Gedachten bij foto van een gevangen genomen ‘Japanse soldaat’ in een ‘Nazi-uniform’ op een Normandisch strand (1944)

‘Dismay and loneliness is written on the face of this young Japanese man, wearing a Nazi uniform, in a roundup of German prisoners on the beaches of France. The Japanese man is giving his name and number to an American Army captain‘, 1944. Collectie: National Archives Catalog (VS).

Het is nog niet zo makkelijk om te bepalen wat we hier zien. Het is duidelijk dat het militairen betreft. De militair rechtsonder schrijft op een kist en noteert klaarblijkelijk gegevens. Hij heeft een Amerikaans uniform aan. Hij is dus een Amerikaan. Een G.I. .

De twee mannen die voorin de rij staan om hun gegevens te laten noteren hebben Duitse uniformen aan. Het zullen dus wel Duitsers zijn. Maar is dat wel zo? Opvallend is dat de tweede man in de rij de eerste jonge man met een Aziatisch uiterlijk kritisch bekijkt.

Schermafbeelding van deel item 513174: ‘Dismay and loneliness is written on the face of this young Japanese man, wearing a Nazi uniform, in a roundup of German prisoners on the beaches of France. The Japanese man is giving his name and number to an American Army captain‘, 1944. Collectie: National Archives Catalog (VS).

Misschien geeft het bijschrift bij deze foto duidelijkheid. De National Archives Catalog zegt: ‘Dismay and loneliness is written on the face of this young Japanese man, wearing a Nazi uniform, in a roundup of German prisoners on the beaches of France. The Japanese man is giving his name and number to an American Army captain.’

De eerste man in de rij zou dus een jonge Japanse man zijn die een Nazi-uniform draagt. Een uniform van de Duitse Wehrmacht wordt een Nazi-uniform genoemd. Doorgaans denkt men tegenwoordig bij dat laatste eerder aan de zwarte uniformen van de SS.

Een ander item van dezelfde foto in dezelfde National Archives Catalog geeft een andere omschrijving: ‘Photograph of Captured Japanese Soldier Wearing Nazi Uniform‘. De eerste man in de rij zou dus een gevangen genomen Japanse soldaat zijn die een Nazi-uniform draagt.

Schermafbeelding van deel item 205578552: ‘Photograph of Captured Japanese Soldier Wearing Nazi Uniform‘, 1944. Collectie: National Archives Catalog (VS).

Hoe kan een Japanse soldaat een uniform dragen van een vreemde krijgsmacht? Hoe een Japanse soldaat een Japanse soldaat kan zijn in een uniform van de Duitse Wehrmacht is onduidelijk. Hoe kan iemand tegelijk in twee legers dienen? De eerste man in de rij in Duits uniform is toch geen Japanse soldaat?

Het wordt er weer anders op als we het oorspronkelijke bijschrijft achterop de foto lezen. Dat heeft als titel ‘Jap in Nazi uniform captured‘. Er wordt niet gezegd dat het om een Japanse soldaat gaat, zoals de titel bij de foto zegt. De oorspronkelijke beschrijving en de publiciteit over deze foto lopen uiteen.

Schermafbeelding van deel item 205578552: ‘Photograph of Captured Japanese Soldier Wearing Nazi Uniform‘, 1944. Collectie: National Archives Catalog (VS).

Dat er ontzetting en eenzaamheid (‘Dismay and loneliness‘) op het gezicht van de jonge Japenner zouden zijn af te lezen is een te vrij interpretatie van dit beeld. Hij lijkt eerder tamelijk gelaten en vlak de procedure te ondergaan. Ook nog eens in het besef dat hij op de korrel genomen wordt door een oorlogsfotograaf van de Coast Guard.

De term ‘Jap‘ wordt door Japanners opgevat als scheldwoord. Als teken van minachting. De Japanse man wordt in het oorspronkelijke onderschrift (‘caption‘) correct omschreven als Duits (krijgs)gevangene. Onjuiste toevoegingen zijn interpretaties die afbreuk doen aan de foto en de situatie die de fotograaf vastlegde. Op het Normandische invasiestrand in 1944.

Te vrije, verwarrende en onjuiste interpretaties in bijschriften zouden uit archieven verwijderd moeten worden. Ze zijn alleen van belang om de verdraaiing van de feiten van toen te archiveren. Maar ze zitten de oorspronkelijke bronnen in de weg.

Steeds meer geluiden weerklinken in westerse media dat de Russische invasiemacht verliest in Oekraïne. Valt deze inschatting te checken?

De sociale media staan vol met dit soort filmpjes die claimen dat tanks, gevechtswagens, helicopters en vliegtuigen van de Russische invasiemacht in Oekraïne worden vernietigd. Het is moeilijk na te gaan of ze kloppen. Hier zou een Russische gevechtshelikopter Mi-24 worden neergehaald door een Oekraïense manpad. Het Oekraïense Ministerie van Defensie zet het in een tweet van 5 maart 2022 en zegt erover (vertaald): ‘Zo sterven de Russische bezetters. Dit keer in een helikopter!’

Vaak liggen de lijken van Russische militairen op of naast het uitgeschakelde strijdtuig. Als bewijs van de claim worden ze dan gefilmd. Volgens opgave van de Oekraïense strijdkrachten zouden er tot op de 10de dag van de invasie 10.000 Russische militairen zijn gedood. Dat zou een gemiddelde van 1000 per dag zijn. Andere schattingen houden het tot nu toe op 5000 tot 6000 gedode Russische militairen. Het aantal is lastig vast te stellen door de chaos van het slagveld, dubbeltellingen en het feit dat Russische militairen door gebrek aan motivatie of gebrek aan brandstof hun voertuigen hebben verlaten en de wildernis zijn ingevlucht.

Het is begrijpelijk dat in een land met 43 miljoen inwoners waarvan 90% van de bevolking uiterst gemotiveerd is om de Russische invallers te verslaan en iedereen met smartphones dit soort filmpjes kan opnemen deze filmpjes dan ook werkelijk worden gemaakt en vervolgens op internet worden geplaatst. Dat lijkt voor het eerst in een grootschalige oorlog. Dat is een nieuwe realiteit voor de Russische krijgsmacht die het haar onmogelijk maakt om verlies aan materiaal en manschappen te verhullen.

Tweet van Babak Taghvaee, 5 maart 2022.

Opvallend aan het vervolg van deze Russisch-Oekraiense oorlog (2014 – ….) is niet alleen dat westerse politici en media moeten schakelen om met een nieuwe werkelijkheid van een Russische agressor om te gaan die de nationale veiligheid van Oekraïne en Europa bedreigt, maar ook dat de militaire inschatting van de strijd op het slagveld zo onduidelijk is. We hebben er nauwelijks zicht op hoe de strijd zich ontwikkelt.

Tekenend is de onduidelijkheid over de kolonne van een Russische troepenmacht van 65 kilometer (40 mijl) ten noorden van Kiyv. Wat is daar precies mee aan de hand? De militaire analisten vertellen het ons niet. Of dat is omdat ze het niet weten of omdat ze het geheim willen houden om het Kremlin niet te informeren is onduidelijk. De kolonne beweegt nauwelijks in de richting van Kiyv mede omdat het Oekraïense leger bruggen heeft opgeblazen en de spits van de kolonne bestookt om de rest te verhinderen daarlangs te passeren. Het lijkt vooral te bestaan uit vrachtwagens met voorraden en is in een oorlog waarin de Russische luchtmacht geen superioriteit in de lucht heeft opvallend kwetsbaar voor aanvallen van Oekraïense drones, vliegtuigen en raketten. Het lijkt een spookkolonne die verdwaald is in een oorlog.

In de media verschijnen allerlei conflicterende inschattingen waarin wordt gezegd dat de Oekraïeners superioriteit in de lucht hebben en anderen dat weer toewijzen aan de Russen. Daar zit een fiks deel propaganda bij die door beide kanten vaardig wordt gevoerd. Waarbij Oekraïne zich op twee publieken richt: de publieke opinie in het Westen en de eigen bevolking, en de Russische Federatie het beïnvloeden van het westerse publiek lijkt te hebben opgegeven.

Tweet van Nexta TV, 4 maart 2022.

Is de inschatting van de militaire strijd juist die in een tweet wordt gemaakt van het oppositionele Belarussische Nexta dat het Russische leger komende zondag 6 maart 2022 door haar voorraden heen is? Opnieuw, dat valt niet te checken. De inschatting is ook te grof voor een oorlog op drie fronten met afzonderlijke bevoorradingslijnen. Maar het geeft wel aan wat als zwakte van het Russische invasieleger wordt gezien en hoe dit door de tegenstanders wordt benadrukt: slechte planning, slechte bevoorrading en ouderwets tactisch opereren.

Sinds enkele dagen klinken in westerse media steeds meer geluiden dat de Russische invasie niet alleen een mislukking is, maar dat het uit kan lopen op een Russische nederlaag met verstrekkende binnenlandse gevolgen voor Poetin en zijn medestanders. De Russisch-Duitse journalist Sergei Sumlenny voorzag op 4 maart 2022 in een Twitter draad ook al een ineenstorting van de Russische invasiemacht in Oekraïne. We weten niet of dit een realistische inschatting of wensdenken is. Maar hoe dan ook knaagt dit aan het idee dat hoe de oorlog zich ook ontwikkelt de Russen zullen winnen. Dat idee wordt in de westerse publieke opinie steeds meer bestreden.

Schermafbeelding van deel van Twitter draad van 12 tweets van Sergej Sumlenny, 4 maart 2022.

Volledige invasie van Russische Federatie in Oekraïne. Wordt Poetin voortaan behandeld als oorlogsmisdadiger?

‘Radar site hit in Marioupol‘ 24 februari 2022 via @Coupsure.

Oekraïne is een soeverein, autonoom land. Dat wil zeggen dat wat president Poetin doet in flagrante strijd is met alle internationale verdragen die notabene door de Sovjet-Unie dat hij wil restaureren zijn ondertekend. Poetin en zijn naaste medewerkers doen vandaag een geslaagde gooi naar het oorlogsmisdadigerschap. Een oorlogstribunaal à la Neurenberg is hun toekomst.

De ruimte van het Westen in Oekraïne is beperkt. Het land maakt geen deel uit van de NAVO of EU. Het is wel een associatiepartner van de EU.

Oekraïne worstelt met corruptie die het niet weet terug te dringen. Het land is volgens de Transparancy International Perception Index 2021 op plaats 122 een zeer corrupt land wat te maken heeft met de invloed van de Russische Federatie dat op plaats 136 nog corrupter is dan Oekraïne. Alexei Navalny is voor het onthullen van de strapatsen van de roverskliek in het Kremlin dat zo overvloedig uit de Russische staatskas steelt niet toevallig vergiftigd en toen dat niet lukte opgesloten in een strafkamp.

De als een ideologisch relict nog steeds bestaande machtsstructuur uit de Sovjet-Unie met oligarchen die de macht van de communisten hebben overgenomen, een door het Kremlin gesteunde partijpolitiek en vooral een gecorrumpeerde rechterlijke macht die onder invloed van Moskou staat, verhinderen Oekraïne om zich definitief uit de Russische invloedssfeer los te maken en schoon schip te maken. Het blijft nu al sinds november 2013 hangen in het politieke vagevuur.

Paradox is dat de Russische invasie de stagnatie in het voordeel van Oekraine kan doorbreken. Mits de militaire overrompeling door de Russische krijgsmacht incompleet is.

Had het Westen meer kunnen doen? Waarschijnlijk wel. President Obama heeft in 2014 geblunderd door geen gevolg te geven aan de Amerikaanse handtekening onder het Boedapester Memorandum van 1994 dat Oekraïne territoriale integriteit en soevereiniteit garandeerde in ruil voor het opdoeken van de eigen kernmacht die toentertijd in kwantiteit de derde van de wereld was. Oekraïne gaf haar verdediging op in ruil voor bescherming van landen die toen het erop aankwam de andere kant opkeken. Obama had toen geen troepen kunnen sturen naar Oost-Oekraïne of de Krim, maar hij had in de voorafgaande jaren de signalen van het Kremlin beter moeten lezen om daar met waarschuwingen en druk op te reageren. Maar dat gebeurde niet.

Het Nederlandse leger heeft de laatste eeuwen een traditie in het verliezen van oorlogen. We moeten in de geschiedenis terug naar de Tachtigjarige Oorlog voor een overwinning. Daarna greep het Nederlandse leger telkens naast de medailles. Ondanks alle generaals en admiraals die elkaar medailles op de borst spelden. Het Nederlandse leger heeft een hoog operette-gehalte. Weliswaar waren in Nederlands-Indië de zogenaamde politionele acties van vlak na WOII een overwinning voor het Nederlandse leger, maar door ontbrekende politieke en diplomatieke steun veranderde dat in verlies. Nederland (en ook Duitsland) kunnen militair niet voor zichzelf zorgen. Het vredesdividend is in deze landen verkeerd verteerd zonder de urgentie van herbewapening te beseffen. Nederland koopt liever te dure Amerikaanse vliegtuigen, dan dat het een krijgsmacht opbouwt die in alle geledingen strijdbaar, doelmatig en paraat is. Nederland heeft Oekraïne niets te leren.

De regering Biden heeft de laatste maanden adequaat gehandeld in haar Rusland-politiek. Het had ook wel wat goed te maken na de afgang in Afghanistan. De regering Biden bracht keer op keer Russische plannen over een invasie en ‘false flag‘-operaties naar buiten, zodat het Kremlin de geloofwaardigheid en het verrassingseffect ontnomen werd. In elk geval in de Westerse publiciteit. Dat Poetin nu naar het zwaarste middel van een grootscheepse invasie heeft moeten grijpen toont niet zijn sterkte, maar zijn zwakte, Het is het gelijk van de vechtersbaas die geen argumenten meer heeft en nog maar een middel ziet: erop los slaan. Maar hij kan een tik op de neus verwachten. Of erger.

Waarom doet Rutte alsof hij niet weet dat een Russische invasie van Oekraïne bevestigd is?

Schermafbeelding van delen artikel ‘Rutte: sowieso sancties tegen Rusland, maar een inval is nog niet bevestigd‘ in de Telegraaf, 22 februari 2022.

Terwijl op sociale media de filmpjes van binnentrekkende Russische troepen in de pseudo-separistische ‘Volksrepublieken’ Donetsk en Loehansk, die sinds 2014 worden bestuurd vanuit Moskou, worden gedeeld zegt premier Rutte op dinsdagochtend in een korte persverklaring dat hij ‘precies wil weten’ wanneer de militaire invasie is gestart.

Welnu, als Rutte en zijn adviseurs hun ogen open hadden gehouden, dan hadden ze geweten dat de Russische invasie van Oekraïne op dinsdagochtend is gestart. Voordat Rutte zijn persverklaring gaf. Dit roept de vraag op waarom premier Rutte de invasie van Oekraine die door onafhankelijke bronnen is bevestigd ter discussie stelt.

Kan het dat Rutte door zijn politieke en militaire adviseurs zo slecht wordt geïnformeerd? De MIVD moet dit weten door het inwinnen van eigen informatie of door informatie die het van Britse, Amerikaanse en andere inlichtingendiensten heeft gekregen. Doet Rutte dan net alsof hij niet weet dat er sprake is van een Russische invasie? Daar lijkt het sterk op. Hij heeft er zogezegd ‘geen actieve herinnering’ aan.

Volgens Rutte was op dinsdagochtend een militaire invasie van Oekraine door de Russische Federatie ‘nog niet bevestigd’. Dat is klinkklare onzin. Dat is wel degelijk bevestigd. Russische troepen zijn dinsdagochtend deze pseudo-separistische troepen binnengetrokken als zogenaamde ‘vredestroepen’ en daar is beeldmateriaal van.

Het betreft zonder enige twijfel volgens internationale definities een militaire invasie omdat dit gebeurt zonder instemming van Oekraïne. Reguliere Russische troepen bezetten een deel van het Oekraïense grondgebied. Dat is een invasie. Oekraïne dreigt vanwege deze invasie de diplomatieke betrekkingen met de Russische Federatie op te zeggen.

Wat nu? Als het Westen de eigen logica volgt dienen de strengste sancties op korte termijn door VS, VK, Canada, de EU en andere landen die zich hierbij willen aansluiten als Japan, Turkije, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Korea collectief ingesteld te worden. Het betoog om de strengste sancties zoals het afsluiten van de Russische Federatie van het internationale betalingssysteem SWIFT en de definitieve sluiting van gaspijplijn Nord Stream II nog even achter de hand te houden om erger te voorkomen is een foute redenering.

Er is een militaire invasie van Oekraine door troepen van de Russische Federatie geconstateerd en dat is voldoende voor het inzetten van de strengste sancties. Des te meer omdat dit is aangekondigd. Het Kremlin is meermalen gewaarschuwd dat als het Oekraïne zou binnenvallen er harde sancties zouden volgen. Het Kremlin heeft zich er niks van aangetrokken. Daarom moet het Westen op korte termijn alle sancties inzetten. Ook om het Kremlin duidelijk te verstaan te geven dat de fouten van 2014 toen het Westen slap handelde niet zullen worden herhaald.

Een invasie is een invasie. Hoeveel slechter de oorlog ook kan worden. De Russische Federatie stopt niet met een militaire invasie van de pseudo-separistische ‘Volksrepublieken’ en wil verdere delen van Oekraïne bezetten.

Durft Kremlin de gok aan van een Oekraïne-gambiet?

Sinds 2014 is er in Europa sprake van een oorlog tussen twee landen die nog steeds voortduurt. De Russische Federatie bezette in dat jaar de Oekraïense Krim en initieerde een strijd in Oost-Oekraïne, in het gebied dat de Donbas wordt genoemd. Een kapotgeschoten en onder Russische controle staande regio in Oekraïne. In maart 2014 bevestigde met 100 stemmen voor de Algemene Vergadering van de VN in Resolutie 68/262 de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne en verklaarde een Russisch referendum over de Krim ongeldig.

De Russische agressie van 2014 werd beantwoord met een slappe reactie van het Westen. De toenmalige leiders president Obama en premier Cameron maakten niet waar dat in 1994 hun landen de handtekening hadden gezet onder het Boedapester Memorandum dat de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraine garandeerde. Dat land had als belangrijke kernmacht na onderhandelingen met de VS en de Russische Federatie de (weliswaar verouderde) kernwapens ingewisseld in ruil voor die garantie van autonomie. Het gaf immers een belangrijk defensief wapen uit handen.

Het leiderschap van de Russische Federatie negeerde in 2014 de garantie door een onrechtmatige inname van de Krim en onrechtmatige militaire inmenging in Oost-Oekraïne en de VS en het VK wisten niet hoe snel ze smoezen konden verzinnen om niet militair in te hoeven grijpen. Ze volstonden met economische sancties. Ze lieten Oekraïne vallen.

Het idee bestaat dat de slappe reactie van president Obama en premier Cameron in 2014 heeft geleid tot de gespannen situatie van nu met het risico van een grootschalige, bloedige invasie van delen van Oekraïne door troepen van de Russische Federatie. President Poetin is overmoedig geworden. President Biden was in 2014 vice-president onder Obama en zag hoe slecht voorbereid de VS waren op de Russische agressie en hoe aarzelend en ondoelmatig Obama reageerde.

Biden heeft geleerd van de reactie van Obama in 2014. Hij poogt het Kremlin af te troeven in de informatieoorlog door het continu lekken van informatie van de eigen inlichtingendiensten over de Russische vorderingen op het strijdtoneel en de oorlogsplannen. Zo heeft de VS het het Kremlin lastig gemaakt door de ‘false flag’-plannen van het Kremlin als excuus voor een inval in Oekraïne naar buiten te brengen.

Op wat complotdenkers na wordt in het Westen deze Russisch desinformatie toch niet geloofd, maar dat is voor de Russische campagne niet van belang. Het is in eerste instantie bedoeld voor intern gebruik. Het dient om de Russische bevolking via de gelijkgeschakelde staatspers achter een oorlog met Oekraïne te krijgen. Ook hier geldt het uitgangspunt van de buitenlandse politiek dat het in de kern altijd binnenlandse politiek is.

De opzet van het Kremlin sinds 2014 en de jaren daarvoor, omdat de toenmalige invasie van de Krim een lange voorbereidingstijd van jaren had, is duidelijk: het destabiliseren van Oekraïne zodat dit land niet aan de voorwaarden kan voldoen om lid te worden van NAVO en EU. Iets wat dit land graag wil om zich te ontworstelen aan de Russische invloed en bescherming te zoeken onder de paraplu van het Westen. Oekraïne als soeverein land heeft daar volgens internationale verdragen die notabene door de rechtsvoorganger van de Russische Federatie zijn ondertekend ook alle recht toe.

Nu is 75% van de Russische krijgsmacht rond Oekraïne samengetrokken. Dat is geen toeval, maar het resultaat van een grootscheepse operatie die een voorbereidingstijd van jaren vergt. Zoals in 2014 de invasie van de Krim. Er lekt uit westerse bronnen steeds meer informatie dat steeds meer Russische troepen hun basiskamp hebben verlaten en in tamelijk oncomfortabele omstandigheden provisorisch worden gehuisvest dicht bij de grens met Oekraïne. Het materiaal van de Russische krijgsmacht kan up to date zijn, het sociale aspect en de organisatie zijn dat niet. Deze situatie kan niet al te lang voortduren. Of de Russen vallen definitief Oekraïne binnen of ze trekken zich terug, verder van de grens. Maar dat laatste leidt tot gezichtsverlies van president Poetin en het leiderschap in het Kremlin.

Worden zo Oekraïne en Europa een oorlog ingerommeld die Poetin durft te beginnen omdat hij denkt die te kunnen winnen? Nog is er een weg terug via de diplomatie. Maar denkt Poetin dat er voor hem nog een weg terug is? Poetin is geen serieuze schaker als hij denkt met zijn Oekraïne-gambiet de strijd te kunnen winnen. Poetin is een gokker die een slag probeert te winnen, maar onvoldoende lijkt te zien wat dat voor zijn eigen toekomst en de toekomst van de Russische Federatie betekent. De tegenstanders zijn beter voorbereid dan in de vorige match in 2014. Aan de rand van de afgrond houdt de wereld de adem in.

Met troepenbewegingen verhoogt Kremlin druk op Oekraïne. Is het een afleiding voor Nord Stream II en Navalny?

Spanningen tussen Oekraïne en de Russische Federatie lopen op. De al sinds 2014 sluimerende ‘situatie’ tussen deze twee landen die naargelang de positie van de beschouwer wordt gekarakteriseerd als conflict, burgeroorlog of oorlog tussen twee landen, kan deze zomer in een volgende fase belanden. Het scenario bestaat dat Russische troepen die aan de grens met Oekraïne worden verzameld het gebied Cherson ten noorden van de Krim bezetten. Dan zullen de VS reageren zoals de ministers Tony Blinken en Lloyd Austin en president Joe Biden hebben aangekondigd.

De timing van de opgevoerde Russische druk is opvallend. Juist wanneer de politieke dekking van de Amerikaanse president Donald Trump wegvalt en de regering Biden aangeeft komende agressie van Moskou te zullen beantwoorden voert het Kremlin de druk op Oekraïne op. Dat voelt niet logisch. Vaker is beweerd dat president Poetin tactisch sterk en strategisch zwak is. Hij grijpt dan naar acties die hem op de korte termijn dienen, maar op de lange termijn verzwakken.

Als de Russische dreiging met de uitbreiding van het conflict of de oorlog tegen Oekraïne moet dienen als afleiding, dan zijn er twee heikele kwesties die daarvoor in aanmerking komen.

De aanleg van gaspijplijn Nord Stream II door de Oostzee die voor 90% voltooid is en de VS onder druk van de Senaat met sancties probeert te blokkeren heeft de VS in conflict met Duitsland gebracht. Want dat land wil dat Nord Stream II voltooid wordt zodat er goedkoop aardgas naar Duitsland kan stromen. Maar in Duitsland is de positie van kanselier Merkel er mede door een zwakke aanpak van de COVID-19 pandemie niet beter op geworden. Tevens heeft Duitsland zich hiermee vervreemd van opponenten van Nord Stream II, zoals Polen, de Baltische landen en Oekraïne. De paradox is dat Nord Stream Ii de verdeeldheid en de rancune binnen de EU groter maakt en het Kremlin optimaal profiteert van een conflict binnen de EU of tussen de VS en de EU als het de eigen gaspijplijn met een meerderheidsbelang van het Russische Gazprom tot inzet maakt. Zonder dat het uiteraard de bedoeling is van het Kremlin dat de aanleg van Nord Stream II werkelijk gestopt wordt. Om dat alles af te dekken kan Oekraïne als afleiding dienen. Want dat zet dezelfde agressie van dezelfde landen om naar een ander onderwerp.

De veroordeling op valse gronden van oppositieleider Alexei Navalny en diens opsluiting in een strafkamp waar hem medische zorg onthouden wordt en hij bewust wordt geïntimideerd en gekweld is een kwestie waar het Kremlin in het Westen veel kritiek voor krijgt. Het trekt zich er niks van aan, maar zal het toch niet prettig vinden dat de eigen rechteloosheid zo duidelijk in de openbaarheid komt. Dat doorbreekt de schijn dat de Russische Federatie een functionerende democratie is. Dat wordt er alleen maar erger op nu Navalny in hongerstaking gaat wat publicitair betekent dat als het Kremlin hem blijft treiteren en medische hulp blijft weigeren zijn mogelijke dood direct in de schoenen van president Poetin zal worden geschoven. De reactie van de VS, het VK en de EU zal dan niet uitblijven.

Het is goed denkbaar dat het Kremlin nu al de spanning in Oekraïne opbouwt als ruilmiddel voor wat komen gaat. Wat het nog niet exact weet. Maar de opties zijn beperkt. Enerzijds als afleiding voor Navalny en anderzijds als wisselgeld om de druk van de ketel te halen en Navalny’s dood te neutraliseren en Nord Stream II te redden.

Oekraïeners zijn geschokt door de corruptie van hun politici

Oekraïne heeft zich door de Euromaidan opstand van 2013-2014 dan wel deels aan de invloed van de Russische Federatie weten te onttrekken, maar vervolgens blijft het hangen in corruptie. Half gesovjetiseerd, half gedesovjetiseerd. Dankzij opofferingen van vooral jongeren is Oekraïne geen verplicht lid hoeven worden van de door het Kremlin geleide Euroaziatische Unie. Die trouwens ook blijft hangen in daadkracht. Zo tekent zich in Oekraïne en de Russische Federatie een beeld af van halfslachtigheid. Putin voert een race tegen de klok. De Russische reserves zijn naar verwachting midden 2017 op. Exit dure avonturen. Maar de EU heeft genoeg van het uitblijven van hervormingen in Oekraïne en van een kortzichtige politieke klasse die de urgentie van de eigen situatie niet inziet. Nu nog heeft het steun in het Westen, maar hoe lang nog? Al sinds eind 2013 hangt de vraag in de lucht wie het eerst moet inbinden, Oekraïne of de Russische Federatie? Op zich is het een overwinning voor het kleinere Oekraïne dat de vraag nog steeds niet definitief beantwoord is.

President Petro Porosjenko die in de Panama Papers wordt genoemd is een deel van het probleem. En niet van de oplossing. In 2014 wist hij het land voor de poorten van de hel weg te slepen. En te verenigen tegen de Russische agressor. Zo kon Oekraïne gered worden voor een grootschalige Russische invasie die tot veel doden en schade zou hebben geleid. Vervolgens wist hij met zijn ruime mandaat niets te doen. Daarin is hij vergelijkbaar met president Obama die een meester was in het spreken van mooie woorden, maar uit lafheid of berekening de macht van bedrijven niet kon of niet wilde aanpakken. De Oekraïense politieke klasse is corrupt tot op het bot. Het laat kansen voorbijgaan om het eigen land te hervormen. Dat is destructief.

Oekraïne valt heel wat te verwijten. De politieke leiding van het land laat zich omkopen en handelt niet in het landsbelang. Zelfs de missie van de EU in Oekraïne is op een laag pitje gezet omdat de corruptie het werken zo goed als onmogelijk maakte. Het gaat bij deze corruptie niet om een keuze tussen de Russische Federatie en Oekraïne. Maar om de keuze tussen hervormingsgezind en corrupt Oekraïne. Deze twee meest corrupte landen van Europa worden trouwens miserabel geleid en geven de burgers van hun landen niet waar ze recht op hebben. Ze presteren beneden hun kunnen. Beide landen hebben in de top maffia-achtige structuren. Met als gevolg dat geld onttrokken wordt aan het staatsbudget en in de zakken van individuen verdwijnt.

Volgens het Nationaal Referendum Onderzoek 2016 naar het Nederlandse Oekraïne-referendum was voor 34.1% van de nee-stemmers ‘De corruptie in Oekraïne’ de belangrijkste reden om tegen te stemmen. Oekraïne zou te corrupt zijn om deel te nemen aan de associatieovereenkomst met de EU. Geen onzinnig argument. Maar het is wel een argument dat makkelijk omgekeerd kan worden. Want als de EU de hervormingsgezinden zou steunen, dan zou de corruptie teruggedrongen kunnen worden. Het is immers halszaak voor de EU om de buitengrenzen te stabiliseren. Europeanen snakken naar rust, overzichtelijkheid, eenheid en daadkracht van hun leiders. De Oekraïense politieke klasse is crimineel bezig en leeft op de eigen planeet. Mogelijk werkt het om corruptie terug te dringen door het openbaren ervan. Wie weet, Oekraïne heeft een laatste kans. Ogenblik.

MH17: Net sluit zich tergend langzaam om Russische Federatie

Vandaag presenteerde het JIT de gegevens van het strafrechtelijk onderzoek over het neerhalen van de MH17. In het JIT werken België, Australië, Maleisië en Oekraïne onder leiding van Nederland samen. Hoofdofficier Fred Westerbeke (OM) maakte bekend dat gisteren toestemming is gegeven om het onderzoek tot begin 2018 te verlengen. Dat is nodig omdat de identificatie van de daders nog niet is afgerond. Volgens de onderzoekers zijn er zo’n 100 betrokkenen in beeld die als verdachte of getuige gelinkt kunnen worden aan de schuldvraag.

Het JIT bouwt het onderzoek langzaam op. Sommigen vinden dat het te traag gaat. Het is stellig in wat het weet en stellig in wat het niet kwijt wil: ‘Het Joint Investigation Team (JIT) is ervan overtuigd onomstotelijk bewijs in handen te hebben om vast te kunnen stellen dat vlucht MH-17 op 17 juli 2014 is neergeschoten door een BUK-raket uit de 9M38-serie. Ook de afvuurlocatie kan bewezen worden, aldus het JIT. Het gaat om een landbouwveld bij Pervomaiskyi, dat op dat moment in handen was van separatisten.’ Tevens is de route van het BUK-systeem bekend dat van en naar de afvuurlocatie werd getransporteerd: het kwam uit de Russische Federatie en is er ook weer naar afgevoerd. Het JIT bevestigt de gegevens over de route die onder meer door onderzoekscollectief Bellingcat zijn gepresenteerd, maar gaat verder in de onderbouwing. Naast film- en fotomateriaal maakt het JIT ook gebruik van radargegevens en afgeluisterde telefoongesprekken.

De strategie van het JIT en het Nederlandse kabinet lijkt op omcirkeling van de Russische Federatie zonder dat centraal te stellen. Het stapelt bewijs op bewijs en hoopt zo de zaak steeds sterker te maken. Op welke manier het proces van de schuldigen gevoerd moet worden maakt het JIT afhankelijk van het soort dader. Dat kan internationaal of nationaal georiënteerd zijn, of een tussenvorm ervan.

Naar verwachting zijn nu de binnenlandse critici gerustgesteld die voortdurend met kritiek kwamen op de keuzes die het JIT maakte. De presentatie leek ook als nevendoel te hebben om aan deze critici uit te leggen hoe omvangrijk en complex zo’n onderzoek is. Op dit moment werken er volgens Westerbeke nog steeds zo’n 100 rechercheurs aan deze zaak. De Russische critici zullen niet gerust zijn gesteld. Zij zien dat er weliswaar niet direct naar Russische daders wordt verwezen, maar ze voelen wel dat dat indirect gebeurt.

Opmerkelijk was de hint van Westerbeke dat er een Oekraïense inkeerregeling is voor direct betrokkenen bij het transport en de lancering van de BUK die uit de school willen klappen. Dat duidt erop dat het JIT zich concentreert op Oekraïense betrokkenen bij de identificatie van de daders. Waar dat de betrokkenen uit de Russische Federatie laat die betrokken waren bij de operatie is de vraag. Zoals het ook nog steeds onduidelijk is of het lanceren van de BUK gebeurde door een zelfstandig opererend Russisch legeronderdeel of dat er sprake was van een hybride pro-Russische operatie waarbij Russen en Oekraïeners met elkaar samenwerkten.

Hoe de vandaag gepubliceerde onderzoeksgegevens de relatie met de Russische Federatie beïnvloeden is onduidelijk. Louis Bontes van VNL riep volgens een bericht in De Volkskrant al om zwaardere economische sancties tegen de Russische Federatie en vindt dat de Russische ambassadeur moet worden uitgewezen nu aannemelijk is gemaakt dat de BUK uit de Russische Federatie kwam. Maar een verwijzing naar betrokkenheid van de Russische legertop of het Kremlin is nog niet aangetoond. Hoewel dat wel steeds waarschijnlijker wordt gemaakt in het onderzoek. De politiek moet de bevindingen van het JIT volgen en niet andersom.

Nederland doet er vanaf nu verstandig aan elke amicaliteit met Russische leiders uit te sluiten en diplomatieke contacten tot het noodzakelijke te beperken. Dus geen bierdrinken van de koning meer met president Putin zoals begin 2014 in Sochi gebeurde. Nederlands wisselgeld is de houding over het internationale gasproject Nord Stream II. Waar bedrijven als Shell en Gazprom met de Russische Federatie samenwerken zouden de leden van de Tweede Kamer door een Nederlandse rem op dit project duidelijk kunnen maken dat het ze meer te doen is dan om mooie woorden alleen. De daad moet nu maar eens bij het woord gevoegd worden om de economische en politieke invloed van de Russische Federatie in de EU terug te dringen. Het wordt tijd.

Foto: Peter Koole, ‘Birthday’, 2015. Acryl op canvas.

Rapport Bellingcat verkleint cirkel van verdachten neerhalen MH17

4 mei 2016: Op BBC 2 werd op 3 mei de documentaire The Conspiracy Files uitgezonden dat stuk voor stuk de complottheorieën over het neerstorten van de MH17 ontzenuwde. Wat recht overeind staat is dat een BUK van Russische makelij vanuit het door de pro-Russische separatisten gecontroleerd gebied met medewerking van materiaal en personeel van de Russische krijgsmacht de MH17 heeft neergehaald. Dat is in lijn met de bevindingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Nieuwe feiten biedt de documentaire niet, het zet de oude overtuigend op een rijtje. Bellingcat kwam gisterenavond wel met nieuwe feiten in een artikel over de identificatie van de TELAR raket lanceerder. Feiten wijzen steeds specifieker naar de Russische krijgsmacht. 

De Oekraïense nieuwssite Ukraine Today doet verslag van het rapport van het onderzoekscollectief Bellincat over de MH17 dat vandaag werd gepubliceerd. Dat borduurt voort op het rapport ‘Origin of the Separatists’ Buk’ van november 2014. Daarin werd al gewezen op de vermoedelijke daders, namelijk de Russische 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade uit Kursk. Het nieuwe rapport werkt de aanname uit dat de Buk-M1 installatie niet zonder medewerking van Russische militairen bediend wordt. Zo’n Buk-installatie bestaat uit in totaal 11 voertuigen en vraagt een hoop training en ervaring om te bedienen en is een duur en machtig wapen dat niet zomaar uit handen wordt gegeven. Onwaarschijnlijk is dat separatisten de MH17 in hun eentje neerschoten.

Zwakte en sterkte van de bewijsvoering is dat het niet om één foto, geluidsfragment of getuigenis gaat, maar om het samenstel van allerlei soorten aanwijzingen dat tot een plausibel scenario leidt. Het gaat dus om de waarschijnlijkheid van allerlei veronderstellingen die met elkaar tot een dwingende conclusie leiden die echter niet voor 100% sluitend is. Dat zou alleen bereikt kunnen worden als Bellingcat als een vlieg op de muur aanwezig was geweest bij de besluitvorming over het transport van de Buk van de commandanten van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade uit Kursk. Bellingcat maakt aannemelijk, maar levert geen smoking gun.

Ondersteunend voor het feit dat Bellingcat met dit scenario op het goede spoor zit is dat sinds juli 2014 geen andere scenario’s hebben standgehouden. In de Russische informatieoorlog zijn vanuit het ministerie van Defensie, de media en Buk-wapenfabrikant Almaz-Antey allerlei scenario’s gelanceerd waarvan echter geen enkele consistent en geloofwaardig bleek te zijn. Als de Russen met hun omvangrijke inlichtingsdiensten bewijs hadden dat de Oekraïense of Westerse krijgsmacht betrokken waren geweest bij het neerhalen van de MH17, dan valt niet in te zien waarom ze die kennis achterwege zouden laten in de publiciteit of bij de Russische inbreng voor het rapport van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid of het JIT.

De paradox is dat de Russen voortdurend beweren niet betrokken te zijn bij het neerschieten van de MH17, maar in hun gedrag al sinds 17 juli 2014 betrokkenheid vertonen. Ze geven steeds hun mening, hun politieke inschatting, hun politieke druk, hun scenario’s over het gebeurde, hun interpretatie en eisen hun plek aan tafel op bij het onderzoek naar de oorzaak en de schuld. Zonder dat er Russische slachtoffers, een Russisch vliegtuig, Russisch grondgebied en naar eigen zeggen Russische wapens en militairen bij betrokken waren.

Het rapport kan beslissend zijn voor het aanduiden van de verantwoordelijken en de uitvoerders (Russische luitenant en sergeant) van het tweede bataljon van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade die de MH17 neerschoten op 17 juli 2014. Het rapport maakt aannemelijk hoe het gegaan zou kunnen zijn. Wat zeker niet wil zeggen dat de daders ooit uitgeleverd zullen worden aan een Nederlandse of internationale rechtbank om zich te verantwoorden. Het rapport besteedt ook volop aandacht aan de commandostructuur van het Russische leger, en komt via commandanten van de 53ste Luchtverdedigingsraketbrigade, het 20ste Leger en het Westerse Militaire District uit aan de top. Bij de minister van Defensie Sergei Shoygu en opperbevelhebber president Vladimir Putin. Maar bewijs ontbreekt dat zij direct betrokken zijn bij het neerhalen van de MH17. Dat Shoygu en Putin verantwoordelijk zijn voor de bezetting van de Krim en de interventie in Oost-Oekraïne leidt geen twijfel. De commandostructuur is op z’n hoogst bijkomstig bewijs dat de schuldvraag ondersteunt.

Putin geeft Russische militaire aanwezigheid in Oekraïne voor het eerst toe

President Putin heeft vandaag in een marathon persconferentie toegegeven dat Russische militairen ingezet zijn in Oekraïne. ‘Wij hebben nooit gezegd dat er geen mensen waren die bepaalde taken uitvoerden inclusief op militair gebied’, zei hij volgens The Guardian. Waarbij hij ontkende dat dat hetzelfde is als reguliere Russische militairen. Wat deze Russen die militaire taken in Oekraïne uitvoerden dan wel waren werd niet duidelijk. Evenzo gaf Putin pas achteraf toe dat de ‘groene mannetjes’ die in maart 2014 op de Krim werden ingezet om parlement en strategisch belangrijke gebouwen te bezetten Russische militairen waren.

Maakt het verschil dat Putin bijna 2 jaar na het begin van Russisch-Oekraïense oorlog de inzet van Russen ‘in de militaire sfeer’ in Oekraïne toegeeft? Door overtuigend bewijs vanuit vele bronnen is allang ingecalculeerd dat het Kremlin dit ooit moest toegeven. Weliswaar schoorvoetend en met begrenzingen over die inzet, maar in de tijd van sociale media, open grenzen en globalisering is het onhaalbaar en onaantrekkelijk om in een defensieve positie het vanzelfsprekende te ontkennen. Een eerste stap op het toegeven van de volle waarheid.