Vandaag getuigt de tot november 2020 belangrijkste adviseur van de Britse premier Boris Johnson voor de gezamenlijke onderzoekscommissie van de Health and Social Care Committee van het Lagerhuis. Dominic Cummings was ook de strateeg achter de Brexit.
Cummings viel zowel premier Johnson als de minister voor Volksgezondheid Matt Hancock aan. De laatste noemde hij een leugenaar. Cummings benadrukte steeds dat in het Britse openbaar bestuur vele briljante ambtenaren werkzaam zijn, maar dat het leiderschap faalt.
Het werd er absurd op toen Cummings op een vraag van parlementariër Rebecca Long-Bailey die het accent legde op de economische schade die Johnson wilde vermijden, het links-radicale lid van Labour en medestander van de voormalige partijleider Jeremy Corbyn, antwoordde dat een politiek systeem dat de keuze geeft tussen Johnson en Corbyn failliet is. Terwijl er zoveel competente mensen zijn die niet doorstoten naar de top. Hij hield Long-Bailey voor dat de Britse partijpolitiek bij zichzelf te rade moet gaan om dit beter te doen.
Het werd er nog absurder op toen hij die gedachtengang doortrok en zichzelf erin betrok. Cummings vroeg zich af hoe het mogelijk was dat hij als een niet hooggekwalificeerde persoon een functie als de belangrijkste strategische adviseur van premier Johnson in had kunnen nemen. Dat wijst volgens hem op een politiek bestel dat niet optimaal opereert. Dat is een echo van de scherts van Groucho Marx die ooit zei dat hij weigerde lid te worden van een club die hem als lid wilde hebben.
In de ‘spin’ van Cummings’ getuigenis waren de reacties voorspelbaar. Leden van Labour vielen premier Johnson aan wegens zijn gebrek aan urgentie bij het bestrijden van de pandemie die leidde tot een vertraging van zes weken tussen januari en maart 2020 zodat er niet meer doelmatig kon worden opgetreden. De leden van de Conservatieve partij vielen Cummings aan en meenden dat hij zijn persoonlijke interpretatie van de feiten gaf en nog een appeltje te schillen had met premier Johnson omdat hij in november 2020 het veld had moeten ruimen.
Objectieve waarnemers zaten tussen deze twee posities in. Ze erkenden dat Cummings vanuit zijn eigen waarneming sprak en een eigen agenda heeft, maar vonden zijn getuigenis belangrijk en consistent genoeg voor een vervolgonderzoek naar het optreden van het kabinet inzake de bestrijding van de pandemie in het voorjaar van 2020 dat vele vragen open laat. Daarnaast werd geconstateerd dat achtereenvolgende regeringen al meer dan 10 jaar geleden waren gewaarschuwd voor een Sars-achtige pandemie waarvan het onvermijdelijk werd geacht dat die zich aan zou dienen, maar waar ze zich met plannen en scenario’s bestuurlijk en materieel niet op voorbereidden.
Het addertje dat Cummings onder het gras had gestopt had te maken met zijn bekentenis dat hij met zijn achtergrond nooit zo’n belangrijke functie in had moeten kunnen nemen. Het is de booby trap die Cummings in zijn getuigenis verstopt heeft.
Als de Conservatieven de onkunde van Cummings te uitdrukkelijk bevestigen, dan roepen ze twee vragen op. Namelijk over het feit dat premier Johnson ondanks waarschuwingen om het niet te doen Cummings tot zijn belangrijkste strategische adviseur benoemde. En hoe het dan zit met de succesvolle Leave-campagne in 2016 waarvan Cummings het genie was en die tot de Brexit leidde. Als de Conservatieven de geloofwaardigheid van Cummings te sterk aanvallen en hem afserveren als een incompetent buitenbeentje, dan vallen ze indirect ook de geloofwaardigheid van de Brexit aan en de argumenten die Cummings aandroeg en in het publieke debat gemeengoed werden.
PS: In het commentaar ‘Dominic Cummings valt Boris Johnson aan op aanpak pandemie. Was op 16 maart 2020 het idee van immuniteit achterhaald toen Mark Rutte zijn TV-toespraak hield? van 23 mei 2021 ging ik in op Cummings' kritiek over het bereiken van immuniteit. Dat werd in de week van 9 tot 16 maart 2020 met urgentie bespreken in regeringskringen. Door groepsdenken binnen de regering Johnson bestond het idee dat deze immuniteit de vraag van de zorg zou kunnen afvlakken. Als er weinig werd ingegrepen zou dat pieken in de gunstige zomerperiode van 2020 en als er meer werd ingegrepen zou dat pieken in de ongunstige winterperiode, de laatste maanden van 2020. Daarom ontstond het idee dat niet ingrijpen in de bestrijding het betere alternatief was. Want een Oost-Aziatische lockdown werd onmogelijk geacht voor het Britse publiek. Cummings steekt de hand in eigen boezem en meent dat dit een valse tegenstelling was. Op 16 maart 2020 hield de Nederlandse premier Mark Rutte een TV-toespraak waarin hij wees op immuniteit als middel om de pandemie te bestrijden. Hij was daar overigen niet helder in en kwam er later wat halfslachtig op terug. In het Verenigd Koninkrijk begon de regering vanaf donderdag 12 maart 2020 afstand te nemen van dat principe van immuniteit. In dit commentaar stelde ik de vraag waarom premier Rutte door zijn staf, het RIVM of zijn liaison met Westminster niet tijdig geïnformeerd was over de onbruikbaarheid van dat idee van immuniteit en waarom hij het op maandag 16 maart in zijn TV-toespraak noemde. Daarom verwachtte ik dat Cummings’ getuigenis in Nederland vragen zou oproepen over de stand van zaken binnen het Nederlandse kabinet op 16 maart 2020. Want de voorbereiding op een pandemie was in Nederland net als in het Verenigd Koninkrijk blijkbaar niet op orde. De informatie over immuniteit als middel om de pandemie te bestrijden die premier Rutte rond 16 maart 2020 van onder meer de wetenschappers van het RIVM, het OMT en het ministerie van Volksgezondheid kreeg was met de kennis van toen ook al onjuist. Dat is tot nu toe in de Nederlandse publieke opinie en politiek niet duidelijk uitgesproken. Ik opperde de mogelijkheid dat de hoorzitting met Cummings dat debat in Nederland over immuniteit kan doen herleven.
George Knight 