Verenigd Koninkrijk onder Tories en Labour: kiezen tussen radicaal-rechts en radicaal-links

Graag plaats ik hier m’n reactie op het artikel ‘Labour onder Corbyn: kiezen tussen gratis breedband en joden; Jeremy Corbyn is de inzet van deze verkiezingen, niet brexit’ van Alexander van der Meer op Doorbraak.be. Hij publiceert onder meer op TPO. Zijn stuk is een voorbeeld van ‘framing’. Dat houdt in dat hij inzoomt op een deel van het verhaal en de rest ongenoemd laat. Van der Meer is naar mijn idee terecht kritisch op Labour-leider Jeremy Corbyn, maar moffelt kritiek op Boris Johnson en de Conservatieve partij weg. Zo is het onmogelijk om een beeld te schetsen van twee communicerende vaten die direct op elkaar reageren. Zo’n selectieve invalshoek kan nooit leiden tot voldoende inzicht in het volledige verhaal van de Britse politiek. Die ontbrekende ambitie om volledig te zijn is geen journalistiek en hoeft dat in een column ook niet te zijn, maar is evenmin het streven naar een evenwichtige column. Ik probeer hieronder wel een volledig beeld te schetsen:

De Schotse premier Nicola Sturgeon heeft inderdaad de deur voor samenwerking met Labour opengezet indien de Tories geen meerderheid behalen, maar verbindt daar duidelijk de voorwaarde aan dat Jeremy Corbyn dan een stapje terug doet en geen premier wordt. Dat aspect verdonkeremaant de auteur en omdat hij daar mede zijn verhaal op baseert komt het grotendeels in de lucht te hangen.

Het is te simpele framing om de algemene verkiezingen van 12 december die als directe aanleiding de falende parlementaire behandeling in het Lagerhuis van de uittredingsovereenkomst met de EU hebben voor te stellen als een stem voor of tegen Corbyn. Evengoed kan beredeneerd worden dat die verkiezingen een stem voor of tegen Boris Johnson zijn. Maar voor wie de realiteit volgt is het toch echt een stem voor of tegen de Brexit of een stem voor het gewenste soort Brexit. De Brexit is de belangrijkste politieke beslissing na de Tweede Wereldoorlog waarover het VK moet beslissen. Corbyn is van voorbijgaande aard. Een Brexit is fundamenteler en raakt aan de relatie die het VK heeft met haar belangrijkste economische en politieke partner: de EU.

Waar de thematiek van het antisemitisme binnen Labour en de onduidelijke stellingname over de Brexit de achilleshiel van Corbyn zijn, zijn Johnsons onbetrouwbaarheid en losse omgang met de feiten en zijn onhoudbare, onrealistische beloftes over de afhandeling van de uittreding uit de EU zijn zwakke punten. In weerwil van een snelle afhandeling die Johnson belooft zal ook de meest ’snelle’ uitkomst vele jaren onderhandelingen met de EU in beslag nemen. Ofwel, ook bij een No-Deal is het VK nog lang niet losgekoppeld van de EU. Johnsons wankele en makkelijk door te prikken standpunten lijken er ook de reden voor te zijn dat Johnson weigert zich te laten interviewen door BBC’s Andrew Neil. Boris Johnson wil niet achter zijn Potemkin-façade laten kijken waar droomland ligt.

Feit is dat zowel Labour en Tories na 2016 geradicaliseerd zijn. Radicale facties hebben de partijen in hun greep gekregen. Bij Labour is dat de goed georganiseerde Momentum-beweging die alle gematigde leden zoals Stephen Kinnock naar de marge schoof. Bij de Tories is dat de gedisciplineerde ERG-factie. Gematigde leden van de Tories, zoals Dominic Grieve, Ken Clarke, Philip Hammond of Oliver Letwin zijn door Johnson in september 2019 uit de partij gezet. De succesvolle en sociale politieke leider van de Schotse Conservatieven Ruth Davidson trad in augustus 2019 af als partijleider. Ze voerde persoonlijke redenen aan, maar duidelijk was dat ze zich niet met Johnsons politiek kon verenigen. Bij Labour kondigde vice-partijleider Tom Watson in november 2019 zijn terugtreden aan. Hij voerde ook als reden persoonlijke omstandigheden aan, maar bekend was dat Watson ontevreden was over de aanpak van het antisemitisme binnen de partij en er met weinig succes voor pleitte dat Labour een duidelijker pro-Remain standpunt over de Brexit zou innemen, wat niet gebeurde.

De Britse partijpolitiek kreunt en steunt en de beide grote partijen laten zich van hun slechtste kant zien. Afgelopen maanden was het dieptepunt dat de regering Johnson ondanks zorgvuldig doorlopen procedures en screening door de inlichtingendiensten op politieke gronden een rapport van een Lagerhuis-commissie over de Russische inmenging in de Britse politiek in een lade heeft geschoven. Het rapport is door een commissie onder voorzitterschap van de voormalige Conservatief Dominic Grieve tot stand gekomen en zou erop wijzen dat Britse Russen uit de omgeving van het Kremlin door donaties invloed hebben gekocht op de politiek van de Conservatieve partij. Johnson hield naar verluidt daarom de publicatie ervan tegen om dat blamerende feit te verbergen tot na de verkiezingen van 12 december.

Kortom, het lijkt er sterk op dat het niet Labour, of in elk geval niet alleen Labour is, dat connecties heeft met buitenlandse betrokkenen die het daglicht niet kunnen verdragen. De Conservatieve partij hebben die connecties evenzeer en als regeringspartij sinds 2005 onder de premiers Cameron, May en Johnson zit de partij zelfs veel dichter bij de kern van de macht en heeft het meer opdrachten, contracten en uitzonderingen op voorwaarden te vergeven dan oppositiepartij Labour.

Ja, Jeremy Corbyn is de verkeerde man op de verkeerde plek. Maar ja, Boris Johnson is eveneens de verkeerde man op de verkeerde plek. Feitelijk is hij geen conservatief die de democratische waarden en normen respecteert, maar een nieuw-rechtse populist die niet eens een nationalist genoemd kan worden. Bij hem draait alles om zijn eigen carrière. Tekenend is het verhaal dat hij in 2016 bij het referendum twee versies van zijn standpunt over de Brexit in zijn binnenzak had. Een voor en een tegen de Brexit. Hij koos uiteindelijk voor de Leave-versie waarvan hij dacht dat die hem de meeste persoonlijke macht zou opleveren. Wat gebeurde. Waar Corbyn te ideologisch is, is Johnson een lege huls die gevuld kan worden door de meest biedende.

De hoop voor de nabije toekomst van de Britse politiek ligt niet in het geradicaliseerde Labour of de Conservatieve partij, maar in de regionale partijen van Schotland en Wales, de Groenen en de Liberaal-Democraten. De twee grote partijen zullen het de komende jaren moeilijk krijgen om weer terug te keren naar hun eigen gedachtengoed, te weten het conservatisme en de sociaal-democratie. Ze zijn daar ver van afgedwaald. Het is een les voor de Belgische en Nederlandse partijpolitiek dat het trouw aan zichzelf moet blijven. Voorwaarde voor de herleving van de twee partijen is dat er een nieuwe generatie aan de macht komt die met meer realiteitszin en minder extremistische standpunten weer de weg naar de normale politiek en de normale politieke omgangsvormen weet te vinden. Vooralsnog is het zoeken op de tast, daar in het Westminster van het perfide Albion.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Labour onder Corbyn: kiezen tussen gratis breedband en joden; Jeremy Corbyn is de inzet van deze verkiezingen, niet brexit’ van Alexander van der Meer op Doorbraak.be, 6 december 2019.

Advertentie

Britse Hooggerechtshof veroordeelt schorsing van parlement door Johnson als onwettig en niet normaal. Initiatief nu aan parlement

Er werd de afgelopen dagen volop over gespeculeerd dat de uitspraak van het Britse Supreme Court over de zogenaamde prorogation of schorsing van het parlement ongunstig zou uitpakken voor de regering Johnson. De uitspraak van voorzitter Lady Hale bevestigt dit. Zij laat er in de uitspraak die ze vanochtend uitsprak geen twijfel over bestaan dat de schorsing onwettig en niet normaal is. Het Supreme Court schopt de bal terug naar het parlement. Speaker John Bercow zegt in een tweet dat het Lagerhuis ‘onverwijld moet samenkomen’. Hij raadpleegt vandaag de partijleiders. Boris Johnson zei vooraf ook bij een voor hem niet gunstige uitspraak niet af te treden als regeringsleider. Politici van de oppositie, Labour, SNP, LibDems en Plaid Cymru hebben al aangedrongen op Johnson vertrek. Zelfs Nigel Farage van de Brexit Party die niet vertegenwoordigd is in het Lagerhuis doet een duit in het zakje. Hij vraagt in een tweet om het ontslag van strateeg Dominic Cummings omdat de schorsing van het parlement ‘de slechtste politieke beslissing ooit is’. De rechtsstaat functioneert.

Reactie op een opinie die het handelen van Britse regering billijkt: ‘Boris Johnson is de verkeerde man op de verkeerde plaats’

Op de FB-pagina van Het Parool plaatste ik onderstaande reactie bij het opinieartikel ‘Boris Johnson is de juiste man op de juiste plaats’ van Maurits Bredius van 11 september 2019. Het lijkt in strijd met de logica:

Na een aanloop met een min of meer objectieve schets van de recente geschiedenis ontspoort het betoog als Bredius op normatieve wijze stelt: ‘Een volstrekt onaanvaardbare uittredingsovereenkomst met een ‘backstop’- clausule, die Noord-Ierland voor onbeperkte tijd binnen de EU zou houden en een harde grens in de Ierse Zee zou betekenen.’ Bredius maakt in zijn betoog op geen enkele manier duidelijk waarom de uittredingsovereenkomst tussen de EU en de toenmalige regering May ‘volstrekt onaanvaardbaar’ is. De ‘backstop’- clausule is de logische voorwaarde om de belangrijke interne markt die een van de pilaren van de EU is te beschermen.

Hij gaat ook voorbij aan het feit dat de Britse politiek verdeeld is over zowel de gewenstheid om de EU te verlaten als de manier van uittreding. Ofwel, voor geen enkel voorstel voor uittreding was in het Lagerhuis in de afgelopen twee jaar een meerderheid te vinden. De uittredingsovereenkomst van toenmalig premier May met de EU is niet minder onaanvaardbaar dan andere manieren van uittreding.

Het is zo dat parlementsleden die tot nu toe (tot drie keer toe) tegen de uittredingsovereenkomst stemden in de afgelopen week hebben aangegeven deze keer voor te stemmen om niet alleen een No Deal uittreding als het geweld dat de regering Johnson de democratie en de rechtsstaat aandoet te stoppen. Ze aanvaarden dan de volgens Bredius ‘volstrekt onaanvaardbare’ backstop. Af te wachten valt of een meerderheid van het Lagerhuis straks eieren voor haar geld kiest en een onaantrekkelijke uittredingsovereenkomst met de EU aantrekkelijker vindt dan het schrikbeeld van een om zich heen slaande premier Johnson die doel en middelen verwart. Het is vergezocht om te veronderstellen dat Boris Johnson die altijd zo graag premier wilde worden zich nu alsnog voor het landsbelang opoffert.

Voor de duidelijkheid, het waren de harde Brexiteers (de ERG factie binnen de Conservatieve partij) die het hardste oppositie voerden tegen de deal van May met de EU. Ook Boris Johnson stemde met de ERG mee tegen May en EU. Schrijnend is dat de meerderheid van de 21 ‘gematigde’ Conservatieven die door Johnson vorige week uit de fractie zijn gezet wel voor de uittredingsovereenkomst van May met de EU stemde. Dat feit alleen al weerlegt Bredius’ suggestie dat de oppositie het VK ‘het liefste binnen de EU ziet blijven’. De oppositie is daarover verdeeld.

Bredius maakt het er niet helderder op als hij suggereert dat de opschorting van vijf weken van het Lagerhuis, dat vandaag door het hoogste Schotse hof in een uitspraak als onwettig wordt gekenmerkt, de democratie dient en niet beschadigt. Volgens hem dient het opschorten van de democratie de democratie. Als het kind met het badwater wordt weggegooid, dan viert Bredius het badwater als het kind.

Bredius komt opnieuw met een raadselachtige uitspraak als hij zegt: ‘Daarom besloot de oppositie om vervroegde verkiezingen pas goed te keuren als het te laat zou zijn voor Johnson om het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord uit de EU te leiden. Met dit standpunt geeft de oppositie blijk van weinig vertrouwen in de wijsheid van het Britse volk.’ Nee, de wijsheid van het Britse volk heeft er niks mee te maken en Bredius moet weten dat hij dit er aan de haren bijsleept. Prominenten van onder meer Labour, SNP en LibDems hebben aangegeven dat ze Johnson (en zijn strateeg Dominic Cummings) niet vertrouwen en daarom eerst het blokkeren van een No Deal uittreding per wet wilden voorkomen voordat er afspraken over verkiezingen zouden worden gemaakt. Overigens is de verwachting dat LibDems en SNP flinke winst zullen behalen in deze verkiezingen, dus zij hebben er geen belang bij om het uitschrijven van nieuwe verkiezingen te verhinderen.

Een ander misverstand is overigens dat er zoiets als een No Deal uittreding bestaat. Die bestaat in de praktijk niet omdat ook zonder de uittreding van het VK uit de EU er nog talloze afspraken over economie, handel, transport, nationale veiligheid en allerlei sectoren waardoor het VK en de EU-lidstaten samenhangen tussen het VK en de EU moeten worden gemaakt. Een No Deal uittreding van het VK uit de EU is dus hooguit tijdelijk een No Deal.

Aan de verklaring waarom de Brexit zo is ontspoord waagt Bredius zich niet. Hij keert zich te eenzijdig tegen de oppositie en de EU en verliest zo het perspectief uit het oog. Dat heeft niet zozeer te maken met het opereren van de EU, maar met de aard en het karakter van de Engelse politiek en de samenleving die leidde tot een dubbelhartige relatie tot de EU. Een kleine meerderheid van het nationalistische VK heeft zich nooit echt lid van de EU gevoeld en altijd afstand gehouden tot het ‘continent’, slechts het economisch profijt trok het VK aan. Onderschat evenmin het zelfbeeld van de Etoniaanse elite (Boris Johnson, Jacob Rees-Mogg, David Cameron) die in het land der blinden liever éénoog koning is, dan tweede viool in de grotere EU die door Frankrijk en Duitsland wordt gedomineerd.

Het tweede referendum van 2016 was met een nipte meerderheid van 51,9% een herroeping van het referendum van 1975 dat met een ruime meerderheid van 67,2% besloot voor toetreding tot (de voorloper van) de EU. Dat was een vertaling van dat Engelse sentiment. Het geeft aan hoe innerlijk verdeeld het VK is. Sociaal, regionaal en politiek. Dat de politiek zich aan het een en het ander niet kan onttrekken is de logica van de Brexit.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Boris Johnson is de juiste man op de juiste plaats’ van Maurits Bredius in Het Parool, 11 september 2019.

Is verkiezingspact tussen Brexit Party en Conservatieven het eindspel van Boris Johnson?

Het volgende scenario is denkbaar in de Britse politiek. Westminster krijgt desgevraagd een kort uitstel van zo’n 6 weken tot uiterlijk half december 2019 van de EU om landelijke verkiezingen te organiseren. Partijen hergroeperen zich rondom de Leave – Remain kloof die dwars door de Britse samenleving en de kiesdistricten loopt, en maken afspraken om de meest gunstig gepositioneerde kandidaten van andere partijen binnen het eigen blok te steunen. De Brexit Party van Arron Banks en Nigel Farage werkt samen met de Tories van Boris Johnson, waarbij Farage zich concentreert op Noord-Engeland. Complicatie voor zo’n verkiezingspact is de positie van Johnsons strateeg Dominic Cummings die niets van Farage moet hebben, zoals James Cusik in een artikel voor openDemocracy uitlegt, en verdere leegloop van de partij doordat gematigde Tories weglopen.

LibDems, Labour, Schotse en Welse nationalisten en de centristen van Change UK maken op hun beurt afspraken waarbij de positie van Labour bijzonder is. Dat is als enige geen Remain, maar een verdeelde partij. Het gevolg kan zijn dat in oude, noordelijke industriegebieden pro-Leave Labour kandidaten het opnemen tegen de Brexit Party en in Londen of Zuid-Engeland pro-Remain Labour kandidaten tegen de Tories.

Overzichtelijk en begrijpelijk wordt het er zo niet op. Daarnaast hebben Britten weinig kennis en ervaring met coalitieregeringen. Inschatting is dat de Schotse nationalisten van de SNP en de LibDems aanzienlijk zullen winnen en Labour en Tories licht zullen verliezen. Welk blok het sterkste wordt valt gezien alle onzekerheden nu niet te voorspellen. Even ongewis is hoe blijvend stabiel het blok zal zijn dat de meerderheid behaalt.

Nieuwe ‘Mussert of Moskou’ in het land van minderheden: Boris Johnson of Jeremy Corbyn

Wat levert het op voor de inwoners van het Verenigd Koninkrijk als ze de clowneske premier Boris Johnson met de overtuiging van een lege huls inwisselen voor de radicaal-linkse en aarzelend opererende Jeremy Corbyn? Niets. De Britse politiek is al sinds 2016 op zoek naar een meerderheid, maar kan die niet vinden. De politieke klasse is tussen en binnen partijen verdeeld, heeft de grote lijn uit het oog verloren en beperkt zich door het zetten van rode lijnen die een compromis uitsluiten. De Brexit is een puzzel die op dit moment niet opgelost kan worden. De Britse politieke klasse heeft zich overbodig gemaakt, maar wil dat vanwege gezicht- en machtsverlies uiteraard niet toegeven. Daarom moddert het verder met een uitvergroot gevoel voor drama, mannetjesmakerij, zelfmedelijden, verbolgenheid en miskenning op weg naar niets. Of, overgave aan de VS.

Zo wordt door Brexiteers een nieuw referendum uitgesloten omdat het ondemocratisch zou zijn. Waarom dat zo zou zijn is niet op voorhand duidelijk. In een tweet schreef ik deze week: ‘You mean a third referendum. The first was in 1975 when the British population with a majority of more than 67% voted yes for membership of the EC. Why would the second referendum in 2016 be more democratic than a possible third referendum in 2019? You do not reason consistently.’ De grote verbale theatraliteit van de Engelsen werkt tegen hen. dat gaat met hen op de loop. Argumenten zijn ondergeschikt aan de brille. Politici schitteren in zelfoverschatting.

Om een No-Deal uittreden uit de EU op 31 oktober 2019 te voorkomen met waarschijnlijk rampzalige gevolgen is het nodig dat het beleid van Johnson gestopt wordt. Maar de verdeeldheid om Johnson te stoppen lijkt te groot om dat te voorkomen. De Liberaal Democraten aarzelen om Corbyn te steunen omdat ze hem te radicaal en te weinig verbindend vinden. Corbyn zal vanwege de vijandschap en verbittering in de Britse politiek naar verwachting hoe dan ook geen steun van dissidente Conservatieve parlementariërs krijgen zodat hij geen meerderheid achter zich krijgt in het Lagerhuis. Corbyn doet in het landsbelang evenmin een stap opzij om een nestor als Kenneth Clarke (Tories) of Harriet Harman (Labour) waarnemend premier te laten zijn. Het land van minderheden koerst met een No-Deal van Johnson en een No-Heal van Corbyn richting afgrond.

Foto: ‘Mussert of Moskou?’. NSB-affiche 1940. Collectie: Koninklijke Bibliotheek/Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie

May treedt af. Welke les valt er te trekken uit de chaos en het chagrijn in de Britse politiek?

Met een brekende stem en wellende tranen kondigde de Britse premier Theresa May vanochtend haar ontslag aan. Ze stapt per 7 juni 2019 op. May was partijleider en premier sinds 13 juli 2016. Ze heeft de drie jaar net niet volgemaakt. De spin draait nu op volle toeren om dit nieuwsfeit een bepaalde kant op te buigen.

Bijvoorbeeld in de richting van haar opvolger. Daarover is binnen de Conservatieve partij een strijd ontbrand. Andrea Leadsom en Boris Johnson zijn de namen die het vaakst worden genoemd. May stapt niet vrijwillig op, maar onder druk. De teneur is dat zij nooit grip op de politiek kreeg en de Brexit-hardliners binnen haar partij haar het leven zuur maakten. Door de tactiek van de verschroeide aarde ligt de geloofwaardigheid van de Britse politiek grotendeels aan gruizelementen. Vooral de twee grootste partijen de Tories en Labour hebben de afgelopen drie jaar onder zwakke leiding onzeker, onevenwichtig en kortzichtig gehandeld.

May liet zich koeioneren door de hardliners en verloor zo aan aanzien en politiek kapitaal om een gematigde oplossing door het midden met Labour, LibDems, SNP, Greens, Change UK en Plaid Cymru te vinden.

Premier May liet zich gijzelen door de Brexiteers binnen en buiten haar partij. Het radicale midden in de Britse politiek is hopelijk niet dood, maar is door een weinig daadkrachtige May en een strategisch zwakke Jeremy Corbyn slecht bediend. Het wachten is op een generatiewisseling waarbij niet de 55-plussers met hun negatieve politiek de politiek domineren, maar de twintigers en dertigers met constructieve en open blik opstomen naar het centrum van de macht en weer aanhaken bij Europa. Nederland weet nu hoe het niet moet.

Het rechts-radicalisme van Jacob Rees-Mogg en het links-radicalisme van Corbyn leidt tot verdeeldheid, stilstand, chaos en een eigen gelijk dat in het eigen domein keer op keer bevestigd wordt, maar de politiek als middel om macht met elkaar te verdelen verkruimelt tot een verzuurde feesttaart van onheilsprofeten.

Foto: Tweet van de Londense burgemeester Sadiq Khan (Labour), 24 mei 2019.