Rapport Bellingcat verkleint cirkel van verdachten neerhalen MH17

4 mei 2016: Op BBC 2 werd op 3 mei de documentaire The Conspiracy Files uitgezonden dat stuk voor stuk de complottheorieën over het neerstorten van de MH17 ontzenuwde. Wat recht overeind staat is dat een BUK van Russische makelij vanuit het door de pro-Russische separatisten gecontroleerd gebied met medewerking van materiaal en personeel van de Russische krijgsmacht de MH17 heeft neergehaald. Dat is in lijn met de bevindingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Nieuwe feiten biedt de documentaire niet, het zet de oude overtuigend op een rijtje. Bellingcat kwam gisterenavond wel met nieuwe feiten in een artikel over de identificatie van de TELAR raket lanceerder. Feiten wijzen steeds specifieker naar de Russische krijgsmacht. 

De Oekraïense nieuwssite Ukraine Today doet verslag van het rapport van het onderzoekscollectief Bellincat over de MH17 dat vandaag werd gepubliceerd. Dat borduurt voort op het rapport ‘Origin of the Separatists’ Buk’ van november 2014. Daarin werd al gewezen op de vermoedelijke daders, namelijk de Russische 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade uit Kursk. Het nieuwe rapport werkt de aanname uit dat de Buk-M1 installatie niet zonder medewerking van Russische militairen bediend wordt. Zo’n Buk-installatie bestaat uit in totaal 11 voertuigen en vraagt een hoop training en ervaring om te bedienen en is een duur en machtig wapen dat niet zomaar uit handen wordt gegeven. Onwaarschijnlijk is dat separatisten de MH17 in hun eentje neerschoten.

Zwakte en sterkte van de bewijsvoering is dat het niet om één foto, geluidsfragment of getuigenis gaat, maar om het samenstel van allerlei soorten aanwijzingen dat tot een plausibel scenario leidt. Het gaat dus om de waarschijnlijkheid van allerlei veronderstellingen die met elkaar tot een dwingende conclusie leiden die echter niet voor 100% sluitend is. Dat zou alleen bereikt kunnen worden als Bellingcat als een vlieg op de muur aanwezig was geweest bij de besluitvorming over het transport van de Buk van de commandanten van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade uit Kursk. Bellingcat maakt aannemelijk, maar levert geen smoking gun.

Ondersteunend voor het feit dat Bellingcat met dit scenario op het goede spoor zit is dat sinds juli 2014 geen andere scenario’s hebben standgehouden. In de Russische informatieoorlog zijn vanuit het ministerie van Defensie, de media en Buk-wapenfabrikant Almaz-Antey allerlei scenario’s gelanceerd waarvan echter geen enkele consistent en geloofwaardig bleek te zijn. Als de Russen met hun omvangrijke inlichtingsdiensten bewijs hadden dat de Oekraïense of Westerse krijgsmacht betrokken waren geweest bij het neerhalen van de MH17, dan valt niet in te zien waarom ze die kennis achterwege zouden laten in de publiciteit of bij de Russische inbreng voor het rapport van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid of het JIT.

De paradox is dat de Russen voortdurend beweren niet betrokken te zijn bij het neerschieten van de MH17, maar in hun gedrag al sinds 17 juli 2014 betrokkenheid vertonen. Ze geven steeds hun mening, hun politieke inschatting, hun politieke druk, hun scenario’s over het gebeurde, hun interpretatie en eisen hun plek aan tafel op bij het onderzoek naar de oorzaak en de schuld. Zonder dat er Russische slachtoffers, een Russisch vliegtuig, Russisch grondgebied en naar eigen zeggen Russische wapens en militairen bij betrokken waren.

Het rapport kan beslissend zijn voor het aanduiden van de verantwoordelijken en de uitvoerders (Russische luitenant en sergeant) van het tweede bataljon van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade die de MH17 neerschoten op 17 juli 2014. Het rapport maakt aannemelijk hoe het gegaan zou kunnen zijn. Wat zeker niet wil zeggen dat de daders ooit uitgeleverd zullen worden aan een Nederlandse of internationale rechtbank om zich te verantwoorden. Het rapport besteedt ook volop aandacht aan de commandostructuur van het Russische leger, en komt via commandanten van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade, het 20ste Leger en het Westerse Militaire District uit aan de top. Bij de minister van Defensie Sergei Shoygu en opperbevelhebber president Vladimir Putin. Maar bewijs ontbreekt dat zij direct betrokken zijn bij het neerhalen van de MH17. Dat Shoygu en Putin verantwoordelijk zijn voor de bezetting van de Krim en de interventie in Oost-Oekraïne leidt geen twijfel. De commandostructuur is op z’n hoogst bijkomstig bewijs dat de schuldvraag ondersteunt.

Koshiw over MH17: Nederland pakt Putin niet aan vanwege Shell

Kyiv Post geeft een verslag van het eerste boek dat bij het onafhankelijke CreateSpace Independent Publishing Platform over de MH17 verschijnt. Het is ‘MH17: The story of the shooting down of the Malaysian airliner’ van de in het Verenigd Koninkrijk wonende Jaroslav Koshiw. De auteur meent dat Nederland vanwege economische belangen (Shell) niet achter de dader aangaat en niet verder zal gaan dan het aanklagen van de militairen die de BUK-raket lanceerden die de MH17 neerschoot. Het vermoeden dat het Nederlandse kabinet president Putin niet aanpakt is niet nieuw en is eerder door de nabestaanden van de slachtoffers geopperd. Zodat de Nederlandse slachtoffers bewust door het Nederlandse kabinet geen recht gedaan zal worden.

De door velen bekritiseerde optie om de rechtszaak om te vormen tot een VN-tribunaal ondersteunt het vermoeden dat het Nederlandse kabinet deze zaak niet tot de bodem uitgezocht wil zien. Een tribunaal is het uit de weg gaan van verantwoordelijkheid en het kopen van vertraging omdat zo’n VN-tribunaal opgebouwd moet worden, terwijl de juridische infrastructuur om Putin te berechten in Nederland al aanwezig is. Daarbij geeft een VN-tribunaal de Russische Federatie de mogelijkheid met een veto de scherpste kantjes af te vijlen.

Foto 1: Schermafbeelding van gedeelte van  ‘Author: Putin to blame for MH17 shootdown, but Dutch oil interests will thwart any prosecution’ in de Kiyv Post, 7 juli 2015.

Foto 2: Omslag van ‘MH17: The story of the shooting down of the Malaysian airliner’ van Jaroslav Koshiw.

Passage over MH17 in beleidsbrief Koenders roept volop vragen op

De vorige week op verzoek van de Tweede Kamer door buitenlandminister Bert Koenders naar die kamer gestuurde beleidsbrief over de betrekkingen met Rusland is scherp in de analyse. Het optreden van Rusland in het  buitenland en specifiek de schending van het internationaal recht ‘met de illegale annexatie van de Krim en de schending van de soevereiniteit van Oekraïne’ leidde volgens Koenders tot een ‘waterscheiding’ tussen Nederland en Rusland. De conclusie over Rusland is hard: ‘Over de gehele linie van cultuur en maatschappij ontvouwt zich een tendens waarin de ruimte voor liberale geluiden en acceptatie van andersdenkenden toenemend wordt onderdrukt en onmogelijk gemaakt, terwijl de Russische staat en Kremlin-getrouwe politiek zich steeds explicieter identificeren met nationalistische, traditionele en conservatieve denkbeelden.’

De brief gaat ook in op de schuldvraag met betrekking tot de MH17 en is daar in de laatste zin van bovengenoemd citaat duidelijk over. De OVV verwacht haar eindrapport over de oorzaak voor 17 juli 2015 te publiceren en het OM dat met het onderzoek naar de schuldvraag over de MH17 het grootste onderzoek in haar geschiedenis verricht komt naar verwachting in de tweede helft van 2015 met een eindrapport. Zo zei minister-president Mark Rutte in januari in Davos tegen de Maleisische minister-president Najib Razak.

Er is iets merkwaardigs aan de hand met dit citaat. Volgens een persbericht van het Maleisische persbureau Bernama zei Rutte tegen Najib Razak in januari 2015 het volgende: ‘He (Rutte) has assured me that he would inform me first of the findings and conclusions before making the report public.’ Dit staat haaks op wat minister Koenders zegt: ‘Zoals bekend trekt het kabinet geen conclusies over de toedracht en schuldvraag van deze ramp zolang de onderzoeken, uitgevoerd door respectievelijk de Onderzoeksraad voor Veiligheid en het Openbaar Ministerie, niet zijn afgerond.’ Anders gezegd, Koenders suggereert volledige autonomie voor de onderzoekers naar de schuldvraag terwijl Rutte zegt dat het onderzoek ondergeschikt is aan politiek overleg.

De tweede zin van dit citaat is onwaarachtig. Want als het kabinet adequaat handelt is het onvermijdelijk dat het binnenskamers conclusies over de schuldvraag trekt en met partners als Maleisië, Australië, Oekraïne, het Verenigd Koninkrijk of de VS overlegt voordat de onderzoeken zijn afgerond. Deze tweede zin roept ook praktische vragen op hoe Buitenlandse Zaken de overgang van de presentatie van de onderzoeksresultaten naar de beleidsbepaling ziet. Het is ongeloofwaardig als bij de presentatie van de onderzoeksresultaten het kabinet nog zou moeten beginnen met het trekken van conclusies over de schuldvraag. Daarnaast spreken de tweede en de derde zin van dit citaat elkaar tegen. Want het kan niet dat tegelijk door het kabinet geen conclusies worden getrokken voor de afronding van de onderzoeken zoals de tweede zin zegt en wel de conclusie wordt getrokken dat het conflict zonder intensieve en actieve Russische steun aan de separatisten niet verder zou zijn geëscaleerd (derde zin). Het citaat roept vragen op over de eenheid van regeringsbeleid.

Foto: Schermafbeelding van passage op p. 6 uit ‘Beleidsbrief betrekkingen met Rusland’ van minister Bert Koenders van Buitenlandes Zaken aan de Tweede Kamer, 13 mei 2015.

Australische ’60 Minutes’ is zeker: Russen schoten MH17 neer

Onderzoeksprogramma ‘60 Minutes’ van de Australische omroep ‘Nine Network’ besteedt vandaag aandacht aan het neerschieten van de MH17 op 17 juli 2014 waarbij 38 Australiërs stierven. Tien maanden later is er nog steeds geen schuldige aangewezen van deze oorlogsmisdaad die 298 slachtoffers eiste. Dat wekt volop verbazing omdat allerlei onderzoekers zoals Eliot Higgins van het Britse Bellingcat in samenwerking met media menen waterdicht te hebben aangetoond dat Russische militairen vanuit Rusland de Buk-installatie leverden waarmee de MH17 is neergeschoten en deze ook bemanden. Wat weerhoudt landen als Nederland, Maleisië, Australië en het Verenigd Koninkrijk om Rusland ter verantwoording te roepen? De traagheid wordt niet begrepen en het voedt het idee dat westerse landen de confrontatie met Rusland angstig uit de weg gaan.

MH17: Duitse media geven prima overzicht, geen onthullingen

Het Duitse WDR, NDR en de Süddeutscher Zeitung duiken opnieuw in de MH17. Emotie wordt niet geschuwd. Waarom moesten 298 mensen sterven, vragen de journalisten zich af. Drie aspecten zijn opvallend. 1) Deze Duitse media houden geen slagen meer om de arm over de schuldigen: Russische militairen; 2) Twijfels of het onderzoek onder leiding van Nederland ooit zal leiden tot het aanwijzen van een schuldige. Ofwel, wat zijn de overwegingen om de confrontatie met Rusland niet aan te gaan? Daarover wordt veel gesuggereerd, maar weinig concreets vermeld; 3) Twijfels over de rol van Oekraïne  en Westerse landen bij het niet-sluiten van het luchtruim boven Oost-Oekraïne na 14 juli 2014. Het bekende wordt overzichtelijk op een rij gezet. Een prima overzicht voor wie nog in het onderwerp ingevoerd is, maar voor anderen bevat de reportage niets nieuws.

Een opvallend gemiste kans is dat niet uitgelegd wordt dat de onderdelen van het Buk-systeem op tientallen kilometers afstand van elkaar kunnen opereren. Zodat er in de commandovoering, transport en lancering wel degelijk samenwerking kan zijn geweest tussen Russische militairen en separatisten. Nu wordt gesuggereerd dat het het een of het ander is. En dus hoogstwaarschijnlijk een volledig Russische militaire aangelegenheid.

Onderzoeksteam vraagt getuigen om informatie over MH17

Het OM verzoekt voor het internationale onderzoek naar de schuldvraag in een openbare oproep getuigen te reageren die informatie of foto-of videomateriaal hebben over het neerschieten van de MH17 boven Oost-Oekraïne. Het gezamenlijke onderzoeksteam (JIT) vraagt informatie over de BUK die werd vervoerd in door separatisten gecontroleerd gebied. En over de identificatie van betrokkenen, de lancering en de bevelvoering.

Betrokkenheid van pro-Kremlin separatisten bij het vervoer van BUK-raketten rond 17 juli 2014 wil niet zeggen dat ze de raket ook lanceerden. Een scenario dat onbesproken blijft is dat vanaf Russisch grondgebied vlak over de grens door een onderdeel van het Russische leger dat het commando voerde over het BUK-systeem de enkele tientallen kilometers verderop staande raket van het uit verschillende delen bestaande BUK-systeem is gelanceerd. Als dat zo is, dan zijn vragen naar de bevelvoering op de locatie in Oekraïne waarnaar wordt gevraagd weinig relevant. Of dat iets zegt over het spoor dat het JIT volgt is onduidelijk.

Babak: BUK schoot MH17 neer. Wie had de vinger op de knop?

De Russische hoofdontwerper van de SU-25 Vladimir Babak bevestigt voor het Duitse Tagesschau wat critici van een theorie uit het Kremlin al sinds 17 juli 2014 zeggen. Met de straaljager SU-25 is het technisch niet mogelijk om een verkeersvliegtuig op 10 kilometer hoogte neer te schieten. Babak is ervan overtuigd dat de MH17 door een BUK-raketinstallatie is neergehaald. Reuters komt vandaag met nieuwe getuigenissen van dorpelingen uit Chervonyi Zhovten die beweren dat de BUK-raket vanaf door pro-Russische separatisten gecontroleerd gebied afgevuurd werd. Da’s in lijn met eerdere getuigenissen. Vraag blijft wie de vinger op de knop had: Russische militairen of separatisten? Onderzoeksresultaten worden in oktober 2015 openbaar.