Stichting Onterfd Goed helpt instellingen die kunst afstoten

Dat is het meest spannend, een kunstwerk van een onbekende kunstenaar op een veiling. Zoals een olieverf op doek van 60 x 42 met ‘cyrillische/ onleesbare tekst’ dat via Stichting Onterfd Goed voor 150 euro wordt aangeboden. Evenals werk van Jacobien de Rooij, Paul van der Eerden en Hans van der Ham waarvan men zich afvraagt hoe het hier verzeild is geraakt. Koopjesjagers houden in de gaten wanneer een collectie digitaal wordt geveild. Om toe te slaan. Zoals binnenkort de BKR-collectie van Museum Zandvoort dat per 1 januari 2018 verzelfstandigd wordt. Daar hoort volgens de marktlogica van 2017 blijkbaar afstoten en opschonen bij.

Stichting Onterfd Goed wordt door gemeenten, musea en collecties in de arm genomen om kunstobjecten aan een nieuwe eigenaar te helpen. Zoals de Stichting het zelf verkapt noemt. Kunstenaars zijn er niet altijd enthousiast over omdat er nog wel eens iets mis gaat in de administratie. Maar gemeenten en musea grijpen de Stichting Onterfd Goed dankbaar aan om hun eigen knelpunten uit de wereld te helpen. Het is het bestuurlijke equivalent van de eigen problemen over de schutting gooien. Wie wil grasduinen kan hier terecht.

Universiteit Groningen komt met online veiling van BKR-kunst

Vanaf 17 april kan online geboden worden op kunst van de Universiteit Groningen (RUG). Het staat nu in het depot van het Universiteitsmuseum. Hoewel het woord ‘depot’ te veel eer is voor opslag achter kasten, op zolders en in kelders. Het gaat om 360 werken -schilderijen, grafiek, tekeningen- die zijn gemaakt in het kader van de BKR-regeling die tot 1987 bestond. Online bieden kan vanaf genoemde datum op de site van Veilinghuis Omnia. Over de reden waarom de RUG deze kunst veilt geeft de video geen bijzonderheden.

Almelo 30 jaar later: Is 90% van alle BKR-kunst echt slecht?

Kunsthandelaar Joep Vrielink van Kunstuitleen Alberts uit Almelo vindt 90 tot 95% van de zogenaamde BKR-kunst ‘echt slecht’. De Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR) bestaond van 1956 tot 1987 en gaf kunstenaars een inkomen in ruil voor kunst. Aanleiding voor de reportage en de uitspraak van Vrielink is de verhuizing van de opslag van BKR-kunst in de gemeente Almelo, aldus RTV Oost. De gemeente wil er nu definitief vanaf.

Volgens ‘kunstkenner’ Laarakkers was niet alle kunst die ingeleverd werd geschikt om tentoon te stellen: ‘Het ging meer om vrijheid die de kunstenaar kreeg om te experimenteren. Die ruimte verwierf hij door de BKR.’ Vraag is wat voor experiment het is dat zo vaak ondermaatse en niet afwijkende kunst opleverde. Interessant is dat bijna 30 jaar na het aflopen van de BKR het debat over de kwaliteit van het werk nog niet afgerond is.

BKR-kunst Slochteren wordt digitaal geveild. Sla uw slag. Of niet

Update 15 mei 2015: Naar aanleiding van een uitzending van Nieuwsuur besteedden media vandaag aandacht aan BKR-kunst alsof er iets nieuws te melden viel. Maar gemeenten zijn al jaren bezig met het opschonen en ontzamelen van openbaar kunstbezit, waaronder BKR-kunst. Volgens een enquête van Nieuwsuur zouden bij 193 gemeenten nog 42.000 kunstwerken opgeslagen liggen op zolders, in kelders en in depots. Ze worden vaak onder slechte omstandigheden bewaard. Wat de Stichting Onterfd Goed in Den Bosch doet door kunstwerken te vertrutten tot notitieblokjes lijkt het ergste van alles. Beeldende kunst heeft voor gemeenten blijkbaar zo weinig standing dat de collecties vooral als een probleem gezien worden. Daar gaat het al mis. 

‘De kwaliteit is wisselend, maar daar kijken de liefhebbers wel doorheen’. Dat belooft niet veel goeds. Uit informatie van Stichting Artos (Artotheek Slochteren) valt op te maken dat het voor de gemeente Slochteren ruim 800 kunstwerken beheert waarvan er 245 online worden geveild. Ze staan in de weg. De veiling sluit op dinsdag 23 september om 20.30 uur. Het betreft in meerderheid werken die onder de BKR-regeling (1956-1987) tot stand kwamen. Veilinghuis Omnia uit Hoogezand is daarvoor door de gemeente Slochteren in de arm genomen. Hier is de catalogus in te zien en kan geboden worden. Zoals uit het verslag blijkt verkochten eerder de gemeenten Eemsmond (Uithuizen) en Delfzijl hun BKR-kunst via een veiling. Niet alle kunstenaars van wie werk wordt verkocht werden door de gemeente Slochteren ingelicht. Hoor hier geluidsfragment.

Foto: Marten Klompien, Comp. Scheepsboeg, 1984. (Olieverf). Kavel 234.

The World According to Lomp. Met religie : hazwaianse koninkrijk

Jamel Lomp heeft het niet zo zitten op ViaBuy. Hij ziet er internetfraude in. Hij waarschuwt politie en de minister van Justitie. ViaBuy is een Prepaid MasterCard zonder BKR(Bureau Krediet Registratie-toetsing of bewijs van inkomen. Kosten 89,70 euro per drie jaar. Een merk van de in London gevestigde PPRO Group. Lomp heeft in het verleden dingen gedaan die niet door de beugel konden, maar zegt nu z’n leven gebeterd te hebben. Hij vraagt zich af wat ViaBuy eigenlijk met jouw geld doet. De datingsites zijn trouwens van hetzelfde laken een pak, volgens Lomp. Geen resultaat. Ze nemen mensen in de maling. Wolven gekleed in schapen. Net als de banken. Hij heeft de jacht geopend op deze ongure figuren. En de kamerverhuurbedrijven zijn evenmin voor de poes. Klinkklare boeven, dieven die zelfs nog meer winst maken dan internationale drugsbedrijven.

Jamel Lomp heeft een religie gesticht: het hazwaianse koninkrijk. Dit omvat competitie tussen mensen door technologie en wetenschap naar voren te brengen die tot nu toe niet geopenbaard is aan de mensheid. De hazwaianen brengen nieuwe middelen op de markt in de technologische strijd. Religie als competitie van nieuwe economie. Anderen gunnen deze openbaring niet, maar volgens Lomp zal het hazwaianse koninkrijk ooit nummer 1 komen te staan op de lijst van religies. Voor gelijkheid en mensenrechten, want iedereen heeft vlees en botten. En bloed. In het verleden hebben religies mensenrechten geschonden en gruwelijke misdaden gepleegd, maar Lomp geeft ons mee dat het hazwaianse koninkrijk een ander soort religie is. Barmhartiger.

Teylingen: aanschaf van kunst die past bij inrichting van kantoren

Soms blijft het oog aan een zin hangen. Neem nou het bericht van de gemeente Teylingen over de verkoop van een deel van de gemeentelijke kunstcollectie. De werken met een cultuurhistorische waarde blijven behouden. Ze vinden straks hun weg naar bestuurscentrum en gemeentekantoor. Andere werken worden geschonken aan musea en de rest wordt geveild. Op 28 september is de veiling. Volgens het Leidsch Dagblad dateren de af te stoten werken nog uit de tijd dat Warmond, Voorhout en Sassenheim zelfstandige gemeenten waren. Wethouder Leo van der Zon ziet de kunstcollectie als ‘een samengeraapt zooitje’ met veel BKR-kunst. Kunst die onder die regeling tot stand is gekomen dateert van voor 1987. En vaak van voor 1972.

Tot zover niks bijzonders. Hoewel het opvallend is dat er in het bericht naar geen enkele wet, nota of richtlijn wordt verwezen mag aangenomen worden dat Teylingen het huiswerk heeft gedaan en voor de afstoting van haar kunstbezit aansluit bij de richtlijn ‘Afstoting cultuurbezit‘ van de VNG uit januari 2012. Er zijn echter wel risico’s. In een brief van 1992 over het afstoten van BKR-kunst waarschuwt de VNG onder meer voor de marktverstorende effecten voor de kunstenaars. Maar die zijn na meer dan 25 jaar als beperkt in te schatten.

Aan welke zin bleef het oog nou hangen? Aan deze: ‘De opbrengst van de veiling wordt gebruikt voor de aanschaf van eigentijdse kunst, in de vorm van foto’s, die past bij de moderne en flexibele inrichting van de kantoren.‘ Deze zin doet een wereld van onvrede met de huidige kunstcollectie vermoeden. Dus dat ‘samengeraapt zooitje’ van BKR-kunst waarvan de wethouder rept. Die oogt na meer dan 25 jaar immers niet meer eigentijds. Nog belangrijker is voor Teylingen dat de eigen kunstcollectie niet meer zou passen bij de ‘moderne en flexibele inrichting van de kantoren’. Dat de keuze in Teylingen op foto’s valt omdat ze passen bij de ‘moderne en flexibele inrichting van de kantoren’ is opmerkzaam. In de illustraties bij deze posting wijs ik graag op Willem van den Hoed die zijn foto’s streek voor streek opbouwt alsof het schilderijen zijn. Beeldig.

Foto 1: Willem van den Hoed, ‘1255, 2013, the shilla seoul, oplage 10, inkjetprint op barietpapier, diasec, aluminium, lijst, 37x46x4cm‘. Courtesy Galerie de Zaal, Delft.

Foto 2: Willem van den Hoed, ‘here, 2013, conrad hilton hotel seoul, oplage 10, inkjetprint op barietpapier, diasec, aluminium, 46x50cm‘. Courtesy Galerie de Zaal, Delft.

Met 370 kelderrestanten opnieuw kunstveiling

Het Notarishuis Arnhem houdt weer een online kunstveiling met ‘circa 370 moderne kunstwerken uit verschillend bezit, waaronder een kleine 200 voormalig “BKR werken“, aldus het Notarishuis. Circa 150 werken komen uit de collectie van Arto Imago. In april 2012 bood deze Udense Kunstuitleen meer dan 500 werken via het Notarishuis aan. Ongeveer 20 werken komen van elders.

Wat wordt er aangeboden? The Great American Nude van Tom Wesselmann uit 1968-1977, de hopelijk niet valse zeefdruk Joanna van Roy Lichtenstein uit 1968 en en grafiek die toegeschreven wordt aan Salvador Dali. Maar ook de olieverf Facade van vernieuwer Willy Boers uit 1966 en een Abstract van Evert Jan van Maanen.

Kijkdagen zijn op 19 en 20 mei. Op internet sluit deze ‘veiling moderne werken‘ op maandagavond 21 mei, vanaf 20.00 uur. Klik hier voor de catalogus. Sla uw slag en wordt gretig. Maar denk aan de 21% BTW.

Foto: Roy Lichtenstein, Joanna, zonder jaartal (1968- ..), zeefdruk

Nijmegen weigert openheid van zaken over kunstveilingen

Coördinator van de kunstveilingen Stefan Grond heeft overlegd met de Nijmeegse cultuurwethouder Henk Beerten en zegt geen openheid van zaken over de kunstveilingen te geven. Zo heeft-ie me vandaag telefonisch laten weten. Afgelopen donderdag had Grond toegezegd de openbaarmaking intern te bespreken.

Grond en de wethouder zijn tegen openheid van zaken omdat ‘een meerderheid van kunstenaars‘ (aldus Grond) ertegen zou zijn vanwege de lage verkoopwaarde van hun werk. Ik noemde het eerder een vergezocht argument. Want een lage verkoopwaarde volgt niet noodzakelijkerwijze uit een lage marktwaarde van een kunstenaar. Ook een slecht opgezette en uitgevoerde veiling kan de prijs drukken. Maar het is ook een gelegenheidsargument omdat het niets van doen heeft met de openheid van zaken die de LAMO verlangt.

Eerder liet Grond me weten dat de leidraad voor het afstoten van museale objecten, LAMO gevolgd is. Het zegt over de afhandeling: Een goede documentatie vormt een verantwoording van het handelen en maakt reconstructie van het proces in de toekomst mogelijk. Maak afspraken over de plaats en de bewaartermijn van de afstotingsdocumentatie. In verband met het publieke karakter van collecties moet afstotingsdocumentatie toegankelijk zijn voor derden. Besteed ook in het jaarverslag aandacht aan de afstotingsoperatie.

Nijmegen behoudt de toegankelijkheid voor aan individuele kunstenaars die op aanvraag documentatie over hun geveilde werk kunnen inzien. Daarmee voldoet het niet aan de voorwaarden van de LAMO die het zegt te volgen. Want derden kunnen de documentatie niet inzien. Wethouder Beerten geeft met zijn minimalistische opvatting in mijn ogen een verkeerde interpretatie van de LAMO betreffende de publieke toegankelijkheid. Hij minimaliseert het publieke karakter van de met gemeenschapsgeld aangekochte kunstwerken.

D66-wethouder Henk Beerten legt de lat van de openbaarheid hoog. Hij volgt de LAMO niet consequent en legt aan de hand van de resultaten geen verantwoording af over de internet- en de Rotary-veiling van met publieke middelen aangekochte werken. De resultaten kunnen niet tegen het licht worden gehouden. Beerten dwingt degenen die de documentatie willen inzien tot een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB).

Het woord is nu aan de Nijmeegse gemeenteraad. Het staat voor de afweging of het vindt dat Beertens interpretatie van de LAMO houdbaar is en of het hem daar vervolgens op aan wil spreken. Maurice Nooijen van GroenLinks stelde eerder vragen aan Beerten. Het woord is ook aan de beroepsvereniging van kunstenaars die met een beroep op de WOB volledige openheid van Nijmegen over de kunstveilingen kan afdwingen.

Foto: Zicht op Nijmegen, tussen 1890 en 1900

Nijmegen overweegt openbaarmaking resultaten kunstveiling

Afgelopen donderdag had ik telefonisch contact met Stefan Grond, beleidsadviseur Cultuur en coördinator van de kunstveilingen op het Nijmeegse stadhuis. Hij had de discussie hier over de kunstveilingen gevolgd. Hij probeerde niet zozeer de kritiek te weerleggen, maar de zorgvuldigheid te benadrukken. Grond lichtte toe dat bij de ontzameling de richtlijnen van de LAMO zijn gevolgd. Daar twijfel ik niet aan, maar wel had ik een aanvullend verzoek, namelijk openheid van zaken. Juist om allerlei spookverhalen weg te nemen.

De leidraad noemt bij de afronding van een ontzameling een zorgvuldige documentatie en openheid van zaken als voorwaarden. Onder dat laatste kan de openbaarmaking van de veilingresultaten worden verstaan. Grond legde uit dat er twee bezwaren zijn die Nijmegen tot nu toe van openbaarmaking weerhield. Da’s de privacy van de kopers. Maar deze gegevens kunnen geanonimiseerd worden. En de weerstand van sommige kunstenaars die stellen dat een lage verkoopwaarde van hun werk ook een lage marktwaarde betekent.

In ons gesprek bleef hangen dat dat laatste verband niet zo direct hoeft te zijn als verondersteld. Gechargeerd gezegd kan een lage verkoopwaarde ook volgen uit een slecht opgezette en uitgevoerde veiling. Ik beweer niet dat dat aan de orde was, maar het aanvoeren van de bezwaren van genoemde kunstenaars over de lage verkoopwaarde komt vergezocht op me over omdat het niet noodzakelijk volgt uit hun lage marktwaarde.

Verder is er nog een praktisch bezwaar tegen openbaarmaking, namelijk de middelen die het vraagt. Da’s opnieuw onderdeel van een goede toepassing van de leidraad. Grond voegde toe dat daarvoor menskracht vrijgemaakt moet worden. Dat vergt wat planning en tijd. Ik schat in dat dat enkele maanden vraagt.

Al met al proefde ik in Gronds reactie begrip dat openbaarmaking ervoor kan zorgen dat de spookverhalen stoppen. Grond voegde toe dat zowel op de internet- als op de Rotary-veiling geen werk van Paul Klemann is verkocht. Of het moest oud werk van voor 1987 zijn. Maar da’s onwaarschijnlijk. Nijmegen had geen werk van Klemann in de collectie en daarom werd-ie niet bericht. Dat doet overigens weinig af aan de bezwaren van kunstenaars als Margriet Smulders en Dorian Hiethaar die kritisch zijn over de Nijmeegse kunstveilingen.

Kunstenaars van wie werk op de veiling is verkocht kunnen nu al een verzoek indienen om gegevens van hun geveilde werk in te zien. Volgens Grond heeft een aantal kunstenaars dat al gedaan. Mijn idee om via dit blog kunstenaars hun verzoek te laten bundelen tot een collectief verzoek zou een volgende stap kunnen zijn. Eerst ligt er de vraag hoe de bezwaren tegen en voor openbaarmaking afgewogen moeten worden. Ofwel, zijn de tot nu toe aangevoerde bezwaren tegen openbaarmaking houdbaar en in de geest van de LAMO-leidraad?

Hoe nu verder? Grond zegt het verzoek om openbaarmaking van alle veilingresultaten, inclusief de Rotary-veiling intern te willen bespreken. Vanwege de gevolgen leidt deze route voor de juridische verwikkelingen langs een juridisch adviseur en voor de bestuurlijke verwikkelingen langs cultuurwethouder Henk Beerten.

Foto: Jan van Goyen, Gezicht op de Valkhofburcht in Nijmegen, 1641. Collectie Museum Het Valkhof

Nijmegen gevraagd om openheid over kunstveilingen

Eergisteren schreef ik in een reactie over de Nijmeegse kunstveilingen: “Er bestaat onduidelijkheid over de commissieleden die de ontzameling van de Nijmeegse gemeentecollectie begeleiden en bewaken. De Notitie ontzameling moderne kunst geeft onder ‘Advisering en begeleiding’ op p.4 de volgende namen van leden die zitting nemen in een begeleidingscommissie. Onduidelijk is of deze personen ook werkelijk zitting hebben genomen in deze commissie:
-Jan Wieger van den Berg , Nijmeegse beeldend kunstenaar, lid van de commissie Beeldkwaliteit, heeft zich bij de voorbereiding al in het proces verdiept en kent de Nijmeegse/Gelderse scene uitstekend;
-Korrie Besems, fotografe uit Amsterdam
-Andrée van de Kerckhove, beeldend kunstenaar uit Ravenstein, tentoonstellingsmaker en onderzoeker, theoriedocent verbonden aan ArtEZ
-Henk van den Bosch, kunstschilder te Amersfoort

(..) Vanwege alle onduidelijkheid en speculaties over de kunstveilingen lijkt het gewenst dat de gemeente Nijmegen volledige openheid van zaken geeft over de resultaten van de veiling. Zodat misverstanden kunnen worden weerlegd, en eventuele tekortkomingen kunnen worden besproken in de openbaarheid. Aan de hand van de veilingresultaten kan getoetst worden of de veilingen volgens de uitgangspunten van de ambtelijke Notitie zijn verlopen.

Om deze redenen zal ik de interne organisatie van de ontzameling verzoeken of het de catalogus van alle veilingresultaten op het net zet. Zodat dit onderdeel van de discussie kan worden. Als er niets te verbergen valt en er geen formele bezwaren tegen openbaarmaking zijn, dan kan de organisatie daar geen bezwaren tegen hebben. Juist omdat deze openbaarheid een maatschappelijk nut dient.”

Op maandagochtend is er op de afdeling Beleidsrealisatie van de gemeente Nijmegen niemand bereikbaar. Een secretariaat heeft de afdeling niet. E-mail adressen mag de telefoniste niet geven. Zodat ik de coördinator van de kunstveilingen Stefan Grond nog niet heb kunnen vragen of er een catalogus is. Maar een collega van hem kan ik straks bellen. Weet zij het? Twee medewerkers van de internetveiler Veilet BV die de kunstveiling uitvoerde vertelden me desgevraagd dat er geen catalogus van de veilingen is. Een reconstructie aan de hand van gegevens moet mogelijk zijn. Zodat Helen Frik of Paul Klemann weten wat er gebeurd is. En alle anderen.

Foto: Louise Bourgeois, The Conversation, 2007 (Rode inkt op papier). Credits Hauser & Wirth