Gedachte bij foto ‘Dutch Airplane disaster. Dec. 1934’

‘Dutch Airplane disaster. Dec. 1934‘. Collectie: Library of Congress.

Op donderdag 20 december 1934 stortte de Uiver neer in West-Irak, bij toen Rutbah Wells genoemd, nu Ar-Rutbah, in een vlucht van Amsterdam naar Batavia. Op een extra kerstpostvlucht. Deze Douglas DC-2 was een toestel in dienst van de KLM. De trots van Nederland.

Luchtvaartsite ‘aviation-safety.net‘ geeft de details over de ramp. Oorzaak was waarschijnlijk, de ‘zeer ongunstige weersomstandigheden’ en de minder gunstige vliegeigenschappen bij snel afwisselende luchtstromingen (‘remous’) of turbulentie in combinatie met de vermoeidheid van de vlieger. De oorzaak is echter nooit definitief vastgesteld.

De zeven inzittenden kwamen om het leven, inclusief de vier bemanningsleden. De man in pilotenkostuum die zich in onderstaande foto voor de Uiver posteert behoort dus niet tot de bemanning. Hij is in zekere zin een ramptoerist. Hij staat achter de rechtervleugel bij de staart, terwijl op de bovenste foto’s een blik vanaf de kop naar de rechtervleugel wordt gegeven.

accident date: 20-12-1934 type: Douglas DC-2-115A registration: PH-AJU. Credits: © Robert Perry

Een vliegtuigramp over land kent een zekere wetmatigheid: storing, neerstorten, brokstukken en opruiming. De reactie erop kent ook vaste gebruiken: schrik, ongeloof, berusting en onderzoek naar de oorzaak. Of het nou de MH17 of de Uiver is.

Uit een andere foto die van de linkervoorkant is genomen blijkt nog wat anders. Namelijk dat de Uiver weinig om het lijf had en niet veel meer was dan wat latten en huid. Onvergelijkbaar met hedendaagse vliegtuigen. Dat maakt de prestatie en het respect voor de luchtmachtpioniers die hun leven waagden in deze gammele kisten er eerder groter dan kleiner op. Soms ging het echter mis.

Jan Roos begeeft zich op glad Oekraïens ijs met zijn observaties over de kwestie Volodymyr Tsemach en zakt er glansrijk doorheen

Jan Roos laat in een column voor DDS zijn licht schijnen over de kwestie van de pro-Russische Oekraïense Volodymyr Tsemach die onverwacht op last van een Oekraïense rechtbank werd vrijgelaten, terwijl hij getuige en mogelijk dader is van het neerschieten van de MH17 in 2014. We kennen nog niet alle feiten, maar Jan Roos laat niet na om de feiten die we wel kennen verkeerd voor te stellen. Het lijkt er niet op dat hij met kennis van zaken praat en zich op enigerlei verdiept heeft in deze kwestie. Mijn reactie bij deze column:

Eens met de observatie dat er iets merkwaardigs aan de hand is met de  vrijlating van Volodymyr Tsemach. Of de Oekraïense autoriteiten hem toestaan om linea recta naar de Russische Federatie of de twee afgescheiden zogenaamde volksrepublieken in Oost-Oekraïne te vluchten valt af te wachten.

Misschien blijkt hij een leeuwerik aan een touwtje te zijn die door de Oekraïense geheime dienst SBU scherp in de gaten wordt gehouden in de hoop om meer informatie te verzamelen over zijn netwerk.

Tsemach lijkt geen belangrijke speler in dit dossier. Mogelijk is ook dat hij door ondervraging al alles heeft verteld wat hij wist en relevant was voor het onderzoek. Wellicht is gebleken dat zijn wederwaardigheden en contacten in het voorjaar en de zomer van 2014 toch niet zo bijster interessant waren als wordt vermoed.

Op de achtergrond van deze kwestie speelt de gevangenruil met de Russische Federatie. Aan Oekraïense kant zijn er onder meer de zeelui die in de Straat van Kerch gevangen werden genomen door de Russische Federatie en filmregisseur Oleg Sentsov die om politieke redenen in een Russisch schijnproces is veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Het is er de Oekraïense president Zelensky heel wat om te doen om deze Oekraïners naar thuis te brengen.

Het is vreemd dat Jan Roos stelt dat het ‘bijzonder vreemd’ is dat Oekraïne een van de deelnemers aan het internationale onderzoek naar het incident met de MH17 is. De rol van Oekraïne is volkomen in lijn met de richtlijnen van de ICAO en IATA zoals dat in Annex 13 wordt uiteengezet.

Klik om toegang te krijgen tot annex_13.pdf

Oekraïne in wiens territorium het ongeluk met de MH17 plaatsvond is de zogenaamde ‘State of Occurrence’. Hoofdstuk 5.1 zegt: ‘The State of Occurence shall institute an investigation into the circumstances of the accident and be responsible for the conduct of the investigation, but it may delegate the whole or any part of the conducting of such investigation to another State by mutual arrangement and consent. In any event the State of Occurrence shall use every means to facilitate the investigation.’ Dat delegeren is in de praktijk gebeurd omdat Oekraïne om praktische en politieke redenen (een deel van) het onderzoek aan Nederland heeft uitbesteed.

Het is dan ook onduidelijk waar Roos zijn kwalificatie op baseert dat het ‘bijzonder vreemd’ is dat Oekraïne deel van het onderzoek uitmaakt. Het is namelijk in lijn met de internationale richtlijnen. Het zou eerder ‘bijzonder vreemd’ zijn als het tegendeel waar was, namelijk als Oekraïne geen onderdeel van het onderzoek zou uitmaken. Het is bovenal ‘bijzonder vreemd’ dat Roos uitspraken doet over zaken waar hij aantoonbaar geen verstand van heeft.

Overigens, volgens de jaarlijkse rapportage over 2018 van Transparency International is niet Oekraïne (120/180), maar de Russische Federatie (138/180) het meest corrupte land van Europa. Waarbij de ontwikkeling in Oekraïne in de richting van minder, en in de Russische Federatie van meer corruptie gaat.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Column Jan Roos: Oekraïne laat MH17-verdachte vrij. Waarom? Wie dat weet, kan de werkelijke daders aanwijzen’ in DDS, 6 september 2019.

MH17: Net sluit zich tergend langzaam om Russische Federatie

Vandaag presenteerde het JIT de gegevens van het strafrechtelijk onderzoek over het neerhalen van de MH17. In het JIT werken België, Australië, Maleisië en Oekraïne onder leiding van Nederland samen. Hoofdofficier Fred Westerbeke (OM) maakte bekend dat gisteren toestemming is gegeven om het onderzoek tot begin 2018 te verlengen. Dat is nodig omdat de identificatie van de daders nog niet is afgerond. Volgens de onderzoekers zijn er zo’n 100 betrokkenen in beeld die als verdachte of getuige gelinkt kunnen worden aan de schuldvraag.

Het JIT bouwt het onderzoek langzaam op. Sommigen vinden dat het te traag gaat. Het is stellig in wat het weet en stellig in wat het niet kwijt wil: ‘Het Joint Investigation Team (JIT) is ervan overtuigd onomstotelijk bewijs in handen te hebben om vast te kunnen stellen dat vlucht MH-17 op 17 juli 2014 is neergeschoten door een BUK-raket uit de 9M38-serie. Ook de afvuurlocatie kan bewezen worden, aldus het JIT. Het gaat om een landbouwveld bij Pervomaiskyi, dat op dat moment in handen was van separatisten.’ Tevens is de route van het BUK-systeem bekend dat van en naar de afvuurlocatie werd getransporteerd: het kwam uit de Russische Federatie en is er ook weer naar afgevoerd. Het JIT bevestigt de gegevens over de route die onder meer door onderzoekscollectief Bellingcat zijn gepresenteerd, maar gaat verder in de onderbouwing. Naast film- en fotomateriaal maakt het JIT ook gebruik van radargegevens en afgeluisterde telefoongesprekken.

De strategie van het JIT en het Nederlandse kabinet lijkt op omcirkeling van de Russische Federatie zonder dat centraal te stellen. Het stapelt bewijs op bewijs en hoopt zo de zaak steeds sterker te maken. Op welke manier het proces van de schuldigen gevoerd moet worden maakt het JIT afhankelijk van het soort dader. Dat kan internationaal of nationaal georiënteerd zijn, of een tussenvorm ervan.

Naar verwachting zijn nu de binnenlandse critici gerustgesteld die voortdurend met kritiek kwamen op de keuzes die het JIT maakte. De presentatie leek ook als nevendoel te hebben om aan deze critici uit te leggen hoe omvangrijk en complex zo’n onderzoek is. Op dit moment werken er volgens Westerbeke nog steeds zo’n 100 rechercheurs aan deze zaak. De Russische critici zullen niet gerust zijn gesteld. Zij zien dat er weliswaar niet direct naar Russische daders wordt verwezen, maar ze voelen wel dat dat indirect gebeurt.

Opmerkelijk was de hint van Westerbeke dat er een Oekraïense inkeerregeling is voor direct betrokkenen bij het transport en de lancering van de BUK die uit de school willen klappen. Dat duidt erop dat het JIT zich concentreert op Oekraïense betrokkenen bij de identificatie van de daders. Waar dat de betrokkenen uit de Russische Federatie laat die betrokken waren bij de operatie is de vraag. Zoals het ook nog steeds onduidelijk is of het lanceren van de BUK gebeurde door een zelfstandig opererend Russisch legeronderdeel of dat er sprake was van een hybride pro-Russische operatie waarbij Russen en Oekraïeners met elkaar samenwerkten.

Hoe de vandaag gepubliceerde onderzoeksgegevens de relatie met de Russische Federatie beïnvloeden is onduidelijk. Louis Bontes van VNL riep volgens een bericht in De Volkskrant al om zwaardere economische sancties tegen de Russische Federatie en vindt dat de Russische ambassadeur moet worden uitgewezen nu aannemelijk is gemaakt dat de BUK uit de Russische Federatie kwam. Maar een verwijzing naar betrokkenheid van de Russische legertop of het Kremlin is nog niet aangetoond. Hoewel dat wel steeds waarschijnlijker wordt gemaakt in het onderzoek. De politiek moet de bevindingen van het JIT volgen en niet andersom.

Nederland doet er vanaf nu verstandig aan elke amicaliteit met Russische leiders uit te sluiten en diplomatieke contacten tot het noodzakelijke te beperken. Dus geen bierdrinken van de koning meer met president Putin zoals begin 2014 in Sochi gebeurde. Nederlands wisselgeld is de houding over het internationale gasproject Nord Stream II. Waar bedrijven als Shell en Gazprom met de Russische Federatie samenwerken zouden de leden van de Tweede Kamer door een Nederlandse rem op dit project duidelijk kunnen maken dat het ze meer te doen is dan om mooie woorden alleen. De daad moet nu maar eens bij het woord gevoegd worden om de economische en politieke invloed van de Russische Federatie in de EU terug te dringen. Het wordt tijd.

Foto: Peter Koole, ‘Birthday’, 2015. Acryl op canvas.

Rapport Bellingcat verkleint cirkel van verdachten neerhalen MH17

4 mei 2016: Op BBC 2 werd op 3 mei de documentaire The Conspiracy Files uitgezonden dat stuk voor stuk de complottheorieën over het neerstorten van de MH17 ontzenuwde. Wat recht overeind staat is dat een BUK van Russische makelij vanuit het door de pro-Russische separatisten gecontroleerd gebied met medewerking van materiaal en personeel van de Russische krijgsmacht de MH17 heeft neergehaald. Dat is in lijn met de bevindingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Nieuwe feiten biedt de documentaire niet, het zet de oude overtuigend op een rijtje. Bellingcat kwam gisterenavond wel met nieuwe feiten in een artikel over de identificatie van de TELAR raket lanceerder. Feiten wijzen steeds specifieker naar de Russische krijgsmacht. 

De Oekraïense nieuwssite Ukraine Today doet verslag van het rapport van het onderzoekscollectief Bellincat over de MH17 dat vandaag werd gepubliceerd. Dat borduurt voort op het rapport ‘Origin of the Separatists’ Buk’ van november 2014. Daarin werd al gewezen op de vermoedelijke daders, namelijk de Russische 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade uit Kursk. Het nieuwe rapport werkt de aanname uit dat de Buk-M1 installatie niet zonder medewerking van Russische militairen bediend wordt. Zo’n Buk-installatie bestaat uit in totaal 11 voertuigen en vraagt een hoop training en ervaring om te bedienen en is een duur en machtig wapen dat niet zomaar uit handen wordt gegeven. Onwaarschijnlijk is dat separatisten de MH17 in hun eentje neerschoten.

Zwakte en sterkte van de bewijsvoering is dat het niet om één foto, geluidsfragment of getuigenis gaat, maar om het samenstel van allerlei soorten aanwijzingen dat tot een plausibel scenario leidt. Het gaat dus om de waarschijnlijkheid van allerlei veronderstellingen die met elkaar tot een dwingende conclusie leiden die echter niet voor 100% sluitend is. Dat zou alleen bereikt kunnen worden als Bellingcat als een vlieg op de muur aanwezig was geweest bij de besluitvorming over het transport van de Buk van de commandanten van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade uit Kursk. Bellingcat maakt aannemelijk, maar levert geen smoking gun.

Ondersteunend voor het feit dat Bellingcat met dit scenario op het goede spoor zit is dat sinds juli 2014 geen andere scenario’s hebben standgehouden. In de Russische informatieoorlog zijn vanuit het ministerie van Defensie, de media en Buk-wapenfabrikant Almaz-Antey allerlei scenario’s gelanceerd waarvan echter geen enkele consistent en geloofwaardig bleek te zijn. Als de Russen met hun omvangrijke inlichtingsdiensten bewijs hadden dat de Oekraïense of Westerse krijgsmacht betrokken waren geweest bij het neerhalen van de MH17, dan valt niet in te zien waarom ze die kennis achterwege zouden laten in de publiciteit of bij de Russische inbreng voor het rapport van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid of het JIT.

De paradox is dat de Russen voortdurend beweren niet betrokken te zijn bij het neerschieten van de MH17, maar in hun gedrag al sinds 17 juli 2014 betrokkenheid vertonen. Ze geven steeds hun mening, hun politieke inschatting, hun politieke druk, hun scenario’s over het gebeurde, hun interpretatie en eisen hun plek aan tafel op bij het onderzoek naar de oorzaak en de schuld. Zonder dat er Russische slachtoffers, een Russisch vliegtuig, Russisch grondgebied en naar eigen zeggen Russische wapens en militairen bij betrokken waren.

Het rapport kan beslissend zijn voor het aanduiden van de verantwoordelijken en de uitvoerders (Russische luitenant en sergeant) van het tweede bataljon van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade die de MH17 neerschoten op 17 juli 2014. Het rapport maakt aannemelijk hoe het gegaan zou kunnen zijn. Wat zeker niet wil zeggen dat de daders ooit uitgeleverd zullen worden aan een Nederlandse of internationale rechtbank om zich te verantwoorden. Het rapport besteedt ook volop aandacht aan de commandostructuur van het Russische leger, en komt via commandanten van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade, het 20ste Leger en het Westerse Militaire District uit aan de top. Bij de minister van Defensie Sergei Shoygu en opperbevelhebber president Vladimir Putin. Maar bewijs ontbreekt dat zij direct betrokken zijn bij het neerhalen van de MH17. Dat Shoygu en Putin verantwoordelijk zijn voor de bezetting van de Krim en de interventie in Oost-Oekraïne leidt geen twijfel. De commandostructuur is op z’n hoogst bijkomstig bewijs dat de schuldvraag ondersteunt.

Charlie Hebdo neemt Russische Syrië-politiek op de korrel. Kremlin reageert afwijzend

Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov keurt volgens een bericht op de onafhankelijke nieuwssite Meduza  bovenstaande cartoon van Charlie Hebdo af. Het Franse satirische tijdschrift dat graag keft en in de kuiten van de gevestigde macht bijt. Het toont brokstukken van het Russische vliegtuig van Kogalymavia-vlucht 9268, inclusief een lichaam, dat op 31 oktober vermoedelijk door een bom aan boord boven de Sinaï neerstortte. Met in het Frans de tekst: ‘ISIS, de Russische luchtvaart verhevigt haar bombardementen’.

Peskov zegt in een reactie niet alleen dat de cartoon onacceptabel is voor het Kremlin -wat logisch is omdat de vermoedelijke bomaanslag het Kremlin in problemen heeft gebracht waarop het nu passend moet antwoorden- maar hij gaat verder en zegt: ‘Dit heeft niets te maken met democratie of zelfexpressie. Dit is godslastering’. Dat is onzin van Peskov, want de cartoon heeft juist alles te maken met het democratisch proces van een politieke cartoon die de Russische militaire interventie in Syrië bekritiseert door middel van zelfexpressie. Wat het met godslastering te maken heeft is volstrekt onduidelijk. Of de cartoon passend is en rekening houdt met de gevoelens van de nabestaanden van de 224 slachtoffers is weer een andere vraag.

Onderstaande cartoon verscheen ook in Charlie Hebdo en plaatste Yury Barmin in een tweet. Het toont een brandend vliegtuig en de teksten ‘Gevaren van de Russische lagekosten[luchtvaartmaatschappij]’ en ‘Ik zou Air Cocaïne hebben genomen’. Een verwijzing naar de ‘affaire Air Cocaïne’ die speelde onder Fransen bij een vlucht vanuit de Dominicaanse Republiek in 2013 en ging over de verantwoordelijkheid en de wettelijke aansprakelijkheid van de bemanning voor de luchtvracht of de bagage van de passagiers. Met een bom aan boord speelt hetzelfde als bij cocaïne, namelijk wie was aansprakelijk voor het aan boord brengen ervan?

Foto’s: Tekeningen in Charlie Hebdo via tweet van Yury Barmin, 6 november 2015.

Russische Antonov in Zuid-Soedan neergestort. Tijd voor ‘spin’ en speculaties

In Zuid-Soedan is een Russisch Antonov vrachtvliegtuig neergestort. Het was juist opgestegen van de luchthaven van Juba. Sudan Tribune geeft details: minimaal 41 doden, waaronder vissers op de grond.  De oorzaak is onduidelijk, mogelijk was het vliegtuig te zwaar beladen zoals Russische bronnen beweren. Het wachten is op de claim van een rebellengroep dat zij het Russische vliegtuig hebben neergehaald. Zoals ook gebeurde met het Russische verkeersvliegtuig van Metrojet dat op 31 oktober boven de Sinaï neerstortte.

Foto: Neergestorte Russische Antonov bij Juba, Zuid-Soedan, 4 november 2015.

Russische opstelling over MH17 is tegenstrijdig. Vorm verraadt betrokkenheid

Vermoedelijk gaat het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van de MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne door het JIT (met onderzoekers uit Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne) ver komen met het aanwijzen van de schuldigen. Het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft de basis gelegd. Of dat leidt tot het aanwijzen van individuen met naam en functie is de vraag. Nu al circuleert in onderzoeksrapporten zoals dat van Bellingcat over de MH17 de naam van het Russische legeronderdeel dat de BUK geleverd heeft aan de pro-Russische separatisten, namelijk de 53ste Luchtafweerraket Brigade uit Koersk.

Tamelijk nieuw in de waarheidsvinding in de Russisch-Oekraïense oorlog is de onderzoeksanalyse van sociale media. Zoals van gewone Russische militairen die foto’s plaatsten op het Russische Facebook VKontakte. Dat levert een veelheid aan feiten op die dienen bij de reconstructie. De Russische inlichtingendiensten hebben dit onderschat en pas later restricties opgelegd aan het gebruik van sociale media door de eigen troepen.

Onderzoekscollectieven als Bellingcat, StopFake en Correct!v hebben afgelopen 1,5 jaar hun eigen methodiek ontwikkeld in de analyse van deze feiten. Dat blijft niet geïsoleerd, maar werkt door naar gevestigde westerse media of NGO’s zoals de Atlantic Council. Ook de Russische oppositie kwam met een rapport dat informatie van sociale media gebruikte. Deze onderzoekers komen met reconstructies die de officiële lezing van het Russische ministerie van Defensie of het Kremlin op belangrijke onderdelen weerspreken en vaak weerleggen. Trouwens ook satellietfoto’s van commerciële bronnen bieden informatie die de Russische lezing per geval kan weerleggen. Vanwege de hoge prijs van de beelden worden ze vaak via crowdsourcing verworven.

Het rapport van de OVV wordt door een meerderheid aan betrokken landen onderschreven en is volgens de geldende internationale normen van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie van de VN ICAO opgesteld. Dat de Russische Federatie er belang bij heeft om een afwijkende mening te laten horen is niet opvallend voor wie de obstructies van de Russen in de berechting in ogenschouw neemt, zoals het veto in de Veiligheidsraad.

Opvallend en veelzeggend is de tegenstrijdigheid in de Russische positie. De Russische Federatie was niet betrokken met slachtoffers, vliegtuig en territorium en het zegt zelf op geen enkele manier betrokken te zijn geweest bij het neerhalen van de MH17. Dus niet door levering van de raket -of welk wapen dan ook dat de MH17 neerhaalde- aan de daders, het gebruik van Russische satellieten bij de bepaling van de coördinaten noch bij personeel dat op enig moment betrokken was bij het afvuren van de raket die de MH17 neerhaalde.

Als we er van uitgaan dat de Russische overheid of individuele Russen in samenwerking met die overheid op geen enkele manier betrokken waren bij het neerhalen van de MH17, dan is het onverklaarbaar waarom de Russen nu al 15 maanden lang zich nauw met deze zaak menen te moeten bemoeien. Daarin valt niets anders te zien dan ondersteunend bewijs voor de claim dat ze juist wel betrokken zijn. Als er geen reden voor betrokkenheid is, waarom zou een land zich branden aan een zaak waarmee het niets te maken heeft?

Directeur Ian Novikov van BUK-raketten producent Almaz-Antey dat onderdeel is van de Russische defensie-industrie gaf afgelopen dinsdag in de persconferentie een verklaring voor het feit dat hij zich naar buiten toe uitsprak over de MH17. Reden hiervoor zouden volgens hem de westerse sancties zijn die zijn bedrijf treffen. Deze verklaring is echter onjuist omdat bij het instellen van de sancties de MH17 nooit als reden is gebruikt vanwege het feit dat er nog geen dader is aangewezen. Westerse sancties werden vanaf maart 2014 ingesteld met als hoofdoorzaak de annexatie van de Krim door de Russische Federatie in maart 2014. Voordat de MH17 werd neergehaald waren ze op de rails gezet, de derde ronde van sancties werd vanaf 17 juli 2014 van kracht.

Kortom, het is van tweeën een: Of de Russen zijn onschuldig en hebben geen belang bij de afwikkeling van de MH17. Of de Russen zijn wel schuldig en hebben belang bij de afwikkeling van de MH17. Er is geen beter bewijs voor het aantonen van de Russische schuld bij het neerhalen van de MH17 dan het niet aflatend opereren van de Russische propaganda, de politieke leiding en een wapenproducent als Almaz-Antey die zich sinds 17 juli 2014 van dag tot dag menen te moeten bemoeien met de MH17. Een kwestie waarover ze inhoudelijk beweren niet betrokken te zijn, maar waarvan de vorm verraadt dat ze wel degelijk betrokken zijn.

Foto: Rampplek van de MH17, 17 juli 2014.

Koshiw over MH17: Nederland pakt Putin niet aan vanwege Shell

Kyiv Post geeft een verslag van het eerste boek dat bij het onafhankelijke CreateSpace Independent Publishing Platform over de MH17 verschijnt. Het is ‘MH17: The story of the shooting down of the Malaysian airliner’ van de in het Verenigd Koninkrijk wonende Jaroslav Koshiw. De auteur meent dat Nederland vanwege economische belangen (Shell) niet achter de dader aangaat en niet verder zal gaan dan het aanklagen van de militairen die de BUK-raket lanceerden die de MH17 neerschoot. Het vermoeden dat het Nederlandse kabinet president Putin niet aanpakt is niet nieuw en is eerder door de nabestaanden van de slachtoffers geopperd. Zodat de Nederlandse slachtoffers bewust door het Nederlandse kabinet geen recht gedaan zal worden.

De door velen bekritiseerde optie om de rechtszaak om te vormen tot een VN-tribunaal ondersteunt het vermoeden dat het Nederlandse kabinet deze zaak niet tot de bodem uitgezocht wil zien. Een tribunaal is het uit de weg gaan van verantwoordelijkheid en het kopen van vertraging omdat zo’n VN-tribunaal opgebouwd moet worden, terwijl de juridische infrastructuur om Putin te berechten in Nederland al aanwezig is. Daarbij geeft een VN-tribunaal de Russische Federatie de mogelijkheid met een veto de scherpste kantjes af te vijlen.

Foto 1: Schermafbeelding van gedeelte van  ‘Author: Putin to blame for MH17 shootdown, but Dutch oil interests will thwart any prosecution’ in de Kiyv Post, 7 juli 2015.

Foto 2: Omslag van ‘MH17: The story of the shooting down of the Malaysian airliner’ van Jaroslav Koshiw.

Passage over MH17 in beleidsbrief Koenders roept volop vragen op

De vorige week op verzoek van de Tweede Kamer door buitenlandminister Bert Koenders naar die kamer gestuurde beleidsbrief over de betrekkingen met Rusland is scherp in de analyse. Het optreden van Rusland in het  buitenland en specifiek de schending van het internationaal recht ‘met de illegale annexatie van de Krim en de schending van de soevereiniteit van Oekraïne’ leidde volgens Koenders tot een ‘waterscheiding’ tussen Nederland en Rusland. De conclusie over Rusland is hard: ‘Over de gehele linie van cultuur en maatschappij ontvouwt zich een tendens waarin de ruimte voor liberale geluiden en acceptatie van andersdenkenden toenemend wordt onderdrukt en onmogelijk gemaakt, terwijl de Russische staat en Kremlin-getrouwe politiek zich steeds explicieter identificeren met nationalistische, traditionele en conservatieve denkbeelden.’

De brief gaat ook in op de schuldvraag met betrekking tot de MH17 en is daar in de laatste zin van bovengenoemd citaat duidelijk over. De OVV verwacht haar eindrapport over de oorzaak voor 17 juli 2015 te publiceren en het OM dat met het onderzoek naar de schuldvraag over de MH17 het grootste onderzoek in haar geschiedenis verricht komt naar verwachting in de tweede helft van 2015 met een eindrapport. Zo zei minister-president Mark Rutte in januari in Davos tegen de Maleisische minister-president Najib Razak.

Er is iets merkwaardigs aan de hand met dit citaat. Volgens een persbericht van het Maleisische persbureau Bernama zei Rutte tegen Najib Razak in januari 2015 het volgende: ‘He (Rutte) has assured me that he would inform me first of the findings and conclusions before making the report public.’ Dit staat haaks op wat minister Koenders zegt: ‘Zoals bekend trekt het kabinet geen conclusies over de toedracht en schuldvraag van deze ramp zolang de onderzoeken, uitgevoerd door respectievelijk de Onderzoeksraad voor Veiligheid en het Openbaar Ministerie, niet zijn afgerond.’ Anders gezegd, Koenders suggereert volledige autonomie voor de onderzoekers naar de schuldvraag terwijl Rutte zegt dat het onderzoek ondergeschikt is aan politiek overleg.

De tweede zin van dit citaat is onwaarachtig. Want als het kabinet adequaat handelt is het onvermijdelijk dat het binnenskamers conclusies over de schuldvraag trekt en met partners als Maleisië, Australië, Oekraïne, het Verenigd Koninkrijk of de VS overlegt voordat de onderzoeken zijn afgerond. Deze tweede zin roept ook praktische vragen op hoe Buitenlandse Zaken de overgang van de presentatie van de onderzoeksresultaten naar de beleidsbepaling ziet. Het is ongeloofwaardig als bij de presentatie van de onderzoeksresultaten het kabinet nog zou moeten beginnen met het trekken van conclusies over de schuldvraag. Daarnaast spreken de tweede en de derde zin van dit citaat elkaar tegen. Want het kan niet dat tegelijk door het kabinet geen conclusies worden getrokken voor de afronding van de onderzoeken zoals de tweede zin zegt en wel de conclusie wordt getrokken dat het conflict zonder intensieve en actieve Russische steun aan de separatisten niet verder zou zijn geëscaleerd (derde zin). Het citaat roept vragen op over de eenheid van regeringsbeleid.

Foto: Schermafbeelding van passage op p. 6 uit ‘Beleidsbrief betrekkingen met Rusland’ van minister Bert Koenders van Buitenlandes Zaken aan de Tweede Kamer, 13 mei 2015.

Australische ’60 Minutes’ is zeker: Russen schoten MH17 neer

Onderzoeksprogramma ‘60 Minutes’ van de Australische omroep ‘Nine Network’ besteedt vandaag aandacht aan het neerschieten van de MH17 op 17 juli 2014 waarbij 38 Australiërs stierven. Tien maanden later is er nog steeds geen schuldige aangewezen van deze oorlogsmisdaad die 298 slachtoffers eiste. Dat wekt volop verbazing omdat allerlei onderzoekers zoals Eliot Higgins van het Britse Bellingcat in samenwerking met media menen waterdicht te hebben aangetoond dat Russische militairen vanuit Rusland de Buk-installatie leverden waarmee de MH17 is neergeschoten en deze ook bemanden. Wat weerhoudt landen als Nederland, Maleisië, Australië en het Verenigd Koninkrijk om Rusland ter verantwoording te roepen? De traagheid wordt niet begrepen en het voedt het idee dat westerse landen de confrontatie met Rusland angstig uit de weg gaan.