Bijna-crisis Nord Stream II lijkt bezworen door Duitse druk

Aldus een passage uit een commentaar van Michael Thumann van 8 februari 2019 in Die Zeit. Het gaat over de Alleingang van Duitsland binnen de EU inzake de aanleg van gaspijplijn Nord Stream II. Naar verwachting wordt die in november 2019 voltooid. Thumann verwijt achtereenvolgende Duitse regeringen geïsoleerd te hebben geopereerd. De eenheid binnen de EU is erdoor beschadigd. Oud-kanselier Gerhard Schröder die op de loonlijst staat van het door het Kremlin gecontroleerde bedrijf Gazprom zou Duitsland het verkeerde pad hebben opgeleid. Nu zit Duitsland in een benarde situatie waarin het hoe dan ook aan invloed en prestige verliest. Het doorzetten van Nord Stream II beschadigt de Europese solidariteit en afblazen zou een politieke slag in het gezicht van de Russische Federatie zijn. Die kritiek op Duitsland loopt gelijk op met de nieuwe rol die van dit land wordt verwacht. Als het al eens de leiding neemt, dan krijgt het kritiek vanwege de slechte afstemming met de EU-partners. Daarnaast was Nord Stream II een politiek project waarvan de Duitse kanselier Angela Merkel tot in 2018 volhield dat het een louter economisch project was. Zij wist beter, maar wilde niet uit de pas lopen met het Duitse bedrijfsleven dat zwaar had ingezet op dit Russisch-Duitse project.

De Russische propagandamachine van RT, Sputnik en sites die als ‘onafhankelijk’ worden gepresenteerd draaide afgelopen dagen op volle toeren. Want Frankrijk bleek ineens bezwaren te delen van critici binnen de EU tegen Nord Stream II. Die bezwaren zijn velerzijds. Door Nord Stream zou Europa nog afhankelijker worden van Russisch gas dan nu al het geval is en dit is in strijd met EU-beleid inzake diversiteit en onafhankelijkheid van energie. Ook zou het 11 miljard euro kostende Nord Stream haaks staan op de transitie van fossiele brandstof (aardgas) naar duurzame energie. Door de Franse overstap leek de balans door te slaan naar de critici en een crisis in het hart van de U dreigde. Dat was van korte duur toen onder Duitse druk van zowel de Franse president, de Europese Commissie als roulerend EU-voorzitter Roemenië een voorstel voor een compromis uit de bus kwam. De Franse kritiek bleek vooral wisselgeld om andere punten binnen te halen. Het komt erop neer dat Duitsland als land waar de pijplijn aan land komt eindverantwoordelijk is, de aanleg geen gevaar loopt en de functies van de pijplijn gescheiden worden zodat het bezit van het netwerk en de toevoer van gas organisatorisch losgekoppeld werden. Hoe het Kremlin daar op reageert is vooralsnog onduidelijk.

Tegelijk gaat de Amerikaanse druk door. Want Nord Stream II is een door en door politiek project. De VS en de Russische Federatie en landen als Polen en Oekraïne hebben dat vanaf het begin beseft. Duitsland niet, of het deed net alsof het dat niet besefte. Er staan grote economische belangen op het spel, maar via de gaspijplijn koopt het Kremlin politieke invloed in Europa. Duitsland heeft met haar Alleingang veel goodwill in Europa en de VS verspeeld. Vraag is of dat een kwestie is van wereldvreemdheid, sterk lobbywerk van Gerhard Schröder, Gazprom en het Duitse bedrijfsleven of van een land dat niet goed beseft hoe economisch machtig het is en wat voor jaloezie van rivalen én verantwoordelijkheden tegenover EU-partners dat met zich meebrengt.

Zie hier voor een commentaar van 13 januari 2019 over Nord Stream II.

Foto: Schermafbeelding van deel commentaar ‘Gerhard Schröders Kuckucksei; Die EU-Staaten haben sich auf einen Kompromiss verständigt, der zu strengeren Auflagen für die umstrittene Gaspipeline Nord Stream 2 führen soll. Gut ist er nicht.’ van Michael Thumann in Die Zeit, 8 februari 2019.

Kremlin kan aansprakelijkheid MH17 niet toegeven omdat het betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne niet kan erkennen

Als de Russische Federatie erkent dat het aansprakelijk is voor haar aandeel in het neerschieten van de MH17, dan erkent het dat het actief betrokken is bij het conflict in Oost-Oekraïne. Maar sinds voorjaar 2014 ontkent het Kremlin dat het hier ook maar iets mee te maken heeft. Ondanks overvloedig bewijs van het tegendeel.

Het is hoogst onwaarschijnlijk dat het Kremlin vanwege Nederlandse en Australische druk zou erkennen dat het aansprakelijk is voor het neerschieten van de MH17 omdat het dan tevens erkent dat het met reguliere en onregelmatige (huurlingen van Wagner, vrijwilligers) militaire troepen sinds 2014 in dit oorlogsgebied opereert. Het Kremlin ontkent al vier jaar lang elke betrokkenheid bij de oorlog in Oost-Oekraïne. Het zou vooral in het binnenland haar eigen geloofwaardigheid en grip op de macht te grabbel gooien als het haar militaire aanwezigheid in Oost-Oekraïne alsnog zou toegeven. Dat is een te hoge mate van gezichtsverlies.

Dat is de paradox van de MH17. Het Kremlin is met haar inmenging in Oost-Oekraïne zo diep het konijnenhol vol leugens ingekropen dat het er zichzelf niet meer uit kan bevrijden. Door de herhaalde ontkenning dat het in het konijnenhol zit kunnen anderen de Russische Federatie niet helpen er zich uit te bevrijden. Overigens was verzwakking van Oekraïne door de ondermijning via de zogenaamde hybride oorlogsvoering aanvankelijk het doel van het Kremlin. Met naast de militaire inmenging als hoofdcomponenten: propaganda, cyberwar, economische en politieke oorlogsvoering. Dus zonder dat dit hoe dan ook erkend werd of kon worden. Opzet was destabilisatie van Oekraïne. Stabiliteit is de voorwaarde voor een lidstaat om lid van de Navo te worden.

Niet alleen Oekraïne zit gevangen in deze kwestie, maar ook de Russische Federatie. Het leiderschap in het Kremlin kan hopen dat de herinnering slijt in de tijd en er een patina laagje van vergetelheid ontstaat. In de tussentijd dwingt het Kremlin het geluk af van een gecorrumpeerde en controversiële Oekraïense president die met Putin strijdt in de competitie om leiding te mogen geven aan het meest corrupte land van Europa.

Er is nog een paradox. Dat is dat het Kremlin ontkent betrokken te zijn geweest bij het neerstorten van de MH17, maar zich in de praktijk niet gedraagt als een buitenstaander. Het eist een formele rol in het onderzoek op. Dit is een merkwaardige en ongerijmde reactie van het Kremlin omdat het weet dat de Russische Federatie volgens de regels van ICAO (=VN) formeel geen partij is. De crash was niet op of boven het grondgebied van de Russische Federatie, het vliegtuig was niet Russisch en er waren geen Russische slachtoffers. Dat maakt de Russische Federatie officieel geen partij in het onderzoek. Wel kan elke buitenstaander zoals het JIT herhaaldelijk heeft gezegd (en gevraagd aan de Russen) informatie aanleveren als het vindt dat die relevant is voor het onderzoek. In de verslagen van de OVV over de oorzaak van het neerstorten van de MH17 hebben de Russen overigens talloze aanmerkingen en aanvullingen aangeleverd die ook gepubliceerd werden.

Resteert de vraag hoe de reactie van het Nederlandse kabinet ingeschat moet worden. Wat is het waard en wat beoogt een harde reactie? Met als ultieme vraag wat de reactie politiek en economisch Nederland mag kosten. Kiest Nederland vanwege de onverzoenlijke houding van de Russische Federatie die de flater van de MH17 niet wil toegeven een hardere opstelling in het Nord Stream II dossier? Dat zou pas echt belangrijk nieuws zijn.

Foto: Tweet, 25 mei 2018.

Nogmaals Nord Stream II: waarom is er geen open debat over een pijplijn die de EU afhankelijker maakt van de Russische Federatie?

De Belgische oud-ambassadeur Theo Lansloot zet de ontwikkelingen over de aanleg van de gaspijplijn Nord Stream II in een artikel voor Doorbraak op een rijtje. De actuele situatie is dat landen aan de Oostzee waarvan de pijplijn door hun territoriale wateren loopt voor de beslissing staan wat ze ermee aan moeten. Als ze dat politiek al zelf mogen beslissen en ze volgens internationaal recht juridisch iets te zeggen hebben over het onderzeese deel van Nord Stream II tussen de Russische Federatie en Duitsland. Finland en Duitsland hebben het groene licht gegeven. Denemarken houdt de kaarten nog tegen de borst en wordt onder druk gezet door voor- en tegenstanders. De vraag is of Nord Stream II Europa over-afhankelijk van Russisch gas maakt.

Rondom Nord Stream II tekenen zich twee kampen af. Tegenstanders lijken de overhand te hebben met de VS, het Verenigd Koninkrijk, landen als Polen, Oekraïne en de Baltische landen die de Russische chantage met energie vrezen, maar ook milieuactivisten die een einde aan fossiele brandstof willen. Zo stelden kamerleden van de PvdD en de SP die doorgaans welwillend staan tegenover de Russische Federatie in 2017 kritische kamervragen over Nord Stream II. Omdat de energieafhankelijkheid van de EU-lidstaten van Russisch gas door import vergroot wordt en dit in strijd is met het energiebeleid van de EU (Third Energy Package) zijn degenen die pleiten voor correcte uitvoering van dit beleid ook tegen. Ze wijzen op diversificatie en onafhankelijkheid. Overigens wordt in een rapport van de juridische dienst Raad van de Europese Unie dit formeel ontkend, zodat de ministers kunnen handelen in strijd met hun eigen beleid. Verder zijn Zuid-Europese landen ook kritisch over Nord Stream nadat de EU South Stream afschoot door harde voorwaarden aan het Kremlin te stellen. De Italiaanse oud-premier Renzi definieerde het opleggen van sancties aan de Russische Federatie plus het afketsen van South Stream door het stellen van harde voorwaarden aan het Kremlin, maar tegelijk het doorgaan van Nord Stream zonder die voorwaarden en het als economisch project te betitelen als hypocrisie.

Voorstanders zijn vooral te vinden in de landen waarvan bedrijven betrokken zijn: Duitsland, Nederland en Frankrijk. En omdat Duitsland een beslissende vinger in de pap van de EU heeft en de tandem Duitsland-Frankrijk de as van de EU vormt, volgt de Raad van ministers. De tactiek van de voorstanders is niet om een open debat te voeren, maar dat uit de weg te gaan. De dooddoener van het Duitse politieke en economische establishment is dat Nord Stream geen politiek, maar een economisch project is. Uit alles blijkt dat Nord Stream een politiek project is. Gazprom koopt Europese politici om door ze in te huren als ‘consultant’, zoals de Oostenrijkse ex-minister Hans Jörg Schelling die lid is van de ÖVP, de partij van kanselier Sebastian Kurz. Zoals Lansloot opmerkt staat de Duitse oud-kanselier Gerhard Schröder op de loonlijst van Gazprom. Zijn opportunisme is berucht en bezoedelt de Duitse politiek en de SPD. Maar het lijkt te eenvoudig om het Duitse belang te reduceren tot het omkopen van SPD’ers als Schröder of president Frank-Walter Steinmeier. Een argument van de voorstanders is dat het een wederzijdse afhankelijkheid betreft en de aanleg het Kremlin ook afhankelijker van Europa maakt. Maar dat gaat opnieuw voorbij aan de onafhankelijkheid van Europa.

De tegenstrijdigheden zijn groot en het is onbegrijpelijk dat ze niet genoemd worden in het publieke en politieke debat. Sancties die in 2014 ingesteld werden vanwege de annexatie van de Krim door de Russische Federatie en de militaire inmenging in Oost-Oekraïne worden verlengd, maar tegelijk worden de economische banden met het Kremlin via Nord Stream aangehaald en wordt Oekraïne dat Russisch gas via pijpleidingen aan de EU levert in de steek gelaten. Dat is dubbelzinnig en hypocriet, maar vooral kortzichtig. De EU weet dat het zich door de aanleg van Nord Stream II afhankelijker maakt van het Kremlin, maar ontkent dat dat zo is. De leiding van de Russische Federatie heeft er immers een handje van om gas als geopolitiek wapen in te zetten. Door de verslechterende situatie tussen het Westen en de Russische Federatie dat zich ook nog eens steeds meer opstelt als kat in het nauw, wordt de kans dat dat wapen ingezet wordt er eerder groter dan kleiner op. Levering van Russisch gas aan de EU-lidstaten is de olifant in de kamer waarover West-Europese politici en bedrijven al jaren doen alsof ze die niet zien. Zo gaat kortzichtigheid over in bijziendheid omdat Duitsland en Nederland verslaafd zijn aan goedkoop Russisch gas. De geloofwaardigheid van de EU wordt ondermijnd.

Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Rusland en de EU: energie-onafhankelijk of Nord Stream 2 pijplijn?; Regering Merkel verkiest Russische gaspijplijn boven EU –Energie Unie’ van Theo Lansloot in Doorbraak, 4 april 2018.

Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘Europese Raad geeft groen licht Nord Stream 2’ in Geotrendlines van 2 oktober 2017 onder verwijzing naar Euobserver.

In marge van Mueller-onderzoek naar Manafort: Speculeren welke Europese oud-leiders lobbyden voor Oekraïne van Janoekovitsj

Vrijdags vallen doorgaans spectaculaire onthullingen in het Rusland-onderzoek door speciale aanklager Robert Mueller te noteren. Gisteren kwamen aanvullende aanklachten wegens witwassen, belastingontduiking, frauduleus handelen en het afleggen van valse verklaringen tegen Trumps voormalige campagneleider Paul Manafort (juni-augustus 2017) en diens toenmalige rechterhand Rick Gates naar buiten. Gates lijkt intussen mee te werken aan het onderzoek, maar Manafort spartelt nog. De 68-jarige wacht jarenlange detentie.

Wat in Europa vooral  aandacht krijgt is de vraag wie de voormalige Europese leiders zijn die in 2012 en 2013 meededen aan het lobbywerk in Europa van Manafort voor de toenmalige Russische-gezinde president van Oekraïne Viktor Janoekovitsj en diens Partij voor de Regio’s. Bij de Maidan-opstand van februari 2014 vluchtte hij naar de Russische Federatie en kwam er een eind aan zijn bewind. Het is volop speculeren wie het betreft en wie smeergeld via Manafort van Janoekovitsj ontvingen om te lobbyen voor het toenmalige Oekraïne.

The Chicago Tribune legt in een bericht een verband met lobbyfirma Mercury LLC en verwijst naar oud-politici die bij de firma betrokken zijn. Dat zijn de Oostenrijkse sociaal-democratische oud-kanselier Alfred Gusenbauer (2007-08) en de centrumlinkse Italiaanse oud-premier Romano Prodi (1996-1998; 2006-2008). Wie ook genoemd wordt als mogelijke lobbyist voor het Oekraïne van voor 2014 is de Duitse sociaal-democratische oud-kanselier Gerhard Schröder (1998-2005) die nu als lobbyist voor het Russische Gazprom werkt en voorzitter van de toezichtraad van Nord Stream is waarin Gazprom een meerderheidsbelang heeft.

Foto: Passage uit de aanklacht (‘supersering indictment‘ ofwel vervangende aanklacht) van speciale aanklager Robert Mueller tegen Paul Manafort, gedateerd 16 februari 2018.

Hypocriet Schröder verwijt Merkel hypocrisie. Duitse partijpolitiek

Oud-kanselier Gerhard Schröder verwijt kanselier Merkel niet zozeer dat ze pro-Amerikaans is, maar dat ze ongeloofwaardig is in in die vermeende pro-Amerikaanse opstelling. Schröder verwijt Merkel hypocriet te zijn. Schröder is zelf verre van pro-Amerikaans en dat is geen toeval. Het is trouwens de vraag of kanselier Angela Merkel sinds het optreden van president Trump niet eerder een pro-EU dan een pro-Amerikaanse koers vaart. Maar omdat SPD-kandidaat Martin Schulz pro-EU is, kan Schröder hem daar uiteraard niet op aanvallen.

Zoals vaak kiest een politicus de aanval om niet zelf aangevallen te worden. Schröder is de hypocriet. Zijn verwijt aan Merkel wordt ingegeven door partijpolitieke overwegingen tijdens een verkiezingscampagne, maar ook door zijn geopolitieke opstelling. De sociaal-democraat Schröder staat op de loonlijst van Gazprom en wordt met Russisch geld gekocht om in Europa de zaak van Gazprom te bepleiten. Onder meer om het Russische gasproject Nord Stream II niet te laten stranden. Bij die pro-Russische positie van Schröder hoort blijkbaar dat hij Merkel verwijt om pro-Amerikaans te zijn. Het is allemaal kinderlijk voorspelbaar wat hij doet.

Schröder maakt hiermee aan het Kremlin duidelijk dat hij zijn dikverdiende dollars waard is. Zo simpel is het. En zo simpel is Schröder. Hij heeft zijn partij, zijn land en de EU verraden. En nu wordt hij uit de mottenballen gehaald om de SPD te helpen. Van een afstand ziet het er weinig overtuigend en deugdelijk uit. Het valt nauwelijks voor te stellen dat Duitsers daarin trappen. Jammer voor Schulz die een betere sidekick verdient.

Nord Stream II: MEP Rebecca Harms hekelt Duitse opstelling inzake Europese energiepolitiek vanwege plat eigenbelang

Hoe betrouwbaar en standvastig is de Duitse politiek inzake de Russisch Federatie? Welk onverwerkt en verkeerd begrepen verleden sleept Duitsland met zich mee of verbergt het zich achter? Het is de terugkerende vraag die maar niet goed beantwoord kan worden. De Duitse europarlementariër voor de Groenen Rebecca Harms is kritisch op Duitse en Oostenrijkse sociaal-democraten die afwijzend reageerden op een voorstel in de Amerikaanse senaat om de sancties tegen de Russische Federatie aan te scherpen. Mede als antwoord op de inmenging van het Kremlin in de presidentsverkiezingen waar president Trump geen antwoord op geeft.

Harms reactie is voorspelbaar en raadselachtig. Het is een publiek geheim dat de Duitse sociaal-democraten voor het karretje van de Russische belangen gespannen staan. Voormalig kanselier Gerhard Schröder heeft de SPD zwaar belast door zich in te laten huren door het Kremlin. Zijn biograaf Gregor Schöllgen stelt dat niets hem zo beschadigd heeft als zijn ‘Gazpromisering’. In zijn kielzog zoog de nog steeds machtige Schröder de SPD mee. Het verwijt kan verbreed worden dat Schröder door zijn Russische lobbywerk niet alleen zijn eigen aanzien, maar dat van de Duitse politiek beschadigd heeft. Minister Sigmar Gabriel voegt zich kritiekloos in die groef en praat de positie van Schröder na. Uiteraard kunnen de sociaal-democraten dit alleen doen tegen de achtergrond van opportunisme bij het Duitse bedrijfsleven dat wil profiteren van Russische opdrachten.

Harms speelt de onschuld als ze niet meent te begrijpen  waarom ook de christen-democratische kanselier Angela Merkel zich tegen het voorstel van de Amerikaanse senaat inzake het aanscherpen van de Russische sancties schaart. Harms weet dat Merkel ook onder invloed van het Duitse bedrijfsleven staat en in 2014 publiekelijk verkondigde dat gasproject Nord Stream II geen politiek maar een puur economisch project is.

Dat de belangrijkste Duitse politici als Gabriel en Merkel onder het mom van de autonomie van de EU het Amerikaanse voorstel afwijzen is potsierlijk en vals. Want zoals Harms stelt is het de Duitse regering van CDU en SPD dat in deze kwestie van Nord Stream II en energiepolitiek het Duits belang voor het Europees belang stelt. In een EU waar toch al zoveel anti-Duitse sentimenten leven vanwege de Duitse economische dominatie is die Duitse opstelling gevaarlijk, kortzichtig en contra-productief. De Duitse regering doet er onder druk van het eigen bedrijfsleven en lobbyisten als Schröder alles aan om Nord Stream II door te laten gaan. Ondanks kritiek van voornamelijk Oost-Europese landen die de toenemende afhankelijkheid van Russische energie afwijzen. Omdat energieonafhankelijkheid officieel EU-beleid is hebben deze critici ook bestuurlijk het gelijk aan hun zijde, maar door de Duitse obstructie krijgen ze die niet. Of anders gezegd, de besluitvorming in de EU was allang afgerond als de Duitse regering niet het eigenbelang voor het Europees belang had gesteld.

Kortom, de Amerikaanse senaat komt met het initiatief dat de Europese Commissie zelf had moeten nemen. Maar door onmacht, verdeeldheid en vermenging van economie met politiek niet kon nemen. Het is trouwens de verwachting dat de Republikeinse meerderheid in het Amerikaanse Huis, Witte Huis en Buitenlandse Zaken bij monde van ex-chef van Exxon/Mobil minister Rex Tillerson de voorgestelde sancties zullen afzwakken. Exxon/Mobil heeft vanwege investeringen die uitgesteld werden als gevolg van de sancties er belang bij dat de sancties afgezwakt worden. Trump zal geen stapje extra zetten om Europese bedrijven en de EU tegemoet te komen, maar wel om Nord Stream II te redden vanwege het Russische belang. Ook binnen het Team Trump zijn de lijnen naar het bedrijfsleven kort. Ex-ambassadeur Richard Burt staat op de loonlijst van Gazprom en heeft directe toegang tot Trump. Naar verwachting stelt hij zijn acties af met Gerhard Schröder. Van alle partijen is het de EU die het meest verdeeld opereert omdat het zich laat verdelen. Dat is de schande.

Nabestaanden van MH17 hebben kritiek op voortgang en zien geopolitieke belangen. Hoe verhoudt zich dat tot Nord Stream II?

Omdat het JIT een onderdeel is van het Openbaar Ministerie geeft vertrekkend voorzitter Herman Bolhaar van het college van procureurs-generaal antwoord. Het beantwoorden van de schuldvraag gaat de nabestaanden van de ramp van de MH17 te langzaam. Het is ruim 2,5 jaar gelden dat dit vliegtuig boven Oekraïne werd neergeschoten. Volgens een bericht in De Telegraaf vragen nabestaanden formateur Schippers om de MH17 op de agenda van de formatiebesprekingen te zetten. Ze twijfelen of de onderste steen ooit boven komt.

Volgens het tot nu toe meest waarschijnlijke, volledige en getoetste scenario is de Russische Federatie medeplichtig aan het vermoedelijk per ongeluk neerschieten van de MH17. Journalistieke onderzoeken wijzen naar het tweede bataljon van de 53ste Luchtverdediging Raket Brigade uit Koersk. Het lijkt er sterk op dat dit onderdeel op bevel van hogerhand de BUK-raket heeft geleverd en afgeschoten waarmee de MH17 op 17 juli 2014 is neergeschoten. Complicatie in het onderzoek is dat zowel de vermeende daders zich in een ander land bevinden en de rampplek zich in oorlogsgebied bevindt. De schuld moet buiten redelijke twijfel voor de rechter aangetoond worden en overeind blijven. Een juridische lat ligt hoger dan een journalistieke lat.

Geopolitieke belangen zouden waarheidsvinding in de weg staan volgens nabestaanden in hun brief. Dat kan op allerlei manieren uitgelegd worden. Wijzen die geopolitieke belangen in de richting van meer of minder samenwerking met de Russische Federatie? De Nederlandse overheid gaat door met het meewerken aan het Nord Stream II project dat de afhankelijkheid van West-Europa van Russisch gas vergroot. Maar er zijn gerede twijfels over of het verenigbaar is met Europese wetgeving en energiepolitiek. Onder meer Nederlandse en Duitse politici presenteren het in het kielzog van Gasunie en Shell als een economisch project waarover de politiek niet het laatste woord heeft. Oost-Europese landen als Polen zien dat volledig anders. Nederlandse regering en parlement zijn oorverdovend stil over Nord Stream II. Het zou gewenst zijn als Nord Stream II, de MH17 en de gewenste relatie met de Russische Federatie in de formatieonderhandelingen worden behandeld.

Opvallend is dat uit een recent onderzoek van Pew over de NAVO blijkt dat Nederlanders met afstand het meest positief staan tegenover het inroepen van artikel 5 en het beantwoorden van Russische agressie in Europa. Dat heeft ongetwijfeld met het neerschieten van de MH17 en de Russische reactie daarop te maken. Dat geeft een sterke basis om Nord Stream II in de formatieonderhandelingen kritischer dan tot nu toe tegen het licht te houden. Vooral D66 zou zich vanwege alle tegenstrijdigheden en het opportunisme van Europese bedrijven in combinatie met een zwijgende overheid sterk kunnen maken voor het op de lange baan schuiven van de Nederlandse medewerking aan Nord Stream II en het vinden van overeenstemming in de EU daarover.

Foto: Grafiek ‘Divisions within NATO on defending an alliance ally’ in het PEW-onderzoek ‘NATO’s Image Improves on Both Sides of Atlantic’, 23 mei 2017.

Schuller en Röpcke: Ruslandpolitiek van Duitsland is niet in goede handen bij Steinmeier (SPD)

Duitse linkse buitenlandpolitiek hallucineert in de opstelling jegens Oekraïne volgens journalist Konrad Schuller van de ‘burgerlijk-conservatieve’ Frankfurter Allgemeine. Door het opgeschoven politieke spectrum met nieuwkomers als de rechts-populistische AfD betekent dat feitelijk een liberale positie. Schuller vermoedt dat buitenlandminister Frank-Walter Steinmeier (SPD) om electorale redenen rekening houdt met die delen van zijn achterban met een anti-Amerikaanse houding. Dat vertaalt zich in welwillendheid jegens het Kremlin.

Ongenoemd blijft nog een niet goed verwerkt schuldcomplex over de Tweede Wereldoorlog van de Duitsers tegenover de Sovjets dat om twee redenen verkeerd wordt vertaald in welwillendheid tegenover de Russen. Wit-Russen en Oekraïeners hebben relatief en absoluut meer geleden onder de nazi-terreur dan de etnische Russen. Sommige linkse Duitsers belonen daarvoor de Russen en niet de Oekraïeners. De 40-jarige bezetting van Oost-Duitsland door de Sovjet-Unie die een generatie heeft getekend kan hierbij ook een rol hebben gespeeld. Dat schuldcomplex wordt om economische redenen ook bewust verkeerd geïnterpreteerd.

Steinmeier krijgt ook weinig waardering van de Duitse journalist Julian Röpcke (BILD). Op Twitter voert hij een ware twitterstorm tegen hem. Hij beticht Steinmeier niet alleen van de uitverkoop van Oekraïne, maar ook van Duitsland. Zoals hier: ‘Frank-Walter Steinmeier hat entweder keine Ahnung oder er lügt wissentlich über den Urheber der Massaker in Aleppo’, hier: ‘Herr Steinmeier handelt nicht mehr im Interesse Deutschlands. Er sollte sein Amt freiwillig abgeben oder dessen enthoben werden’, hier: ‘F.-W Steinmeier chose to lie about the Russian war crimes, knowing better. German FM employees must chose who they support now. GER or RUS’.

De kritiek van Schuller en Röpcke is niet ongegrond. SPD’ers als Sigmar Gabriel en Steinmeier nemen geen positie in, maar zien hun rol als faciliterend. Vice-premier en minister voor Economische Zaken Gabriel reisde afgelopen week naar Moskou met een handelsdelegatie en werd volgens een verslag in Der Spiegel te verstaan gegeven dat het Duitse bedrijfsleven geen tegenwind uit Berlijn verwacht. Gabriel werd door president Putin ontvangen, Zo vinden de kortzichtigheid en intellectuele armoede van het Duitse bedrijfsleven een voedingsbodem bij de faciliterende SPD die hiermee tevens denkt een slimme electorale slag te slaan.

Samen met Steinmeier en onder druk van het Duitse bedrijfsleven en zonder het Kremlin harde eisen te stellen pleit Gabriel voor het verlichten van de sancties die werden ingesteld na de bezetting van de Krim door de Russische Federatie. Steinmeier gaat het noemen van de waarheid over de Russische bombardementen op Syrische steden uit de weg. Het is uitsluitend aan kanselier Angela Merkel (CDU) te danken dat Duitsland nog iets van principes overeind houdt in de Ruslandpolitiek. Zij groeide in de DDR onder de Sovjet-bezetting op en weet de politiek van het Kremlin te lezen. Op Duitse sociaal-democraten kan het Kremlin rekenen. Of het de Europese veiligheidssituatie dient is niet hun zorg. Ze hopen dat politiek opportunisme zich uitbetaalt.

Nord Stream 2: Jerzy Buzek verwelkomt het voorbehoud van de Europese Commissie

Vooruitzichten van het het gasproject Nord Stream 2 zijn wankel, aldus de Poolse oud-premier en de huidige Europarlementariër Jerzy Buzek naar aanleiding van voorbehoud hierover van de Europese Commissie eerder deze maand. In een bericht zet Polennieuws de politieke ontwikkelingen op een rijtje. Het is een conflict dat ingaat tegen de solidariteit tussen EU-lidstaten. De Visegrad groep die bestaat uit Polen, de Tsjechische Republiek, Slowakije en Hongarije en de Baltische landen zijn tegen Nord Stream 2, en de West-Europese regeringen van landen met belangen in het project (Duitsland, Nederland, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oostenrijk) zijn voor. Om het terug te brengen tot een Nederlandse zegswijze: het is de dominee tegenover de koopman. Maar zoals Buzek aangeeft zijn er ook economische bezwaren tegen het project.

In een tweet schetst Anders Aslund de Russische positie. Het wil dat Nord Stream 2 doorgaat, business as usual. Putin is dol op grote projecten, zoals de Sochi Winterspelen, de Kerch brug naar de Krim of het WK Voetbal 2018 die een vierledig doel hebben. 1) Afleiding van dagelijkse economische problemen; 2) Middel om voor de eigen bevolking een beeld van een sterk land te presenteren; 3) Middel om het buitenland af te bluffen en 4) Middel om overheidsgeld door corruptie door te sluizen naar zakenrelaties van het regime.

Bij Nord Stream 2 speelt ook mee dat de reden waarom op 17 maart 2014 door de VS, de EU en Canada een eerste ronde van sancties ingesteld werd na de inname van de Krim in 2014 door de Russische Federatie nog steeds niet zijn weggenomen. Er pleit veel voor gelijk oversteken: als de Russische Federatie de bezetting van de Krim beëindigt, dan stoppen de Westerse landen de sancties tegen dat land. Dit gaat niet alleen om geopolitiek, invloedssferen en de Europese veiligheid, maar om de geloofwaardigheid van een EU die krachtig en zelfbewust opkomt voor eigen waarden en belangen. En zich aan zijn woord houdt. Daarbij komt ook nog dat South Stream met belangen van Italië en Balkanlanden eind 2014 werd afgelast door de Russen wegens belemmeringen over aanbestedingen die de EU stelde. Deze landen namen dit de EU kwalijk.

Zo is Nord Stream 2 een project geworden waarin vele aspecten op een conflicterende wijze samenkomen. Het gaat om de geloofwaardigheid van de buitenlandse politiek van de EU en om de EU als waardengemeenschap, om de solidariteit van West-Europese EU-lidstaten met zowel Oost-Europese als Zuid-Europese lidstaten, om de afweging of in de EU politieke belangen zwaarder wegen dan economische belangen, om de macht tussen de lidstaten en de supranationale EU, om de macht tussen ondernemingen als Shell, Wintershall en Engie en nationale parlementen en Europarlement, om de energiepolitiek van de EU met diversificatie en vergroeiing, en om de politiek van de Russische Federatie dat de EU probeert te verzwakken door zaaien van verdeeldheid.

De Europese Commissie zou er goed aan doen om voor te stellen om Nord Stream 2 op sterk water te zetten onder de voorwaarde dat pas als de Russische Federatie de bezetting van de Krim beëindigt en de Minsk II akkoorden over de Russisch-Oekraïense oorlog in Oost-Oekraïne naar de letter uitvoert, de EU bereid is om constructief met de Russische regering en Gazprom samen te werken voor het vervolg. Maar niet eerder.

Reitschuster: Rusland probeert Duitsland met propaganda te destabiliseren

De Duitse journalist van het conservatieve tijdschrift Focus en voormalige correspondent in Moskou Boris Reitschuster spreekt met Nataliya Gumenyuk van het Engelstalige onafhankelijke Oekraïense Hromadske TV. Hij legt uit dat het Kremlin er belang bij heeft om de EU te verzwakken en te laten fragmenteren. Daartoe zet het publicitaire middelen in. Dat gaat verder dan propaganda. Het is de informatieoorlog met politieke middelen die in de publiciteit als verlengde van de strijd worden ingezet. Zoals gebeurtenissen die anders niet hadden plaatsgevonden of de organisatie van schijndemonstraties. Volgens Reitschuster speelt Duitsland een essentiële rol in de optiek van het Kremlin om de EU te verzwakken. Want Duitsland is binnen de EU politiek en economisch een belangrijk land en kanselier Merkel is als voormalig Oost-Duitse kritisch over de Russische intenties. Ook in het vasthouden aan de sancties. Daarbij kent Duitsland een grote Russische minderheid.

Opmerkelijk is dat Reitschuster beweert dat de sociale-democratische SPD die een coalitie met de CDU/CSU van Merkel vormt nog steeds onder invloed staat van oud-kanselier Gerhard Schröder. Dit zou de verlamming van de Duitse regering verklaren en het gebrek aan een harde opstelling jegens de Russische Federatie. Naar verluidt is Schröder voor 250.000 euro per jaar voorzitter van de aandeelhouderscommissie van Gazprom-dochter Nord Stream AG. Gazprom heeft een meerderheid van 51% in Nord Stream en de Russische staat heeft weer een meerderheid in Gazprom. Op kritiek van vooral Oost-Europese landen die zich gepasseerd voelden antwoordde kanselier Merkel in december 2015 dat Nord Stream geen politiek, maar een commercieel project is. Reitschuster wijst vooral op buitenlandminister Frank-Walter Steinmeier en vice-premier Sigmar Gabriel die in de zak van Schröder -en dus het Kremlin- zouden zitten. Pikant is dat Steinmeier namens Duitsland (met Frankrijk, Rusland en Oekraïne) een frequente deelnemer is aan de gesprekken over de Minsk II-afspraken.

Volgens Reitschuster verkeert Duitsland in een toestand van ontkenning zodat het niet echt beseft wat er op dit moment in de Russische Federatie aan de hand is. Hij vindt niet dat op de verslaglegging van de feiten de boodschapper van het slechte nieuws aangekeken moet worden, in zijn ogen komt dat enkel en alleen voort uit de slechte situatie in Rusland. Tegelijk meent hij dat de Duitsers langzaam wakker worden en zich steeds beter realiseren wat er in Rusland gebeurt. Ook omdat het zo overduidelijk is. De welwillendheid van de Duitse elite jegens het Kremlin en de afstand die het tot Oekraïne bewaart is al eerder opmerkelijk genoemd. Een en ander zou gevoed worden door een verkeerd begrepen schuldcomplex over de Tweede Wereldoorlog.