Ian Bateson van het onafhankelijke Oekraïense TV-kanaal Hromadske TV (Громадське Телебачення) praat met journalist Chris Miller van de Amerikaanse nieuwswebsite Mashable over de MH17. Miller schetst de reacties van de Russische politiek en media op de rapporten van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Het wachten is op het rapport van het OM dat waarschijnlijk begin 2016 de schuldvraag zal beantwoorden.
Vermoedelijk gaat het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van de MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne door het JIT (met onderzoekers uit Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne) ver komen met het aanwijzen van de schuldigen. Het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft de basis gelegd. Of dat leidt tot het aanwijzen van individuen met naam en functie is de vraag. Nu al circuleert in onderzoeksrapporten zoals dat van Bellingcat over de MH17 de naam van het Russische legeronderdeel dat de BUK geleverd heeft aan de pro-Russische separatisten, namelijk de 53ste Luchtafweerraket Brigade uit Koersk.
Tamelijk nieuw in de waarheidsvinding in de Russisch-Oekraïense oorlog is de onderzoeksanalyse van sociale media. Zoals van gewone Russische militairen die foto’s plaatsten op het Russische Facebook VKontakte. Dat levert een veelheid aan feiten op die dienen bij de reconstructie. De Russische inlichtingendiensten hebben dit onderschat en pas later restricties opgelegd aan het gebruik van sociale media door de eigen troepen.
Onderzoekscollectieven als Bellingcat, StopFake en Correct!v hebben afgelopen 1,5 jaar hun eigen methodiek ontwikkeld in de analyse van deze feiten. Dat blijft niet geïsoleerd, maar werkt door naar gevestigde westerse media of NGO’s zoals de Atlantic Council. Ook de Russische oppositie kwam met een rapport dat informatie van sociale media gebruikte. Deze onderzoekers komen met reconstructies die de officiële lezing van het Russische ministerie van Defensie of het Kremlin op belangrijke onderdelen weerspreken en vaak weerleggen. Trouwens ook satellietfoto’s van commerciële bronnen bieden informatie die de Russische lezing per geval kan weerleggen. Vanwege de hoge prijs van de beelden worden ze vaak via crowdsourcing verworven.
Het rapport van de OVV wordt door een meerderheid aan betrokken landen onderschreven en is volgens de geldende internationale normen van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie van de VN ICAO opgesteld. Dat de Russische Federatie er belang bij heeft om een afwijkende mening te laten horen is niet opvallend voor wie de obstructies van de Russen in de berechting in ogenschouw neemt, zoals het veto in de Veiligheidsraad.
Opvallend en veelzeggend is de tegenstrijdigheid in de Russische positie. De Russische Federatie was niet betrokken met slachtoffers, vliegtuig en territorium en het zegt zelf op geen enkele manier betrokken te zijn geweest bij het neerhalen van de MH17. Dus niet door levering van de raket -of welk wapen dan ook dat de MH17 neerhaalde- aan de daders, het gebruik van Russische satellieten bij de bepaling van de coördinaten noch bij personeel dat op enig moment betrokken was bij het afvuren van de raket die de MH17 neerhaalde.
Als we er van uitgaan dat de Russische overheid of individuele Russen in samenwerking met die overheid op geen enkele manier betrokken waren bij het neerhalen van de MH17, dan is het onverklaarbaar waarom de Russen nu al 15 maanden lang zich nauw met deze zaak menen te moeten bemoeien. Daarin valt niets anders te zien dan ondersteunend bewijs voor de claim dat ze juist wel betrokken zijn. Als er geen reden voor betrokkenheid is, waarom zou een land zich branden aan een zaak waarmee het niets te maken heeft?
Directeur Ian Novikov van BUK-raketten producent Almaz-Antey dat onderdeel is van de Russische defensie-industrie gaf afgelopen dinsdag in de persconferentie een verklaring voor het feit dat hij zich naar buiten toe uitsprak over de MH17. Reden hiervoor zouden volgens hem de westerse sancties zijn die zijn bedrijf treffen. Deze verklaring is echter onjuist omdat bij het instellen van de sancties de MH17 nooit als reden is gebruikt vanwege het feit dat er nog geen dader is aangewezen. Westerse sancties werden vanaf maart 2014 ingesteld met als hoofdoorzaak de annexatie van de Krim door de Russische Federatie in maart 2014. Voordat de MH17 werd neergehaald waren ze op de rails gezet, de derde ronde van sancties werd vanaf 17 juli 2014 van kracht.
Kortom, het is van tweeën een: Of de Russen zijn onschuldig en hebben geen belang bij de afwikkeling van de MH17. Of de Russen zijn wel schuldig en hebben belang bij de afwikkeling van de MH17. Er is geen beter bewijs voor het aantonen van de Russische schuld bij het neerhalen van de MH17 dan het niet aflatend opereren van de Russische propaganda, de politieke leiding en een wapenproducent als Almaz-Antey die zich sinds 17 juli 2014 van dag tot dag menen te moeten bemoeien met de MH17. Een kwestie waarover ze inhoudelijk beweren niet betrokken te zijn, maar waarvan de vorm verraadt dat ze wel degelijk betrokken zijn.
Foto: Rampplek van de MH17, 17 juli 2014.
Op 13 oktober 2015 publiceert de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) rapporten over de oorzaak van de ramp van de MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne. Het gaat niet in op de schuldvraag. Het strafrechtelijk onderzoek wordt geleid door het OM binnen het JIT waarvan de resultaten naar verwachting begin 2016 worden gepubliceerd. Vier onderwerpen staan in de rapporten van de OVV centraal: ‘de toedracht van de crash; het overvliegen van conflictgebieden; waarom Nederlandse nabestaanden twee tot vier dagen moesten wachten op bevestiging van de Nederlandse overheid dat hun naasten aan boord waren van vlucht MH17 en ten slotte de vraag of de inzittenden van vlucht MH17 iets van de crash hebben meegekregen.‘
Zoals de Moskouse correspondent David Jan Godfroid in Nieuwsuur verduidelijkt geeft de Russische producent van de BUK en onderdeel van de Russische defensie-industrie Almaz-Antey niet toevallig op dezelfde dag een persconferentie als de OVV. Het sterke vermoeden bestaat dat dit vooral dient als afleiding en voeding voor de Russische propaganda. Het is de vraag of wapenproducent Almaz-Antey komt met nieuwere informatie dan het op 2 juni 2015 presenteerde. Deze informatie is intussen door meerdere bronnen als Novaya Gazeta en de onderzoekscollectieven Correct!v en Bellingcat weerlegd als misleiding, en als onwaarachtig aangemerkt.
De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Gennady Gatilov verwerpt het voorstel van Nederland, Maleisië, Australië, België en Oekraïne voor een onafhankelijk VN-tribunaal voor de berechting van de schuldigen die op 17 juli 2014 de MH17 hebben neergehaald. Dit laadt de verdenking op de Russische Federatie dat het iets te verbergen heeft. Waarom zou de Russische Federatie tegen een VN-tribunaal zijn?
Door de Russische afwijzing wordt een VN-tribunaal door hun veto in de VN-Veiligheidsraad geblokkeerd. De reactie van de Russische regering is des te opvallender omdat het voortdurend gepleit heeft voor openheid en voortgang van het onderzoek. Maar nu het na bijna een jaar zover is om af te spreken op welke manier de schuldigen het beste berecht kunnen worden houden de Russen de boot af. En wijzen ze een VN-tribunaal af. Dat wijst op vertraging. Het meest waarschijnlijke scenario was eerst dat de separatisten per ongeluk de MH17 hadden neergehaald, nu wint de theorie veld dat het is gebeurd door een onderdeel van het Russische leger.
Simon Ostrovsky volgt voor Vice News het spoor van de Russische militair Bato Dambayev die dient bij de 37ste gemotoriseerde Infanterie Brigade en in februari 2015 met zijn onderdeel deelnam aan de slag om Debaltseve. Hij is een etnische Buryat met Aziatische trekken en daarom goed te onderscheiden van lokale strijders. Dambayev wordt genoemd in het rapport Hiding in Plain Sight van The Atlantic Council (p.16-17).
Simon Ostrovsky volgt het spoor van Dambayev in Rusland en in Oekraïne. Maar ondanks spijkerhard bewijs van diens aanwezigheid in het Oekraïense dorp Vuhlehirsk rond 23 februari 2015 en getuigenissen van de dorpelingen die de aanwezigheid van Russische militairen in februari 2015 bevestigen ontkent Dambayev in een telefoongesprek met Ostrovsky zijn aanwezigheid in Oekraïne. Zoals de Russische president Vladimir Putin, de Russische delegatieleider van de monitoring-missie in Oekraïne (SMM) van de OVSE luitenant-generaal Alexander Lentsov en de Russische media de aanwezigheid van het Russische leger in Oekraïne blijven ontkennen. Russische autoriteiten kunnen de aanwezigheid van onderdelen van het Russische leger in Oekraïne ontkennen, maar ze kunnen het bewijs ervan niet weerleggen. Een propagandistische patstelling.
Foto: Pagina 16 over de Russische militair en etnisch Buryat Bato Dambayev in het rapport Hiding in Plain Sight van The Atlantic Council.
Onderzoeksprogramma ‘60 Minutes’ van de Australische omroep ‘Nine Network’ besteedt vandaag aandacht aan het neerschieten van de MH17 op 17 juli 2014 waarbij 38 Australiërs stierven. Tien maanden later is er nog steeds geen schuldige aangewezen van deze oorlogsmisdaad die 298 slachtoffers eiste. Dat wekt volop verbazing omdat allerlei onderzoekers zoals Eliot Higgins van het Britse Bellingcat in samenwerking met media menen waterdicht te hebben aangetoond dat Russische militairen vanuit Rusland de Buk-installatie leverden waarmee de MH17 is neergeschoten en deze ook bemanden. Wat weerhoudt landen als Nederland, Maleisië, Australië en het Verenigd Koninkrijk om Rusland ter verantwoording te roepen? De traagheid wordt niet begrepen en het voedt het idee dat westerse landen de confrontatie met Rusland angstig uit de weg gaan.
Het Duitse onderzoekscollectief CORRECT!V probeert het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken tot openheid te dwingen over de luchtveiligheid en het neerschieten van de MH17 op 17 juli 2014 waarbij vier Duitsers om het leven kwamen. Het baseert de aanklacht op de rapportage van de Nederlandse diplomaat Gerrie Willems die op 14 juli een briefing met de Oekraïense buitenlandminister Pawel Klimkin bijwoonde en daarvan verslag deed aan Den Haag. CORRECT!V vraagt evenals de Nederlandse kamerleden Pieter Omtzigt (CDA) en Sjoerd Sjoerdsma (D66) die gisteren opnieuw kamervragen over de kwestie stelden waarom na alle waarschuwingen en signalen het luchtruim boven Oost-Oekraïne niet gesloten werd voor de burgerluchtvaart.
Het vermoeden bestaat dat Europese regeringen voor 17 juli 2014 meer wisten over de onveiligheid van het luchtruim boven Oost-Oekraïne dan ze nu toegeven. Ze grepen niet in en willen geen verantwoording afleggen. CORRECT!V beredeneert de aanwezigheid van Russisch luchtafweer met Russisch personeel vanuit de militaire logica van de doctrine dat tanks en mobiele luchtafweer samengaan. Het binnenstromen vanuit Rusland van mogelijk honderden Russische T-71 en T-90 tanks dat leidde tot een offensief half augustus had de militaire deskundigen in Den Haag en Berlijn duidelijk moeten maken dat er mobiele luchtafweer in stelling werd gebracht. En dat dat det sluiting van het luchtruim voor de burgerluchtvaart rechtvaardigde.
Waarom dat niet gebeurde is een vraag die al sinds juli 2014 onbeantwoord blijft. Er zijn allerlei redenen waarom KLM, Lufthansa en andere luchtvaartmaatschappijen in juli 2014 niet gewaarschuwd werden door hun regeringen. Mogelijk was er onvoldoende en onvolledige afstemming tussen militaire-, politieke- en luchtvaartdeskundigen zodat de ernst van de situatie niet duidelijk werd. Ondanks waarschuwingen op 30 juni 2014 van NAVO-generaal Philip Breedlove over training van separatisten om met geavanceerd materiaal om te gaan. Wat een aanwijzing was voor escalatie van de strijd in Oost-Oekraïne en de kans op risico’s.
Voor het zwijgen achteraf over de uitgebleven waarschuwing circuleren ook weer verschillende redenen waarvan de belangrijkste is dat Europese regeringen niet goed weten hoe ze de confrontatie met Rusland aan moeten gaan als blijkt dat dit land schuldig was aan het neerhalen van de MH17. Wat tot nu toe het meeste waarschijnlijke scenario is. Duitsland was in juli 2014 nog een van de meest pro-Russische Europese landen. En nog heeft niet de volledige economische en politieke Duitse elite die oude houding ingeleverd voor realisme dat de Russische agressie volmondig bij naam wil noemen. Ook daar ageert CORRECT!V tegen.
Foto: Schermafbeelding van artikel ‘Was wusste Steinmeier zu Flug MH17?’ van onderzoekscollectief CORRECT!V.
George Knight 