Wat is de echte reden dat kanselier Olaf Scholz en SPD-fractieleider Rolf Mützenich de levering van Taurus-kruisraketten aan Oekraïne blokkeren?

Wat is er in hemelsnaam aan de hand met de Duitse Ampel-coalitie van rood (SPD), geel (FDP) en groen (Groenen)? Het hapert op vele fronten. Maar vooral, het komt er niet uit betreffende de steun aan Oekraïne.

Levering van de Duits-Zweedse Taurus-kruisraket is symbool van een verdeelde coalitie en een aarzelende kanselier geworden. Dat speelt al in de Duitse binnenlandse politiek sinds mei 2023. Kanselier Olaf Scholz (SPD) wil Taurus niet leveren aan Oekraïne omdat er dan Duitse manschappen in Oekraïne gedetacheerd zou moeten worden, aldus Scholz.

Opponenten noemen dat argument onwaarachtig. Ook de Zuid-Koreaanse en Spaanse krijgsmacht hebben Taurus-kruisraketten zonder dat die door Duitsers bediend worden. De Oekraïense krijgsmacht heeft de afgelopen twee jaar bewezen dat het snel allerlei westerse wapensystemen onder de knie krijgt en op het slagveld inzet.

Als Duitsland in mei 2023 Oekraïne de levering had toegezegd en Oekraïeners had opgeleid om de Taurus te bedienen dan waren de kruisraketten nu al inzetbaar geweest met uitsluitend Oekraïense ondersteuning op het slagveld.

Kanselier Scholz verschuilt zich achter dit argument. Trouwens in het befaamde door de Russen afgeluisterde en gepubliceerde telefoongesprek zeiden hoge Duitse opperofficieren van de Luftwaffe dat de Britse en Franse krijgsmacht in Oekraïne hun kruisraketten met manschappen op de grond ondersteunen. Dat gaf Scholz dekking voor zijn argument om de Taurus niet te leveren aan Oekraïne.

Opponenten bij vooral CDU/CSU en Groenen verdenken Scholz ervan dat hij die ondersteuning op de grond als een schijnargument gebruikt om de werkelijke reden om de Taurus niet te leveren niet te hoeven geven. Het is onduidelijk wat die werkelijke reden is. Is dat wellicht een verkeerd verwerkt, misplaatst schuldgevoel dat de oorsprong vindt in de Tweede Wereldoorlog? Of is Scholz bang voor zijn linkerflank?

Hoe dan ook maakt kanselier Scholz een onzekere indruk. Hij verliest in binnen- en buitenland aan vertrouwen. Vooral bij zijn partners Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk die hij ook nog eens onnodig te kijk zette met het uitgelekte telefoongesprek.

Het werd er op donderdag 14 maart 2024 absurd op toen SPD-fractieleider Rolf Mützenich in de Bundestag pleitte voor bevriezing van de levering van wapens aan Oekraïne. Vanwege zijn pro-Russische opstelling wordt Mützenich een Putinversteher genoemd, wat hij overigens ontkent. Hij behoort tot de linkerflank van de SPD.

Bevriezing van wapenleveranties aan Oekraïne is echter in strijd met het beleid van de Ampel-coalitie om Oekraïne zolang van wapens te voorzien dat het zelfs de Krim bevrijden kan van de Russen. Heeft Mützenich zijn toespraak afgestemd met kanselier Scholz? Als dat zo is, dan gaat Scholz tegen zijn eigen kabinetsbeleid in. Als dat niet zo is, dan gaat Mützenich bewust tegen het kabinetsbeleid in en heeft Scholz zijn fractieleider niet onder controle.

In de coalitie staan vooral de Groenen en de sociaal-democratische SPD lijnrecht tegenover elkaar. In de Bundestag is het de christen-democratische CDU-CSU die kanselier Olaf Scholz (SPD) hard aanvalt op zijn in hun ogen slap Rusland-beleid dat de urgentie mist die nodig is om de Russische agressie te counteren.

De Ampel-coalitie vertoont het gedrag van een verkeerd afgesteld verkeerslicht dat op hol dreigt te slaan en tot ongelukken gaat leiden.

Een Duitse identiteitscrisis. SPD’ers aarzelen over levering van tanks aan Oekraïne

Wat is er toch mis met de Rusland-politiek van de Duitse sociaal-democraten? Dit interview van DW-correspondent Anja Köhler met het lid van de SPD-fractie in de Bundestag Ralf Stegner is inzichtelijk over hoe delen van de SPD denken. Köhler blijft goede vragen stellen. Stegner wordt beschouwd als een linkse SPD’er. Dat wil zeggen dat hij nog steeds ontvankelijk is voor de standpunten van de Russische Federatie. Hoewel ook hij Poetin als oorlogsmisdadiger beschouwt.

Stegner hamert op samenwerking, maar doet net alsof hij niet weet dat niet de anderen, maar de SPD de spookrijder is binnen de Westerse alliantie en de EU. De SPD staat op de rem om geavanceerd militair materiaal aan Oekraïne te leveren. Hij gaat ook bewust voorbij aan het feit dat in de coalitie de SPD tegenover de Groenen en de FDP staat over de levering van Duitse Leopard-tanks aan Oekraïne. Direct of via een vergunning aan andere landen om die tanks te leveren.

Het is niet zo dat de Duitse regering Oekraïne militair, economisch en humanitair niet helpt. Maar het beeld dat in de laatste 11 maanden is ontstaan is dat SPD-kanselier Olaf Scholz telkens door de VS, Polen, Frankrijk en andere bondgenoten tot de orde wordt geroepen en in beweging wordt gezet om Oekraïne te helpen en dat het initiatief niet vanuit de SPD zelf komt. Hoewel daar geluiden klinken die Oekraïne geavanceerd militair materiaal willen leveren.

De realistische co-voorzitter Lars Klingbeil sprak in een toespraak van juli 2022 over de toekomst van de sociaal-democratie, de Europese veiligheidspolitiek en de transformatie die de SPD zal moeten doormaken om bij de tijd te komen (vertaald): ‘Duitsland moet ernaar streven een leidende mogendheid te zijn. Na bijna 80 jaar terughoudendheid heeft Duitsland nu een nieuwe rol in het internationale systeem. Duitsland heeft de afgelopen decennia een hoog niveau van vertrouwen opgebouwd. Maar met dit vertrouwen komen verwachtingen. Dat hebben we net gezien in de discussies van de afgelopen weken. Duitsland staat steeds meer in het middelpunt van de belangstelling. We moeten aan deze verwachtingen voldoen‘.

Het besef dat Duitsland als belangrijkste Europese land een nieuwe rol heeft te spelen nu de Europese veiligheidspolitiek onder druk staat door de oorlog die de Russische Federatie tegen Oekraïne is begonnen lijkt binnen de SPD nog steeds niet goed ingedaald te zijn. Zeker niet wat de praktische politiek betreft.

Stegner speelt zijn rol als SPD’er die probeert het goede te doen, maar nog niet weet wat dat inhoudt. Zoals Duitsland deed met de aanleg van Nord Stream II waartegen binnen de EU oppositie bestond, maar Berlijn doof en blind een Alleingang ging. Nu lijkt de SPD de fout te herhalen met de Rusland-politiek. Toch lijkt het besef in Berlijn toegenomen dat het zal moeten inschikken. Mede door de rampzalige conditie van de Duitse krijgsmacht. Dat maakt het land afhankelijk van VS en Frankrijk.

Klopt het wat SPD-fractievoorzitter Rolf Mützenich in de Bundestag afgelopen dagen zei en Ralf Stegner in het interview met DW herhaalt: ‘Kriege werden in der Regel nicht auf dem Schlachtfeld beendet‘? Denk aan de Eerste en Tweede Wereldoorlog die op het slagveld beslist werden. Of denk aan kleinere oorlogen zoals de Golfoorlogen die op het slagveld door militair overwicht van de overwinnaar beslist werden. Of denk aan de Napoleontische oorlogen die op het slagveld betwist werden. Wat proberen deze SPD-afgevaardigden te bereiken met een uitspraak waarvan ze weten dat die niet klopt?

Tegelijk zegt Mützenich geen rode lijn te zien om geavanceerde tanks aan Oekraïne te leveren. Loopt hij vooruit op een politiek geïsoleerd Duitsland dat onder Amerikaanse, Franse en Poolse druk zal worden gedwongen om Leopard-tanks aan Oekraïne te leveren?

Het beeld van Duitsland is dat het nog steeds op zoek is naar een eigen identiteit en die nog niet gevonden heeft. Tachtig jaar politieke terughoudendheid in de luwte is niet zomaar overwonnen. Dat vraagt een mentale omslag die tijd vraagt. Zeker bij de oudere generatie politici, zoals de 64-jarige kanselier Scholz. In de tussentijd zullen SPD’ers als Stegner argumenten blijven reciteren om de achterhoede van een verloren slag te dekken. Je zou graag willen weten of hij gelooft wat hij zegt.