Gedachten bij foto ‘Les chantiers de Grande-Bretagne travaillent nuit et jour’ (1940)

Er wordt dag en nacht gewerkt op de Britse scheepswerven. Een schip verlaat zijn houvast. Onder het raamwerk van hout en staal is de bok weggeslagen.

Op dinsdag 3 september 1940 wordt de Empire Voice te water gelaten op een scheepswerf in Glasgow. Het vrachtschip is zojuist van de scheepshelling gegleden en een werker praat na met twee collega’s. Hij heeft een blok weggeslagen. Hij heeft de hamer nog in handen. In november 1940 wordt het schip afgebouwd.

De Empire Voice overleeft de Tweede Wereldoorlog en wordt in 1946 verkocht. Daarna krijgt ze de namen Bernard, Byron, Lalande en Uncle Batt onder welke naam het in 1961 in Japan wordt gesloopt. Slechts 21 jaar oud. Toen net meerderjarig als stoomschip.

Het Britse ministerie van Oorlogsvervoer was eigenaar van honderden schepen onder de naam Empire. Het beheer werd gedaan door diverse rederijen. In het geval van de Empire Voice was dat de British India Steam Navigation Co. Een statistiek zegt dat van de 103 schepen die deze rederij in 1939 had er aan het eind van de oorlog 51 verloren waren gegaan. Een percentage van bijna 50%. De koopvaardij had het zwaar te verduren.

De foto doet denken aan het decor voor een film (Otto e Mezzo; 8½) of een theatervoorstelling in de buitenlucht van Dogtroep, Vis à Vis of Peter Schumann. Functioneel oorlogsrealisme dwarrelt verstrooid de kant van de fictie op.

Als een technische constructie gevangen wordt in schoonheid, dan is het zonneklaar dat er werk wordt verzet. Schoonheid is bijvangst. Maar in werkelijkheid raken beelden van fantasie en realisme elkaar en lopen in elkaar over. Ze inspireren elkaar. Ze lenen van elkaar.

De foto uit 1940 oogt als theaterdecor. De hoofdrolspeler die van niets weet en geen stem heeft kiest het ruime sop. Maar dat is onzinnig gedacht. Zo is het niet.

De tewaterlating tekent de harde werkelijkheid van een oorlog die draait om productie, bevoorrading en aanvoer. De Empire Voice is de illustratie ervan. We kunnen het echter niet meer onvermengd zien. We moeten afkicken van onze droombeelden om het te zien. Of dat zal lukken is het punt.