Silhouet. Schaduwbeeld. Schim. Afbeelding Een man wacht op het perron van Amsterdam CS. Niet meer dan zijn omtrek is zichtbaar. Het is koud, mistig. 1 Februari 1958, 12.15 uur. De bedrijfsfotograaf van de NS legt het vast.
Daar sta je dan. In een andere tijd. Werd er toen ook zo gescholden op de overheid, op de politiek, op alles en nog wat? Ongetwijfeld. Maar er waren geen sociale media. Wel zuilen die op alle terreinen hun eigen ding deden. In welke zuil had je gepast? Ik zou het niet weten.
Dat silhouet boeit omdat het gevuld kan worden met wensen, emoties en verlangens. Dat schimmige onttrekt zich aan het licht. Er is geen verschil met nu. Maar zo zien we het niet.
We worden afgeleid door wat in het volle licht staat en vergeten wat daarbuiten gebeurt. Achter de coulissen. Silhouetten opereren nog steeds in het duister, De vorm van de hoed is veranderd, maar het idee is onveranderd,
Dit jongetje ben ikzelf. Of bent u. Niet in levende lijve. Maar in fantasie. Helemaal opgegaan in het moment. Zonder reserves of bijgedachten. De vinger aan de lip.
Hoe bijzonder was dat niet? Zonder dat we dat konden beseffen. Die situatie terughalen kan niet meer.
Zo waren we als kinderen. Overdonderd door de poppenkast. Kwam het wel goed met de goedzak die door de heks of de schurk werd opgesloten? Kwam de champetter op tijd?
Of de draaimolen met de witte paardjes. Of muizenstad of zelfs de bokstent waar je voor wat je niet begreep kon schuilen achter vaders jas.
Het klinkt sentimenteel, maar ooit waren we onschuldig. Voordat we de onschuld verloren. Dat zal evolutionair wel nodig zijn om in het leven verder te komen.
De Electrische Brood-Banketbakkerij is dicht op zondag 30 september 1934. Het publiek kijkt met aandacht naar de poppenkast. Altijd is er iemand die naar de fotograaf kijkt. De onschuld onherroepelijk voorbij. De vrouw met hoed bespiedt en verbreekt weetgraag de verwondering.
Bangladesh lijdt onder een hittegolf. Temperaturen kwamen afgelopen week boven de 42 graden Celsius uit. Scholen werden gesloten. April is de warmste maand, maar sinds de onafhankelijkheid in 1971 is het er niet meer zo warm geweest. Door klimaatverandering duren hittegolven langer, komen ze vaker voor en worden ze intenser, aldus het artikel in RawStory.
Wat te doen in een land waar de bevolking voor ongeveer 91% moslim is? Dat laten de beelden zien. Moslimmannen bidden in de open lucht onder de zon met speciale gebeden tot de profeet om regen af te dwingen.
‘Bidden om regen is een traditie van onze profeet. We bekeerden ons voor onze zonden en baden om zijn zegeningen voor regen’, aldus een vertaald citaat van Muhammad Abu Yusuf, een islamitische geestelijke die een ochtendgebedsdienst leidde voor 1.000 mensen in het centrum van Dhaka.
Elk nadeel heeft zijn voordeel. De hittegolf wordt aangewend om te bidden en gelovigen te verenigen. Het arme, volkrijke Bangladesh heeft weinig andere opties.
Als er geen regen komt, dan geeft de profeet even niet thuis en moet er nog harder gebeden worden. Als er wel regen komt, dan komt dat door de profeet en kan hij bedankt worden omdat de gebeden zijn verhoord. Een win-win situatie onder erbarmelijke omstandigheden.
De joodse sportjournaliste Barbara Barend steunt de oproep dat burgemeesters op Koningsdag een oranje keppeltje dragen. Om vier redenen een onbezonnen idee. Het is het verkeerde antwoord op antisemitisme.
1) Vanwege de Scheiding van Kerk en Staat. Een burgemeester die de staat vertegenwoordigt moet geen religieuze symbolen zoals een keppeltje dragen maar neutraliteit uitstralen.
Ook niet als het een symbolische actie voor een goed doel is. Zoals de bestrijding van antisemitisme die sinds de moord van Hamas op 7 oktober 2023 op Israëlische burgers en de reactie daarop van Israël tot escalatie hier en daar heeft geleid.
Joodse Nederlanders voelen zich door uitingen van geweld niet meer veilig op straat. Dat is een schande voor de Nederlandse rechtsstaat. Antisemitisme moet aangepakt worden. Maar niet met deze symbolische actie. Wel door inzet van de veiligheidsdiensten, voorlichting op scholen en mediacampagnes van de overheid.
2) Een tweede reden is dat zo’n actie weer een reactie oproept en escalatie dichterbij brengt. Pro-Palestina activisten, antisemieten en anti-overheidsdenkers zullen zich gesterkt voelen in hun oordeel dat (de vertegenwoordigers van de) staat niet neutraal is. Dat staat haaks op het uitstralen van eenheid.
3) Een derde reden is dat het een religieus symbool onnodig centraal zet. En tot onderwerp van discussie maakt. Door escalatie wordt dan een godsdienst in een politiek debat getrokken waar het uiteindelijk alleen maar slechter uitkomt.
4) Het hoofd van burgemeesters wordt als reclamebord gebruikt en ondergeschikt gemaakt aan een politiek-maatschappelijk doel. Dat gaat voorbij aan de individualiteit van burgemeesters.
Kortom, in Nederland waar een minderheid van zo’n 43% van de bevolking verklaart een godsdienst te belijden is elke godsdienst een minderheidsreligie. We moeten voorzichtig zijn met het vermengen van religieuze symbolen (ook als dat een culturele component heeft) met de symbolen van de staat. Het dreigt de eenheid van de neutrale staat aan te tasten.
We mogen godsdiensten de ambitie nageven dat ze niet ophouden andersdenkenden -of ‘ongebondenen’- steeds weer in hun kamp te trekken. Te annexeren. Daar is de actie met het keppeltje een voorbeeld van. Godsdiensten voelen zich groter dan ze zijn.
Het biedt ook perspectief. Want als die actie van het oranje keppeltje doorgaat, dan is het hek van de dam bij nationale vieringen. Minderheden zullen zich aandienen en hun plek opeisen. Op het hoofd een oranje pastavergiet van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Een oranje mijter van de katholieken. Alles wat sowieso oranje is van de hindoeïsten.
Een reclamebureau kan namens de overheid bij toekomstige nationale vieringen het hoofd van alle burgemeesters aanbesteden aan de meest biedende partij. Dit is onbekend gebied dat met het voorstel voor deze keppeltjes-actie verkend wordt.
Omstanders en een op zijn kop liggende auto maken het verhaal. Wat er te zien is behalve het verkeersongeval is de persfotograaf van De Gooi- en Eemlander.
Op een andere foto ligt iets naar rechts een verfomfaaide motor op straat. Gevolg van de botsing. De politie meet en straatvegers vegen de brokken op. Een kraanwagen wacht in de berm. Het publiek bestaat voornamelijk uit schooljeugd. Is de school net uit?
Datering van de persfoto ontbreekt. In 1956 werden de provinciale kentekens afgeschaft. In Noord- en Zuid-Holland werden voor het provinciale kenteken, respectievelijk G en H eerst een Z en laten een X toegevoegd. Het kenteken GZ 94941 werd in 1948 uitgegeven. Dus de datering is tussen 1948 en 1956.
Toekijkende jongens dragen een stropdas onder een pullover. Een jonge man in een witte regenjas praat met een man in een witte regenjas met fiets en hoed. De zon schijnt, maar aan de jassen te zien is het nog geen zomer.
Een verhaal van niks? Dat kun je zo zeggen. Zo’n 70 jaar later zien we de plaatjes en een beeld zou meer zeggen dan 1000 woorden, maar details staan niet genoteerd. Wat blijft is het beeld. Dat is opzienbarend genoeg, en ongeluk trekt blijkbaar aan, maar we moeten onszelf indenken wat we zien.
Schermafbeelding van deel artikel ‘‘Je houdt van Bach of van Beyoncé.’ Trijnie Bouw is de nieuwe voorzitter van de PKN‘ van Koos van Noppen in het ND, 19 april 2024.
Predikant Trijnie Bouw is met ingang van 1 juni 2024 de nieuwe voorzitter van de synode van de Protestante Kerk in Nederland, aldus een artikel van 19 april 2024 in het ND. In een korte ontmoeting met de pers deed ze enkele uitspraken. ND zette het in een artikel.
Schermafbeelding van deel artikel ‘‘Je houdt van Bach of van Beyoncé.’ Trijnie Bouw is de nieuwe voorzitter van de PKN‘ van Koos van Noppen in het ND, 19 april 2024.
Haar uitspraak ‘je houdt van Bach of van Beyoncé‘ is er een om in te lijsten. De kwinkslag waarmee de pers gevoed wordt. Klopt het wat Bouw zegt? Nee, natuurlijk niet. Sommigen houden van Bach noch Beyoncé, anderen houden van Bach én Beyoncé.
Het is geen toeval dat ze naam van de 18de eeuwse Lutheraanse Duitse componist en een 21ste eeuwse Methodist Amerikaanse zangeres in één adem noemt. Daarmee wil Bouw laten weten dat ze de traditie koestert, niet blind is voor wat er in de hedendaagse populaire cultuur gebeurt maar het christendom haar uitgangspunt is.
Bouw construeert met zwart-wit denken tegenstellingen om die vervolgens eigenhandig te overbruggen. Wat ze zegt getuigt niet van diep politiek besef. Kent ze geen mensen die links noch rechts zijn? Kent ze geen mensen die zowel van woorden als daden houden?
Haar christelijke uitspraken zijn van een andere orde, die zijn beperkt tot het christelijke sociolect waar christenen met elkaar verkeren. Dat is een taal voor intern gebruik. Ook dat taalgebruik is aan mode onderhevig.
Ikzelf? Van de cellosuites van Bach houd ik, niet van de cantates. Dus het kan ook nog dat je houdt van een deel van Bach en van een ander deel niet. De muziek van Beyoncé gaat aan me voorbij omdat ik die nooit tegenkom.
De werkelijkheid is meer gelaagd en gefragmenteerd dan Bouw het in haar uitspraken tegen de pers laat uitkomen. Dat belooft nog wat voor de PKN. Enfin, iedereen heeft recht op een nieuwe kans. Buxtehude of Bauer? Bouw of …?
Ansichtkaart met titel ‘Route Kazvin – Hamadan. La Station de Hamadan‘ met omschrijving: ‘Grenspost (?) aan de weg van Kazvin naar Hamadan‘ 1895-1915. [annotatie, verso linksboven, handgeschreven op karton met pen in zwarte inkt: ‘33. Weg naar Tabris (Perzië)’] Collectie: Rijksmuseum.
Het is het vraagteken in de omschrijving ‘Grenspost (?)aan de weg van Kazvin naar Hamadan‘ dat vragen oproept. Uiteraard. Hamadan dat vroeger Ekbatana heette ligt nu middenin Iran. Het vroegere Perzië.
Hamadan lag evenals Qazvin en Tabriz op de oude zijderoute en is een van de oudste steden ter wereld.
In de Eerste Wereldoorlog was Hamadan het toneel van hevige strijd tussen Russische en Ottomaans-Duitse troepen. Zweden hielp bij het oprichten van een pro-Duitse Perzische gendarmerie.
Zien we op de ansichtkaart een grens- of douanepost? Nog in gebruik of buiten gebruik?
Ottomanen en Azerbeidzjaanse Turken trokken op enig moment Perzië binnen en bezetten gebied. Maar vanaf 1600 is het gebied Perzisch. De datering volgens het Rijksmuseum is 1895-1915.
De Russen breidden tot 1907 hun invloed uit tot diep in Perzië, maar Hamadan lag binnen die invloedsfeer. Niet aan de grens ervan.
De mannen op de foto zien er niet martiaal genoeg uit om militairen of douaniers te zijn. Het zijn passanten. Het vierkante stenen gebouw is als het nog in bedrijf is geen erg actieve post.
Er staan mensen te wachten achter de opgehaalde slagboom. Alsof ze een grens niet over willen gaan. Is het vierkante gebouwtje een ontmoetingsplaats? Zoiets van ‘We spreken af bij de oude grenspost’. We weten het niet.
Ansichtkaart met Perzische postzegel op Delcampe.net.
Schermafbeelding van deel artikel ‘Het is ‘oorlog’ tussen vier militaire musea, directeur ontslagen‘ van Raymond Boere in het AD, 18 april 2024.
Weer een kwestie in de museumsector. Raymond Boere bericht er uitgebreid over in een artikel in het AD van 18 april 2024. Deze keer gaat het om de Stichting Koninklijke Defensiemusea (SKD) die door het Ministerie van Defensie wordt gefinancierd. De inleiding geeft de kern van het probleem aan, namelijk problemen in de organisatie:
‘De fusie tussen de vier belangrijkste militaire musea in Nederland is ontaard in een bestuurlijke chaos. Onderling wantrouwen, onveilige werksituaties en diverse arbeidsconflicten hebben ertoe geleid dat een voorgenomen reorganisatie tijdelijk is stilgelegd. Meerdere externe bureaus deden afgelopen maanden onderzoek na klachten van medewerkers, blijkt uit interne documenten. De algemeen directeur is na twee jaar alweer ontslagen.’
Het is de vraag of het gaat om een fusie zoals Broere stelt of een samenwerkingsverband. In het jaarverslag 2021 van de SKD wordt op p. 28 gesproken van een fusie-organisatie. Dat wijst eerder op een samenwerkingsverband binnen één organisatie dan op een samenvoeging, dus fusie van de onderdelen tot één museum. De musea hebben hun eigen ‘merknaam’ behouden.
Het vervolg in het jaarverslag 2021 geeft de problemen van een samenvoeging weer: ‘.. sporen van de reorganisatie die daaraan voorafging zijn nog aanwezig. De organisatiecultuur is nog niet optimaal. Wisselingen in het managementteam hebben een ontwikkeling van de saamhorigheid tussen de vestigingen in de weg gestaan‘.
Schermafbeelding van deel artikel ‘Het is ‘oorlog’ tussen vier militaire musea, directeur ontslagen‘ van Raymond Boere in het AD, 18 april 2024.
De ontslagen algemeen directeur is John Sijmonsbergen die op 1 januari 2022 directeur-bestuurder van de SKD werd. Hij volgde Paul van Vlijmen op die van 2014 tot 2020 het Nationaal Militair Museum in Soesterberg op de kaart zette. Sijmonsbergen wordt tijdelijk opgevolgd door de ‘ervaren bestuurder’ Marita Schreur van Custom Management die tot eind 2024 interim directeur-bestuurder wordt. Zij heeft geen specifieke museale ervaring.
Er tekent zich wat problemen in de organisatie betreft een aantal opvallende gelijkenissen af tussen de SKD met een andere museale koepel, het NMvW (Nationaal Museum van Wereldculturen). Ze zijn allebei om economische redenen in 2014 onder dwang van het kabinet opgericht. In de nasleep van de periode Halbe Zijlstra die in de kunstsector met de botte bijl zwaaide.
Zowel het NMvW als de SKD begonnen in 2014 met vier musea, maar bestaan nu niet meer uit vier musea. Het Afrika Museum stapt per 1 januari 2025 uit het samenwerkingsverband NMvW omdat het sinds 2014 de naam van het Afrika Museum verkwanseld zou hebben. Het is sinds november 2023 voor het publiek gesloten. Velen vinden dat het Wereldmuseum Rotterdam de beloofde eigen signatuur van de centrale leiding van het NMvW nooit heeft gekregen en er daarom behoefte is aan een evaluatie of dit museum wel optimaal kan renderen binnen het NMvW.
De SKD bestaan nu nog uit drie musea. Per 23 december 2023 sloot het Marechausseemuseum in Buren zijn deuren voor het publiek. Het verhaal van de Marechaussee krijgt in 2024 een nieuwe plek in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg.
Nog een overeenkomst is dat beide koepels een jaarbudget van meer dan 20 miljoen euro hebben en vanuit een centrale leiding worden aangestuurd. Dat komt de saamhorigheid tussen de deelnemende musea niet ten goede en bevordert de bureaucratie. De lijnen van de centrale leiding naar de musea zijn lang.
John Sijmonsbergen was in 2014 tijdens onderhandelingen over de oprichting van het NMvW de rechterhand van Stijn Schoonderwoerd die van directeur van Museum Volkenkunde Leiden zich opwerkte tot algemeen directeur van het NMvW.
Of Sijmonsbergen vanwege zijn betrokkenheid bij koepel NMvW in 2022 directeur kon worden van koepel SKD is de vraag. Het is denkbaar, maar ook tamelijk onbegrijpelijk omdat de sollicitatiecommissie blijkbaar niet onder de motorkap van het NMvW heeft gekeken dat verre van optimaal functioneert en museale normen niet altijd respecteert.
Net als de SKD worstelt het NMvW sinds zijn ontstaan in 2014 met weeffouten in de organisatiestructuur. Bij de SKD zijn die afgelopen jaren meer in de publiciteit gekomen dan bij het NMvW dat een assertief publiciteitsbeleid heeft dat de interne problemen succesvol aan het zicht onttrekt. De koepels worden gestut door hoge ambtenaren van de ministeries die over hun financiering gaan. Defensie bij SKD en OCW bij het NMvW.
Vraag is of die weeffouten hersteld kunnen worden. De SKD heeft er volgens een verklaring alle vertrouwen in dat dit mogelijk is. Het is te hopen dat het lek boven water komt, maar het zal een lastige klus worden omdat er een complex probleem opgelost moet worden.
Schermafbeelding van deel artikel ‘Het is ‘oorlog’ tussen vier militaire musea, directeur ontslagen‘ van Raymond Boere in het AD, 18 april 2024.
De conclusie is dat dit soort samenwerkingsverbanden of museumkoepels lastig zijn omdat allerlei belangen onder een dak moeten worden gebracht. Dat is een zware opgave. Daarom is zo’n samenwerkingsverband kwetsbaar. Gevoegd bij een centrale algemene directie die de musea binnen het verband niet respecteert of slecht aanstuurt leidt dat tot wrijving en ongenoegen op de werkvloer. De ‘oorlog’ binnen de SKD is er een voorbeeld van.
De vijfdelige dramaserie ‘De Joodse Raad” die door de EO werd uitgezonden is goed ontvangen. De EO omschrijft de serie neutraal: ‘De geschiedenis komt tot leven door het indringende verhaal van vader en dochter; David en Virrie Cohen. Hoofdrollen in de serie zijn voor Pierre Bokma, Claire Bender, Jack Wouterse, Malou Gorter en Monic Hendrickx.‘
Op de vraag of co-voorzitter David Cohen, die in de dramaserie door Pierre Bokma wordt gespeeld, goed heeft gehandeld verschillen de meningen. Was hij de burgemeester in oorlogstijd die erger probeerde te voorkomen of werkte hij ongewild mee aan de realisering van Duitse anti-Joodse maatregelen?
Ik heb er geen oordeel over wat wijs was in oorlogstijd. Wat ik wel weet is dat David Cohen in de serie wordt gepresenteerd als een opvallend onaangenaam persoon. Hij is autoritair en zeer statusbewust, een echte regent, bedriegt zijn vrouw onder het huiselijk dak, gelooft in zijn eigen gelijk en wil afwijkende geluiden niet horen.
David Cohen is een tragische held die ‘verwikkeld is in een reeks fatale gebeurtenissen die hem overkomen’. Het staat buiten kijf dat zijn (geestelijke) ondergang het gevolg is van de vijandige buitenwereld. De vraag of zijn eigen tekort, te weten overmoed, er voor de afloop toe doet valt niet makkelijk te beantwoorden. Aristoteles definieerde de tragische held als iemand die angst of medelijden oproept. In de dramaserie roept Cohen bij mij verontwaardiging op door zijn gedrag.
Fotograaf Johan de Haas die bovenste foto nam kreeg in oktober 1942 de klus om de Joodse Raad te fotograferen. Een fotoalbum bleek een cadeau te zijn ter gelegenheid van de 60ste verjaardag van David Cohen.
De Joodse De Haas was niet mals in zijn uitspraken over de Joodse Raad. Zo zei hij tegen Lindwer:
‘Ik kan me wel herinneren dat ik me vaak ergerde. Je had het gevoel alsof ze aan het hoofd stonden van een vakantiestichting. Niemand die ik daar sprak, scheen te beseffen dat het het begin van het einde was. Er werd gewoon gefloten en gezongen en gepraat en gedaan’.
‘In de gebouwen waar ik kwam kreeg je de indruk dat je het gemeentehuis van de gemeente Amsterdam binnenkwam, maar dan in het klein en alleen voor joden. Verder was alles even streng georganiseerd, en ook de verschillen in rang, natuurlijk‘.
Mike Johnson is de Republikeinse voorzitter van het Amerikaanse Huis. Zijn baan staat op het spel vanwege een wet die miljardensteun geeft aan Oekraïne, Israël, Taiwan en omliggende landen. Radicale Republikeinen dreigen hem uit zijn functie te stemmen als hij de wet in stemming brengt. De verwachting is dat dit deze week gebeurt.
De Democratische strateeg Max Burns zegt hierover in een artikel in The Hill (vertaald): ‘Door het voorzitterschap te verlaten nadat hij cruciale financiële steun aan Oekraïne heeft verleend, kan Johnson op zijn minst een schijn van zijn waardigheid behouden’.
De wet is op 13 februari 2024 met Republikeinse steun in de Senaat aangenomen. Voorzitter Johnson weigerde lange tijd de wet in het Huis in stemming te brengen. Sterk gesouffleerd door Donald Trump.
Er bestaat geen twijfel over dat als de wet in stemming wordt gebracht er een meerderheid voor is. Slechts een kleine, luidruchtige minderheid van Republikeinse wetgevers verzet zich ertegen.
De urgentie is dat de Oekraïense krijgsmacht op het punt van instorten staat door gebrek aan munitie, en dan met name 155 mm artillerie granaten. De radicale Republikeinse minderheid die net als Trump op de hand van het Kremlin is wil leverantie verhinderen.
Die druk van Trump is in zoverre succesvol dat de Russische invasiemacht in Oekraïne sinds februari 2024 in Oost-Oekraïne terreinwinst heeft geboekt omdat de VS geen munitie meer leverde aan Oekraïne. Ondanks de belofte van de regering Biden dat wel te doen. Dat tekent de chaos in de Amerikaanse partijpolitiek waar een minderheid zich in een kansrijke positie heeft gemanoeuvreerd en het proces van besluitvorming blokkeert.
Door munitiegebrek kon Oekraïne zich niet meer voldoende verdedigen tegen aanvallen op steden, energiecentrales en infrastructuur. Dat leidde tot veel burgerslachtoffers. Zelfs Kyiv is niet meer zo goed verdedigd door luchtafweer als het vorig jaar was.
Voorzitter Johnson heeft de wet in compartimenten verdeeld. In een deel voor Oekraïne, Israël, Taiwan en binnenlandse veiligheid. De opzet is dat erover wordt gestemd met dezelfde bestedingsruimte die de Senaatswet had om de aangenomen wet vervolgens weer samen te voegen en naar de Senaat te sturen voor een fiat. Als dan president Biden zijn handtekening eronder zet, dan is de wet van kracht. Of het om een schenking of lening aan Oekraïne gaat is nu niet van belang.
Dan kan er met een vertraging van meer dan twee maanden munitie en militair materieel naar Oekraïne worden gestuurd.
Als voorzitter Mike Johnson als voorzitter na zes maanden in functie te zijn geweest wordt weggestuurd door een minderheid aan radicale Republikeinse wetgevers in het Huis zoals Marjorie Taylor Greene en Thomas Massie, dan moet het Huis op zoek naar een derde voorzitter in deze zittingsperiode. Dat is nog nooit vertoond. Eerder werd Kevin McCarthy door radicale Republikeinen met instemming van Democraten weggestuurd als voorzitter.
Het wordt er nog gecompliceerder door doordat de Republikeinen vanaf vrijdag 19 april 2024 slecht een meerderheid van één zetel hebben. Dan stapt de Republikeinse Mike Gallagher op die niet direct opgevolgd kan worden.
Als door tussentijds opstappen of welke omstandigheden ook nog twee Republikeinen voor januari 2025 hun zetel verliezen, dan is het denkbaar dat de Democraten de meerderheid in het Huis veroveren. Dan wordt Hakeem Jeffries de vierde voorzitter van het Huis binnen de zittingsperiode van het 118de Congres. Dat is zeer bijzonder en tekent de onstabiliteit van de Amerikaanse politiek. En dan specifiek van de Republikeinse partij die verdeeld en slecht georganiseerd is.
George Knight 
