Kwestie Arib is kapstok voor ongenoegen over centrumpolitiek

De kwestie Khadija Arib is simpel. Over deze PvdA-ster gaan al jarenlang verhalen over grensoverschrijdend gedrag jegens kamerpersoneel. Wie zegt dat niet te hebben geweten heeft zitten slapen of liegt.

Of die verhalen waar zijn moet worden uitgezocht. Het is een raadsel waarom dat nu pas in een onderzoek gebeurt, want ze was voorzitter van januari 2016 tot april 2021. Een verklaring kan de corona-pandemie zijn die vele procedures heeft vertraagd.

Van Arib tekent zich uit berichten een profiel af van een goede voorzitter om kamerdebatten te leiden en de orde te handhaven. maar tevens een niet aangenaam individu dat achter de schermen niet alleen het kamerpersoneel intimideerde, maar ook een slechte manager was.

In de zichtbare aspecten van haar functie als Kamervoorzitter was ze goed en in de voor het publiek onzichtbare aspecten was ze slecht. Dat laatste in de zin van gemeen, kwaadaardig en onplezierig.

Positieve beeldvorming leidde bij Arib tot zelfoverschatting. Ze dacht afgelopen week brede steun in kamer en publieke opinie te kunnen krijgen voor haar positie en opende de aanval op de huidige Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66). Maar die steun viel tegen en was anders dan ze ingeschat had. De Telegraaf staat in de campagnestand en roept openlijk om Bergkamps aftreden.

Het was een afleiding van Arib om Bergkamp erbij te betrekken in een poging om de zaak waar het om draait, namelijk het onheus bejegenen van ambtenaren, naar de achtergrond te verdringen.

Arib kreeg aanvankelijk geen steun van haar eigen partij en na de aanvankelijke steun in de vooral rechtse media krijgt nu langzaam de nuancering waar het in de kwestie Arib in de kern om draait de overhand: het handelen van Arib als peoplemanager.

Dat hoeft niet meer onderzocht te worden omdat Arib afscheid heeft genomen als kamerlid. Ze ontneemt zo de kamer de mogelijkheid om haar ter verantwoording te roepen. Overigens zet het kamerbestuur, het presidium het onderzoek naar Aribs grensoverschrijdend gedrag voort. Want voor ambtenaren die zich slachtoffer voelen wordt deze kwestie niet beëindigd door weg te lopen.

Aribs voortijdig opstappen was tegen al haar oproepen aan kamerleden in omdat ze er steeds op hamerde dat kamerleden hun termijn af moeten maken. Arib doet nu wat ze anderen verweet.

Bergkamp die niet goed is in het handhaven van de orde in debatten heeft zoals blijkt niks met de kwestie Arib te maken. Dat probeerde Arib er van te maken. Als afleiding voor een onderzoek naar haar eigen fouten.

Rechtse media sprongen gretig op deze kwestie en volgden de agenda van Arib. Simpelweg omdat ze garen kunnen spinnen bij een tweestrijd Arib-Bergkamp. Ze hebben immers een bloedhekel aan D66. Dat gaat niet meer om Arib of Bergkamp, maar om het bashen van links en centrum.

Ook de oppositie links (SP, PvdD) en rechts (BBB, Omtzigt) van de PvdA nam de talking points van Arib over en viel onder verwijzing naar het opkomen voor de democratie in een brief Bergkamp aan.

De absurditeit én de aanval op Bergkamp is goed te zien in onderstaande tweet. Voormalig VVD-kamerlid Ton Elias roept godbetert op om Kees van der Staaij Kamervoorzitter te maken. Deze steile conservatieve christen is notabene lid van de SGP dat van Nederland een theocratie wil maken.

Tweet van NPO Radio 1, 30 september 2022.

Zoals de commentator in het fragment van WNL zegt over Arib: ‘ze oogstte de afgelopen dagen wat lof van verschillende kanten, maar nu klinken er ook andere geluiden door zoals van de ambtenaren in de kamer’.

Arjen Lubach verwoordde in zijn show van 3 oktober 2022 dat ‘andere geluid’ in een item over Arib. Hij stript de afleidingen van deze kwestie waarachter Arib het probeerde te verbergen en toont dat rechts de kwestie voor eigen doeleinden kaapt. Het andere geluid stelt het onderzoek naar Aribs grensoverschrijdend gedrag als Kamervoorzitter centraal. Dat past in een democratie waarin niemand boven de wet staat. Ook Khadija Arib niet.

Met haar gambiet heeft Arib zich binnen een week mat gezet. De rechtse pers pruttelt nog door in de hunkering naar Bergkamps scalp en het verdacht maken van de centrumpolitiek. Duidelijk is dat de kwestie Arib over meer gaat dan de kwestie Arib. Het is een kapstok voor het eigen ongenoegen. Wat daar zoal hangt, zegt vooral iets over dat ongenoegen.

Media en politiek VS maken vergelijking Democratische partij met Labour, maar veronachtzamen die van Corbyn met Trump

In een opinieartikel van 14 december 2019 in Mail Online komt oud-minister van Binnenlandse Zaken Alan Johnson met kritiek op Jeremy Corbyn en de richting waarin hij de partij heeft gevoerd. Hij bekleedde posities in de Labour-regeringen van Tony Blair en Gordon Brown. Het artikel valt te lezen als een schot voor de boeg in de strijd om Corbyns opvolging. Hij zal binnen 10 tot 12 weken als partijleider aftreden zo meldt tweede man John McDonnell. Labours koers staat ter discussie. Komt er een opvolger die de lijn van Corbyn voortzet of komt er een meer centristische leider zoals Keir Starmer die de lijn Blair oppakt? Zo’n leider zal tevens de macht van de Momentum-beweging én de macht van de vakbonden (Unite: Len McCluskey) moeten breken.

Nog om een andere reden is de opinie van Alan Johnson interessant omdat het voeding geeft aan het debat in de Amerikaanse media en politiek naar aanleiding van het verlies van Corbyn en de winst van premier Boris Johnson. De Amerikanen leidden afgelopen dagen koortsachtig vergelijkingen af uit de Britse uitslag die van toepassing zou zijn op hun campagne voor het presidentschap. In november 2020 zijn er verkiezingen. De Democratische presidentskandidaat en oud-vice-president onder Obama Joe Biden zag in de nederlaag van Corbyn een waarschuwing voor zijn partij om niet te ver naar links op te schuiven. De centristische Biden heeft er belang bij om Corbyn als een radicaal af te schilderen die de kiezers van zich vervreemd heeft. Biden lijkt hierin gelijk te hebben, hoewel de impeachment in de VS en de Brexit in het VK de vergelijking lastig maken.

Maar een zwaarwegend bezwaar is dat de vergelijking tussen Labour en de Democratische partij (DNC) een andere vergelijking die meer voor de hand ligt veronachtzaamt. Overigens meer in gedrag en handelswijze, dan in beleid. Namelijk de gelijkenis van de tamelijk los van de realiteit en de feiten opererende Corbyn met Trump, en Labour met de Republikeinse partij (GOP). Het artikel ‘We should look closely at Britain’s decision to elect a man so renowned for his untrustworthiness’ van professor Barry Richards verscheen aanvankelijk op The Conversation en werd doorgeplaatst op Raw Story. Daar plaatste ik onderstaande reactie met twee eerste zinnen die ik hier niet herhaal: ‘Mr. Richards is right about trust. But there is more to it’.

A polemic has broken out within the DNC between centristic and progressive forces. The idea is that British Labour was too radicalized under Jeremy Corbyn and therefore alienated the centrist voters Tony Blair could address. In fact, the analysis goes even deeper, namely that for Corbyn and the left-radical Momentum movement, moral equality was paramount and not winning the elections.

Former Home secretary for Labour Alan Johnson adds two other important aspects in an opinion article in the Daily Mail that also apply to Trump and the GOP.

The first aspect is the unpatritotic aspect and not standing up for one’s own country. Alan Johnson: “The working classes looked at Corbyn and saw somebody who was unpatriotic to the extent that the country’s enemies were his friends.”

The second aspect is the cult phenomenon. Within Labour, the left-radical Momentum movement has seized power and driven moderate politicians such as Tom Watson out of the party. Because of the dominant cult idea, the party is alienated from reality. The starting point is no longer the facts, but the moral right. Alan Johnson: ‘Do not underestimate Momentum’s determination to remain as a party within a party. Either we get rid of that cult or we become the cult ourselves.’

The similarity between the cult-like Momentun with Corbyn and the cult-like GOP (especially in the House) with Trump is great. Already in 2017, the Iranian-American theologian Reza Aslan pointed out the cult-like character of the GOP under Trump. There is only one difference. While the GOP cult in the religious U.S. is primarily religiously fed by older, white, male evangelicals, the Momentum cult in the post-religious U.K. is mainly fed by left-ideological youngsters.

In any case, those aspects of onpatriotism and the party as a cult are connections other than those made in the American media and politics in recent days. Because these two aspects are so obvious, this even raises the question of what is wrong with the reporting and analysis of politics and media in the U.S.. They bump into a statement by Joe Biden and apparently do not think further. Or malicious people try to control imaging by framing.

What does that mean for the 2020 campaign if the greatest similarity is not between Labour and Democrats, but between Labour and Republicans? Then it is not the alleged radicalization to the left that is the British export product that colors the American election struggle, but the resemblance between Jeremy Corbyn and President Donald Trump who both basically operate in a cult-like party with a closed worldview. And they are unpatriotic and do not see the traditional allies in Europe and NATO as friends, but as enemies. While traditional enemies of the West, such as the Russian Federation, are considered friends by Corbyn and Trump.

Corbyn has been punished by the traditional Labor voters for his unreliability, radicalization, poorly thought out policies and a campaign that was not about winning, but about morality. Two aspects are added: his unpatriotic attitude and the cult-like character of Labour. The resemblance to Trump whose paths always lead to Putin, and the GOP that has been transformed into cult in three years with intellectually corrupt, autistic, radicalized congressmen such as Devin Nunes, Jim Jordan and Lindsey Graham.

The Democrats are wise not to lose themselves in the idea that the gap between progressives and the center cannot be bridged. This is perfectly possible by having both wings represented proportionally in a government. The British elections teach that Corbyn can be tackled and punished for his unreliability, his unpatriotism and the suspension of internal party democracy at Labour that has been turned into a cult. That is the blueprint for the DNC campaign.

Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Either we ditch the Momentum cult – or Labour becomes a cult itself, says former Home Secretary ALAN JOHNSON’ van Alan Johnson op Mail Online, 14 december 2019.

Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘We should look closely at Britain’s decision to elect a man so renowned for his untrustworthiness’ van Barry Richards op The Conversation, 13 december 2019.

Is secularisme een politieke filosofie die noodzakelijk leidt tot gematigde politiek?

Andrew Copson is een Engelse humanist en voorzitter van Humanists International. Hij legt uit wat volgens hem secularisme is en begint zoals gewoonlijk bij dit soort toelichtingen met de uitleg dat secularisme niet gelijkstaat aan atheïsme of humanisme en niet anti-religieus is. Het secularisme is een politieke filosofie die levensovertuigingen en godsdiensten gelijkelijk waardeert en garandeert onder de bescherming van een nationale overheid, wetgeving en werking van de rechtsstaat. Hij meent dat het secularisme een pacificerende invloed heeft en als het niet zou bestaan Europa wellicht nog geteisterd zou worden door religieuze oorlogen.

Copson eindigt als het politiek actueel en prikkelend wordt. Begrijpelijk vanuit zijn positie, maar teleurstellend voor de verdieping van het debat. Is het gevolg van zijn betoog immers niet dat gematigde centrumpolitiek en secularisme op een lijn gezet kunnen worden tegenover politiek, religieus en levensbeschouwelijk radicalisme en identiteitspolitiek die de eigen groep apart zet? Zo bekeken kan het succesvolle secularisme als verwijzing en aanbeveling worden opgevat voor gematigde politiek die niet uitsluit, afzondert of opziet naar iets of iemand en naar alle kanten even kritisch en onbeschroomd kijkt. Zoals in het secularisme ingebakken is.

Lachen bij de nuanceringen van Asha over het Redelijke Midden. De geschiedenis leert: een column kan om te lachen en te huilen zijn

Wat een opmerkelijk onbezonnen mens, die Asha ten Broeke. Ik kende deze columniste van De Volkskrant niet en vind het met terugwerkende kracht oprecht jammer dat ik haar geniale inzichten heb gemist. Want een beetje humor is nooit weg. En om de ‘denkbeelden’ van Asha valt smakelijk te lachen. Ze is zo cool.

Asha, redelijke tijden zijn de uitzondering. Wat dat betreft leven we op dit moment in normale tijden. De geschiedenis is te veelgelaagd om daar op emoties gebaseerde verregaande uitspraken over te doen.

Asha, wat heb je een enge opvatting van wat een radicaal is. Herinner je de radicaal-liberalen van de jaren 1880? Ze namen een middenpositie in en waren hervormingsgezind. De historicus E.H. Kossmann omschreef deze radicalen zo: ‘zij vormden integendeel een nieuwe, politieke, sociale en artistieke avant-garde.’ Nuancering dus. Het is wellicht comfortabel om de geschiedenis uitsluitend met de bril van 2019 te bekijken, maar verklaren doet dat weinig.

Maar ok, laten we voor het debat meegaan in je framing die radicalen met hun neusjes haaks zet op wat je zo grappig het Redelijke Midden noemt. Lachen bij de nuanceringen van Asha. Maar wat hebben we dan op dit moment te verwachten van de ideeën van links-radicalen en rechts-radicalen? Wat hebben ze te bieden aan constructiefs? Ze schoppen tegen de gevestigde orde zonder een blauwdruk voor de reconstructie van de puinhopen bij te leveren die ze in hun ondergangsfantasieën aanrichten. Pim Fortuyn had het als rooms-katholiek over zichzelf, met zijn puinhopen van paars. Maar laten we niet persoonlijk worden. Je weet dat Lenin niet alleen bij radicaal-links, maar ook bij radicaal-rechts gehoor vindt? Vraag het Steve Bannon.

Het is juist dat het ‘gematigd realisme’, dat in Nederland loopt van gematigd-rechts (VVD) tot gematigd-links (PvdA), op dit moment wars van daadkracht, ambitie en ideeën is. Dat is niet per definitie altijd zo. Herinner je je de opbouw van de verzorgingsstaat en de rol van krachtige sociaal-democraten als Floor Wibaut, Clement Attlee en Willem Drees die veel goeds hebben gebracht? Het was niet hun radicalisme, maar hun realisme dat dit bewerkstelligde. Je weet ook dat sociaal-democraten en linkse-radicale communisten in de 20ste eeuw een bloedhekel aan elkaar hebben gehad. Maar communisten hebben met hun ideeën nergens iets voor elkaar gebokst. Of je moet Noord-Korea of Nicaragua als voorbeelden beschouwen die volgen uit radicale ideeën.

Je analyse kan daarom maar beter een andere zijn. Het gaat er niet om dat het gematigd-realisme vervangen of gevoed moet worden door het radicalisme, maar hoe het gematigd realisme gerevitaliseerd kan worden. Want dat dat laatste nodig is ben ik met volmondig je eens. Het is overigens linke soep zoals uit je betoog blijkt dat je onder radicalen uitsluitend links-radicalen verstaat. Pas op je wat je overhoop haalt. Herinner je je de geschiedenis van de Weimar-republiek waar de gematigde realisten niet door rechts-radicalen, maar door de links-radicalen werden verraden? Bezin eer je begint.

De Volkskrant verdient je humor. Hopelijk blijf je met je woorden onderstrepen hoe het niet zit. Je dia-positief van de omgekeerde mening helpt de lezer om je argumenten in tegenargumenten, en omgekeerd, om te zetten. Je bent de provocateur om aan te tonen dat radicalen met hun ideeën geen oplossing geven. Gematigd realisten zorgen ervoor dat Nederland marcheert. Schoon water uit de kraan, verwarming, vuilnisophaal, kunstuitvoeringen, bouw van huizen, noem maar op. In theorie hebben filosofische vergezichten over wat jij onder radicalen verstaat zin, maar in praktijk zijn ze een bedreiging die we maar beter niet goedpraten.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘De geschiedenis leert: vooruitgang begint vaak met een radicaal idee’ van Asha ten Broeke in De Volkskrant, 5 september 2019.

Populisme en centrumpolitiek kunnen op termijn versmelten. Hervorming door wederopbouw

Democratie is moeilijker dan demagogie. Dat heeft de lijsttrekker Jan Roos van Voor Nederland (VNL) geleerd. Hij verlaat de politiek, aldus een bericht in De Volkskrant. Roos liet dit afgelopen donderdag per tweet weten. VNL stemt volgend weekend over opheffing. Het was toch al een slechte week voor de rechts-populisten, want UKIP verloor 85% van haar kiezers in de Britse parlementsverkiezingen. Leider Paul Nuttall stapt op. Vorige maand verloor de leider van het Front National Marine Le Pen de Franse presidentsverkiezingen van centrumkandidaat Emmanuel Macron met een onverwachts groot verschil van 32%. In de VS wordt president Trump steeds verder in het defensief gedrongen, verliest aan aanhang, geeft geen leiding, krijgt niets voor elkaar en zet het populisme wereldwijd in een kwade reuk. De reuk van Roos, Nuttall, Le Pen, Trump en al die andere populisten die democratie met demagogie verwarren. Of denken dat politiek een variant van leefstijl is.

Het valt te hopen dat het inzicht in genoemde verkiezingen dat populisten niet de oplossing bieden wordt vastgehouden. Want niets is zeker. Of blijvend. Rechts-populisten investeren doorgaans niet in oplossingen, maar in kritiek op de gevestigde orde. Ze willen die niet hervormen, maar vernietigen. Het verhaal van het weggooien van oude schoenen voordat de nieuwe zijn ingelopen. Of zelfs gekocht. De al dan niet tijdelijke teloorgang van de populisten geeft de centrumpolitiek de verplichting om ernst te maken met hervormingen die het merendeel van de kiezers direct in het dagelijks leven voelt. Dus betere sociale voorzieningen, betere zorg, betere arbeidsmarkt, beter onderwijs en betere huisvesting. Dat is de uitdaging voor de centrumpolitiek.

Politiek is niet meer dan politiek. Het verdeelt de macht die verdeeld kan worden. Maar heeft onvoldoende invloed op de macht die buiten de politiek opereert. Op financiële instellingen die politici omkopen of op multinationals die belasting ontwijken en hun kapitaal in geen enkel land nog laten landen om het te laten belasten. Dat is het afschrikwekkende beeld van goedwillende politici die niets voor elkaar krijgen. Of omdat ze in de zak van grote belangen zitten, of omdat ze geen ambitie of durf hebben om door te bijten, of omdat ze weten onvoldoende middelen te hebben om doelmatig op te treden. En het er daarom maar bij laten zitten net te doen alsof ze optreden. Om het publiek een loer te draaien en hun bestaansrecht te verantwoorden. Op die houding spelen rechts-populisten in. Daar hebben ze geen ongelijk in voorzover het de diagnose betreft.

De vervolgvraag is hoe de diagnose kan doordringen tot de centrumpolitiek -of het centrum van de politiek- en de politiek kan doordringen tot de populisten. Door het pantser van de populistische demagogie heen. Ze hebben elkaar wat te bieden als ze het beste van hun twee werelden weten te combineren. Maar dat gebeurt niet omdat ze concurrenten van elkaar zijn. Daarbij komt dat het bestaansrecht van de populisten is gelegen in de houding zich tegen de politiek af te zetten. En centrumpolitici dienen niet de directe belangen van hun kiezers, maar van belangengroepen door wie ze al dan niet rechtstreeks worden aangestuurd. En ingeperkt.

Het is cynisch om te veronderstellen dat centrumpolitiek en populisme elkaar voorlopig dwars blijven zitten. Met als gevolg dat ze allebei afgeleid worden van dat waar ze zeggen mee bezig te zijn. Kort samengevat, hervorming tegenover reconstructie. Zonder een afdoend antwoord op de vraag te kunnen geven hoe het verder moet kan wel aangegeven worden in welke richting de oplossing gezocht moet worden. In versmelting.

Het klinkt op dit moment wellicht belachelijk door uiteenlopend wereldbeeld, retoriek en visie op de politiek van centrumpolitiek en populisme. Door verder te kijken dan de uiterlijkheden kunnen de energie en diagnose van de populisten hopelijk op middellange termijn gecombineerd worden met het vakmanschap en de oplossingsgerichtheid van de centrumpolitiek. Einddoel is hervorming van de politiek door wederopbouw.

Foto: Wiel van der Randen, ‘Wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog’. Westkapelle, 1947. Collectie: Spaarnestad Photo/ Wiel van der Randen.

Opponenten vormen het beeld dat Macron pseudo-socialistisch is. Begrijpen ze echt niet wat centrumpolitiek inhoudt?

Er is niet tegen herschikking van politieke partijen. Dus tegen partijvorming. In Nederland waren er afgelopen jaren initiatieven met onder andere Eddy Terstall, Teun Gautier, Thijs Kleinpaste. Dus wat in Frankrijk gebeurt met ‘En Marche!’ is niet zo uitzonderlijk. Wel opvallend is dat zo’n nieuwe partij zo succesvol is en de nieuwe president levert. Hoe men daar politiek ook over denkt, dat is een bijzondere prestatie.

Bezwaren tegen een partij kunnen divers zijn. Zo waren vele PvdA’ers uitgekeken op hun partij omdat het zich in de praktijk pseudo-religieus opstelde (‘compenserende neutraliteit’) en niet meer gedroeg als een seculiere partij zoals het in 1946 ooit bedoeld was. Logisch is dan dat dat soort critici over partijgrenzen heen contact zoeken met medestanders in andere partijen en een vrijzinnige partij op willen richten.

En zo zijn er vele indelingen en samenklonteringen mogelijk. Denk aan CDA’ers die vinden dat hun partij te weinig christelijk is of aan VVD’ers die vinden dat hun partij te nationalistisch of juist te weinig nationalistisch is. De PVV is vanuit de VVD ontstaan vanwege het standpunt van Geert Wilders over Turkije.

Het is te vroeg om conclusies te trekken over het profiel van ‘En Marche!’. Dat zal pas duidelijk worden bij de samenstelling van de kandidatenlijst voor de parlementsverkiezingen. Het is logisch dat rechtse sociaal-democraten zoals ex-premier Manuel Valls er onderdak vinden. Er zijn echter meer stromingen die in ‘En Marche!’ samenkomen, zoals de centrumalliantie van Jean Arthuis, de blauwe Groenen, gematigde christen-democraten of de Democratische beweging van François Bayrou. Kandidaat-premier in de regering Macron.

Het is dus te vroeg om te concluderen dat ‘En Marche!’ de nieuwe socialistische partij van Frankrijk wordt. Maar het is ook om meerdere redenen onlogisch. Ten eerste omdat er van allerlei kanten vanuit de centrumpolitiek politici overstappen en ‘En Marche!’ naar verwachting geen sociaal-democratisch profiel krijgt. En ten tweede omdat de Europese sociaal-democratie vanwege de spanning tussen globalisme en nationalisme geen antwoord heeft op de uitdagingen van nu. Zie hoe het Britse Labour met Jeremy Corbyn zich onmachtig maakt en goede politici die in een andere partijomgeving goed zouden kunnen functioneren als het ware worden gegijzeld door de gek-linkse Corbyn.

Juist dat -het gevangen zitten tussen tradities en hardliners van een politieke partij- wil Macron vermijden en daarom stapte hij uit de PS. De partij twijfelde onder president Hollande tussen een linkse en rechtse koers, bleef zwalken en kreeg geen smoel. Het zou gek zijn als Macron na een klinkende overwinning vrijwillig in de gevangenis stapt waar hij met berekening en een langetermijnvisie een jaar geleden uit ontsnapte.

Macron en Le Pen volgens Alain Duhamel

Journalist en politiek commentator Alain Duhamel praat voor RTL in oneliners en in zijn analyse in dualismes. Het gaat over beide kandidaten voor het presidentschap, Marine Le Pen en Emmanuel Macron. Aanstaande zondag kiezen de Fransen in de tweede ronde hun president. Macron krijgt van Duhamel punten voor de inhoud en Le Pen voor de vorm. Beroepspoliticus Le Pen zou de betere campaigner zijn en nieuwkomer Macron de betere bestuurder. Le Pen brengt een overtuigend verhaal over een irreële wereld en Macron een aarzelend verhaal over een reële wereld. Le Pen is de demagoog en Macron de pedagoog. Aldus Duhamel.

Het lijkt in een notedop het verschil tussen radicaal-populisten en centrumpolitici. Onwerkelijke vergezichten tegenover het besef van de smalle marges. Terwijl de burgers werkelijke vergezichten willen die het verschil maken. In de campagne proberen beide kandidaten de kiezers wijs te maken dat zij de ideale wereld bieden. Omdat niets de gek meer in vreugde doet leven dan loze beloften klampen velen zich vast aan dromen. Hoe bieden politici hier weerstand aan? Beide kandidaten bestrijden vooral elkaar zonder uit te hoeven leggen hoe hun wereld bereikt gaat worden.

Gevraagd: een aanval op de vleugels vanuit het centrum

De opkomst van Thilo Sarrazin in Duitsland was opvallend. Samen met de opkomst van een Zweedse anti-immigranten partij, de verkiezingswinst van de Vlaamse Bart de Wever en de Nederlandse Geert Wilders valt dit te lezen als protectionisme. Eigenheid en grenzen staan weer centraal. Niet toevallig valt dat samen met de schuldencrisis en de koude douche van het globalisme die voor velen negatieve gevolgen heeft. Gevoed door een burger vol ongenoegen en onzekerheid.

Tevergeefs. Globalisering dendert door, maar roept een steeds sterkere reactie op. Het geloof in de voordelen van de globalisering ligt achter ons, hoewel ze er zijn, maar de globalisering is daarmee niet gestopt. Hoogstens worden de ontwikkelingen vertraagd door protectionisme. Tegelijk leidt de financiële crisis met risico’s voor landen voor lange tijd tot stagnatie. Dat dempt de expansie van de globalisering.

Dit valt te lezen als verrechtsing, maar ook als een time out. De roep om stil te staan bij ontwikkelingen die in een stroomversnelling komen en niet meer te beheersen zijn. Chinezen kopen een Griekse haven, bankiers vervolgen op kosten van de burger hun risicovol spel, Pakistan desintegreert, het Midden Oosten komt in beweging, Hongarije glijdt af naar een eenpartijstaat en het Griekse tekort legt een bom onder het asielbeleid.

De middenweg is de weg. Da’s de kritiek van Thilo Sarrazin zonder verwijzing naar genen en erfelijke factoren. Da’s de niet xenofobe, maar de immigratie-kritische opstelling van Vlaams N-VA voorman Bart de Wever. Da’s Geert Wilders die religiekritiek zou baseren op feiten en niet op overtuiging. Da’s burgemeester Eberhard van der Laan die gaat voor strikte rechtsstatelijkheid, zonder groepen extra te bevoordelen of te benadelen. Na Tariq Ramadan moet bruggenbouwer weer een positieve benaming worden.

Het evenwicht is scheefgegroeid. Tussen leidende en nieuwe cultuur, tussen links en rechts. Om politieke redenen zijn tegenstellingen geschapen die geen tegenstellingen zijn. Van schrik zijn standpunten omgeslagen. Of aangescherpt. Zo was de vakbond 30 jaar geleden tegen instroom van immigranten, maar is het nu tegen de kritiek op instroom van immigranten. Hoe diep is zo’n standpunt gegrond?

Politiek moet zakelijker. Het is aan bestuurders van de middenpartijen om vanuit het centrum van de politiek de geloofwaardigheid terug te veroveren op de extremen. Niet voor niets luidt het gezegde dat een crisis kansen biedt. Ontmoedigend is dat iemand als Van der Laan de hardste strijd in zijn eigen partij voert. Hetzelfde geldt voor het partijbestuur van het CDA dat niet wil hervormen. In het centrum moet de omslag voorbereid worden. Niet aan de uitersten van het politieke spectrum. Maar wie valt het centrum aan?

Foto: Closing the arch, Sydney Harbour Bridge, 1930