Chris Breur fotografeert beeld van Hans Petri in Schiedam (1960)

Chris Breur, ‘Op 19 april 1960 werd bij de nieuwe Spuisluis het beeld van Hans Petri geplaatst. Fotograaf Breur nam er direct een foto van. Het beeld zou worden onthuld op 23 april door oud-directeur Gemeentewerken H.B.J. Aikema. Op de achtergrond huizen aan de Havendijk‘, 1960. Collectie: Beeldbank Schiedam.

Over deze foto en maker Chris Breur valt heel wat te zeggen. De vrouwen en het kind kijken naar het op 19 april 1960 geplaatste beeld met de titel ‘Vis, Mens, Dier‘ of ‘Vis Mens Dier‘ van Hans Petri bij de Spuisluis aan de Havendijk in Schiedam. Het zou de strijd van de mens met het water symboliseren.

Een andere foto uit deze collectie die twee maanden later op 7 juni 1960 werd genomen geeft de volgende omschrijving over dit beeld: ‘In het boekje ‘Kunst op straat” 1985, uitg. Stedelijk Museum Schiedam, wordt het “Jongen met hond op de rug” genoemd, als symbool van de strijd tegen het water (?)‘. Maar degene die dit beschrijft is er niet zeker van, gezien het vraagteken.

De vis is uit de titel verdwenen. De strijd met het water geeft een innerlijke worsteling aan en de strijd tegen het water een frontale confrontatie. In 1957 verscheen van Herman Teirlinck de roman Het gevecht met de engel. In 25 jaar is blijkbaar de betekenis van het beeld weggeglipt en verwaterd. Het wordt wat de omgeving er uiteindelijk van maakt.

Chris Breur was persfotograaf in Schiedam. In 1969 begon hij met zijn echtgenote een hondenboetiek (‘haute couture avonddakjes voor uw hond‘) aan de Rotterdamschedijk, zoals blijkt uit een artikel uit het Rotterdamsch Parool/ De Schiedammer van 25 april 1969:

Het artikel schetst persoonlijke omstandigheden waarom Chris Breur ‘de eeuwig-nerveuze spanning van de fotojournalistiek‘ niet kon en wilde volhouden. Daarbij was Breur ook gehandicapt aan het been. Dat klinkt hartverscheurend. Daarom stapte hij van de fotojournalistiek over naar een winkel met hondenkleding.

De foto uit 1960 oogt als klassieke documentatie. Met vrouwen in wintermantels en de voorjaarszon die architectuur goed doet uitkomen. Door de twee vrouwen en kind én de fotograaf wordt onze blik gericht op het beeld van Hans Petri. Wat staat het beeld daar te staan? Wat stelt het voor? De strijd van de mens met of tegen het water? Het witte beeld licht mooi op tegen het donkere huizenblok. De alternatieve titel ‘Jongen met hond op de rug‘ kan als postume ode aan Chris Breur opgevat worden.

Advertentie

Petitie ‘Verwijder satansbeeld in Nootdorp’ wil standbeeld zo nodig vernietigen omdat het aanstootgevend zou zijn voor gelovigen

Er is niks fraaier dan een goede framing en niks bedroevender dan een gebrekkige framing. Voorbeeld van dat laatste is de petitie ‘Verwijder satansbeeld in Nootdorp’ van Wiebe de Jong. De levensopvatting van zonder twijfel dezelfde Wiebe de Jong blijkt uit een reactie uit 2018 op het lokale PIJNACKER-NOOTDORP ACTUEEL als hij reageert op een kandidaat-raadslid met ongeneeslijke asbestkanker die met voorkeurstemmen onverwachts in de raad is gekozen: ‘Sukkel, je eerst kandidaat stellen en als je dan gekozen wordt er nog over na moeten denken’. Dat is het tegendeel van godsvrucht, vroomheid, genade, mededogen en mildheid.

De petitie vraagt op om het beeld van Marcel Smink dat in 2011 is geplaatst ‘te verwijderen en zo mogelijk te vernietigen’. Het gaat om De Slangendrager aan de Laan van Nootdorp dat ook opgenomen is in de kunstroute Nootdorp. Dat gaat dus verder dan het verplaatsen van het beeld naar een museum of culturele instelling. De Jong claimt namens de gelovige inwoners en bezoekers van Nootdorp te spreken. Het beeld zou volgens hem ‘aanstootgevend’ zijn voor de gelovige inwoners omdat het een satansbeeld zou zijn. De Jong meent ook dat het ‘lelijk’ is. Hij bedoelt waarschijnlijk de notie ‘weerzinwekkend’. Waar De Jong zijn aanname op baseert dat het beeld satan zou verbeelden is onduidelijk. Het blijkt niet uit de uitleg van de beeldhouwer die in het beeld juist het tegendeel van de Boze ziet: de bewaker van levensenergie die het geheim van het leven kent.

De petitie is veelzeggend omdat het een reactie is op de wereldwijde aanval op racistische standbeelden door de opkomst van de Black Lives Matter-beweging. De Jong wil namens de gelovige inwoners van Nootdorp ook een duit in het zakje doen, negen jaar na de plaatsing van dit beeld. Ofwel Purple Lives Matter. De Jong probeert mee te liften op de beeldenstorm die nu door de westerse wereld trekt. Reactie roept tegenreactie op, en revolutie roept anti-revolutie op. De geschiedenis herhaalt zich, de eerste keer is het een tragedie, de tweede keer een komedie. Zo parafraseerde Hugo Claus het in zijn tragedie Orestes. Met petities is het niet anders. Imitators haken aan bij een politiek populair onderwerp en maken er een klucht van. Van zichzelf.

Foto 1: Schermafbeelding van petitie ‘Verwijder satansbeeld in Nootdorp’ van Wiebe de Jong op petities.nl.

Foto 2: Beschrijving van beeld De Slangendrager van Marcel Smink in Kunstroute Nootdorp(p.16), 2015.

Kunstenaar Joris Baudoin brengt uit protest sculptuur naar stort

Wat te denken van het bericht dat kunstenaar Joris Baudoin uit Heerewaarden z’n werk The Last Tree Standing (2019) van versterkt beton met bladgoud naar de stort heeft gebracht? Het zou volgens hem een marktwaarde van meer dan 20.000 euro hebben. Het stond deze zomer op de kade in Zaltbommel tijdens een kunstfestival. Deze actie die blijkbaar met Omroep Gelderland is gecoördineerd is bedoeld als protest. De omroep verwoordt het zo: ‘Baudoin vindt dat toonaangevende musea, galerieën, verzamelaars, media en subsidieverstrekkers elkaar verblinden. Veel kunst verdwijnt hierdoor in de anonimiteit en dat geldt ook voor goede kunst of zelfs topkunst.’ Hier worden allerlei aspecten aan de orde gesteld en met elkaar verbonden: kunsthandel en -kritiek, opereren van musea en media, kunstverzamelaars, cultuurpolitiek en subsidiebeleid.

Baudoin wilde zijn werk niet weggeven, maar verkopen zo blijkt uit een interview van Nieke Hoitink met hem op Radio Gelderland. Hij zegt ook het aan musea met ‘prachtige beeldentuinen’ te hebben ‘aangeboden’, maar die zijn niet op zijn aanbod ingegaan omdat ze het niet wilden ‘hebben’. Welke musea het betreft is onduidelijk. Baudoin vergelijkt zich met kunstenaars als Ai Weiwei, Giuseppe Penone en Giuseppe Licari. Hij meent dat het in de kunstwereld niet zozeer om de kunst, maar om de naam gaat en hij die naam niet heeft.

Foto: Joris Baudoin, The Last Tree Standing (2019).

Bij Museum Arnhem ligt dure kunst voor het grijpen in niet-beveiligde binnentuin. Gemeente Arnhem ontkent het probleem

Het dievengilde is gewaarschuwd door een bericht in de Gelderlander. Kunst ligt voor het grijpen in Arnhem bij de binnentuin achter dranghekken met groene zeilen van Museum Arnhem. De Gelderlander: ‘Er zit onder meer kostbaar werk tussen van gerenommeerde kunstenaars als Allghiero Boetti, Sjoerd Buisman, Pearl Perlmuter, Wessel Couzijn, Hildo Krop, Klaas Gubbels en Henry Moore. Van die laatste, Engelse beeldhouwer werd zes jaar geleden een werk – Reclining Figure: Festival – voor ruim 21 miljoen euro verhandeld.’

Volgens critici kan iedereen gewoon naar binnen lopen en beelden weghalen. Beeldend kunstenaar Jeroen Huisman spreekt van  een ‘onzorgvuldige en amateuristische oplossing‘. Museumdirecteur Saskia Bak ziet dat anders, volgens haar is de beveiliging op orde. De Gelderlander: ‘De gemeente benadrukt ook dat de beelden voldoende beveiligd zijn, dankzij camera’s en met hulp van leegstandsbeheerder Ad Hoc, die in het lege museumgebouw anti-kraakwachten heeft gehuisvest.’ De verzekeraar zou volgens de gemeente akkoord zijn gegaan met deze situatie. De gemeente zegt ook dat ‘de beelden net zo goed bewaakt zijn als vroeger’, maar dat is onjuist en onwaarachtig omdat ze nu niet ingegraven en gefundeerd zijn maar los boven de grond liggen. Dus kwetsbaarder en makkelijker weg te halen. Arnhemse kunstenaars willen graag de beeldentuin openen totdat er duidelijkheid is over de toekomst van het museum. Het besluit over de verbouwing ligt stil.

Met dank aan kunstenaar Erik Buijs die op Facebook zegt: ‘Deze beelden zijn miljoenen waard. Het minste wat je moet doen, is het bekisten en in een professionele opslag doen. Een verzekering brengt het origineel niet terug namelijk. Dit is een grove belediging naar de kunst en makers van dit werk.’ Hij vraagt ons aandacht te besteden aan deze kwestie en Museum Arnhem en Gemeente Arnhem om tot inkeer te komen. Bij deze, Erik.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Dure kunst ligt voor het grijpen bij Museum Arnhem’ van Anita van Rootselaar in de Gelderlander, 12 juli 2018.

Het gras is groen, de lucht is blauw en de museumsector is behoudend. Joep van Lieshout, het Louvre en ‘Domestikator’

Moet er nog aandacht besteed worden aan de afwijzing door het Louvre bij monde van directeur Jean-Luc Martinez van de 13-meter hoge architectonische sculptuur ‘Domestikator’ (2015) van het in Rotterdam gevestigde Atelier van Lieshout? Het nieuws zingt al dagen rond op (sociale) media en heeft intussen ook het algemene nieuws bereikt. Want de afwijzing zou met seks te maken hebben. Dat moet gemeld worden. Pikant!

Het werk zou geplaatst worden op een buitenpresentatie in de tuinen van de Tuileries in het programma Hors les Murs (‘buiten de muren’). Leidt het schieten voor het Parijse open doel niet tot makkelijk scoren voor Joep van Lieshout? Media struikelen over elkaar heen om zijn verontwaardiging over de museumsector breed uit te meten. Die zou gaan voor bezoekcijfers en marketing, en blinkt uit in behoudzucht. Niet dat hij ongelijk heeft, integendeel, het is goed dat hij het opmerkt. Maar dit is hetzelfde soort nieuws als een media-offensiefje dat vertelt dat het gras groen is of de lucht blauw. The Huffington Post zet in een artikel de details op een rijtje.

In de meeste berichten wordt in navolging van een artikel in The New York Times van 2 oktober 2017 dat een terloopse vergelijking maakt met het Guggenheim Museum deze vergelijking overgenomen. Na politieke druk van dierenactivisten werden daar drie werken terugtrokken van een China-tentoonstelling. Uit een verklaring blijkt dat het Guggenheim Museum dit met tegenzin deed en onthutst is dat het zover moest komen: ‘As an arts institution committed to presenting a multiplicity of voices, we are dismayed that we must withhold works of art.’ Dit blog besteedde er op 26 september in een commentaar aandacht aan en verwees naar Jan Fabre. In de kwestie ‘Domestikator’ neemt het Louvre echter een andere positie in dan het Guggenheim Museum in de kwestie van het dierenactivisme in verband met de gewraakte werken op de tentoonstelling Art and China after 1989: Theater of the World. Het Louvre buigt pro-actief en het Guggenheim pas na dreigementen.

Dat Joep van Lieshout tot deel van een slechte wedstrijd is gemaakt valt hem niet te verwijten. Hij heeft het niet opgezocht. Maar zijn reactie leidt ontegensprekelijk tot marketing voor eigen merk. Er is geen ontkomen aan. Zo wordt via een omweg Joep van Lieshout ingesloten in het circuit dat hij bekritiseert. Dat geldt niet alleen voor integere kunstenaars als Van Lieshout, maar ook voor goedwillende musea die zich onttrekken willen aan de terreur van de markt en de gunst van het publiek. Maar ook zij lopen tegen hun grenzen aan.

Foto: ‘Domestikator’ van Atelier van Lieshout op de Ruhrtriennale in Bochum, Duitsland, 2015.

Twee ruiterstandbeelden van Henry Shrady. Voor én tegen de Unie

Er is veel te doen over de verwijdering van het ruiterstandbeeld van de Confederale generaal Robert E. Lee in een park in Charlottesville, Virginia. Neonazi’s en racisten grepen het aan om te demonstreren en hun macht te tonen. Wikipedia geeft de bijzonderheden. Maar de maker ervan blijft ongenoemd. Dat is Henry Shrady (1871–1922). Hoewel hij stierf voordat het beeld klaar was. Leo Lentelli voltooide het in 1924. In dat jaar werd het geplaatst. Opvallend is dat Henry Shrady ook het ruiterstandbeeld van Lee’s tegenpool, de Unionistische opperbevelhebber Ulysses S. Grant in Washington, DC (1922) maakte. Soms hoeft kunst geen partij te kiezen.

Foto 1: ‘Robert E. Lee statue’ in Charlottesville, Virginia. Omstreeks 1924 – 1950. Collectie: Library of Congress.

Foto 2: ‘Equestrian statue, Henry Merwin Shrady, Ulysses S Grant, mounted, Union Square, 1922’. Collectie: Library of Congress. 

Kunstwerk ‘The Lighthouse’ in Auckland van Michael Parekowhai. Met James Cook

Kwestie van perspectief. Twee berichten geven hun blik op een kunstwerk. Het gaat over The Lighthouse in het havengebied van Auckland, Nieuw-Zeeland. Queens Wharf heet de plek. Een sculptuur in de vorm van de replica van een statengebouw (‘state house’) van kunstenaar en kunsthistoricus Michael Parekowhai.

Het verslag van RNZ (Radio New Zealand) is droog en saai. Doods. Maar in schijnbare objectiviteit onvolledig. Waarom wordt het kunstwerk controversiële kunst genoemd? Vanwege de kosten van 1,5 miljoen NZD (= 1,02 miljoen euro) of omdat bezoekers de sculptuur in de vorm van een huis niet kunnen betreden en van buitenaf moeten bekijken -of: doorkijken-? Of vanwege politieke nuances die het verslag niet noemt? Met de denkende kapitein James Cook. Of omdat makelaar Barfoot & Thompson met anonieme sponsors het financierde?

Het verslag van de openingsavond op 11 februari 2017 geeft de blik van binnen. Vol kleur en levendigheid. Met een muziekuitvoering voor een live publiek. Het toont de handtekening van Michael Parekowhai. Volgens hem betekenen de neonlichten ‘ahi kā’, ofwel in vuur en vlam. Met het idee dat haarden branden en lichten nog aan zijn. Na 250 jaar is de Engelse ontdekkingsreiziger terug in Nieuw-Zeeland. Afgestofte geschiedenis.

De Aardappeleters van Nuenen op ware grootte. Controverse over kunst

Kunst of kitsch? In Nuenen bestaat onenigheid over de kwaliteit van de sculptuur ‘De Aardappeleters’ (van 2D naar 3D)‘ van Peter Nagelkerke. Geen schilderij dus, maar een beeldengroep. Nagelkerke presenteert het als een ‘Bronzen Time Capsule’. Het verschil van mening is te herleiden tot een verschil van mening over wat de functie van kunst is. Nagelkerke en de voorstanders gaan voor herkenbaarheid en realisme (‘op ware grootte’). De tegenstanders -verenigd in het ‘Comité Respect voor van Gogh’- die naar de rechter zijn gestapt om te voorkomen dat de beeldengroep een plek in het park krijgt vinden wat Nagelkerke doet verfunning van de kunst en van weinig artistieke waarde. Twee sociale groepen die laag- en hoogopgeleid zijn botsen over hun interpretatie wat kunst nou eigenlijk is. Het bestuur van de gemeente Nuenen heeft het laten ontsporen.

Anonieme beelden in anonieme openbare ruimte van Zoetermeer

Kunst in de openbare ruimte is een terugkerend probleem. Voor ontwikkelaars die een open debat met de omwonenden niet aandurven omdat ze bevreesd zijn dat hun plannen het niet halen. En voor omwonenden die de kunst waarop ze niet zitten te wachten doorgaans niet pruimen. Gemeente Zoetermeer vraagt inwoners en winkeliers hun mening over een nieuw kunstwerk voor winkelcentrum Rokkeveen: een betonnen konijn (‘goeiige dikzak’), een snapper, een vogel (‘verklede steltloper’) of een DearHunter (dus: geen DeerHunter).

Er is 10.000 euro voor vrijgemaakt. De gemeente stelt zelfs dat men kan meedenken, maar dat meedenken blijft bij nader inzien te bestaan uit het plaatsen van een kruisje voor 31 juli en is in tegenspraak met het voornemen de bewoners erbij te betrekken. Opzet is dat het beeld in oktober 2015 wordt geplaatst. Opvallend is dat Zoetermeer de namen van de kunstenaars niet noemt. De reden daarvoor is onduidelijk, maar helpt opnieuw niet de inwoners erbij te betrekken. De reacties zijn voorspelbaar waarbij Albert Heijn in de herhaling schiet dat het beeld inderdaad bij het winkelcentrum komt te staan. Er is zelfs een petitie die ervoor pleit om maar helemaal geen kunstwerk te plaatsen en het geld aan iets anders te besteden. Bijvoorbeeld aan bankjes.

Deze kwestie leert dat het plaatsen van kunst in de openbare ruimte vraagt om toenadering, een slimme strategie en overtuigingskracht. Bewoners moeten overtuigd worden. Gezien de tegenstand is dat blijkbaar bij winkelcentrum Rokkeveen in Zoetermeer niet gelukt omdat de aanpak niet werkte. Hoewel tegenstand er altijd zal zijn en geen reden is om er niet aan te beginnen. Dat de gemeente niet eens de namen van de kunstenaars naar buiten brengt is merkwaardig. Zijn de kunstwerken geslaagd of lelijk? Ach, eerder wat voorspelbaar. Het konijn van Tom Claassen staat in brons al in het Rotterdamse Museumpark. Als Zoetermeer in samenspraak met Meerstede Vastgoed CV nou wat bankjes voor de oudere inwoners plaatst, dan is iedereen tevreden.

Foto: Schermafbeeldingen van FB-pagina van Albert Heijn Rokkeveen, 14 juli 2015. 

RTV NH keert zich tegen beeld Armando. Waarom doet het dat?

RTV NH laat omwonenden spreken over de sculptuur ‘Der Bogen‘ van Armando dat op het Stadsplein van Amstelveen is geplaatst. Kunst in de openbare ruimte dus. Kosten zijn 300.000 euro. De regionale omroep meent dat het ‘een omstreden beeld’, ‘een gemiste kans is’ en op ‘een drol lijkt’. De vraag die de reportage oproept is hoe de stem van het volk door RTV NH wordt gebruikt, en waarom dit zo is. Het zou niet de eerste keer zijn dat een nieuwsmedium, opinieleider of politicus in het gevlei probeert te komen door zich tegen kunst af te zetten. Dat zo weerloos is. Kunst is tegenwoordig vogelvrij doordat het belang ervan niet meer als vanzelfsprekend wordt gezien. Aan de afweging of ‘Der Bogen‘ een slecht beeld is komt de omroep niet toe.