Rutte begrijpt er echt niets van: Willem-Alexander in Sochi

Premier Mark Rutte begrijpt ‘echt helemaal niets‘ van alle kritiek op het gedrag van koning Willem-Alexander bij de Olympische Winterspelen in het Russische Sochi. Zo zei hij vandaag op z’n wekelijkse persconferentie. De meningen over het gedrag van de koning lopen uiteen. Jammergenoeg maakt premier Rutte van de critici een karikatuur: ‘Dan zit er ergens een zeurpiet die zegt dat de koning met een heel somber hoofd, in driedelig grijs pak met een horlogeketting op de tribune moet zitten. Ik begrijp er echt helemaal niets van.‘

Volgens een commentaar in het RD vergat de koning de waardigheid van zijn ambt. Hier was ik het mee eens. Gezien de kritiek die van alle kanten komt is het juist de vraag of Willem-Alexander met zijn gedrag te Sochi de eenheid van het land vertegenwoordigt zoals Rutte veronderstelt. Het bracht me tot de volgende reactie:

Niemand ontkent de koning zijn pleziertje. Willem-Alexander houdt nu eenmaal van sport. Maar hij is meer dan een individu. Of zelfs een kroonprins. Willem-Alexander is staatshoofd van Nederland. De koning maakt deel uit van de regering. Daarbij horen politiek besef, een zekere mate van waardigheid (decorum) en daarnaast wat het koningschap zelf betreft, het instandhouden -of niet doorbreken- van een mythe. Met als doel om het beeld uit te dragen dat er een traditie wordt doorgegeven en dat het volk verenigd wordt.

Met politiek besef, decorum, de mythe van het koningschap en de verbindende rol lijkt Willem-Alexander in Sochi lichtvaardig te zijn omgegaan. Hij kan weliswaar een potje breken omdat hij een aimabele en benaderbare persoon is, maar da’s ook precies zijn valkuil. Hij moet oppassen om in de modernisering van het koningschap niet te veel te individualiseren. Waar zijn moeder voor de huidige tijd wellicht te statig en ouderwets was, moet de koning -in reactie- niet de andere kant opschieten.

In het commentaar van het reformatorische RD speelt ook nog de relatie tot topsport. En de sportverdwazing die nu langzamerhand Nederland overspoelt nu de schaatsmedailles overvloedig binnen blijven stromen. Dat gaat om de verhouding tussen lichaam en geest, over genotzucht en onthechting, over aanstellerij en volwassen gedrag, over oppervlakkigheid en verdieping, over de mediahype en de overgave aan innerlijke doelen. Over schijn en wezen.

Op overkoepelend niveau was de reden voor bovenstaand stukje de constatering -bij mezelf- dat ik tot dezelfde conclusie kom als de commentator van het RD, hoewel ik vanuit een volstrekt tegengesteld vrijzinnig gedachtengoed redeneer. Het stukje valt daarom ook op te vatten als het doorgronden van het waarom van die gemeenschappelijkheid. Zelfonderzoek.

Italiaanse reglementen suggereren flinkheid

In Italië moet een toerist sinds kort extra oppassen. Veel wat elders normaal is wordt met een boete bestraft. Burgemeesters hebben van Binnenlandse Zaken verregaande bevoegdheden gekregen om de openbare orde in te perken. Die ruimere bevoegdheden dienen om de burgers beter te beschermen en hun veiligheid te garanderen. Zo wordt beweerd. En om illegale straatverkoop tegen te gaan.

Wie een illegale namaak merktas koopt en gepakt wordt door de politie kan een boete van € 10.000 krijgen. Dat valt binnen Europese maatregelen om illegale handel tegen te gaan. Maar verboden gaan verder. Op het strand van Ereclea mogen geen kuilen gegraven of balspelen gespeeld worden. Schelpen mogen niet worden verzameld. Wie in Eboli betrapt wordt op een amoureuze pose in de auto riskeert een boete van € 500.

De burgemeester van Pisa is een actie begonnen om ‘vulgaire’ souvenirs te verbannen. Zoals boxershorts met een scheve toren als penis, een schort met een afbeelding van Michelangelo’s naakte David of ondergoed met suggestieve foto’s van Pompeii. Al vijf verkopers hebben een boete van € 500 gekregen. De reden is volgens Pisa’s linkse burgemeester Marco Filippeschi ‘dat de artikelen vulgair en beledigend voor de gelovigen zijn’.

Da’s een verrassende verklaring. De actie om de ‘vulgaire’ souvenirs van straat te halen wordt blijkbaar niet ondernomen ter bescherming van het cultureel erfgoed, het toerisme, de openbare orde, de veiligheid of alle burgers, maar vanwege het beledigen van gelovigen. De actie is verdedigbaar voor wie van decorum houdt, hoewel dat per definitie de burgermans smaak is. Maar de verklaring zet de hele actie in een kleinzielig licht.

Ook in Nederland hebben politici regelmatig een oprisping van wat zij als goede smaak zien. Dan pleit de ChristenUnie voor een verbod op naaktreclame, bikinireclame, reclame voor seksdates of naakt in reclame en kunst. Kunstenaars hebben volgens deze christelijke politici uiteraard de vrijheid zich te uiten, maar de morele boodschap die een dergelijk kunstwerk verkondigt, vraagt om een reactie. Waarom in hemelsnaam? Religie en zedelijkheid gaan nog steeds niet door een deur. Da’s het probleem van religie.

Wat in Italië gebeurt roept een idee van flinkheid op dat flinterdun is. Zero tolerance beleid op stranden en in kunststeden beschermt de openbare orde nauwelijks. Achter de schermen marcheert Italië minder resoluut zoals de martelgang van Ikea aantoont. Door bureaucratie en politiek konden de Zweden hun geplande investering van € 60 miljoen niet doen en hun winkel openen. Waar? Enkele kilometers van de scheve toren van Pisa. Vuile handen lijken in het huidige Italië schoongewassen, maar zijn dat niet. De afleiding is duidelijk.

Foto 1: Vaticaan dringt erop aan: David moet vijgeblaad dragen

Foto 2: Titel van Le Mani Sulla Città, Handen over de Stad, van Francesco Rosi, 1963