Bestaansreden van Russische propaganda staat van vele kanten onder druk. Voorbeeld van een bericht op RT

I. Op het eerste gezicht weet je nooit of je moet lachen of huilen om de gekleurde informatie van de Russische propagandazender RT. Niet altijd is de informatie onjuist, maar is die zo eenzijdig dat het de kennis over een onderwerp niet vergroot, maar op zijn best mystificeert. Omdat het die slechts van een kant belicht. Dat valt op te vatten als omleiding en misleiding. RT mist de politieke ruimte om breed, open, onpartijdig en zonder vooringenomenheid te kunnen informeren.

Doorgaans bevatten nieuwsberichten van RT feitelijke onjuistheden die nodig zijn om die gekleurde informatie aannemelijk te maken. Daartoe moet een casus met kleine leugens wat bijgebogen worden. Dan gaat RT aantoonbaar de fout omdat het het zelfbeeld waar het zich op beroept zelf omver kegelt. Namelijk dat het een alternatief biedt voor westerse media en journalistiek op een hoger plan staat. Dat laatste klopt dan niet. Het is overigens niet aannemelijk dat de leiding van RT dat zelf gelooft. Het is politieke marketing voor uitwendig gebruik.

II. Sinds najaar 2013 toen de spanningen tussen de Russische Federatie en Oekraïne opliepen hebben de op een Europees publiek gerichte Russische propagandazenders breed ingezet op misleiding over Oekraïne. Alle moeite werd gestoken in het ondermijnen van de steun voor Kiev en het verdelen van een Europees publiek. Of dat is gelukt is de vraag.

Dat is slecht gelukt via de Russische propagandazenders als RT en Sputnik omdat die met hun Engels-, Duits-, Frans-, Arabisch- en Spaanstalige edities een klein bereik hebben. Het op de VS gerichte RT werd een mislukking omdat het niet wist door te dringen tot kabelnetten. Het al 16 jaar bestaande RT heeft zichzelf overleefd en valt te beschouwen als een mastodont met de pretentie van een algemene zender die naar de marge van de sociale media is verdrongen.

De paradox is dat de Russische propaganda die internationaal gericht is wel succesvol is geweest via sociale media, zoals Facebook en Twitter. De inschatting is dat Donald Trump zijn overwinning als president in 2016 grotendeels te danken heeft aan de Russische steun via sociale media. Ook mengden Russische sociale media zich afgelopen jaren in de verkiezingsstrijd in Frankrijk en Duitsland.

III. De paradox van de paradox is dat in de VS de Russische propaganda niet meer nodig is omdat de extreem- en radicaal-rechtse aan de Republikeinse partij gelieerde actoren in praktijk brengen wat het Kremlin vijf jaar geleden deed. Rechtse Amerikanen zijn zelfvoorzienend geworden wat propaganda en ondermijning van de Amerikaanse samenleving en politiek betreft. Het land koerst af op de afgrond en de vraag is of de krachten die dat willen verhinderen sterker zullen blijken te zijn dan de krachten die dat beogen.

Dat thematiseert wat nog de rol is voor Russische propagandazenders als RT en Sputnik en de Russische trollenfabrieken die continu via sociale media misleidende berichten versturen. Zonder de noodzaak voor grote campagnes hoeft het Kremlin alleen de druk op de ketel te houden om te zorgen dat westerse publieken zich blijven keren tegen hun eigen overheden.

De onderwerpen waarmee dat gebeurt vormen een archeologische laag van de recente actualiteit. De Krim vanaf voorjaar 2014 en de misleidingscampagne vanaf zomer 2014 over de Russische schuld aan het neerschieten van de MH17 is gevolgd door een campagne over westerse sancties vanwege de Russische inmenging in Oost-Oekraïne en de bezetting van de Krim vanaf augustus 2014, de Brexit, het Schotse referendum, Nord Stream II, de opeenvolgende migratiecrises van Turkije tot Wit-Rusland en het Verenigd Koninkrijk, de coronapandemie en allerlei onderwerpen die de EU of de VS kunnen verzwakken en in een kwaad daglicht stellen.

IV. De tragiek van propaganda is dat ze niet alleen afleidt van de waarheid en nieuwsconsumenten op het verkeerde been zet, maar een land dat die propaganda bedrijft in een parallelle werkelijkheid terecht laat komen. De grootste schade van propaganda ondervindt uiteindelijk het land dat die propaganda bedrijft omdat het in een spiegelpaleis van fantasieën verzeild raakt. Om daarin te kunnen volharden dient het zichzelf een vals zelfbeeld voor te spiegelen waar het na verloop van tijd wellicht niet diep in gaat geloven, maar zich toch naar gaat gedragen door mentaal binnen de contouren ervan te blijven. Dat zijn de lijnen van eenzijdigheid.

De Russische propaganda heeft de natievorming van Oekraïne vertraagd, maar ook versneld. Dat is een andere paradox. Net zoals de machthebbers in het Kremlin een buitenlandse vijand construeren (‘omsingelingscomplex‘) om de steun van de bevolking te winnen en af te leiden van binnenlandse problemen, zo werkt de propaganda ook in het land dat het doelwit ervan is. Mits het besef bestaat dat die buitenlandse propaganda op het eigen land gericht is en probeert schade aan te richten. Dat besef bestaat in Oekraïne.

Een meerderheid van de Oekraïeners is door de Russische propaganda en inmenging in hun land extra standvastig geworden. Mede omdat het ziet dat het in de Russische Federatie economisch slecht gaat en het land zich beweegt in de richting van een autoritaire staat waar rechten van burgers geschonden worden. De natievorming van Oekraïne gaat langzaam, maar gestaag door en door de Russische propaganda is het land eerder in de richting van de VS en Europa gedraaid, dan dat het zich er van afgekeerd heeft. Dan werkt propaganda op de lange termijn averechts.

V. Mijn reactie bij bovenstaande video (vertaald):

Het is niet ‘Europe’ zoals RT zegt, maar Duitsland dat de certificering van Nord Stream II tegenhoudt. Die vertraging heeft het Russische Gazprom volledig aan zichzelf te wijten. Het dacht te kunnen volstaan met Zwitserse jurisdictie en de procedure niet serieus te hoeven nemen, maar het Duitse Bundesnetzagentur oordeelde daar anders over.

In de EU kunnen zaken niet door corruptie en steekpenningen beslist worden zoals in de Russische Federatie. Dat verschil in cultuur heeft Gazprom verkeerd ingeschat omdat het dacht de eigen corruptie naar Duitsland te kunnen exporteren. Dat werkt bij personen als oud-kanselier Schröder en andere oud-politici die met Russisch geld gekocht worden, maar niet met een Duitse institutie.

Servie is geen lid van de EU of een bondgenoot van westerse landen, maar een satelliet van het Kremlin, zodat het volkomen irrelevant is wat de Servische president over sancties zegt. Het valt ook te bezien of het juist is wat hij zegt, namelijk dat sancties tegen het belang van ‘Rusland’ ingaan.

Voor de duidelijkheid, die sancties werden in 2014 ingesteld door de onwettige bezetting van de Krim door troepen van de Russische Federatie. Die Russische bezetting schaadt de internationale rechtsorde en is in strijd met internationale verdragen. Servie stemde in 2014 niet tegen de breed aangenomen VN-resolutie 68/262 die de bezetting door de Russische Federatie van de Krim veroordeelde en het zogenaamde referendum die dat moest legitimeren als ongeldig verklaarde. Servie was afwezig bij de stemming.

Het lijkt eerder zo te zijn dat de actie die tot de sancties leidde tegen het belang van het land en de Russische bevolking ingaat. Het land is door de onwettige bezetting van de Krim internationaal geïsoleerd geraakt door het onwettig handelen van president Poetin en zijn medestanders.

Internationale sancties gaan niet tegen het belang van de Russische bevolking in, maar tegen het leiderschap in het Kremlin dat het land beschouwt als haar privébedrijf waar het geld aan kan onttrekken alsof het land eigen bezit is. De Russische bevolking is daarvan het slachtoffer.

Waarom duldt YouTube nog steeds nepnieuws van Klagemauer TV?

In oktober 2017 schreef ik het commentaar ‘Waarom duldt YouTube het nepnieuws van Klagemauer TV?’ De vraag is nog even actueel als twee jaar geleden. Toen schreef ik: ‘Berichten die aan de hand van onjuiste informatie stellen dat men op moet passen voor onjuiste informatie zijn wijd verspreid op sociale media. Zo ook op het YouTube-kanaal Klagemauer TV van de Zwitserse sekte Organischen Christus-Generation (OCG) van de prediker Ivo Sasek. In een oud bericht uit 2009 (met update uit 2011) waarschuwt de Vlaamse Marc Verhoeven voor deze christelijke organisatie van Sasek. (..) Zo tekent zich een opvallend verbond aan van een Zwitserse christelijke sekte en Duits radicaal-links dat door het Kremlin wordt gesteund. Door verwijzingen gebruiken ze elkaars berichten om aan geloofwaardigheid te winnen. Maar om journalistiek gaat het niet (..).’

Website YouTube is eigendom van Google. Het zegt desinformatie te bestrijden zoals het in een notitie (white paper) van februari 2019 uiteenzette.  Met aandacht voor YouTube (p.17-24). Maar blijkbaar schieten de aanpak en de aanbevelingen tekort om de vele landenplatforms van Klagemauer TV op YouTube af te sluiten of op z’n minst de meest controversiële video’s met de meest aantoonbare feitelijke onjuistheden te verwijderen. Men kan zich dan ook afvragen hoe doelmatig de aanpak van Google is als het een platform als Klagemauer TV blijkbaar niets in de weg kan leggen. Het gaat er niet zozeer om dat Klagemauer TV als een soort mantelorganisatie in het vaarwater van de Russische propaganda is terechtgekomen en hierover naar de nieuwsconsumenten niet transparant en eerlijk is. Dat is niks nieuws onder de zon. Het gaat erom dat de voornemens van Google om de eigen media van desinformatie op te schonen vooralsnog niet werken. Aan mooie voornemens en notities hebben nieuwsconsumenten weinig. Dat zijn vooral de ventielen voor politieke druk. Het ‘gezond journalistiek ecosysteem’ dat Google zegt te ondersteunen brengt het op dit moment niet in praktijk. Zo kan Klagemauer TV haar desinformatie en ophitserij blijven verspreiden op YouTube.

Foto: Schermafbeelding van aankondiging video’s op Klagemauer TV, 28 april 2019.

Bijna-crisis Nord Stream II lijkt bezworen door Duitse druk

Aldus een passage uit een commentaar van Michael Thumann van 8 februari 2019 in Die Zeit. Het gaat over de Alleingang van Duitsland binnen de EU inzake de aanleg van gaspijplijn Nord Stream II. Naar verwachting wordt die in november 2019 voltooid. Thumann verwijt achtereenvolgende Duitse regeringen geïsoleerd te hebben geopereerd. De eenheid binnen de EU is erdoor beschadigd. Oud-kanselier Gerhard Schröder die op de loonlijst staat van het door het Kremlin gecontroleerde bedrijf Gazprom zou Duitsland het verkeerde pad hebben opgeleid. Nu zit Duitsland in een benarde situatie waarin het hoe dan ook aan invloed en prestige verliest. Het doorzetten van Nord Stream II beschadigt de Europese solidariteit en afblazen zou een politieke slag in het gezicht van de Russische Federatie zijn. Die kritiek op Duitsland loopt gelijk op met de nieuwe rol die van dit land wordt verwacht. Als het al eens de leiding neemt, dan krijgt het kritiek vanwege de slechte afstemming met de EU-partners. Daarnaast was Nord Stream II een politiek project waarvan de Duitse kanselier Angela Merkel tot in 2018 volhield dat het een louter economisch project was. Zij wist beter, maar wilde niet uit de pas lopen met het Duitse bedrijfsleven dat zwaar had ingezet op dit Russisch-Duitse project.

De Russische propagandamachine van RT, Sputnik en sites die als ‘onafhankelijk’ worden gepresenteerd draaide afgelopen dagen op volle toeren. Want Frankrijk bleek ineens bezwaren te delen van critici binnen de EU tegen Nord Stream II. Die bezwaren zijn velerzijds. Door Nord Stream zou Europa nog afhankelijker worden van Russisch gas dan nu al het geval is en dit is in strijd met EU-beleid inzake diversiteit en onafhankelijkheid van energie. Ook zou het 11 miljard euro kostende Nord Stream haaks staan op de transitie van fossiele brandstof (aardgas) naar duurzame energie. Door de Franse overstap leek de balans door te slaan naar de critici en een crisis in het hart van de U dreigde. Dat was van korte duur toen onder Duitse druk van zowel de Franse president, de Europese Commissie als roulerend EU-voorzitter Roemenië een voorstel voor een compromis uit de bus kwam. De Franse kritiek bleek vooral wisselgeld om andere punten binnen te halen. Het komt erop neer dat Duitsland als land waar de pijplijn aan land komt eindverantwoordelijk is, de aanleg geen gevaar loopt en de functies van de pijplijn gescheiden worden zodat het bezit van het netwerk en de toevoer van gas organisatorisch losgekoppeld werden. Hoe het Kremlin daar op reageert is vooralsnog onduidelijk.

Tegelijk gaat de Amerikaanse druk door. Want Nord Stream II is een door en door politiek project. De VS en de Russische Federatie en landen als Polen en Oekraïne hebben dat vanaf het begin beseft. Duitsland niet, of het deed net alsof het dat niet besefte. Er staan grote economische belangen op het spel, maar via de gaspijplijn koopt het Kremlin politieke invloed in Europa. Duitsland heeft met haar Alleingang veel goodwill in Europa en de VS verspeeld. Vraag is of dat een kwestie is van wereldvreemdheid, sterk lobbywerk van Gerhard Schröder, Gazprom en het Duitse bedrijfsleven of van een land dat niet goed beseft hoe economisch machtig het is en wat voor jaloezie van rivalen én verantwoordelijkheden tegenover EU-partners dat met zich meebrengt.

Zie hier voor een commentaar van 13 januari 2019 over Nord Stream II.

Foto: Schermafbeelding van deel commentaar ‘Gerhard Schröders Kuckucksei; Die EU-Staaten haben sich auf einen Kompromiss verständigt, der zu strengeren Auflagen für die umstrittene Gaspipeline Nord Stream 2 führen soll. Gut ist er nicht.’ van Michael Thumann in Die Zeit, 8 februari 2019.

Russian Culture Minister Medinsky threatens the Netherlands in connection with art loans from the Crimea

Russian state controlled Sputnik argues in an article a collection must be returned to the Crimea. It is at the Allard Pierson Museum in Amsterdam. Russian Culture Minister Vladimir Medinsky told Sputnik ‘he did not consider possible the continuation of inter-museum relations with the Netherlands if the country does not return the collection of ancient Scythian gold to Crimea’. But Medinsky only gives threats, no arguments. My comment on the article:

This affair in the core is about the question whether the Crimea is occupied territory or not. The world community in majority thinks so and confirmed this in the non-binding UNGA resolution 68/262 which said the Russian Federation occupied Crimea in 2014 in an illegal way and held a flawed referendum. The Netherlands supported this resolution.

So, what the Culture Minister Medinsky of the Russian Federation says is too simple and too bluntly. He mixes cultural, legal and political arguments and tries to select them selectively.

The Netherlands is a functioning state of law and wants to connect justice, proportionality and good political relations with all countries. The Allard Pierson Museum and the Amsterdam University of which the museum is a part -and were the loans are kept- also want to act according to international law.

‘The Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict with Regulations for the Execution of the Convention 1954’ is accepted by the international museum organization ICOM as a starting point.
http://portal.unesco.org/…/ev.php-URL_ID=13637&URL_DO…

It says in article 5.1: ‘Any High Contracting Party in occupation of the whole or part of the territory of another High Contracting Party shall as far as possible support the competent national authorities of the occupied country in safeguarding and preserving its cultural property.’

So, the Allard Pierson Museum and the Amsterdam University face a dilemma. A Museum is not a political organisation, but in this matter it has to give a political interpretation of a politicized issue because of a war between Ukraine and the Russian Federation. A situation which did not exist when the loans were granted by the Ukrainian museums.

The norm is the interpretation of the guidelines of ICOM. The Allard Pierson Museum and the Amsterdam University have the obligation to follow the norms of their field, the musuem sector.

Because of the political conclusion in the UN it seems strongly this Dutch musuem has to play by the rules of ICOM. It has little room to set aside the guidelines of ICOM.

The political reality is that globally the majority of countries have the opinion that Crimea ihas been occupied illegally by the Russian Federation and the so called referendum was not legally valid.

Crimea is since 2014 occupied by a foreign power and the Allard Pierson Museum and the Amsterdam University can not act differently than not returning the loans to occupied territory. Because they have the obligation to safeguard and preserve them. Against their will and because of a political situation it plays no part in.

Whether they have to keep it in custody until Crimea is no longer occupied or that they have to send it back to Ukraine immediately, is a question that needs to be considered legally.

EU is sterk, maar moet eigen mythe opbouwen om in de publieke opinie te overleven

Hoe komt het dat in de internationale politiek dat wat groot is klein wordt gemaakt, en wat klein is groot wordt gemaakt? Is het de schuld van de (sociale) media dat dat gebeurt? Neem de politieke leiders president Trump van de VS en Putin van de Russische Federatie die de voorpagina’s domineren. Wat is hun werkelijke macht? Hun macht en invloed wordt overschat. Een artikel in Politico van Susan Glazer verduidelijkt dat de macht die aan Putin wordt toegeschreven voornamelijk bestaat uit mythevorming. Buiten de ringweg van Moskou is Putins macht beperkt. En omgekeerd, binnen de ringweg van Washington is Trumps macht beperkt. Een aardige tegenstelling. Maar het niet hebben van centrale macht telt meer in de parlementaire democratie die de VS is, dan in de autoritaire Russische Federatie dat het grootste en meest diverse land ter wereld is en netwerken langs andere breuklijnen tot stand komen. Omgekeerd leidt de EU aan negatieve mythevorming.

Hoe komt het dat de succesvolle EU die is ontstaan om Duitsland in een supranationale organisatie te integreren zo lijdt aan negatieve mythevorming? Komt dat omdat het niet gepersonifieerd wordt door een leider die door kan gaan als sterk en machtig? Zelfs als dat in werkelijkheid niet zo is, maar wel werkt in de beeldvorming. Komt het omdat de EU halverwege is blijven steken in democratisering en federalisering, en daarom zowel de nationalisten als de federalisten teleurstelt? Of komt het doordat de verslaggeving door de media over de EU bijna volledig nationaal gericht is en nieuwsconsumenten een te nationaal beeld van de echte EU wordt voorgeschoteld dat nauwelijks overeenkomt met het werkelijke functioneren van de EU?

Het lijkt te simpel om de (sociale) media verantwoordelijk te stellen voor de overschatting en mythevorming van Trump en Putin, en de onderschatting van de EU. Het antwoord daarop is dat iedereen verantwoordelijk is voor de beeldvorming en dat in eigen hand moet nemen. Trump doet dat met zijn getwitter en zijn groteske manoeuvres die afleiden van de bedreiging voor zijn macht. Trump is in 2015 en 2016 kritiekloos geholpen door de media die hem overvloedig vrije publiciteit boden en hij de Republikeinse nominatie kon verzilveren. De inmenging van het Kremlin op sociale media tijdens de presidentscampagne van 2016 gaf het laatste zetje. Putin opereert met zijn door de staat gefinancierde propagandazenders als RT en Sputnik die een westers publiek bespelen en de publieke opinie proberen te beïnvloeden. Niet direct omdat het bereik ervan klein is, maar in samenspel met de sociale media waarbij die propaganda dient om legitimiteit te bieden. In het binnenland zijn oppositionele media gesloten of zo ingeperkt dat ze niet normaal tegenspel kunnen bieden.

De EU laat het nagenoeg afweten in de beeldvorming. Deels is dat een gevolg van verdeeldheid, deels van koudwatervrees. In elk geval ontbreekt de urgentie bij EU-leiders en nationale leiders van de EU-lidstaten om in de (sociale) media een mythe op te bouwen waarin de EU zo geloofwaardig is dat die samenvalt met de werkelijkheid. Bas Heijne verwijst in zijn NRC-column instemmend naar president Emmanuel Macron die een politiek heldendom wil ontwikkelen: ‘Het is geen goed idee geweest om alle grote verhalen te deconstrueren, kapot te maken. Hierdoor is het vertrouwen in alles en iedereen verdampt.’ De EU en de EU-lidstaten moeten beseffen dat als ze samen willen overleven ze beter dan nu hun verworvenheden naar buiten moeten brengen.

De EU moet zich niet de pas laten afsnijden door de radicale nationalisten op de linker- en rechterflank die in de beeldvorming aanknopen bij de mythevorming van Putin of Trump die feitelijk afleidt van de werkelijkheid. De eerste die bij gebrek aan eigen verworvenheden die noodgedwongen vervangt met anti-Amerikanisme. En de laatste die uit hetzelfde gebrek dat vervangt met egotripperij en wit racisme. De EU is inhoudelijk sterker en moet nu de eigen mythe opbouwen om in de publieke opinie te overleven. De paradox is dat de negatieve beeldvorming over de EU meer verworvenheden omvat dan de positieve mythevorming over Putin en Trump.

Foto: Fragment uit het schilderij ‘L’enlèvement d’Europe’ (‘De ontvoering van Europa’) van Noël-Nicolas Coypel, 1727. Collectie: Philadelphia Museum of Art.

Waarom duldt YouTube het nepnieuws van Klagemauer TV?

Berichten die aan de hand van onjuiste informatie stellen dat men op moet passen voor onjuiste informatie zijn wijd verspreid op sociale media. Zo ook op het YouTube-kanaal Klagemauer TV van de Zwitserse sekte Organischen Christus-Generation (OCG) van de prediker Ivo Sasek. In een oud bericht uit 2009 (met update uit 2011) waarschuwt de Vlaamse Marc Verhoeven voor deze christelijke organisatie van Sasek.

OCG stelt in een toelichting bij bovenstaand filmpje op YouTube: ‘Uit hersenonderzoek is bewezen dat men mensen niet kan besturen en overtuigen door argumenten en feiten, maar in de eerste plaats door sterke emoties. Massamedia en politiek maken hiervan dan ook overvloedig gebruik – of beter gezegd “misbruik”’. Voor onderzoek over de media verwijst het naar het anonieme Swiss Propaganda Research (SPR). Transparant over de eigen herkomst en doelstelling is SPR niet, zodat het lastig is het om het als een serieuze bron te beschouwen. SPR blijkt te worden gebruikt om een waarheid wit te wassen, onder meer door de Russische propagandazender Sputnik. Zeer vermoedelijk is het gelieerd aan radicaal-links (Die Linke) in Duitsland.

Zo tekent zich een opvallend verbond aan van een Zwitserse christelijke sekte en Duits radicaal-links dat door het Kremlin wordt gesteund. Door verwijzingen gebruiken ze elkaars berichten om aan geloofwaardigheid te winnen. Maar om journalistiek gaat het niet, het is van het niveau van de slager die zijn eigen vlees keurt.

Met die voorkennis in het achterhoofd wordt de video er nog lachwekkender op dan die al is. Uit welk hersenonderzoek van welke onderzoeker is ‘bewezen dat men mensen niet kan besturen en overtuigen door argumenten en feiten, maar in de eerste plaats door sterke emoties.’? Als dat zo is, dan moet een bona fide nieuwsmedium details over dat onderzoek geven. Dat doet Klagemauer TV niet. Het wordt niet concreet en blijft vaag en suggestief. Het is overigens begrijpelijk dat een christelijke sekte die het moet hebben van emoties uitkomt bij het standpunt dat emoties allesbepalend zijn. Geloof is nu eenmaal geen zaak van argumenten en feiten, maar van emoties. Om goedgelovigen in te palmen met niet te controleren waarheden.

Het zijn niet de traditionele nieuwsmedia die mensen voor de gek houden en misbruik maken van hun ‘sterke emoties’, maar het zijn niet-journalistieke organisaties die zich voordoen als nieuwsmedia als Klagemauer TV, Sputnik of SPR die dat doen. Waarom Google dit nepnieuws nog steeds toelaat op YouTube is een raadsel.

Klagemauer TV is aantoonbare misleiding en maakt misbruik van het vertrouwen van mensen. Het ondermijnt het vertrouwen dat mensen en samenlevingen in elkaar hebben. Het verzwakken van mensen door ze los te weken uit hun sociale omgeving om ze vervolgens voor het eigen karretje te spannen is wat anti-Europese propagandazenders en Klagemauer TV doen. Hun gemeenschappelijk doel is het zaaien van verdeeldheid.

Verslag van CNN over de Russische inmenging in Amerikaanse presidentsverkiezingen laat belangrijke vragen onbeantwoord

Een verslag van CNN over gebruik van sociale media door het Kremlin in de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen laat de meest gevoelige vraag onbeantwoord. Namelijk hoe de Russen op detailniveau kennis konden hebben van de Amerikaanse verkiezingsmarkt om hun berichten en advertenties op sociale media in te zetten. Het vermoeden is dat ze voor die kennis op kiesdistrict-niveau (‘precinct’) assistentie kregen vanuit het campagneteam van Trump of vanuit een organisatie die daar direct aan gelieerd was. Als dat aangetoond is, dan is sprake van bewezen geheime samenwerking of verstandhouding (‘collusion’) tussen Trump en het Kremlin. Precies daar doen het congres en speciale aanklager Robert Mueller onderzoek naar.

Het bedrag van 100.000 dollar aan advertenties op Facebook is laag en kan geen verschil hebben gemaakt. Hoewel de marges smal waren en Trump met 107.000 stemmen in drie swing states (Michigan, Wisconsin en Pennsylvania) het Electoral College won. CNN beseft dat en houdt de optie open dat dit bedrag hoger is.

CNNs claim dat de Russen zoveel nepnieuws op Facebook plaatsten dat het ‘echt begon te lijken’ gaat voorbij aan de goede aarde waarin dat nepnieuws blijkbaar kon vallen. Er was een publiek dat al ontvankelijk was voor dat nieuws of de advertenties op Facebook. Die nuancering mist CNN, maar is wel uitgangspunt van het artikel over RT, Sputnik en informatie als oorlogsmiddel van Jim Rutenberg in de New York Times van 13 september.

Het belang van de gekochte advertenties op Facebook kan pas ten volle begrepen worden als ze worden gezien in combinatie met radicaal-rechtse Amerikaanse media als Fox, Infowars en Breitbart als met de andere middelen van het Russische informatie-apparaat zoals de Peterburgse trollfabrieken van het Internet Research Agency en zusterorganisatie het Federal News Agency (FAN), botnets en de zenders RT en Sputnik.

Foto: video verwijderd; schermafbeelding.

EU lanceert project ‘EU vs Disinformation’ als antwoord op Russische propaganda

Het YouTube-kanaal waarop deze video is te vinden heet ‘EU vs Disinformation’. Dat zegt iets over de doelstelling, maar niet over de initiatiefnemer. Wie erachter zit valt niet uit de naam af te leiden, maar het is wel degelijk de EU, te weten de ‘East StratCom Task Force’. Het initiatief voor de oprichting ervan werd in maart 2015 genomen door de regeringleiders van de Europese Raad (punt 13): ‘The European Council stressed the need to challenge Russia’s ongoing disinformation campaigns and invited the High Representative, in cooperation with Member States and EU institutions, to prepare by June an action plan on strategic communication.’ De propaganda van het Kremlin die zich door desinformatie op de Europese landen richt moest beantwoord worden met een informatie-campagne. Niet met tegenpropaganda. Vandaag 12 september 2017 is de website EUvsDisinfo.eu gelanceerd met een Engels-, Duits- en Russischtalige versie.

De video -die de laatste ontwikkelingen in actualiteit niet vangt en na zes dagen al gedateerd aandoet- thematiseert de op het Westen gerichte Russische desinformatie extra. Het gaat om de twee Russische zenders Sputnik en RT (Russia Today) waarvan de journalistieke intentie wordt betwist. Volgens een bericht van 11 september van onderzoeksjournalist Michael Isikoff en Hunter Walker voor Yahoo News wordt door de FBI onderzocht of Sputnik handelt in strijd met de Foreign Agents Registration Act (FARA). Dit in het verlengde van de onderzoek naar de samenwerking van het Kremlin met het toenmalige campagneteam van Donald Trump. Het komt erop neer dat als in de VS werkzame journalisten van RT hun opdrachten uit Moskou krijgen ze als buitenlandse agent geregistreerd moeten staan. Dat betekent dat ze niet meer als journalist worden beschouwd. Een bericht in Newsweek van vandaag gaat nog verder en stelt dat het Amerikaanse ministerie van Justitie al aan medewerkers van RT heeft gevraagd zich als buitenlandse agent te registreren.

Dat laat het Kremlin niet op zich zitten. Volgens een bericht in Sputnik van 11 september waarschuwt hoofdredacteur Margarita Simonian van RT dat het Kremlin niet zal schromen om Amerikaanse journalisten uit te wijzen als de regering Trump dit doorzet. Ze zei op het Russische persbureau RIA Novosti: ‘Er is geen twijfel dat Rusland op dezelfde manier zal reageren op het FBI-onderzoek en het werk van Amerikaanse journalisten in Moskou zal controleren.’ Maar er is een verschil. Sputnik en RT opereren in westerse landen, waaronder de VS, en richten zich op de publieke opinie van die landen. Westerse journalisten in de Russische Federatie doen dat niet en hebben ook nauwelijks toegang tot Russische media. Ze zijn werkzaam voor media in hun eigen landen. Russische media zijn de afgelopen jaren al grotendeels onder staatscontrole gebracht. Het Westen begint zich nu op dezelfde manier op te stellen zoals het Kremlin zich al enige jaren gedraagt.

Drie jaar na de MH17 blijft het Kremlin zich dagelijks bemoeien met een kwestie waarover het zegt niets mee te maken te hebben

Het is vandaag precies drie jaar geleden dat de MH17 boven Oost-Oekraïne werd neergeschoten. Vanwege de politieke belangen worden de bevindingen van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid en het door Nederland geleide Joint Investigation Team door de Russische Federatie betwist. Dat is tegenstrijdig omdat het Kremlin vanaf het begin heeft beweerd niets met deze zaak te maken te hebben. Het is van tweeën een. Als het niets te vrezen had omdat het op geen enkele manier betrokken was, dan had het de bevindingen kunnen accepteren. Het had dan in 2015 evenmin de resolutie voor de oprichting van een internationaal tribunaal dat de schuldigen wilde berechten hoeven vetoën in de VN-Veiligheidsraad. Want als de Russische Federatie zoals het zelf beweert niet betrokken was bij het neerschieten van de MH17 en dus niets te vrezen had voor de uitspraak van een internationaal tribunaal, dan zou het niet te verbergen hebben. En zich er evenmin mee hoeven bemoeien. Maar publicitair en politiek bemoeit de Kremlin zich nu al drie jaar dagelijks met de MH17. De vorm van de Russische reactie verraadt de inhoud. Mijn reactie bij een recent artikel van Sputnik:

Of course Ukraine is not involved in the downing of the MH17. The most logical known scenario is a Russian BUK operated by regular Russian military and coming directly from the Russian Federation has incidentally downed the MH17. Bad luck for all.

For the credibility of the Russian Federation and the Kremlin it should have been better if the mistake was immediately admitted. But this was impossible for the Kremlin because it could not admit its illegal miilitary presence in Ukraine.

President Vladimir Putin is a poor chess player and even a worse political leader. By occupying Crimea and intervening military in the Donbas he had outmanoeuvred himself in July 2014. He was in an impossible situation. Even a mistake made by the Russian army above East-Ukraine he nor the Ministery of Defense could not admit.

The rest is history. And deception by the state controlled Russian media. What they try to do is not enough to give the truth and also not enough to refute the truth. It is an insecure man’s logic. Russian journalists who have been writing these pieces without logic for three years are not to envy.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Could Ukraine Have Destroyed Evidence of Its Responsibility for MH17 Crash?’ van Sputnik, 24 mei 2017.

Reportage over Russia Today vraagt om een vervolg

Human en VPRO vertoonden gisteren in de reeks ‘Argos Medialogica’ de reportage ‘De Wereld volgens Russia Today’. Deze Russische nieuwszender zendt sinds 2005 uit, maar raakte vanaf 2008 bij de inval van Russische troepen in Georgië in opspraak. De reportage gaat in op de werkwijze van RT -zoals de zender tegenwoordig heet- en de directe en indirecte wijze van censuur. Kritiek op Rusland is per definitie uit den boze. Vele journalisten hielden het voor gezien omdat ze zich niet meer met de werkwijze van RT konden verenigen.

De reportage legt RT langs een journalistieke meetlat. Begrijpelijk omdat het over medialogica gaat. Zo wordt het vooral een opzienbarende reportage met medewerking van journalisten als belangrijkste getuigen over het afnemende journalistieke gehalte. Dat mist echter de ware doelstelling van RT die niet zozeer te maken heeft met journalistiek, het overtuigen van een westers publiek of het verspreiden van een relativerend idee dat er geen waarheid bestaat en niets voor zeker aangenomen kan worden. Zelfs feiten als uitgangspunt voor journalistiek zijn niet meer zeker bij RT, zodat uiteindelijk straffeloos alles beweerd kan worden. De vrees bestaat dat andere zenders dit concept van feitenvrije journalistiek in de toekomst zullen overnemen.

RT gaat verder en dat laat deze reportage liggen. Wellicht iets voor een vervolgaflevering over de integratie van RT en andere Russische zenders als Sputnik of LifeNews met de politiek en het veiligheidssyteem. Want RT is als publicitaire tak van de Russische oorlogsmachine geïntegreerd in het Russische leger. Zoals sinds voorjaar 2014 blijkt uit de betrokkenheid van RT bij de Russisch-Oekraïense oorlog. Op de grond volgt RT in real time de oorlogshandelingen ter plekke en is bij een aanval vaak al aanwezig voordat deze begint. In de studio wordt dat dan politiek opgetuigd, ter verwarring of ter afleiding door in te zoomen op een detail en dat door herhaling groot te maken. Dat gebeurt uiterst vakkundig en de paradox is dat men diep en breed geïnformeerd moet zijn en mediawijsheid dient te bezitten om te doorzien waar RT exact tekortschiet.