Ontluisterend beeld van inlichtingendiensten en politiek. Rapport over Russische inmenging in Brexit-Referendum gepubliceerd

Met een vertraging van een klein jaar is in het VK het ‘Russia Report‘ verschenen over de inmenging van het Kremlin in het Brexit-Referendum van 2016. Het is opgesteld door de vorige commissie onder voorzitterschap van Dominic Grieve. De conclusie van de ISC (Intelligence and Security Committee of Parliament) van het Lagerhuis is tweeledig. Namelijk dat de Britse inlichtingendiensten en de politiek slecht voorbereid waren en dat de politiek ‘actief vermeed’ om het onderwerp te behandelen. Bewust wegkijken dus. Ook is duidelijk dat het Kremlin wel degelijk geprobeerd heeft om de uitkomst van het referendum te beïnvloeden. Alleen in welke mate dat gelukt is blijft onduidelijk. Daar is door de inlichtingendiensten niet naar gezocht, zodat er ook niks kan zijn gevonden. Om dat uit te vinden zou een tweede onderzoek nodig zijn. Als er sprake zou zijn geweest van sterke Russische beïnvloeding, dan zaait dat twijfels over de legitimiteit van het referendum. Zie hier voor het persbericht van de ISC. Spreker in de video is Stewart Hosie, parlementslid van de Schotse SNP.

Toenemende kritiek op besluit Boris Johnson om rapport Grieve over inmenging van Kremlin op Britse politiek niet te publiceren

Op 12 december 2019 zijn er verkiezingen voor het Britse Lagerhuis. De Conservatieve premier Boris Johnson hoopt een meerderheid achter zich te krijgen die hij nu mist. Inzet is de Brexit. Theoretisch kan die afgezwakt of zelfs gestopt wordt. Hoewel dat laatste onwaarschijnlijk is. De strijd is hard en asynchroon. Dat laatste houdt in dat partijen elkaar op hun vermeend zwakke punten aanvallen. Een zwak punt van Johnson is de uitstel van de publicatie van een rapport over de invloed van de Russische Federatie dat onder leiding van de onlangs uit de fractie gezette Conservatief Dominic Grieve al in maart 2019 is opgesteld en daarna door de Britse inlichtingendiensten is gescreend op gevoelige informatie. De procedure is afgelopen en het rapport was voor publicatie gereed, maar de regering Johnson weigerde voordat het parlement vanwege de campagne onlangs werd verdaagd het rapport te publiceren. Daar is van vele kanten kritiek op gekomen. Onder meer van de Onafhankelijke Dominic Grieve, maar ook van oud-presidentskandidaat Hillary Clinton en activist Bill Browder die wordt beschouwd als de felste en meest vasthoudende criticus van de Russische president Putin.

In februari 2019 verscheen het eindrapport van de commissie Damian Collins waarover ik toen in een commentaar schreef: ‘Vandaag is het eindrapport ‘Disinformation and ‘fake news’: Final Report’ van de Digital, Culture, Media and Sport Commissie onder voorzitterschap van Damian Collins (Conservatieven) van het Britse Lagerhuis verschenen waaruit hierboven enkele afbeeldingen zijn te vinden. Paragraaf 273 is een oproep aan de regering May om een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar de Russische inmenging bij de algemene verkiezingen van 2017, het Brexit-referendum van 2016 en het Schotse referendum in 2014. De toelichting waarom dat gewenst is leest als een waslijst van onregelmatigheden en een relativering van de legitimiteit van de uitslag van deze verkiezingen, waaronder het Brexit-referendum.(..) Wat ook als les voor de toekomst onderzocht kan worden benoemt de commissie Collins pijnlijk en onomwonden: ‘buitenlandse beïnvloeding, desinformatie, financiering, manipulatie van kiezers en het delen van gegevens’.

Nu is er het rapport van de commissie Grieve dat vooralsnog niet wordt gepubliceerd. Wellicht over een half jaar. Het gevolg is dat de speculaties niet van de lucht zijn. De Russische Federatie zou zich via oligarchen ingekocht hebben in de Britse politiek. Een naam die genoemd wordt is de Russisch-Oekraïense Dmtryo Firtash die gelieerd zou zijn aan de georganiseerde Russische criminaliteit én het Kremlin en in Oostenrijk zijn uitlevering naar de VS aanvecht. Vooral de Conservatieve partij zou zich hebben laten opkopen door Russisch geld. Dat wordt als de hoofdreden genoemd dat Johnson de publicatie ervan blokkeert. Het inmiddels op sterven na dode UKIP zou via miljonair Arron Banks Russisch geld doorgesluisd hebben. UKIP was de partij van Farage voordat hij met Banks overstapte naar de Brexit Party. Dat geld zou zonder dat het gemeld was ook terecht zijn gekomen bij de Leave campagne voor het referendum in 2016. Dat roept vragen op over de legitimiteit van het Brexit-referendum. Blairs spindoctor Alistair Campbell beschuldigt Nigel Farage ervan Russisch geld te hebben aangenomen en een Russische ‘asset’ te zijn. Farage is dikke maatjes met president Trump die er eveneens van beschuldigd wordt een Russische ‘asset’ te zijn. Hij zou door het Kremlin al sinds de 1980’s ‘opgekweekt’ zijn. En dan is er nog de leider van Labour Jeremy Corbyn die niet enthousiast is over de NAVO of de EU en er eveneens van wordt beschuldigd een ‘asset’ van het Kremlin te zijn. Hij zou in 1986 geworven zijn door de agent Jan Dymic van de toenmalige Tsjechische geheime dienst StB.

De wetmatigheid is dat alle Leave partijen ervan worden beschuldigd boter op hun hoofd te hebben en onder invloed van het Kremlin te staan. Ze hebben gemeen dat ze afstand nemen van de EU terwijl ze weten dat dat niet in het economisch belang van hun land is. De Brexit leidt tot de verzwakking van de EU wat een hoofddoel is van de Russische buitenlandse politiek. Jeremy Corbyn heeft voortdurend zijn invloed aangewend om te verhinderen dat het voor meer dan 80% naar Remain leunende Labour een ondubbelzinnig Remain-standpunt zou innemen. Uiteraard zijn er nog andere overwegingen bij de Brexit die niet direct uit de hoge hoed van het Kremlin komen. Maar beïnvloeding en ondermijning werkt indirect door politici op hun zwakte (geld, prestige, invloed, politieke functie) aan te spreken en ze zo toch de gewenste kant van een Brexit op te sturen.

Hoe nu verder? De Brexit gijzelt het VK al 3,5 jaar en heeft het land verzwakt en gedemoraliseerd. Het aanzien van de politiek is geslonken. Als uit het rapport Grieve zou blijken dat het referendum niet eens legitiem was en dat het resultaat door Russisch geld ‘gekocht’ is, dan wordt het er nog schrijnender op. Want de impasse en de chaos sinds 2016 zouden dan op een onrechtmatig referendum zijn gebaseerd. En totaal onnodig zijn geweest. Het belangrijkste argument van de Leave-partijen om door te gaan met de Brexit omdat het op een democratisch besluit zou zijn gebaseerd zou dan in de huidige campagne worden ondermijnd. Uit peilingen blijkt tamelijk consistent dat al sinds maart 2018 gemiddeld 5% meer Britten voor Remain dan Leave opteren. Maar Conservatieven en Labour zetten met een beroep op de legitimiteit van het referendum hun weg naar de uitgang van de EU voort. Daarbij passen geen transparantie en inzicht in de invloed van de Kremlin op de Britse politiek. Gezien de belangen die op het spel staan is het niet ondenkbaar dat delen uit het rapport Grieve nog voor de verkiezingen van 12 december worden gelekt. Zodat een onontkoombaar besluit over de Brexit in januari 2020 hopelijk nog tijdig van de juiste tegenargumenten kan worden voorzien.

Foto 1: Tweet van Guardian-onderzoeksjournaliste Carole Cadwalladr, 31 oktober 2019.

Foto 2: Tweet van Labour-Lagerhuislid Ben Bradshaw, 12 november 2019.

Foto 3: Tweet van Labour-Lagerhuislid David Lammy, 12 november 2019.

Foto 4: Schermafbeelding van artikel ‘UK Inquiry was warned of Russian infiltration, leaked testimony shows’ met video van CNN, 11 november 2019.

Foto 5: Tweet van ChangeUK-Lagerhuislid Mike Gapes, 12 november 2019.

Het is niet onmogelijk dat Nigel Farage in opdracht van het Kremlin het pad voor het premierschap van Jeremy Corbyn moet effenen

Het lijkt er steeds meer op dat de Brexit een middel is om de traditionele partijen te vernietigen. Als een virus is het de Britse politiek ingebracht en het lijkt zo geprogrammeerd te zijn dat het elk redelijk compromis uitsluit. Dit roept de vraag op waar dit virus is gefabriceerd. Nigel Farage die onder de bescherming van miljonair Arron Banks in 2016 scoorde met UKIP en in de Europese verkiezingen met de Brexit partij wordt er steeds meer van beschuldigd Russisch geld te hebben geaccepteerd en een Russische ‘asset‘ te zijn, aldus onder meer de voormalige spindoctor van Tony Blair Alistair Campbell. Het is voor het eerst dat dit vermoeden van steun van het Kremlin voor Banks en Farage dat al drie jaar bestaat nu in het openbaar wordt besproken.

Channel 4 News kwam twee weken geleden met een reportage die vragen stelde bij de snelle opbouw van de Brexit Party en de vraag met welke fondsen de partij gefinancierd werd. Channel 4 News ging in de reportage in op die vraag en kwam uit bij geldschieter Arron Banks die in 2016 ook al sponsor was van de Leave-campagne bij het EU-referendum. De vraag is nog steeds niet beantwoord of Banks zijn eigen geld daaraan besteedde of een doorgeefluik was voor buitenlands geld. In dit gevat Russisch geld. Farage en Banks deden in 2016 schimmig over de herkomst van de financiering en doen dat in 2019 opnieuw over de Brexit Party.

De frontrunner om de conservatieve premier Theresa May op te volgen is op dit moment niet Boris Johnson zoals investeerder en analist Thanos Papasavvas meent, maar minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt. Hij meent dat het nastreven van een ‘no deal’ politieke zelfmoord zou zijn, aldus een artikel in The Guardian. Met deze uitspraak probeert Hunt redelijkheid uit te stralen en neemt hij afstand van Johnson die zich als harde Brexiteer doet kennen. Hunt maakt dezelfde inschatting als Papasavvas, namelijk dat het Lagerhuis zoals het al eerder deed een ‘no deal’ opnieuw zal afwijzen en dit tot vervroegde verkiezingen zal leiden. Opmerkelijk is dat de geharnaste minister van Defensie Gavin Williamson die zich hard en kritisch tegenover de Russische Federatie opstelde onlangs werd ontslagen omdat hij vertrouwelijke informatie over het Chinese Huawei zou hebben gelekt. Hij ontkent dit en heeft vergeefs om een diepgaand politieonderzoek gevraagd.

Dit leidt met ‘een grote kans’ naar een premierschap van Labour-leider Jeremy Corbyn van wie eveneens het vermoeden bestaat dat hij een ‘asset’ van het Kremlin is. Weliswaar in een andere periode, namelijk de jaren 1980’s toen hij als spion zou zijn geworven door de Tsjechische geheime dienst StB, maar in zijn uitingen over de NAVO en zijn keuze voor de Brexit heeft Corbyn zich steeds laten kennen als anti-Westers, pro-Russisch en anti-Europees. Corbyn heeft de beschuldigingen ontkend. Zie hier voor mijn commentaar.

Dit draait uit op een scenario dat in een Koude Oorlog-thriller vol raadsels en op het oog tegenstrijdige ontwikkelingen niet zou misstaan. Het  betekent dat de huidige ‘asset’ Farage, of liever gezegd de door het Kremlin aangestuurde ‘asset’ Banks die op zijn beurt de ijdele en verkwistende Farage aanstuurt sinds 2016 door het Kremlin is ingezet om ‘asset’ Corbyn door het creëren van verdeeldheid en chaos premier van het VK te maken. Wat het Kremlin in een onwaarschijnlijk scenario met Donald Trump in 2016 heeft bereikt die net als Corbyn al sinds de jaren 1980s door de toenmalige Sovjet-Unie werd aangestuurd – of op z’n minst als potentieel middel werd gezien om te beïnvloeden – probeert het met Corbyn te herhalen. Juist omdat het niet logisch is dat de rechts-radicale Farage de weg effent voor de links-radicale Corbyn, is het binnen de logica van de contraspionage logisch omdat het zo onwaarschijnlijk en schijnbaar tegenstrijdig is. Het knappe van dit scenario is dat Banks en Farage sterke anti-Corbyn zijn en ondanks zichzelf een kant opgestuurd worden.

Reactie van regering-May op de aan het Kremlin toegeschreven gifgasaanval op Russische ex-mol Skripal is ferm en slap tegelijk

De reactie van de regering-May op de gifgasaanval in Salisbury op de voormalige Russische mol Sergei Skripal en zijn dochter wordt afwisselend ferm en slap genoemd. Dat is niet met elkaar in tegenspraak. Het is kan allebei kloppen. May reageert ferm en slap tegelijk. Het ligt eraan voor welk gebruik haar reactie bedoeld is.

Het idee van een slappe reactie wordt niet zozeer door de actualiteit bepaald, maar door de economische en politieke bewegingsruimte die May en haar regering geacht wordt te hebben. In de reportage van BBC Newsnight wijst John Sweeney op de contacten die er bestaan tussen de Britse politiek en de vrienden van president Putin in Londen. Voor Politico borduurt Leonid Ragozin in een opinie-artikel hierop voort: ‘De waarheid is dat het Rusland van Putin een integraal onderdeel is van het westerse politieke en financiële stelsel. Wat een eeuwig conflict lijkt, is in feite een gezellige symbiose, waarbij elke kant de ander voedt.’

May speelt op dit moment een ferme reactie doordat zij binnen haar partij zwak staat vanwege gekissebis over de richting van de Brexit. Daarnaast kan door het terugtrekken van de Noord-Ierse coalitiepartner DUP of dissidente parlementsleden in het Lagerhuis elk moment haar regering de meerderheid verliezen. Dan dreigen verkiezingen. Dan moet May sterk staan in haar partij waar rivalen de messen slijpen. Ook tegenover Labour die met leider Jeremy Corbyn electoraal in haar nek hijgt. May reageert nu ferm op de aanval met gifgas die waarschijnlijk in opdracht van het Kremlin is uitgevoerd. Als die verontwaardiging uitgewerkt is, dan zal er niks veranderd blijken te zijn. Of de Britse economische en politiek elite moet de Russische elite economisch en juridisch aan willen pakken. Maar dan moet het zichzelf aanpakken. Zo’n daad van opofferingsgezindheid zal de hoogste kringen vreemd zijn en valt in de huidige omstandigheden niet te verwachten. Maar wie weet.

Russische Federatie zadelt Europa op met complex minderwaardigheidscomplex

De in het Westen ervaren agressieve houding van het Kremlin is vooral bedoeld voor binnenlands gebruik in de Russische Federatie. Het kan geen toeval zijn dat de moord op Skripal en zijn dochter enkele weken voor de presidentsverkiezingen plaatsvond. De Russische Federatie kent geen vrije verkiezingen. De oppositie is uitgeschakeld en wordt niet eens toegelaten tot het politieke systeem.

Het is eenzijdig en valt in de huidige omstandigheden niet te winnen voor westerse landen. Het Kremlin beroept zich in het Westen op redelijkheid en overleg en zet daar een schappelijk gezicht op, maar is in eigen land autoritair en spijkerhard. Dat is schieten vanuit een vesting waar iedereen wordt geweerd.

Westerse landen hebben geen antwoord op die agressie. Vanwege het vredesdividend hebben ze hun defensie niet op orde. Niet doelbewust, maar uit naïviteit. Zelfs de krijgsmacht van een economisch belangrijk land als Duitsland hangt met draadjes en elastiekjes aan elkaar. NAVO is een schim van wat het 25 jaar geleden was. Door de militaire macht van de VS is NAVO nog altijd indrukwekkend. Dat is echter geen samenwerking, maar een Amerikaanse alleengang. Het maakt de EU afhankelijk van de luimen van een wispelturige president Trump. Zelfs in dat besef versterken de EU-lidstaten nauwelijks hun defensie. Schort het aan hun mentaliteit om voor zichzelf op te willen komen?

Het ergste is de verdeeldheid die het Kremlin bij radicaal-links en radicaal-rechts koopt in het Westen. Maar ook bij het bedrijfsleven (Shell, Gasunie). Dat kan in bepaalde gevallen als landverraad worden gezien. Maar zo wordt het tot nu toe in de westerse publieke opinie niet genoemd. Dat uitblijven van een publiek debat hierover is merkwaardig en onverklaarbaar. Wellicht heeft het te maken met de naweeën van de invasie van Irak en de toenmalige greep naar de macht van de neoconservatieven. Ze ageren nog steeds op de achtergrond en velen wil er niet mee geassocieerd worden. Maar als de vijand van het Kremlin gezien blijft worden als het neoconservatisme, dan neutraliseert dat elke opbouwende kritiek die rechtstreeks de meelopers (radicaal-links, radicaal-links, bedrijfsleven en zakenvrienden) aanspreekt op hun gebrek aan solidariteit voor de eigen zaak.

Tekenend is dat in Europa sociaal-democraten (in de traditie van Clement Attlee of voor Nederland Jacques de Kadt en Joop den Uyl die afstand tot de communisten namen), Groenen en links-liberalen het meest principieel en standvastig zijn in het doorzien van de beweegredenen van het Kremlin. In Duitsland is de in de DDR opgegroeide christen-democraat Angela Merkel iemand die de Russische motieven in haar genen voelt, en daarnaar handelt.

Bij de kritiek op het Kremlin voegen zich nu in het Verenigd Koninkrijk de conservatieven, maar dat is een flinterdunne basis. Als er vanwege commercieel belang zaken valt te doen met Russische bedrijven of oligarchen, dan zijn de Tories zo weg en geven ze de voorkeur aan hun portemonnee. Net als de VVD in Nederland hebben ze geen principes die het recht en de ethiek boven het machtsevenwicht stellen. Vanuit andere motieven geldt dat ook voor de rechter- (Peter Mandelson) en linkerflank (Corbyn en de basisbeweging Momentum) van Labour. Soft left tegenover hard left. Er blijft zo binnen de twee grootste Britse partijen weinig ruimte voor ethische politiek.

Zo winnen de schreeuwers met de grootste mond evenals de profiteurs die zich door die mond om laten kopen. Het is een somber beeld.

De tragiek is dat dit toegeven aan intimidatie door de Russische Federatie onwerkelijk is omdat het in werkelijkheid een zwak en machteloos land is. Het ligt op de knieen, maar weet dat drommels goed te verbergen. Bij een nucleair of conventioneel militair conflict is het in de minderheid. De Russische Federatie is publicitair een groot Potemkin-dorp dat het niet gaat om het opbouwen en duurzaam maken van het eigen land, maar om het verzwakken van andere landen. De Russische Federatie is een complex minderwaardigheidscomplex zonder echt geloof in eigen kracht. De tragiek die het Westen treft vanwege de Russische agressie volgt uit de tragiek van de Russische Federatie zelf. Dat is de echte tragiek van een land dat op zoek is naar een doel. Ten koste van ons.

Foto: Chemists at war

Reacties in Westminster op de vergiftiging van Skripal: Afwijkend gedrag van Corbyn en getoonde daadkracht over partijlijnen heen

Labour-leider Jeremy Corbyn kreeg vandaag veel kritiek op zijn opstelling in het Britse Lagerhuis over de vergiftiging van de Russische mol Sergei Skripal in Salisbury. Die kritiek kwam van buiten zijn partij, maar ook van zijn eigen backbenchers. In een opinie-artikel voor Washington Examiner is Tom Rogan duidelijk, volgens hem heeft Corbyn zichzelf vernietigt en speelt hij in de handen van de propaganda van het Kremlin: ‘Corbyn speelde perfect in de handen van Russische propagandaberichten en bewees opnieuw dat hij een Kremlin-stroman is’. Onlangs kwamen er geruchten in het nieuws dat Corbyn een communistische spion was die in 1986 door de Tjsjechische geheime dienst geworven zou zijn. Corbyn en zijn woordvoerders ontkennen de aantijgingen, maar kunnen de schijn niet wegnemen. Hoe dan ook kan Corbyns pro-Russische opstelling door zijn tegenstanders binnen en buiten Labour telkens weer aangegrepen worden om zijn positie te verzwakken.

Premier Theresa May had evenmin een goede dag. Ze speelde daadkracht, maar het bleef een afzichtelijk toneelstuk waarbij ze de daad onvoldoende bij het woord voegde. Luke Harding legt in een artikel in The Guardian de vinger op de pijnlijke plek. May had meer kunnen doen om haar te lauwe reactie als toenmalig minister van Binnenlandse Zaken op de moord door het Kremlin op Aleksandr Litvinenko te corrigeren. Ze kan wel ferm willen optreden, maar ze mist de middelen daartoe. Haar land is nog eens extra verzwakt door de naderende Brexit wat het zwakker maakt dan het al was: ‘Nothing May has announced is likely to deter Putin from future adventures similar to what happened in Salisbury. Justly or not, he will interpret May’s remarks on Wednesday as proof of what he concluded long ago: that Britain is lacking in allies and weak.’

Zo resteert een verwarrend beeld van een Russische staat die tegen burgers in een ander land een zenuwgas gebruikt dat uniek verwijst naar de Russische Federatie. Gesteld dat het om novichok gaat. Dat zenuwgas werd volgens de Britse expert in chemische wapens Hamish de Bretton-Gordon uitsluitend ontwikkeld en geproduceerd in Shikhany, Midden-Rusland. Geruchten dat bij de ontmanteling van de Sovjet-Unie in de chaos (chemische) wapens zijn zoekgeraakt worden weersproken. Ze zouden steeds onder strikte controle van de Russische militaire inlichtingendienst GRoe hebben gestaan en onregelmatigheden zijn nooit gemeld.

De inzet door het Kremlin van novichok kan daarom vergeleken worden met het afvuren van een kogel waar de naam van de afzender op staat gegraveerd. Vooral omdat het nationale onderzoekscentrum op het gebied van chemisch oorlogsvoering Porton Down slechts 12 kilometer van Salisbury verwijderd is kon ontdekking door analyse niet uitblijven. De aanslag op Skripal en zijn dochter was een provocatie, zelfs een vernedering van de Britten die tot nu toe niet passend beantwoord is. Hoewel de echte reactie door de regering May wellicht nog kan komen en bestaat uit geheime acties die de daders alsnog met gelijke munt terugbetaalt.

Als Jeremy Corbyn een communistische spion was, dan nog is het onduidelijk hoe die onthulling de Britse politiek beïnvloedt

Voormalig NSA-medewerker en deskundige op het gebied van inlichtingendiensten en contraspionage John Schindler weet het zeker. De leider van het Britse Labour Jeremy Corbyn was een communistische spion. Dat schrijft hij in zijn column voor Observer. Schindler baseert zich op een rapport van The Sun waarvan hij toegeeft dat het een tabloid is die niet altijd zorgvuldig met details omgaat. Maar het rapport is waardevol omdat het gebaseerd is op gegevens van de Tsjechische geheime politiemacht StB. Die bestond tot 1990 en hield zich bezig met activiteiten die tegen de staat gericht worden of als westers werden beschouwd. Corbyn werd door de StB-spion Jan Dymic in 1986 geworven, zoals blijkt uit diens rapport dat in de StB-archieven is terug te vinden. Het artikel van The Sun wordt op Wikipedia al als bron opgevoerd bij het lemma StB en zegt over Corbyn ‘dat hij een agent voor de StB was onder de codenaam COB’. Labour ontkent de aantijgingen.

Er zijn uiteenlopende redenen te bedenken voor het feit dat het bericht in The Sun wordt geplaatst. Het kan te maken hebben bij de interne strijd binnen Labour waarbij Corbyn met steun van de basisbeweging en het Corbyn-vehikel Momentum een radicaal-linkse koers is ingeslagen en gematigde sociaal-democraten binnen de partij zijn gemarginaliseerd. Ze denken na over hergroepering buiten de partij, maar hebben evenmin de hoop opgegeven om Corbyn als partijleider te wippen. Daarnaast is Corbyn onduidelijk over de gevolgen van de Brexit of de wenselijkheid van een tweede referendum en laat hij de achterban in het ongewisse over Labours positie over de interne markt en de douane-unie. Het lek in The Sun kan ook te maken hebben met de strijd met de Conservatieven die net als Labour in een richtingenstrijd tussen radicaal (Jacob Rees-Mogg) en gematigd zijn gewikkeld. Het effect van de onthulling is lastig in te schatten in een geradicaliseerd Labour.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Jeremy Corbyn Was a Communist Spy’ van John Schindler in Observer, 15 februari 2018.

Voedt de afwijking of het tekortschieten van de traditie het wantrouwen in de politieke journalistiek? Het geval Donald Trump

Het rapport dat BuzzFeed op 11 januari 2017 tot woede van president-elect Trump publiceerde over diens banden met het Kremlin was al maanden bekend bij journalisten. David Korn van Mother Jones gebruikte het als bron voor een bericht van 31 oktober 2016. Maar niets gebeurde. De journalistiek onthield het publiek de analyse dat Trump in de achterzak van het Kremlin of de Russische georganiseerde misdaad (Mogilevich) zat. Zie hier voor die laatste aantijging. Journalisten stelden zich op het standpunt dat ze de feiten niet konden natrekken en daarom niet tot publicatie over konden gaan. BuzzFeed zei bij publicatie trouwens dat het niet in kon staan voor de waarheidsgehalte van genoemd rapport en waarschuwde de lezer daar vooraf voor.

Dat is de traditionele opvatting van journalistiek. De Code van Bordeaux (1954) die uit een vorig tijdperk dateert. Toen er nog geen sociale media bestonden en media overzichtelijker, eenduidiger, prestigieuzer, winstgevender en hiërarchischer waren. Die code gaat uit van (het checken van) feiten en het basisidee ‘we komen er samen wel uit’. Maar wat als vanwege omstandigheden de feiten niet gecheckt kunnen worden? En de inlichtingendiensten terughoudend optreden. Ofwel, wat als we er samen niet uitkomen en er toch een belangrijke maatschappelijke noodzaak is om te publiceren? In dit geval een aantoonbaar verband dat een presidentskandidaat wordt aangestuurd. En het te voorzien valt dat diens presidentschap de nationale veiligheid van de VS en andere landen ernstig in gevaar zal brengen. Omdat het Donald Trump niet vertrouwt deelt Israël nu al geen informatie meer met de VS omdat het vreest dat die bij Rusland of Iran terechtkomt.

Zoals een overzicht op de reacties van de publicatie van het rapport in Rolling Stone verduidelijkt vielen andere media over de politieke verslaggeving van BuzzFeed heen. Maar zoals Nate Silver in bovenstaande tweets zich afvraagt kwam dat omdat het afweek van de journalistieke code of omdat die code zelf faalde?

Silver meent het laatste, namelijk dat de journalistieke code zelf faalt. Dat klinkt aannemelijk. Die code zet de kwaadwillende ontregelaars namelijk op een gelijk niveau met de zoekers naar een feitelijke waarheid. Dat is onterecht omdat ontregelaars het makkelijker hebben en van zoekers naar waarheid meer geëist wordt omdat ze een volledig verhaal rond moeten krijgen. De lat wordt hoog gelegd als een waarschijnlijke verklaring voor het merkwaardige en afwijkende gedrag van Trump op een politiek belangrijk moment geen enkele rol kan spelen in het publieke debat. BuzzFeed meende een tussenweg gevonden te hebben door te publiceren en te waarschuwen dat de feiten niet geverifieerd konden worden. Of dat publicatie rechtvaardigt is onduidelijk.

Uitgekristalliseerd is de vraag die Silver stelt nog lang niet. Want wat moeten de voorwaarden zijn om te publiceren als feiten tekortschieten? Dat de traditionele, journalistieke code aan revisie toe is lijkt duidelijk.

Foto: Schermafbeelding van tweets van Nate Silver, 13 januari 2017.

Komen de lekken over Trump niet gewoon van het Kremlin? Als afleiding, bluf, verwarring en zaaien van verdeeldheid

Er is de laatste dagen veel gespeculeerd over Russische spionnen, hackers, militairen en leiders in het Kremlin. Ze zouden in een zich ontwikkelend masterplan de Amerikaanse president-elect Donald Trump via chantage in de greep hebben en zijn tegenstandster Hillary Clinton de weg naar het Witte Huis hebben versperd. Wie de speculaties naar buiten brengt is niet altijd duidelijk. Dat kunnen tegenstanders van Trump of de VS zijn of zelfs tegenstanders van de leiders in het Kremlin. Want politici zien niet graag dat hun operaties onthuld worden en hun kaarten open komen te liggen. Dat lijkt gebeurd met het door BuzzFeed naar buiten gebrachte rapport van de Britse veiligheidsexpert Christopher Steele over het Kremlin dat Trump in de greep heeft.

Het is evenmin onwaarschijnlijk dat Russische geheime diensten in opdracht van het Kremlin de berichten over Trump zelf naar buiten hebben gebracht. Of delen ervan. Of in elk geval actief medewerking hebben verleend aan onderzoeken die tot de conclusie leiden dat Trump dankzij het Kremlin het Witte Huis heeft veroverd. Het is een mengstel van afleiding, bluf en verwarring. Er zijn drie argumenten voor deze theorie.

1) Afleiding van de slechte economische situatie. In zijn onvolprezen blog met vertalingen uit de Russische media wijst Paul Goble alleen vandaag al op 10 slechte berichten over de Russische economie. Meduza gaat in een bericht in dat wat Goble op nummer 1 zet. Namelijk een bericht van de Wereldbank dat constateert dat de Russische Federatie vanwege de slechte economische situatie niet langer het sociale contract met de eigen bevolking kan nakomen. Het Kremlin kan niet langer voorzien in banen, goedkope overheidsdiensten zoals huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs en gemeentelijke diensten, en sociale voorzieningen. Russische reservefondsen zijn naar verwachting midden 2017 uitgeput. Volgens een bericht van Business Insider heeft de Russische Federatie budgettair een olieprijs van 68 USD per barrel nodig –break even– en schommelt die nu iets boven de 50 USD. Met een structureel tekort eindigt het sociale contract tussen bevolking en regime.

2) De militaire vlucht vooruit van de Russische Federatie is geen sterkte-, maar zwaktebod. Door zich op te werpen als tweede wereldmacht na de VS en zich niet te houden aan internationale afspraken over veiligheid hoopt het Kremlin angst in te boezemen bij Europese landen en verdeeldheid te zaaien. Evenals tussen de EU en de VS. Er zijn gemengde berichten over de Russische militaire sterkte. Die lijkt in werkelijkheid veel minder dan uit de beeldvorming blijkt en de angst ervoor rechtvaardigt. De Russen investeren weliswaar geld in hun krijgsmacht, maar de vergelijking met de VS valt aanzienlijk in hun nadeel uit. En als de Britse, Franse, Duitse, Italiaanse, Japanse en Zuid-Koreaanse krijgsmacht erbij opgeteld worden wordt dat verschil in sterkte nog groter. Russen trachten hun gebrek aan budget te compenseren door sterk in te zetten op relatief goedkope middelen: propaganda via de media, omkoping van Westerse politici, klassieke chantage en cybercrime.

3) Het ligt niet in de rede dat het Kremlin verwacht dat Trump een sterke president zal zijn. Het Kremlin zal eraan meewerken om hem sterk te maken, maar met mate. In elk geval niet zo sterk dat hij op termijn een bedreiging voor de Russen kan worden. Trump is de zwakste speler in het vijandelijke team die de bal krijgt toegespeeld zodat hij de opbouw kan verzieken. De tragiek is dat Trump de zelfkennis en politieke finesse mist om dat te doorgronden en dat hij niet naar anderen luistert die hem dat aan het verstand brengen. Het Kremlin heeft er belang bij om verdeeldheid te zaaien tussen Trump en de Amerikaanse veiligheidsdiensten.

Foto: Still uit de Russische film Leviathan (2014) van Andrei Zvyagintsev. 

BuzzFeed brengt rapport in openbaarheid over ‘diepe banden’ van Trump met Kremlin

Update: De Britse ex-spion die het rapport over Trump opstelde is geïdentificeerd volgens de Wall Street Journal, Het is Christopher Steele, een van de twee directeuren van Orbis Business Intelligence Ltd.. 

Over 9 dagen wordt president-elect Trump geïnaugureerd. Dan worden de Amerikaanse inlichtingendiensten naar verwachting door de regering Trump tot zwijgen gebracht over de geheime relaties van Donald Trump met de top van het Kremlin. Het is een absurde situatie die in een spionage thriller niet verzonnen had kunnen worden. Maar wat is het harde bewijs? Zoals Cenk Uygur van TYT in een commentaar aanvoert is dat de volstrekt onlogische nominatie van de voormalige baas van ExxonMobil Rex Tillerson. Het is de beloning voor Putin en zijn zakenvrienden om een deal van 500 miljard dollar vlot te trekken. Ander bewijs is consensus van inlichtingendiensten, Republikeinen en Democraten -inclusief senator Bernie Sanders– dat het Kremlin op een of andere manier zich actief gemengd heeft in de Amerikaanse verkiezingsstrijd. Maar nog niet alle feiten zijn onthuld. Ander ondersteunend bewijs is de onlogische, kritiekloze houding van Trump tegenover Putin en de Russische Federatie die niet door feiten gestuurd lijkt te kunnen worden. Dat is een beangstigend idee.

BuzzFeed publiceert een rapport dat signaleert dat Trump al vijf jaar opgevrijd en geholpen wordt door het Kremlin. Het constateert dat Trump diepe banden met de top in het Kremlin zou hebben. En dat hij vanwege compromitterend materiaal gechanteerd wordt door de Russische leiding. Maar het is niet uit te maken of het gaat om feit of fictie. Mark Galeotti is sceptisch en meent in een bericht dat het rapport het Kremlin dient. Verdere misleiding dus. Sommige puzzelstukjes vallen in elkaar, zoals het onverklaarbare en onverwachte ontslag van Putins stafchef Sergei Ivanov op 12 augustus 2016. Zelfs dat zegt echter weinig. In elke goede thriller worden de losse eindjes aan elkaar geknoopt. Zo hobbelt de VS in de richting van het onontkoombare presidentschap van Donald Trump. Hij past beter in een spionagethriller of een handboek over gestoorde persoonlijkheden dan in een logisch onderbouwd politiek programma met hem als bindende hoofdrol.

Foto: Schermafbeelding van de samenvatting van ‘Company Intelligence Report 2016/080‘ van 20 juni 2016 dat door BuzzFeed op 11 januari 2016 is gepubliceerd.