regelgeving voor de  financiële sector. Deze vermenging is er opnieuw  een bewijs voor dat banken de politici kopen en daarom niet stevig aangepakt worden.

Voor de verkiezingen van 12 september geven berichten over Brusselse zelfverrijking eurosceptische partijen de wind in de rug. Naar aanleiding van de Terzake-uitzending stelde de PVV kamervragen aan premier Rutte en staatssecretaris Knapen. Vragen die de zweem van objectiviteit voorbij zijn. Het gaat over ‘zakkenvullende eurocraten’ en ‘perverse salarissen’. In kamervragen aan opnieuw premier Rutte en staatssecretaris Knapen over EC-voorzitter Barroso die meer geld vraagt zet de PVV Rutte neer als iemand die geldverspilling steunt.

De tragiek van het Europese project is dat PVV en SP goede argumenten hebben met hun kritiek op verspilling, ondoelmatigheid en belangenvermenging van de onbestuurbaar geworden Europese kolos. Naar verwachting zal een eurofiele partij als D66 haar virtuele winst in de peilingen verliezen. Dat de verkiezingen over Europa gaan is duidelijk. Daar zorgen de opeenvolgende crises in Griekenland, Spanje en Italië wel voor. En in Brussel.

Banken kunnen niet vertrouwd worden in zelfregulering

Zegt Boele Staal nu dat de miljarden die de Nederlandse staat in de banken heeft gestopt door deze banken worden terugbetaald? Dat suggereert-ie zonder te zeggen. Maar hoe rijmt dat met de uitspraak van oud-minister van Financiën Gerrit Zalm over de steun aan de banken ABN, Fortis en verzekeraar ASR dat het ‘moeilijk haalbaar [zal] zijn die € 30 mrd terug te halen’, aldus BNR Nieuwsradio? Zalm gaf ‘uiteindelijk toe dat de Nederlandse belastingbetaler een deel van het in ABN Amro gestoken geld waarschijnlijk kwijt is.’ Niets aan de hand volgens Staal, want Nederlandse banken zijn nooit ongezond geweest. Staal is niet te volgen.

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) behartigt de gemeenschappelijke belangen van de Nederlandse banken. Voorzitter en D66’er Boele Staal legt in het jaarverslag 2011 de schuld van de financiële crisis bij de landen en niet bij de banken. Kees van Dijkhuizen, de voorzitter van de commissie Toezicht stelt: ‘Sluitend toezicht op Europees en nationaal niveau draagt bij aan het herstel van vertrouwen in de banken.’ Welk vertrouwen? Grootschalige, langdurige fraude met de LIBOR-rente doet niet vermoeden dat er een begin van sluitend toezicht is. Twee voormalige Rabobank-handelaren zijn geschorst voor hun werk bij de Rabobank.

Wie heeft het toezicht op het toezicht van de banken? Een belangenbehartiger als de NVB heeft per definitie andere belangen dan de Nederlandse staat of belastingbetaler. James Surowiecki verbaast zich in The New Yorker naar aanleiding van de LIBOR-fraude over de vrije hand van de banken: ‘The most striking thing about this scandal is that it was predictable—the way LIBOR was designed practically invited corruption—yet no one did anything to stop it. That’s because, for decades, regulators and people in the financial industry assumed that banks’ desire to protect their reputations would keep them honest’. De zelfregulering is uitgewerkt.

Het ‘gentleman’s-club ethos‘ van Boele Staal en Kees van Dijkhuizen is niet langer geschikt voor de financiële wereld. Bankiers blijken niet altijd eerlijk te zijn en de financiële industrie is te omvangrijk geworden. Naast de voor de hand liggende financieel-technisch inhaalslag die zowel de buffers als de transparantie vergroot, is er een nieuwe aanpak nodig die het toezicht op de banken aanscherpt, een zero tolerance beleid voor bankiers en handelaren met forse sancties instelt en de Boele Staals van deze wereld niet langer weg laat komen met halve waarheden en een houding dat heren onder elkaar het wel zullen regelen. De politiek is nodig aan zet.

Italiaanse reglementen suggereren flinkheid

In Italië moet een toerist sinds kort extra oppassen. Veel wat elders normaal is wordt met een boete bestraft. Burgemeesters hebben van Binnenlandse Zaken verregaande bevoegdheden gekregen om de openbare orde in te perken. Die ruimere bevoegdheden dienen om de burgers beter te beschermen en hun veiligheid te garanderen. Zo wordt beweerd. En om illegale straatverkoop tegen te gaan.

Wie een illegale namaak merktas koopt en gepakt wordt door de politie kan een boete van € 10.000 krijgen. Dat valt binnen Europese maatregelen om illegale handel tegen te gaan. Maar verboden gaan verder. Op het strand van Ereclea mogen geen kuilen gegraven of balspelen gespeeld worden. Schelpen mogen niet worden verzameld. Wie in Eboli betrapt wordt op een amoureuze pose in de auto riskeert een boete van € 500.

De burgemeester van Pisa is een actie begonnen om ‘vulgaire’ souvenirs te verbannen. Zoals boxershorts met een scheve toren als penis, een schort met een afbeelding van Michelangelo’s naakte David of ondergoed met suggestieve foto’s van Pompeii. Al vijf verkopers hebben een boete van € 500 gekregen. De reden is volgens Pisa’s linkse burgemeester Marco Filippeschi ‘dat de artikelen vulgair en beledigend voor de gelovigen zijn’.

Da’s een verrassende verklaring. De actie om de ‘vulgaire’ souvenirs van straat te halen wordt blijkbaar niet ondernomen ter bescherming van het cultureel erfgoed, het toerisme, de openbare orde, de veiligheid of alle burgers, maar vanwege het beledigen van gelovigen. De actie is verdedigbaar voor wie van decorum houdt, hoewel dat per definitie de burgermans smaak is. Maar de verklaring zet de hele actie in een kleinzielig licht.

Ook in Nederland hebben politici regelmatig een oprisping van wat zij als goede smaak zien. Dan pleit de ChristenUnie voor een verbod op naaktreclame, bikinireclame, reclame voor seksdates of naakt in reclame en kunst. Kunstenaars hebben volgens deze christelijke politici uiteraard de vrijheid zich te uiten, maar de morele boodschap die een dergelijk kunstwerk verkondigt, vraagt om een reactie. Waarom in hemelsnaam? Religie en zedelijkheid gaan nog steeds niet door een deur. Da’s het probleem van religie.

Wat in Italië gebeurt roept een idee van flinkheid op dat flinterdun is. Zero tolerance beleid op stranden en in kunststeden beschermt de openbare orde nauwelijks. Achter de schermen marcheert Italië minder resoluut zoals de martelgang van Ikea aantoont. Door bureaucratie en politiek konden de Zweden hun geplande investering van € 60 miljoen niet doen en hun winkel openen. Waar? Enkele kilometers van de scheve toren van Pisa. Vuile handen lijken in het huidige Italië schoongewassen, maar zijn dat niet. De afleiding is duidelijk.

Foto 1: Vaticaan dringt erop aan: David moet vijgeblaad dragen

Foto 2: Titel van Le Mani Sulla Città, Handen over de Stad, van Francesco Rosi, 1963