Jan Roos begeeft zich op glad Oekraïens ijs met zijn observaties over de kwestie Volodymyr Tsemach en zakt er glansrijk doorheen

Jan Roos laat in een column voor DDS zijn licht schijnen over de kwestie van de pro-Russische Oekraïense Volodymyr Tsemach die onverwacht op last van een Oekraïense rechtbank werd vrijgelaten, terwijl hij getuige en mogelijk dader is van het neerschieten van de MH17 in 2014. We kennen nog niet alle feiten, maar Jan Roos laat niet na om de feiten die we wel kennen verkeerd voor te stellen. Het lijkt er niet op dat hij met kennis van zaken praat en zich op enigerlei verdiept heeft in deze kwestie. Mijn reactie bij deze column:

Eens met de observatie dat er iets merkwaardigs aan de hand is met de  vrijlating van Volodymyr Tsemach. Of de Oekraïense autoriteiten hem toestaan om linea recta naar de Russische Federatie of de twee afgescheiden zogenaamde volksrepublieken in Oost-Oekraïne te vluchten valt af te wachten.

Misschien blijkt hij een leeuwerik aan een touwtje te zijn die door de Oekraïense geheime dienst SBU scherp in de gaten wordt gehouden in de hoop om meer informatie te verzamelen over zijn netwerk.

Tsemach lijkt geen belangrijke speler in dit dossier. Mogelijk is ook dat hij door ondervraging al alles heeft verteld wat hij wist en relevant was voor het onderzoek. Wellicht is gebleken dat zijn wederwaardigheden en contacten in het voorjaar en de zomer van 2014 toch niet zo bijster interessant waren als wordt vermoed.

Op de achtergrond van deze kwestie speelt de gevangenruil met de Russische Federatie. Aan Oekraïense kant zijn er onder meer de zeelui die in de Straat van Kerch gevangen werden genomen door de Russische Federatie en filmregisseur Oleg Sentsov die om politieke redenen in een Russisch schijnproces is veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Het is er de Oekraïense president Zelensky heel wat om te doen om deze Oekraïners naar thuis te brengen.

Het is vreemd dat Jan Roos stelt dat het ‘bijzonder vreemd’ is dat Oekraïne een van de deelnemers aan het internationale onderzoek naar het incident met de MH17 is. De rol van Oekraïne is volkomen in lijn met de richtlijnen van de ICAO en IATA zoals dat in Annex 13 wordt uiteengezet.

Klik om toegang te krijgen tot annex_13.pdf

Oekraïne in wiens territorium het ongeluk met de MH17 plaatsvond is de zogenaamde ‘State of Occurrence’. Hoofdstuk 5.1 zegt: ‘The State of Occurence shall institute an investigation into the circumstances of the accident and be responsible for the conduct of the investigation, but it may delegate the whole or any part of the conducting of such investigation to another State by mutual arrangement and consent. In any event the State of Occurrence shall use every means to facilitate the investigation.’ Dat delegeren is in de praktijk gebeurd omdat Oekraïne om praktische en politieke redenen (een deel van) het onderzoek aan Nederland heeft uitbesteed.

Het is dan ook onduidelijk waar Roos zijn kwalificatie op baseert dat het ‘bijzonder vreemd’ is dat Oekraïne deel van het onderzoek uitmaakt. Het is namelijk in lijn met de internationale richtlijnen. Het zou eerder ‘bijzonder vreemd’ zijn als het tegendeel waar was, namelijk als Oekraïne geen onderdeel van het onderzoek zou uitmaken. Het is bovenal ‘bijzonder vreemd’ dat Roos uitspraken doet over zaken waar hij aantoonbaar geen verstand van heeft.

Overigens, volgens de jaarlijkse rapportage over 2018 van Transparency International is niet Oekraïne (120/180), maar de Russische Federatie (138/180) het meest corrupte land van Europa. Waarbij de ontwikkeling in Oekraïne in de richting van minder, en in de Russische Federatie van meer corruptie gaat.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Column Jan Roos: Oekraïne laat MH17-verdachte vrij. Waarom? Wie dat weet, kan de werkelijke daders aanwijzen’ in DDS, 6 september 2019.

Advertentie

Russische ambassadeur bij de EU zegt onbevangen naar het MH17-onderzoek te kijken. En zet misleiding en afleiding in

Laten we het eens van de menselijke kant bekijken. Vladimir A.Chizhov is een carrièrediplomaat van de Russische Federatie en sinds 2010 de permanente vertegenwoordiger van zijn land bij de EU. Hij reageert op de nieuwste onthullingen in een persconferentie van 19 juni 2019 door het JIT en het optreden van het OM inzake het neerschieten van de MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne. Ambassadeur Chizhov doet aan schadebeperking. Hij oogt eerder als een lobbes dan een pitbull. Zijn optreden is voorspelbaar. Hij valt de zwakke schakel Maleisië aan. Premier Mahathir Mohamad van dat land heeft met de VS als met Australië een instabielere verhouding dan Maleisië met beide landen heeft. Mahathir Mohamad heeft kritiek op het feit dat het JIT geen bewijs heeft overlegd in de persconferentie en dat is een redelijk kritiekpunt. Ofschoon het OM bij monde van Fred Westerbeke toelichtte dat dit in maart 2020 in de rechtszaak in Den Haag aan de orde komt. Daarnaast presenteerde de persconferentie onderliggend bewijs, zoals telefoontaps in een aannemelijk scenario. Maar de premier houdt geen rekening met de tot nu toe verzamelde bewijzen als hij zegt dat de Russische Federatie een zondebok is en het aanwijzen van de Russische Federatie als dader ingegeven wordt door politieke motieven. Hiermee gaat Mohamed voorbij aan de feiten. Chizhov trekt met Mohamed zijn sterkste troef. Is hij mogelijk door het Kremlin met het doel om de eenheid te verbreken als ‘asset’ geworven?

De rest van wat Chizhov zegt is weerlegde Russische desinformatie. De diplomaat weet dat hij onzin moet verkopen om de kwetsbare positie van het Kremlin te verdedigen. Hij slachtoffert zichzelf professioneel naar de slachtbank. De ambassadeur weet dat zijn optreden alleen al vraagtekens oproept. Als zoals hij beweert de Russische Federatie niets met het neerschieten van de MH17 te maken heeft, waarom mengen hij en zijn land zich dan vanaf de eerste dag na het neerschieten van dit verkeersvliegtuig in het debat over de MH17?

Dat alleen al geeft de betrokkenheid van de Russische Federatie aan. Dat het land geen partner in het onderzoek is en Oekraïne wel volgt uit de toepassing van de internationale ICAO regels. Artikel 26 van de Convention on International Civil Aviation (ICAO) noch Bijlage 13 (Aircraft Accident and Incident Investigation) geven een reden om de Russische Federatie deelnemer aan het onderzoek te maken. Het is onjuist zoals Chirkov suggereert dat zijn land in het onderzoek wordt gepasseerd. Het heeft in het onderzoek geen formele rol en is geen betrokken land volgens de ICAO-regels, maar een buitenstaander. Dat de ambassadeur net doet alsof hij dat niet begrijpt beschadigt zijn geloofwaardigheid. Het is een beklagenswaardige positie. Het is overigens onbegrijpelijk dat JIT en OM dat niet beter uitleggen aan het publiek. Mijn reactie bij de video:

The ambassador appears more silly than he is and thereby affects his credibility and that of the state he represents. The Kremlin denies having been involved in the crash of the MH17 for almost 5 years, but does not behave like an outsider in practice. It demands a formal role in the investigation. This is a strange and absurd reaction from the Kremlin because it knows that according to the rules of ICAO (= UN) the Russian Federation is not formally a party. Ukraine is and that is why it is part of the JIT.

The crash was not on or above the territory of the Russian Federation, the plane was not Russian and there were no Russian casualties. That makes the Russian Federation officially not a party to the investigation.

However, as the JIT has repeatedly said (and asked to the Russians), any outsider can provide information if it thinks it is relevant to the investigation. In the Dutch Safety Board reports on the cause of the crash of the MH17, the Russians also provided numerous remarks and additions that were also published.

Kremlin kan aansprakelijkheid MH17 niet toegeven omdat het betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne niet kan erkennen

Als de Russische Federatie erkent dat het aansprakelijk is voor haar aandeel in het neerschieten van de MH17, dan erkent het dat het actief betrokken is bij het conflict in Oost-Oekraïne. Maar sinds voorjaar 2014 ontkent het Kremlin dat het hier ook maar iets mee te maken heeft. Ondanks overvloedig bewijs van het tegendeel.

Het is hoogst onwaarschijnlijk dat het Kremlin vanwege Nederlandse en Australische druk zou erkennen dat het aansprakelijk is voor het neerschieten van de MH17 omdat het dan tevens erkent dat het met reguliere en onregelmatige (huurlingen van Wagner, vrijwilligers) militaire troepen sinds 2014 in dit oorlogsgebied opereert. Het Kremlin ontkent al vier jaar lang elke betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne. Het zou vooral in het binnenland haar eigen geloofwaardigheid en grip op de macht te grabbel gooien als het haar militaire aanwezigheid in Oost-Oekraïne alsnog zou toegeven. Dat is een te hoge mate van gezichtsverlies.

Dat is de paradox van de MH17. Het Kremlin is met haar inmenging in Oost-Oekraïne zo diep het konijnenhol vol leugens ingekropen dat het er zichzelf niet meer uit kan bevrijden. Door de herhaalde ontkenning dat het in het konijnenhol zit kunnen anderen de Russische Federatie niet helpen er zich uit te bevrijden. Overigens was verzwakking van Oekraïne door de ondermijning via de zogenaamde hybride oorlogsvoering aanvankelijk het doel van het Kremlin. Met naast de militaire inmenging als hoofdcomponenten: propaganda, cyberwar, economische en politieke oorlogsvoering. Dus zonder dat dit hoe dan ook erkend werd of kon worden. Opzet was destabilisatie van Oekraïne. Stabiliteit is de voorwaarde voor een lidstaat om lid van de Navo te worden.

Niet alleen Oekraïne zit gevangen in deze kwestie, maar ook de Russische Federatie. Het leiderschap in het Kremlin kan hopen dat de herinnering slijt in de tijd en er een patina laagje van vergetelheid ontstaat. In de tussentijd dwingt het Kremlin het geluk af van een gecorrumpeerde en controversiële Oekraïense president die met Putin strijdt in de competitie om leiding te mogen geven aan het meest corrupte land van Europa.

Er is nog een paradox. Dat is dat het Kremlin ontkent betrokken te zijn geweest bij het neerstorten van de MH17, maar zich in de praktijk niet gedraagt als een buitenstaander. Het eist een formele rol in het onderzoek op. Dit is een merkwaardige en ongerijmde reactie van het Kremlin omdat het weet dat de Russische Federatie volgens de regels van ICAO (=VN) formeel geen partij is. De crash was niet op of boven het grondgebied van de Russische Federatie, het vliegtuig was niet Russisch en er waren geen Russische slachtoffers. Dat maakt de Russische Federatie officieel geen partij in het onderzoek. Wel kan elke buitenstaander zoals het JIT herhaaldelijk heeft gezegd (en gevraagd aan de Russen) informatie aanleveren als het vindt dat die relevant is voor het onderzoek. In de verslagen van de OVV over de oorzaak van het neerstorten van de MH17 hebben de Russen overigens talloze aanmerkingen en aanvullingen aangeleverd die ook gepubliceerd werden.

Resteert de vraag hoe de reactie van het Nederlandse kabinet ingeschat moet worden. Wat is het waard en wat beoogt een harde reactie? Met als ultieme vraag wat de reactie politiek en economisch Nederland mag kosten. Kiest Nederland vanwege de onverzoenlijke houding van de Russische Federatie die de flater van de MH17 niet wil toegeven een hardere opstelling in het Nord Stream II dossier? Dat zou pas echt belangrijk nieuws zijn.

Foto: Tweet, 25 mei 2018.

MH17: Russische Federatie blijft zich bemoeien met een kwestie waar het niets mee te maken heeft. Waarom?

De Russische ambassadeur in Nederland heeft gelijk dat de Russische Federatie geen bedreiging vormt voor westerse democratieën. Het is een land in verval dat volgens velen op zijn laatste benen loopt. Hiermee gaat hij overigens wel in tegen de tactiek van het Kremlin om het land als machtig, zelfbewust, krachtig, en ook impulsief en emotioneel af te schilderen. Die onberekenbaarheid moet opponenten schrik aanjagen. Maar dat gebeurt alleen als westerse veiligheidsdiensten hun budget op willen krikken om de Russische dreiging te weerstaan. Die geen dreiging is. De Russische beer of octopus is de spreekwoordelijke reus op lemen voeten.

In een artikel voor The Atlantic werkt Julia Ioffe het uitgangspunt van de dreigingsloze dreiging uit. Op de Russische aantoonbaar onjuiste beeldvorming van een krachtig en goed geleid land stapelt het Westen de eigen beeldvorming die even aantoonbaar onjuist is. Bizar is dat beide machtsblokken dat misverstand laten bestaan. President Putin vreest zijn ondergang en maakt zich sterk en het Westen kent de eigen sterkte niet.

De ambassadeur heeft geen gelijk als hij het heeft over de MH17. Hoe dan ook verraadt de vorm die hij kiest de inhoud. Want het is onverklaarbaar en merkwaardig dat tot op de dag van vandaag vertegenwoordigers van de Russische Federatie zich bemoeien met de MH17, terwijl het toestel niet Russisch was, er geen Russische passagiers aan boord waren, het niet is neergestort in de Russische Federatie en er volgens het Kremlin geen Russische betrokkenheid is. Waarom dan mee willen praten?

Artikel 26 van de Convention on International Civil Aviation (ICAO) noch Bijlage 13 (Aircraft Accident and Incident Investigation) geven een reden om de Russische Federatie bij het onderzoek te betrekken. Jammergenoeg mist de interviewer de kans om de ambassadeur te vragen waar hij het op baseert dat zijn land in het onderzoek wordt gepasseerd. Het heeft in het onderzoek geen formele rol en is geen betrokken land volgens de ICAO-regels, maar een buitenstaander. Dat de ambassadeur net doet alsof hij dat niet begrijpt toont de Russische inmenging. Dat is een halfslachtige houding. Het is onbegrijpelijk dat de Nederlandse regering en het JIT dat niet beter uitleggen aan het publiek.

Dus vanwege politieke belangen worden bevindingen van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid en het door Nederland geleide Joint Investigation Team door de Russische Federatie betwist. Als het niets te vrezen had omdat het op geen enkele manier betrokken was, dan had het de bevindingen kunnen accepteren. Het had dan in 2015 evenmin de resolutie voor de oprichting van een internationaal tribunaal dat de schuldigen wilde berechten hoeven vetoën in de VN-Veiligheidsraad.

Als de Russische Federatie zoals het zelf beweert niet betrokken was bij het neerschieten van de MH17 en dus niets te vrezen had voor de uitspraak van een internationaal tribunaal, dan zou het niet te verbergen hebben. En zich er evenmin mee hoeven te bemoeien. Maar publicitair en politiek bemoeit de Kremlin zich nu al ruim drie jaar dagelijks met de MH17.

MH17: Net sluit zich tergend langzaam om Russische Federatie

Vandaag presenteerde het JIT de gegevens van het strafrechtelijk onderzoek over het neerhalen van de MH17. In het JIT werken België, Australië, Maleisië en Oekraïne onder leiding van Nederland samen. Hoofdofficier Fred Westerbeke (OM) maakte bekend dat gisteren toestemming is gegeven om het onderzoek tot begin 2018 te verlengen. Dat is nodig omdat de identificatie van de daders nog niet is afgerond. Volgens de onderzoekers zijn er zo’n 100 betrokkenen in beeld die als verdachte of getuige gelinkt kunnen worden aan de schuldvraag.

Het JIT bouwt het onderzoek langzaam op. Sommigen vinden dat het te traag gaat. Het is stellig in wat het weet en stellig in wat het niet kwijt wil: ‘Het Joint Investigation Team (JIT) is ervan overtuigd onomstotelijk bewijs in handen te hebben om vast te kunnen stellen dat vlucht MH-17 op 17 juli 2014 is neergeschoten door een BUK-raket uit de 9M38-serie. Ook de afvuurlocatie kan bewezen worden, aldus het JIT. Het gaat om een landbouwveld bij Pervomaiskyi, dat op dat moment in handen was van separatisten.’ Tevens is de route van het BUK-systeem bekend dat van en naar de afvuurlocatie werd getransporteerd: het kwam uit de Russische Federatie en is er ook weer naar afgevoerd. Het JIT bevestigt de gegevens over de route die onder meer door onderzoekscollectief Bellingcat zijn gepresenteerd, maar gaat verder in de onderbouwing. Naast film- en fotomateriaal maakt het JIT ook gebruik van radargegevens en afgeluisterde telefoongesprekken.

De strategie van het JIT en het Nederlandse kabinet lijkt op omcirkeling van de Russische Federatie zonder dat centraal te stellen. Het stapelt bewijs op bewijs en hoopt zo de zaak steeds sterker te maken. Op welke manier het proces van de schuldigen gevoerd moet worden maakt het JIT afhankelijk van het soort dader. Dat kan internationaal of nationaal georiënteerd zijn, of een tussenvorm ervan.

Naar verwachting zijn nu de binnenlandse critici gerustgesteld die voortdurend met kritiek kwamen op de keuzes die het JIT maakte. De presentatie leek ook als nevendoel te hebben om aan deze critici uit te leggen hoe omvangrijk en complex zo’n onderzoek is. Op dit moment werken er volgens Westerbeke nog steeds zo’n 100 rechercheurs aan deze zaak. De Russische critici zullen niet gerust zijn gesteld. Zij zien dat er weliswaar niet direct naar Russische daders wordt verwezen, maar ze voelen wel dat dat indirect gebeurt.

Opmerkelijk was de hint van Westerbeke dat er een Oekraïense inkeerregeling is voor direct betrokkenen bij het transport en de lancering van de BUK die uit de school willen klappen. Dat duidt erop dat het JIT zich concentreert op Oekraïense betrokkenen bij de identificatie van de daders. Waar dat de betrokkenen uit de Russische Federatie laat die betrokken waren bij de operatie is de vraag. Zoals het ook nog steeds onduidelijk is of het lanceren van de BUK gebeurde door een zelfstandig opererend Russisch legeronderdeel of dat er sprake was van een hybride pro-Russische operatie waarbij Russen en Oekraïeners met elkaar samenwerkten.

Hoe de vandaag gepubliceerde onderzoeksgegevens de relatie met de Russische Federatie beïnvloeden is onduidelijk. Louis Bontes van VNL riep volgens een bericht in De Volkskrant al om zwaardere economische sancties tegen de Russische Federatie en vindt dat de Russische ambassadeur moet worden uitgewezen nu aannemelijk is gemaakt dat de BUK uit de Russische Federatie kwam. Maar een verwijzing naar betrokkenheid van de Russische legertop of het Kremlin is nog niet aangetoond. Hoewel dat wel steeds waarschijnlijker wordt gemaakt in het onderzoek. De politiek moet de bevindingen van het JIT volgen en niet andersom.

Nederland doet er vanaf nu verstandig aan elke amicaliteit met Russische leiders uit te sluiten en diplomatieke contacten tot het noodzakelijke te beperken. Dus geen bierdrinken van de koning meer met president Putin zoals begin 2014 in Sochi gebeurde. Nederlands wisselgeld is de houding over het internationale gasproject Nord Stream II. Waar bedrijven als Shell en Gazprom met de Russische Federatie samenwerken zouden de leden van de Tweede Kamer door een Nederlandse rem op dit project duidelijk kunnen maken dat het ze meer te doen is dan om mooie woorden alleen. De daad moet nu maar eens bij het woord gevoegd worden om de economische en politieke invloed van de Russische Federatie in de EU terug te dringen. Het wordt tijd.

Foto: Peter Koole, ‘Birthday’, 2015. Acryl op canvas.

Rapport Bellingcat verkleint cirkel van verdachten neerhalen MH17

4 mei 2016: Op BBC 2 werd op 3 mei de documentaire The Conspiracy Files uitgezonden dat stuk voor stuk de complottheorieën over het neerstorten van de MH17 ontzenuwde. Wat recht overeind staat is dat een BUK van Russische makelij vanuit het door de pro-Russische separatisten gecontroleerd gebied met medewerking van materiaal en personeel van de Russische krijgsmacht de MH17 heeft neergehaald. Dat is in lijn met de bevindingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Nieuwe feiten biedt de documentaire niet, het zet de oude overtuigend op een rijtje. Bellingcat kwam gisterenavond wel met nieuwe feiten in een artikel over de identificatie van de TELAR raket lanceerder. Feiten wijzen steeds specifieker naar de Russische krijgsmacht. 

De Oekraïense nieuwssite Ukraine Today doet verslag van het rapport van het onderzoekscollectief Bellincat over de MH17 dat vandaag werd gepubliceerd. Dat borduurt voort op het rapport ‘Origin of the Separatists’ Buk’ van november 2014. Daarin werd al gewezen op de vermoedelijke daders, namelijk de Russische 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade uit Kursk. Het nieuwe rapport werkt de aanname uit dat de Buk-M1 installatie niet zonder medewerking van Russische militairen bediend wordt. Zo’n Buk-installatie bestaat uit in totaal 11 voertuigen en vraagt een hoop training en ervaring om te bedienen en is een duur en machtig wapen dat niet zomaar uit handen wordt gegeven. Onwaarschijnlijk is dat separatisten de MH17 in hun eentje neerschoten.

Zwakte en sterkte van de bewijsvoering is dat het niet om één foto, geluidsfragment of getuigenis gaat, maar om het samenstel van allerlei soorten aanwijzingen dat tot een plausibel scenario leidt. Het gaat dus om de waarschijnlijkheid van allerlei veronderstellingen die met elkaar tot een dwingende conclusie leiden die echter niet voor 100% sluitend is. Dat zou alleen bereikt kunnen worden als Bellingcat als een vlieg op de muur aanwezig was geweest bij de besluitvorming over het transport van de Buk van de commandanten van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade uit Kursk. Bellingcat maakt aannemelijk, maar levert geen smoking gun.

Ondersteunend voor het feit dat Bellingcat met dit scenario op het goede spoor zit is dat sinds juli 2014 geen andere scenario’s hebben standgehouden. In de Russische informatieoorlog zijn vanuit het ministerie van Defensie, de media en Buk-wapenfabrikant Almaz-Antey allerlei scenario’s gelanceerd waarvan echter geen enkele consistent en geloofwaardig bleek te zijn. Als de Russen met hun omvangrijke inlichtingsdiensten bewijs hadden dat de Oekraïense of Westerse krijgsmacht betrokken waren geweest bij het neerhalen van de MH17, dan valt niet in te zien waarom ze die kennis achterwege zouden laten in de publiciteit of bij de Russische inbreng voor het rapport van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid of het JIT.

De paradox is dat de Russen voortdurend beweren niet betrokken te zijn bij het neerschieten van de MH17, maar in hun gedrag al sinds 17 juli 2014 betrokkenheid vertonen. Ze geven steeds hun mening, hun politieke inschatting, hun politieke druk, hun scenario’s over het gebeurde, hun interpretatie en eisen hun plek aan tafel op bij het onderzoek naar de oorzaak en de schuld. Zonder dat er Russische slachtoffers, een Russisch vliegtuig, Russisch grondgebied en naar eigen zeggen Russische wapens en militairen bij betrokken waren.

Het rapport kan beslissend zijn voor het aanduiden van de verantwoordelijken en de uitvoerders (Russische luitenant en sergeant) van het tweede bataljon van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade die de MH17 neerschoten op 17 juli 2014. Het rapport maakt aannemelijk hoe het gegaan zou kunnen zijn. Wat zeker niet wil zeggen dat de daders ooit uitgeleverd zullen worden aan een Nederlandse of internationale rechtbank om zich te verantwoorden. Het rapport besteedt ook volop aandacht aan de commandostructuur van het Russische leger, en komt via commandanten van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade, het 20ste Leger en het Westerse Militaire District uit aan de top. Bij de minister van Defensie Sergei Shoygu en opperbevelhebber president Vladimir Putin. Maar bewijs ontbreekt dat zij direct betrokken zijn bij het neerhalen van de MH17. Dat Shoygu en Putin verantwoordelijk zijn voor de bezetting van de Krim en de interventie in Oost-Oekraïne leidt geen twijfel. De commandostructuur is op z’n hoogst bijkomstig bewijs dat de schuldvraag ondersteunt.

Wachten is op het rapport dat schuldvraag over MH17 beantwoordt

Ian Bateson van het onafhankelijke Oekraïense TV-kanaal Hromadske TV (Громадське Телебачення) praat met journalist Chris Miller van de Amerikaanse nieuwswebsite Mashable over de MH17. Miller schetst de reacties van de Russische politiek en media op de rapporten van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Het wachten is op het rapport van het OM dat waarschijnlijk begin 2016 de schuldvraag zal beantwoorden.

Russische opstelling over MH17 is tegenstrijdig. Vorm verraadt betrokkenheid

Vermoedelijk gaat het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van de MH17 op 17 juli 2014 boven Oost-Oekraïne door het JIT (met onderzoekers uit Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne) ver komen met het aanwijzen van de schuldigen. Het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft de basis gelegd. Of dat leidt tot het aanwijzen van individuen met naam en functie is de vraag. Nu al circuleert in onderzoeksrapporten zoals dat van Bellingcat over de MH17 de naam van het Russische legeronderdeel dat de BUK geleverd heeft aan de pro-Russische separatisten, namelijk de 53ste Luchtafweerraket Brigade uit Koersk.

Tamelijk nieuw in de waarheidsvinding in de Russisch-Oekraïense oorlog is de onderzoeksanalyse van sociale media. Zoals van gewone Russische militairen die foto’s plaatsten op het Russische Facebook VKontakte. Dat levert een veelheid aan feiten op die dienen bij de reconstructie. De Russische inlichtingendiensten hebben dit onderschat en pas later restricties opgelegd aan het gebruik van sociale media door de eigen troepen.

Onderzoekscollectieven als Bellingcat, StopFake en Correct!v hebben afgelopen 1,5 jaar hun eigen methodiek ontwikkeld in de analyse van deze feiten. Dat blijft niet geïsoleerd, maar werkt door naar gevestigde westerse media of NGO’s zoals de Atlantic Council. Ook de Russische oppositie kwam met een rapport dat informatie van sociale media gebruikte. Deze onderzoekers komen met reconstructies die de officiële lezing van het Russische ministerie van Defensie of het Kremlin op belangrijke onderdelen weerspreken en vaak weerleggen. Trouwens ook satellietfoto’s van commerciële bronnen bieden informatie die de Russische lezing per geval kan weerleggen. Vanwege de hoge prijs van de beelden worden ze vaak via crowdsourcing verworven.

Het rapport van de OVV wordt door een meerderheid aan betrokken landen onderschreven en is volgens de geldende internationale normen van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie van de VN ICAO opgesteld. Dat de Russische Federatie er belang bij heeft om een afwijkende mening te laten horen is niet opvallend voor wie de obstructies van de Russen in de berechting in ogenschouw neemt, zoals het veto in de Veiligheidsraad.

Opvallend en veelzeggend is de tegenstrijdigheid in de Russische positie. De Russische Federatie was niet betrokken met slachtoffers, vliegtuig en territorium en het zegt zelf op geen enkele manier betrokken te zijn geweest bij het neerhalen van de MH17. Dus niet door levering van de raket -of welk wapen dan ook dat de MH17 neerhaalde- aan de daders, het gebruik van Russische satellieten bij de bepaling van de coördinaten noch bij personeel dat op enig moment betrokken was bij het afvuren van de raket die de MH17 neerhaalde.

Als we er van uitgaan dat de Russische overheid of individuele Russen in samenwerking met die overheid op geen enkele manier betrokken waren bij het neerhalen van de MH17, dan is het onverklaarbaar waarom de Russen nu al 15 maanden lang zich nauw met deze zaak menen te moeten bemoeien. Daarin valt niets anders te zien dan ondersteunend bewijs voor de claim dat ze juist wel betrokken zijn. Als er geen reden voor betrokkenheid is, waarom zou een land zich branden aan een zaak waarmee het niets te maken heeft?

Directeur Ian Novikov van BUK-raketten producent Almaz-Antey dat onderdeel is van de Russische defensie-industrie gaf afgelopen dinsdag in de persconferentie een verklaring voor het feit dat hij zich naar buiten toe uitsprak over de MH17. Reden hiervoor zouden volgens hem de westerse sancties zijn die zijn bedrijf treffen. Deze verklaring is echter onjuist omdat bij het instellen van de sancties de MH17 nooit als reden is gebruikt vanwege het feit dat er nog geen dader is aangewezen. Westerse sancties werden vanaf maart 2014 ingesteld met als hoofdoorzaak de annexatie van de Krim door de Russische Federatie in maart 2014. Voordat de MH17 werd neergehaald waren ze op de rails gezet, de derde ronde van sancties werd vanaf 17 juli 2014 van kracht.

Kortom, het is van tweeën een: Of de Russen zijn onschuldig en hebben geen belang bij de afwikkeling van de MH17. Of de Russen zijn wel schuldig en hebben belang bij de afwikkeling van de MH17. Er is geen beter bewijs voor het aantonen van de Russische schuld bij het neerhalen van de MH17 dan het niet aflatend opereren van de Russische propaganda, de politieke leiding en een wapenproducent als Almaz-Antey die zich sinds 17 juli 2014 van dag tot dag menen te moeten bemoeien met de MH17. Een kwestie waarover ze inhoudelijk beweren niet betrokken te zijn, maar waarvan de vorm verraadt dat ze wel degelijk betrokken zijn.

Foto: Rampplek van de MH17, 17 juli 2014.