Matt Taibbi: banken geven crimineel gedrag toe, maar moeten opnieuw niet de gevangenis in

Democracy Now! spreekt met financieel journalist Matt Taibbi van Rolling Stone over de macht van financiële instellingen. Vijf banken, namelijk Citigroup, JPMorgan Chase, Barclays, Royal Bank of Scotland en UBS pleitten schuldig in een zaak over het manipuleren van vreemde valuta en rentepercentages. In een schikking betalen de banken meer dan 5 miljard dollar boete. Maar het opvallende aan de schikking is dat geen enkele medewerker van deze instellingen persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld. Matt Taibbi legt uit hoe dat komt.

Campagne nodig die waarschuwt voor fraude door banken

Een campagne over veilig bankieren van de Nederlandse Vereniging van Banken in de strijd tegen fraude heeft een bijbetekenis dat het voor de crisis van 2008 niet had. De doorsnee consument die in een zin de woorden ‘fraude‘ en ‘banken‘ leest denkt al gauw aan  fraude door de banken zelf. Niet aan de strijd tegen fraude door de banken. Maar banken doen net alsof er niks veranderd is. Dat niet zij, maar een Nigeriaanse of Roemeense oplichter de huidige crisis heeft veroorzaakt. Dat zelfbeeld duidt erop dat ze zichzelf niet kennen. Banken leren niet van fouten en gaan op de oude voet door. Niets of niemand die daar een eind aan kan maken. Noch zelfregulering, noch toezichthouders, noch politiek, noch psychiaters. Bankiers zwelgen in eigen onbegrip.

De campagne zet onder meer in op de bewustwording van de consument over fraude. Een prima uitgangspunt met een grote tekortkoming. De banken doelen namelijk niet op de bewustwording bij de consument over de fraude door de banken. Zo wordt een kans gemist om een nieuwe start te maken in de relatie tussen bank en consument. Ook zet de campagne in op opsporing en vervolging. Maar opnieuw doelt de bankensector niet op de opsporing en vervolging van de bankiers die door hun beleid de Nederlandse belastingbetaler opgezadeld hebben met tekorten van tientallen miljarden euro’s. Nee, bankiers laten alleen anderen in de spiegel kijken.

Hoe kan voorzitter Boele Staal van de belangenbehartigende Nederlandse Vereniging van Banken nog met een greintje geloofwaardigheid over criminelen praten als zijn eigen sector zowel weigert schoon schip te maken als de oude praatjes blijft verkopen? Dat gebrek aan zelfreflectie van bankiers ondermijnt het vertrouwen in de banken en de geloofwaardigheid van elke campagne door de banken. ABN-baas Gerrit Zalm is het zicht op zichzelf en de maatschappelijke waardering van banken kwijt in zijn pleidooi voor meer waardering voor de banken. Hoe haalt-ie het in zijn kop. Ontbreekt het Zalm aan realiteitszin of is-ie gewoon gek geworden?

Foto:  Playing God The Loving Psychopath Mirror: Mierenwereld.

Publieksactie om Britse banksector te hervormen kan ook in Nederland

Update 6 april 2013: Vanwege bezuinigingen zetten banken in op internet. Persoonlijk contact met de klanten wordt verminderd, personeel ontslagen en de kwetsbaarheid van het betalingsverkeer vergroot. Storingen zijn een direct gevolg van de keuze die de banken maken voor internet. Het vertrouwen in de banken en het betalingsverkeer neemt af. Of dit nou een gevolg is van cyberaanvallen, onvoldoende capaciteit of een slechte architectuur van de programmatuur. De oplossing is dat de consument meer te zeggen krijgt. Maar hoe?

Banken kunnen niet vertrouwd worden in zelfregulering. Er is een nieuwe aanpak nodig die het toezicht op banken aanscherpt. Ondanks de geluiden uit de banksector dat zelfregulering werkt. Da’s niet zo. Boele Staal van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) legde in het jaarverslag 2011 de schuld van de financiële crisis bij landen, en niet bij banken. Hij is misleidend en vertraagt de hervormingen van de banksector.

Een recent Brits onderzoek van consumentenorganisatie Which? houdt de vijf grootste banken tegen het licht. Met ontluisterend resultaat. Nog meer dan voorheen worden bankmedewerkers onder druk gezet om klanten financiële produkten te verkopen die ze niet nodig hebben. Het wordt klanten ongevraagd aangesmeerd. Een bizarre vorm van zelfregulering. Omdat de bankcultuur in Nederland en Groot-Brittannië niet fundamenteel verschillen is het aannemelijk om te veronderstellen dat de Nederlandse praktijk niet veel anders is.

In de aanloop naar een regeringscommissie die later deze maand aanbevelingen doet over de herstructering van de banksector neemt Which? het initiatief. Het zegt treffend dat het de banksector kan helpen haar morele kompas terug te vinden dat het kwijtraakte: ‘The inquiry gives us all a unique opportunity to help transform a sector that has lost its moral compass.’ Het wachten is op een publieksactie in Nederland dat meer dan nu druk zet op de politiek om de banksector te herstructureren. Zonder te wachten op de EU. Which? vraagt om een cultuuromslag van de banksector en doet een oproep aan het publiek om dit te ondersteunen:

Ben je moe om het betalen voor de fouten van onverantwoordelijke banken? Denk je dat het tijd is om de focus te veranderen van verkoop naar dienstverlening?

De bankcultuur moet veranderen. We hebben genoeg schandalen en misselling (misleidende verkoop) gezien. Geen roekeloze banken meer. Geen vrijkaart meer voor bankiers die de regels overtreden. Banken moeten werken voor klanten, niet voor bankiers.

Which? wil een grote verandering om de bankcultuur op te lappen:

1. Bankiers moeten klanten op de eerste plaats stellen, niet de verkoop
2. Bankers moet voldoen aan professionele standaarden en voldoen aan een gedragscode
3. Bankiers moeten gestraft worden voor misleidende verkoop en slechte praktijken

Foto: Schermafbeelding van actie Big Change gericht op de banksector door Which?

Banken kunnen niet vertrouwd worden in zelfregulering

Zegt Boele Staal nu dat de miljarden die de Nederlandse staat in de banken heeft gestopt door deze banken worden terugbetaald? Dat suggereert-ie zonder te zeggen. Maar hoe rijmt dat met de uitspraak van oud-minister van Financiën Gerrit Zalm over de steun aan de banken ABN, Fortis en verzekeraar ASR dat het ‘moeilijk haalbaar [zal] zijn die € 30 mrd terug te halen’, aldus BNR Nieuwsradio? Zalm gaf ‘uiteindelijk toe dat de Nederlandse belastingbetaler een deel van het in ABN Amro gestoken geld waarschijnlijk kwijt is.’ Niets aan de hand volgens Staal, want Nederlandse banken zijn nooit ongezond geweest. Staal is niet te volgen.

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) behartigt de gemeenschappelijke belangen van de Nederlandse banken. Voorzitter en D66’er Boele Staal legt in het jaarverslag 2011 de schuld van de financiële crisis bij de landen en niet bij de banken. Kees van Dijkhuizen, de voorzitter van de commissie Toezicht stelt: ‘Sluitend toezicht op Europees en nationaal niveau draagt bij aan het herstel van vertrouwen in de banken.’ Welk vertrouwen? Grootschalige, langdurige fraude met de LIBOR-rente doet niet vermoeden dat er een begin van sluitend toezicht is. Twee voormalige Rabobank-handelaren zijn geschorst voor hun werk bij de Rabobank.

Wie heeft het toezicht op het toezicht van de banken? Een belangenbehartiger als de NVB heeft per definitie andere belangen dan de Nederlandse staat of belastingbetaler. James Surowiecki verbaast zich in The New Yorker naar aanleiding van de LIBOR-fraude over de vrije hand van de banken: ‘The most striking thing about this scandal is that it was predictable—the way LIBOR was designed practically invited corruption—yet no one did anything to stop it. That’s because, for decades, regulators and people in the financial industry assumed that banks’ desire to protect their reputations would keep them honest’. De zelfregulering is uitgewerkt.

Het ‘gentleman’s-club ethos‘ van Boele Staal en Kees van Dijkhuizen is niet langer geschikt voor de financiële wereld. Bankiers blijken niet altijd eerlijk te zijn en de financiële industrie is te omvangrijk geworden. Naast de voor de hand liggende financieel-technisch inhaalslag die zowel de buffers als de transparantie vergroot, is er een nieuwe aanpak nodig die het toezicht op de banken aanscherpt, een zero tolerance beleid voor bankiers en handelaren met forse sancties instelt en de Boele Staals van deze wereld niet langer weg laat komen met halve waarheden en een houding dat heren onder elkaar het wel zullen regelen. De politiek is nodig aan zet.