Oud-kanselier Gerhard Schröder verwijt kanselier Merkel niet zozeer dat ze pro-Amerikaans is, maar dat ze ongeloofwaardig is in in die vermeende pro-Amerikaanse opstelling. Schröder verwijt Merkel hypocriet te zijn. Schröder is zelf verre van pro-Amerikaans en dat is geen toeval. Het is trouwens de vraag of kanselier Angela Merkel sinds het optreden van president Trump niet eerder een pro-EU dan een pro-Amerikaanse koers vaart. Maar omdat SPD-kandidaat Martin Schulz pro-EU is, kan Schröder hem daar uiteraard niet op aanvallen.
Zoals vaak kiest een politicus de aanval om niet zelf aangevallen te worden. Schröder is de hypocriet. Zijn verwijt aan Merkel wordt ingegeven door partijpolitieke overwegingen tijdens een verkiezingscampagne, maar ook door zijn geopolitieke opstelling. De sociaal-democraat Schröder staat op de loonlijst van Gazprom en wordt met Russisch geld gekocht om in Europa de zaak van Gazprom te bepleiten. Onder meer om het Russische gasproject Nord Stream II niet te laten stranden. Bij die pro-Russische positie van Schröder hoort blijkbaar dat hij Merkel verwijt om pro-Amerikaans te zijn. Het is allemaal kinderlijk voorspelbaar wat hij doet.
Schröder maakt hiermee aan het Kremlin duidelijk dat hij zijn dikverdiende dollars waard is. Zo simpel is het. En zo simpel is Schröder. Hij heeft zijn partij, zijn land en de EU verraden. En nu wordt hij uit de mottenballen gehaald om de SPD te helpen. Van een afstand ziet het er weinig overtuigend en deugdelijk uit. Het valt nauwelijks voor te stellen dat Duitsers daarin trappen. Jammer voor Schulz die een betere sidekick verdient.
Harms reactie is voorspelbaar en raadselachtig. Het is een publiek geheim dat de Duitse sociaal-democraten voor het karretje van de Russische belangen gespannen staan. Voormalig kanselier Gerhard Schröder heeft de SPD zwaar belast door zich in te laten huren door het Kremlin. Zijn biograaf Gregor Schöllgen stelt dat niets hem zo beschadigd heeft als zijn ‘Gazpromisering’. In zijn kielzog zoog de nog steeds machtige Schröder de SPD mee. Het verwijt kan verbreed worden dat Schröder door zijn Russische lobbywerk niet alleen zijn eigen aanzien, maar dat van de Duitse politiek beschadigd heeft. Minister Sigmar Gabriel voegt zich kritiekloos in die groef en praat de positie van Schröder na. Uiteraard kunnen de sociaal-democraten dit alleen doen tegen de achtergrond van opportunisme bij het Duitse bedrijfsleven dat wil profiteren van Russische opdrachten.
Harms speelt de onschuld als ze niet meent te begrijpen waarom ook de christen-democratische kanselier Angela Merkel zich tegen het voorstel van de Amerikaanse senaat inzake het aanscherpen van de Russische sancties schaart. Harms weet dat Merkel ook onder invloed van het Duitse bedrijfsleven staat en in 2014 publiekelijk verkondigde dat gasproject Nord Stream II geen politiek maar een puur economisch project is.
Dat de belangrijkste Duitse politici als Gabriel en Merkel onder het mom van de autonomie van de EU het Amerikaanse voorstel afwijzen is potsierlijk en vals. Want zoals Harms stelt is het de Duitse regering van CDU en SPD dat in deze kwestie van Nord Stream II en energiepolitiek het Duits belang voor het Europees belang stelt. In een EU waar toch al zoveel anti-Duitse sentimenten leven vanwege de Duitse economische dominatie is die Duitse opstelling gevaarlijk, kortzichtig en contra-productief. De Duitse regering doet er onder druk van het eigen bedrijfsleven en lobbyisten als Schröder alles aan om Nord Stream II door te laten gaan. Ondanks kritiek van voornamelijk Oost-Europese landen die de toenemende afhankelijkheid van Russische energie afwijzen. Omdat energieonafhankelijkheid officieel EU-beleid is hebben deze critici ook bestuurlijk het gelijk aan hun zijde, maar door de Duitse obstructie krijgen ze die niet. Of anders gezegd, de besluitvorming in de EU was allang afgerond als de Duitse regering niet het eigenbelang voor het Europees belang had gesteld.
Kortom, de Amerikaanse senaat komt met het initiatief dat de Europese Commissie zelf had moeten nemen. Maar door onmacht, verdeeldheid en vermenging van economie met politiek niet kon nemen. Het is trouwens de verwachting dat de Republikeinse meerderheid in het Amerikaanse Huis, Witte Huis en Buitenlandse Zaken bij monde van ex-chef van Exxon/Mobil minister Rex Tillerson de voorgestelde sancties zullen afzwakken. Exxon/Mobil heeft vanwege investeringen die uitgesteld werden als gevolg van de sancties er belang bij dat de sancties afgezwakt worden. Trump zal geen stapje extra zetten om Europese bedrijven en de EU tegemoet te komen, maar wel om Nord Stream II te redden vanwege het Russische belang. Ook binnen het Team Trump zijn de lijnen naar het bedrijfsleven kort. Ex-ambassadeur Richard Burt staat op de loonlijst van Gazprom en heeft directe toegang tot Trump. Naar verwachting stelt hij zijn acties af met Gerhard Schröder. Van alle partijen is het de EU die het meest verdeeld opereert omdat het zich laat verdelen. Dat is de schande.
Duitse linkse buitenlandpolitiek hallucineert in de opstelling jegens Oekraïne volgens journalist Konrad Schuller van de ‘burgerlijk-conservatieve’ Frankfurter Allgemeine. Door het opgeschoven politieke spectrum met nieuwkomers als de rechts-populistische AfD betekent dat feitelijk een liberale positie. Schuller vermoedt dat buitenlandminister Frank-Walter Steinmeier (SPD) om electorale redenen rekening houdt met die delen van zijn achterban met een anti-Amerikaanse houding. Dat vertaalt zich in welwillendheid jegens het Kremlin.
Ongenoemd blijft nog een niet goed verwerkt schuldcomplex over de Tweede Wereldoorlog van de Duitsers tegenover de Sovjets dat om twee redenen verkeerd wordt vertaald in welwillendheid tegenover de Russen. Wit-Russen en Oekraïeners hebben relatief en absoluut meer geleden onder de nazi-terreur dan de etnische Russen. Sommige linkse Duitsers belonen daarvoor de Russen en niet de Oekraïeners. De 40-jarige bezetting van Oost-Duitsland door de Sovjet-Unie die een generatie heeft getekend kan hierbij ook een rol hebben gespeeld. Dat schuldcomplex wordt om economische redenen ook bewust verkeerd geïnterpreteerd.
Steinmeier krijgt ook weinig waardering van de Duitse journalist Julian Röpcke (BILD). Op Twitter voert hij een ware twitterstorm tegen hem. Hij beticht Steinmeier niet alleen van de uitverkoop van Oekraïne, maar ook van Duitsland. Zoals hier: ‘Frank-Walter Steinmeier hat entweder keine Ahnung oder er lügt wissentlich über den Urheber der Massaker in Aleppo’, hier: ‘Herr Steinmeier handelt nicht mehr im Interesse Deutschlands. Er sollte sein Amt freiwillig abgeben oder dessen enthoben werden’, hier: ‘F.-W Steinmeier chose to lie about the Russian war crimes, knowing better. German FM employees must chose who they support now. GER or RUS’.
De kritiek van Schuller en Röpcke is niet ongegrond. SPD’ers als Sigmar Gabriel en Steinmeier nemen geen positie in, maar zien hun rol als faciliterend. Vice-premier en minister voor Economische Zaken Gabriel reisde afgelopen week naar Moskou met een handelsdelegatie en werd volgens een verslag in Der Spiegel te verstaan gegeven dat het Duitse bedrijfsleven geen tegenwind uit Berlijn verwacht. Gabriel werd door president Putin ontvangen, Zo vinden de kortzichtigheid en intellectuele armoede van het Duitse bedrijfsleven een voedingsbodem bij de faciliterende SPD die hiermee tevens denkt een slimme electorale slag te slaan.
Samen met Steinmeier en onder druk van het Duitse bedrijfsleven en zonder het Kremlin harde eisen te stellen pleit Gabriel voor het verlichten van de sancties die werden ingesteld na de bezetting van de Krim door de Russische Federatie. Steinmeier gaat het noemen van de waarheid over de Russische bombardementen op Syrische steden uit de weg. Het is uitsluitend aan kanselier Angela Merkel (CDU) te danken dat Duitsland nog iets van principes overeind houdt in de Ruslandpolitiek. Zij groeide in de DDR onder de Sovjet-bezetting op en weet de politiek van het Kremlin te lezen. Op Duitse sociaal-democraten kan het Kremlin rekenen. Of het de Europese veiligheidssituatie dient is niet hun zorg. Ze hopen dat politiek opportunisme zich uitbetaalt.
Update 12 juli 2022: De fractie van de PvdA in de Eerste Kamer zal naar verwachting vandaag voor het CETA-verdrag stemmen. De PvdA-fractie in de Tweede Kamer stemde tegen. PvdA-lid in de Eerste Kamer en woordvoerder op dit dossier Ruud Koole geeft daarvoor argumenten, zoals geopolitiek (de oorlog in Oekraïne en versterking van de EU), een stap naar een duurzame economie en een verbeterd mechanisme van het ICS, het onafhankelijke arbitragehof waar bedrijven kunnen procederen voor schadevergoedingen van overheden als ze onterecht benadeeld worden. Dat zijn zakelijke argumenten. Koole noemt niet de revitalisatie van de sociaal-democratie zoals Robert Reich in 2016 het formuleerde. Dat ontbreken van reflectie op het eigen gedachtegoed door Koole lijkt tekenend voor het gebrek aan zelfvertrouwen en ambitie van de huidige PvdA.
Er is veel debat over internationale handelsovereenkomsten, zoals CETA (Canada-EU), TTIP (VS-EU) of TTP (VS-Pacific-landen). Er wordt van alles aan toegeschreven. Vraag is wie er van profiteert en wie er schade van ondervindt. Niet alleen binnen, maar ook buiten de verdragslanden. Zo is China tegen TTP omdat het haar positie ondermijnt en de Russische Federatie om dezelfde reden tegen TTIP. In het debat voeren deze landen daarom vanuit de marge oppositie tegen genoemde handelsverdragen. Dit maakt het lastige debat over de voor- en nadelen er nog onoverzichtelijker op dan het al is. Want velen in de media laten zich op hun beurt weer sturen door de Chinese of Russische tegenstem zonder daar duidelijk en eerlijk voor uit te komen.
Het heeft weinig zin om voor of tegen TTIP te zijn. Het gaat erom onder welke voorwaarden het kan worden geïntroduceerd. Daar vechten Europese en Amerikaanse politici over. Schoten voor de boeg van de Duitse vice-kanselier Sigmar Gabriel geven aan dat er kritiek is op wat er na 14 onderhandelingsrondes op tafel ligt.
Econoom Robert Reich zet wat hij als de drie realiteiten van handelsverdragen ziet op een rijtje: groeiende ongelijkheid, afbraak verzorgingsstaat en dalende lonen. Hij formuleert als noodzakelijke voorwaarde voor internationale handelsverdragen dat de voordelen ervan breder worden verdeeld dan nu praktijk is. Dat gaat samen met het creëren van nieuwe banen en baanzekerheid. Het is na te lezen in een artikel voor Thruthdig.
Wat Reich zegt klinkt logisch. Hij probeert een brug te slaan tussen voor- en tegenstanders en neemt de positie ‘ja, mits ..’ in. Tussen protectionisme (met afnemend handelsvolume) en casino-kapitalisme (met afnemende gelijkheid) in. Zo kan niet alleen de taart voor allen in de verdragslanden groter worden, maar die taart ook eerlijker verdeeld worden. Feitelijk houdt Reich een sociaal-democratisch pleidooi dat de sociaal-democratie nieuw elan kan geven als het zich dat zou realiseren. Het moet niet tegen handelsverdragen zijn, maar opbouwende kritiek erop gebruiken om zichzelf programmatisch te hervinden. Historisch grijpt dat debat terug naar het gevecht tegen monopolies zoals in het eerste decennium van de 19de eeuw president Teddy Roosevelt dat voerde. Exact het tijdperk waarin de Europese sociaal-democratie successen begon te boeken door introductie van sociale wetten. Wat let de sociaal-democratie om dat 100 jaar later te herhalen?
De Duitse journalist van het conservatieve tijdschrift Focus en voormalige correspondent in Moskou Boris Reitschuster spreekt met Nataliya Gumenyuk van het Engelstalige onafhankelijke Oekraïense Hromadske TV. Hij legt uit dat het Kremlin er belang bij heeft om de EU te verzwakken en te laten fragmenteren. Daartoe zet het publicitaire middelen in. Dat gaat verder dan propaganda. Het is de informatieoorlog met politieke middelen die in de publiciteit als verlengde van de strijd worden ingezet. Zoals gebeurtenissen die anders niet hadden plaatsgevonden of de organisatie van schijndemonstraties. Volgens Reitschuster speelt Duitsland een essentiële rol in de optiek van het Kremlin om de EU te verzwakken. Want Duitsland is binnen de EU politiek en economisch een belangrijk land en kanselier Merkel is als voormalig Oost-Duitse kritisch over de Russische intenties. Ook in het vasthouden aan de sancties. Daarbij kent Duitsland een grote Russische minderheid.
Opmerkelijk is dat Reitschuster beweert dat de sociale-democratische SPD die een coalitie met de CDU/CSU van Merkel vormt nog steeds onder invloed staat van oud-kanselier Gerhard Schröder. Dit zou de verlamming van de Duitse regering verklaren en het gebrek aan een harde opstelling jegens de Russische Federatie. Naar verluidt is Schröder voor 250.000 euro per jaar voorzitter van de aandeelhouderscommissie van Gazprom-dochter Nord Stream AG. Gazprom heeft een meerderheid van 51% in Nord Stream en de Russische staat heeft weer een meerderheid in Gazprom. Op kritiek van vooral Oost-Europese landen die zich gepasseerd voelden antwoordde kanselier Merkel in december 2015 dat Nord Stream geen politiek, maar een commercieel project is. Reitschuster wijst vooral op buitenlandminister Frank-Walter Steinmeier en vice-premier Sigmar Gabriel die in de zak van Schröder -en dus het Kremlin- zouden zitten. Pikant is dat Steinmeier namens Duitsland (met Frankrijk, Rusland en Oekraïne) een frequente deelnemer is aan de gesprekken over de Minsk II-afspraken.
Volgens Reitschuster verkeert Duitsland in een toestand van ontkenning zodat het niet echt beseft wat er op dit moment in de Russische Federatie aan de hand is. Hij vindt niet dat op de verslaglegging van de feiten de boodschapper van het slechte nieuws aangekeken moet worden, in zijn ogen komt dat enkel en alleen voort uit de slechte situatie in Rusland. Tegelijk meent hij dat de Duitsers langzaam wakker worden en zich steeds beter realiseren wat er in Rusland gebeurt. Ook omdat het zo overduidelijk is. De welwillendheid van de Duitse elite jegens het Kremlin en de afstand die het tot Oekraïne bewaart is al eerder opmerkelijk genoemd. Een en ander zou gevoed worden door een verkeerd begrepen schuldcomplex over de Tweede Wereldoorlog.
Velen zien met verbijstering de aanpak van de EU-lidstaten van wat ‘de vluchtelingencrisis’ is gaan heten. De EU maakt door slecht beleid de problemen eerder erger dan kleiner. De buitengrenzen worden nauwelijks nog bewaakt en tekenend was de naïviteit van de Duitse kanselier Merkel en vice-kanselier Gabriel die Syrische vluchtelingen uitnodigden om naar Duitsland te komen. Dat hebben we geweten toen een stroom migranten en vluchtelingen op gang kwam die niet meer te sturen viel. In het klein gebeurt hetzelfde in het kabinet Rutte waarin de VVD en de PvdA elkaar gijzelen en de problemen bij de gemeenten over de schutting gooien.
Burgemeester van Goes René Verhulst (CDA) reageert en pleit voor een realistische aanpak die verder kijkt dan de naïviteit van de knuffelaars en de voet op de rem van de weigeraars: ‘Vraag identiteitspapieren. Iemand die zijn zorgformulier in Goes niet goed invult, heeft een probleem. Maar we accepteren wel dat vluchtelingen hun papieren weggooien en liegen over hun leeftijd. Wanneer je hier je toekomst wil, dan moet je niet beginnen met liegen.’ De politiek heeft het vertrouwen van de burger beschaamd. Hoe gaan het dat herstellen?
Foto: Schermafbeelding van ‘Burgemeester opvanggemeente Goes hekelt Haags asielbeleid’ in Binnenlands Bestuur.
Is de Griekse regering vannacht vernederd door de Europese regeringsleiders uit de eurozone? Mede als vergelding voor de uitlatingen van de inmiddels ontslagen Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis die de schuldeisers van Griekenland van terrorisme beschuldigde. Van de geloofwaardigheid van de Griekse regering die buiten Griekenland toch al minimaal was is niets meer over nu het maatregelen moet slikken die het in het door Syriza gesteunde referendum vorige week nog verwierp. Bij premier Alexis Tsipras lijkt het kwartje eindelijk gevallen, na 5 maanden tegenwerking en vertraging. Tsipras’ draai is een ommekeer die in de verteltechniek peripeteia wordt genoemd. Het is de vraag hoe het in de praktijk uitpakt. Als de afspraken in de uitvoering gesaboteerd worden, dan was er toch geen sprake van een ommekeer, maar van mimesis als nabootsing van de Brusselse werkelijkheid. Dat weten we pas achteraf. En dat was exact het probleem.
Het overleg van de ministers van Financiën van de eurozone gaat op zondag verder in Brussel. Het overleg van de regeringsleiders is afgelast. Niemand weet hoe het zal eindigen. Speculaties en spin nemen toe. De een zegt dat de kans op een Grexit nu 95% is, de ander legt de schuld bij ex-minister Yanis Varoufakis of bij de Finnen. Naast de scepsis of de Griekse voorstellen wel opbrengen wat de Griekse regering suggereert is er een gebrek aan vertrouwen of de Grieken de plannen wel kunnen en willen uitvoeren. Niemand weet of vandaag beslist wordt of een besluit wordt doorgeschoven. Maar hoe reageren bij een uitblijven van een overeenkomst op maandagochtend de markten? Het overleg gaat niet om Griekenland alleen, maar om de machtsverhouding tussen landen. De Duitse vice-premier Sigmar Gabriel zegt voor een gemeenschappelijkeen gecoördineerde aanpakmet Frankrijk te gaan. In Griekenland wacht een verbreding van de regering. Wat een onzekerheid.
De Duitse vice-kanselier Sigmar Gabriel heeft in een interview met Welt am Sonntag gezegd dat het Verenigd Koninkrijk en Spanje gefederaliseerd moeten worden. Het is opmerkelijk dat de SPD’er, minister van Economie en tweede man van de grote coalitie van CDU/CSU en SPD over andere landen zegt hoe ze hun eigen staat moeten inrichten. Doorgaans zijn dat besluiten van interne politiek waarover andere landen geen uitspraken doen. Vraag is wat Berlijn denkt te bereiken door Londen en Madrid aan centrale macht te laten inleveren ten koste van deelstaten als Schotland en Catalonië. Komt dat neer op een Pruisisch staaltje verdeel en heers?
Het bovenstaande zei Gabriel niet over beide EU-landen, maar over Oekraïne. Ondenkbaar dat Gabriel dit over het Verenigd Koninkrijk of Spanje zou zeggen. Die landen zouden dat als inmenging in hun interne politiek opvatten. De Duitse ambassadeur zou op het matje worden geroepen. Gabriel had het in z’n wijsheid over de federalisatie van Oekraïne. Kanselier Merkel corrigeerde dat onmiddellijk tot het minder vergaande ‘decentralisatie’. De rechtse Gabriel heeft z’n carrière te danken aan een andere rechtse SPD’er: oud-kanselier Gerhard Schröder. Slechts enkele weken na diens terugtreden in 2005 trad Schröder toe tot het door het Russische Gazprom gecontroleerde Nord Stream als voorzitter van de Commissie van Aandeelhouders.
Ieder tijdperk krijgt de problemen die het verdient. De wereld lijkt uiteen te vallen in onsamenhangendheid. Er zijn nauwelijks politici die nog sturing weten te geven. In hun primitivisme denken ze niet verder dan de inzet van militaire middelen: Putin in Oekraïne en Obama in Irak. Ze doen dat voor hun eigen geloofwaardigheid, onder het besef dat het niks oplost, problemen alleen verergert en hoogstens tijdelijk onderdrukt. Leiders kopen met hun vliegtuigen, artillerie en infiltratie tijd. Vooral vanwege hun eigen positie. Om wanhopig van te worden. Want het is ook onze tijd. Maar als politici als Sigmar Gabriel als handlangers van het onrecht vervolgens de rechteloosheid en het gebruik van geweld legitimeren wordt het er nog onoverzichtelijker op.
Politici als Gabriel zijn een ramp voor stabiliteit. Ze geven geen duidelijke signalen af en werken niet aan een consistente oplossing. Het is lastig voor een zorgvuldig opererende kanselier Merkel als olifant Gabriel door de Europese porseleinkast en haar kabinet dendert. Zijn optreden benadrukt het gebrek aan kwaliteit van de hedendaagse generatie politici. Die is niet alleen meer in staat problemen in te dammen, maar verergert deze onnodig. Niet alleen gebrek aan strategisch inzicht kan Gabriel verweten worden, maar ook leugenachtigheid en onwaarachtigheid. Als hij zegt ‘een directe militaire confrontatie tussen Oekraïne en Rusland onder alle omstandigheden te willen vermijden’, dan doet-ie alsof-ie niet weet dat die directe militaire confrontatie al bestaat en nu al immense schade aan mensen, infrastructuur en relaties tussen landen aanbrengt.
George Knight 