Berichtgeving in Nederlandse media over Trump is nog steeds niet op orde. Misleidende informatie wordt nog steeds doorgeplaatst

Afgelopen maandag 25 mei 2020 besteedde ik in een commentaar aandacht aan een artikel in het AD over beweringen van Trump en de Republikeinse partij over het stemmen per post die zonder context werden geplaatst. Ik kwalificeerde het artikel als ‘eenzijdig en te kort door de bocht’. Het artikel in het AD was een betrekkelijk toevallig voorbeeld. Bij de reacties verwees ik ook naar een kort bericht in NRC over dezelfde kwestie zonder enige duiding en uitleg voor de lezer. Zo zijn er meer berichten in de Nederlandse media over de Amerikaanse politiek van het kaliber ‘doorgeefluik’, ‘aanstippen’ en ‘weglopen’. Gelegenheidsstukjes.

Juist bij president Trump die misleiding en desinformatie op sociale media inzet als politiek wapen faalt de aanpak van dat aanstippen. Het zet de lezer op het verkeerde been. AD, NRC en andere Nederlandse media dienen met het plaatsen van dit soort (korte) berichten Trumps agenda die niet zozeer als doel heeft om te overtuigen, maar om de waarheid te vertroebelen door de verspreiding van valse informatie. Het gaat Trump en zijn medestanders er niet om om te informeren, maar om verwarring te zaaien. Om ‘het water modderig te maken’. Het lijkt of bij de Nederlandse media onvoldoende het besef is doorgedrongen dat die uitspraken van Trump eerst moeten worden ontmaskerd voordat ze geplaatst kunnen worden. Dat is het verschil tussen een nieuwsmedium dat zich deelgenoot maakt aan de politieke marketing en journalistiek zorgvuldig handelt.

Uiteraard zijn de Nederlandse media voor president Trump en de Amerikaanse politiek totaal niet van belang. Evenmin is Trump voor de Nederlandse media van belang. Maar Trump heeft in Nederland wel navolgers die in rechts-radicale hoek zijn te vinden. Die zullen vermoedelijk de gevestigde Nederlandse media overslaan en zich rechtstreeks richten op de pro-Trump gezinde Amerikaanse bronnen. De Nederlandse rechts-radicalen die daar minder thuis zijn zullen niet de gevestigde Nederlandse media als AD, NRC of NOS volgen, maar de rechts-radicale nieuwsmedia als DDS of TPO die Trumps talking points enthousiast en doelbewust doorgeven.

Het gaat er dus niet zozeer om hoe president Trump in een hoofdredactioneel wordt benaderd. Dat pakt in de Nederlandse pers overwegend negatief voor hem uit. Op vooral de rechtse media media na. Het gaat om de totale beeldvorming. De vraag is in welke mate Trumps beweringen die doorgaans leugens zijn, zijn terug te vinden. De misleiding is in zijn boodschap ingebakken. Dat brengt de nieuwsconsument in verwarring. Het is juist in de korte ‘hit and run’ berichten waar Trump en de Republikeinse partij hun punten kunnen scoren.

Hoe dat onnozel ontspoort toont bovenstaand bericht van de NOS van 27 mei 2020 aan. Dat gaat over de misleidende tweets van Trump en de reactie van Twitter daarop. Het dilemma van Twitter is dat het heeft verklaard zich politiek neutraal op te stellen. De Russische inmenging in de campagne van 2016 ligt Twitter en de andere techbedrijven nog steeds zwaar op de maag. Daar hadden ze toen geen antwoord op en het scenario dreigt zich in 2020 te herhalen. Ze moeten dus iets doen omdat niet modereren niet langer als neutraal kan worden beschouwd. Trump zet dat door zijn misleidende beweringen op scherp. De kritiek is niet dat Trump politieke uitspraken doet in zijn tweets, maar het electorale proces ondermijnt door zonder enige onderbouwing te praten over fraude en corruptie ervan. Maar Trump is te machtig om zijn tweets te verwijderen zoals wel gebeurt met tweets van de Braziliaanse president Bolsonaro. Als compromis heeft Twitter aan twee misleidende tweets nu een waarschuwing toegevoegd: ‘Get the facts about mail-in ballots’.

Trump reageert daar woedend op. Hij heeft uiteraard de opzet om zijn basis te bedienen en de waarheid te vertroebelen. NOS geeft Trumps reactie zonder uitleg weer als het zegt dat Twitter volgens Trump de vrijheid van meningsuiting ondermijnt. De NOS laat deze claim onweersproken in dit bericht dat notabene de bedoeling heeft om duiding en achtergrondinformatie te geven. Trumps claim is om vele redenen onjuist. De toevoeging van Twitter bij de twee tweets van Trump ondermijnt de vrijheid van meningsuiting niet. Zijn tweets worden niet verwijderd en een particulier bedrijf als Twitter kan volgens de eigen richtlijnen in het eigen domein ingrijpen zonder dat het daarmee een grondrecht overtreedt. De vrijheid van meningsuiting gaat over het grondrecht van de burger in relatie tot de nationale staat. Daarnaast intervenieert Twitter meer als het Trumps misleidende tweets laat staan, dan dat het ze verwijdert. Dus hoewel het lijkt dat de NOS kritisch is op Trumps handelen, volgt het in de marges van het eigen bericht toch Trumps agenda door de eigen kritische duiding vergezeld te laten gaan van misleidende informatie uit het Trumps wedstrijdplan.

Het is de vraag hoe goed de lezer van NRC of AD over de Amerikaanse politiek geïnformeerd is. Het valt te bezien of ‘de lezer’ de conclusie kan trekken over zo’n berichtje dat weer een onderdeel is van een kluwen van berichten, tegenberichten, feiten en misleidingen. Soms lijken redacteuren van Nederlandse media zelf niet eens meer meer te weten welke conclusie ze moeten trekken (a en b). Hoe kun je dan van Nederlandse nieuwsconsumenten verwachten dat ze door de bomen het bos nog zien? Trumps misleidende informatie sluipt ondanks alle goede bedoelingen én ondanks een kritische houding toch nog steeds de kolommen van Nederlandse media binnen. Hier ontbreekt het besef dat Trump en de Republikeinen alle middelen inzetten om via kiezersonderdrukking de verkiezingen van november 2020 te stelen. Nieuwsconsumenten die zich voornamelijk op Nederlandse media baseren kunnen niet de juiste conclusie trekken omdat die media dat zelf in hun berichtgeving over Trump nog steeds niet hebben gedaan. Ondanks hun bewering van het tegendeel.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Twitter plaatst voor het eerst disclaimer bij tweets president Trump’ van de NOS, 27 mei 2020.

Apple verwijdert app onder druk van China die demonstranten in Hong Kong de beweging van de politie kon laten volgen

Het is moeilijk om niet cynisch te zijn over het gedrag van de Amerikaanse techgiganten, zoals Apple, Google, Facebook of Twitter. Uiteindelijk buigen deze commerciële ondernemingen voor de macht als hun economisch belang in het geding komt. Ze staan niet aan de kant van de machtelozen die de macht ter discussie stellen, maar volgen hun portemonnee. Facebook en Twitter maakten de ondermijning van de presidentsverkiezingen van 2016 in de VS door de Russische Federatie mogelijk. Apple heeft onder druk van de Chinese overheid nu een app verwijderd die de demonstranten in Hong Kong hielp om de bewegingen van de politie te volgen. Vraag is of deze demonstranten met een alternatieve app komen of op andere manieren de bewegingen van de politie kunnen volgen. De conclusie kan echter geen andere zijn dan deze, namelijk dat als het erop aankomt, dan kiezen Amerikaanse techgiganten voor winstgevendheid en laten ze demonstranten stikken. Dat geldt ook voor andere bedrijven. Laat daar geen enkele illusie over bestaan. Zie ook mijn commentaar van juni 2013 waarin ik constateerde dat autoritaire regimes hun naïviteit voorbij zijn en allang weten dat sociale media als katalysator van rebellie geblokkeerd kunnen worden door de techgiganten onder druk te zetten.

Twitter, aan welke kant van de macht staat het echt?

Afhankelijk van de situatie per land geven bedrijven als Facebook, Yahoo, Apple, YouTube, Google of Twitter toe aan overheidsdruk om gegevens van haar gebruikers te overleggen. Nu actueel in de media door het PRISM-surveillance programma. Veel daarover is nog niet opgehelderd. De bedrijven ontkennen te hebben geweten van PRISM, maar formuleren dat zo voorwaardelijk dat het een woordenspel wordt om te begrijpen hoever hun deelname echt ging. Denkbaar is dat de bedrijven een zijraam openzetten voor de overheid zodat ze konden zeggen geen directe toegang te geven. Hopelijk komen er de binnenkort bijzonderheden over het ontwerp van PRISM naar buiten die antwoord geven op de deelname van deze Amerikaanse techbedrijven.

Opvallend aan het overzicht als deel van de topgeheime PowerPoint-presentatie die Edward Snowden naar The Guardian lekte is het ontbreken van Twitter. Toch zei Julian Assange in een interview in maart 2013 dat ook Twitter naar de pijpen van de regering-Obama danst. Hij gaf als voorbeeld Anonymous Zweden dat Twitter in 2012 onder overheidsdruk afsloot. Maar Twitter lijkt wel het bedrijf dat het langste weerstand bood. En zich daar in de publiciteit vervolgens weer op laat voorstaan. In september 2012 overhandigde Twitter onder protest gegevens van Occupy-activist Malcolm Harris aan een rechter. Wordt protest zo tot marketing?

Twitter moet tegengestelde belangen afwegen. Openbaar profiel, economische waarde, privacy van gebruikers en toegang tot een markt. Vaak zetten regeringen druk en dreigen ze met uitsluiting. Eind 2012 schreef de Franse minister Najat Vallaud-Balkacem een artikel ‘Twitter moet de waarden van de Republiek eerbiedigen’ waarin ze opriep tot censuur. Dit naar aanleiding van haattweets die in Frankrijk verschenen. In januari 2012 had Twitter al een nieuw beleid naar buiten gebracht dat het censuur per land zou toestaan. Als voorbeeld noemde het pro-Nazi tweets, maar dit maakte ook de weg vrij voor afsluiting van Occupy of Anonymous.

Bestuursvoorzitter Dick Costolo zei in 2011 dat Twitter opkomt voor meningsuiting: ‘We are the free-speech wing of the free-speech party.’ Twitter speelde een rol in de Arabische lente en kweekte daar veel goodwill mee. Maar dit attendeerde autoritaire regimes tegelijk op het belang van sociale media als katalysator voor rebellie. In januari 2012 bezocht Twitter-topman Jack Dorsey China. Twitter wordt er geblokkeerd, maar dat kan via Hong Kong omzeild worden. Het gewijzigde beleid van Twitter om door afspraken met machthebbers censuur toe te laten ontmoette veel verontwaardiging binnen de gemeenschap van internetgebruikers.

Nu is er Turkije. Premier Erdogan vervloekte tijdens de recente onlusten de sociale media die hij leugens noemde. Gevolg van de sociale media was dat het beeld van Erdogan als een strenge, maar rechtvaardige leider aan diggelen lag. Hij liet zich kennen als autoritair en halsstarrig. Volgens Hurriyet weigert Twitter nu de Turkse regering gegevens van demonstranten die vastzitten. Op haar beurt beticht het ministerie van Transport Twitter er weer van geen juridische status in Turkije te hebben en geen legale onderneming te zijn. Twitter voert voor haar weigering aan dat Turkije geen juridische waarborgen voor gebruikers kent. Twitter weegt haar belang per land en per situatie af. Burgerrechten worden zo onderhandelbaar als handelswaar.

Foto 1: Turks protest in Istanbul, juni 2013.

Foto 2: Slide uit Powerpoint-presentatie van de NSA over PRISM.

Onderzoek wijst uit: Chinese censuur op internet werkt snel

Ai Weiwei zei het al eerder: de censuur op het Chinese internet is immens. Posten van een tweet op de Chinese versie van Twitter Sina Weibo is er geen garantie voor dat het in de openbaarheid blijft. Een overheidsapparaat van talloze controleurs leest de 70.000 berichten van de 300 miljoen actieve gebruikers die elke minuut verschijnen. En verwijdert razendsnel tweets die onwelgevallig zijn voor de overheid. Soms al binnen 10 minuten. En 90% van de kritische tweets binnen een dag. Amerikaanse onderzoekers onder leiding van Dan Walach van Rice University in Houston hebben dat in kaart gebracht in de studie ‘The Velocity of Censorship: High-Fidelity Detection of Microblog Post Deletions‘. China Forbidden News rapporteert.

Foto: Schermafbeelding uit reportage van China Forbidden News over censuur op internet in China met mededeling dat een tweet verwijderd is.

Twitter gaat censureren en ontmoet verontwaardiging

Toen Twitter vorige week aankondigde dat het per land censuur zou toestaan, verhevigde het debat over de vrijheid van meningsuiting. Vele gebruikers maken zich zorgen over deze stap van Twitter die als knieval voor overheden wordt gezien. Door maatregelen die in de maak zijn komt de internet- en informatievrijheid steeds verder onder druk te staan. Ongemerkt is het oorlog geworden, internet is het slagveld van nu en straks.

Bestuursvoorzitter Dick Costolo van Twitter zei in 2011 in een interview dat het bedrijf opkomt voor de meningsuiting: ‘We are the free-speech wing of the free-speech party.’ Die profilering is aan bederf onderhevig, want het gooit het op een akkoordje met machthebbers. Soms om toegang te krijgen of soms om niet afgesloten te worden. Twitter speelde een rol in de Arabische lente en kweekte daarmee veel goodwill. Maar het wees autoritaire regimes tegelijkertijd op het belang van sociale media als katalysator voor rebellie.

Rond 12 januari 2012 bezocht Twitter-topman Jack Dorsey China, waar-ie met Ai Weiwei tweets uitwisselde over de blokkade van Twitter in China. Op zijn zakenreis heeft Dorsey ongetwijfeld met politieke leiders gesproken. In China wordt Twitter nu door de regering geblokkeerd, maar kan de blokkade via Hong Kong omzeild worden. Het gewijzigde beleid van Twitter om door afspraken met machthebbers censuur toe te laten die deze blokkade opheft ontmoet veel verontwaardiging binnen de gemeenschap van internetgebruikers.

Ai Weiwei heeft zich negatief uitgelaten over het gewijzigde beleid van Twitter: ‘If Twitter censors, I’ll stop tweeting‘. De bron chinadigitaltimes.net/ is onbereikbaar. Inmiddels heeft Google aangekondigd de stap van Twitter te volgen. Ook Google gaat per land censureren. Twitter en Google beredeneren dat zo’n afspraak de meningsuiting meer dient dan een regelrecht verbod. Hun voet tussen de deur dient de bedrijfsresultaten, hoewel ze dat ontkennen. Zo zegt Dick Costolo: ‘I don’t think the current environment in China is one in which we can operate’. In dialoog met autoritaire regimes begeven ze zich op een gevaarlijke glijdende schaal.

Foto: Schermafbeelding van geblokkeerde site met informatie over Ai Weiwei

Ai Weiwei: Twitter is blocked here in China so I can’t read any tweets

Ai Weiwei tart de machthebbers. Op twitter vergelijkt-ie China met Noord-Korea. Want in China wordt twitter door de autoriteiten geblokkeerd. De veeg uit de pan naar Shanghai: a city without culture, but a lot of money maakt zijn ongenoegen compleet. De ‘Jack’ tot wie Ai Weiwei zich richt is Jack Dorsey, de mede-oprichter van Twitter die in China op zakenreis is. Extremely excited by an amazing presentation the team just made to me. 

Op thenextweb.com geeft Jon Russell de achtergronden: ‘Weiwei heeft herhaaldelijk Twitter en Sina Weibo (het Chinese equivalent) gebruikt hoewel autoriteiten hem het gebruik van sociale media verboden, na zijn vrijlating uit een onverklaarbare detentie door de staat van meer dan twee maanden.’ Volgens de bestuursvoorzitter van Twitter Dick Costolo ziet het bedrijf zich als de ‘free wing of the free speech party’.

Jack Dorsey is zich duidelijk bewust van het gevecht van Ai Weiwei met de autoriteiten, zijn inperking van de meningsuiting en de door Dick Costolo geuitte claim van Twitter en werkt deze uit. Want hij antwoordt op het ongenoegen van Ai Weiwei dat China geen toegang tot twitter heeft dat het ongelukkig en teleurstellend is: yes, it’s unfortunate and disappointing. De tweets tonen ook aan dat de blokkade omzeild kan worden.

De druk van Jack Dorsey en hoop op een opening speelt zich af tegen een verslechtering van de mensenrechten. Dat valt niet los te zien van de machtswisseling aan de top komende zomer als de gematigde Xi Jinping de macht overneemt. Bij de prominente mensenrechtenactivist Hu Jia vielen gisteren acht agenten zijn huis binnen en werden twee computers in beslag genomen. Maar Ai Weiwei laat zich niet intimideren.

Foto: Tweets van Ai Weiwei met Jack Dorsey, 12 januari 2012