Kunstenaar Joris Baudoin brengt uit protest sculptuur naar stort

Wat te denken van het bericht dat kunstenaar Joris Baudoin uit Heerewaarden z’n werk The Last Tree Standing (2019) van versterkt beton met bladgoud naar de stort heeft gebracht? Het zou volgens hem een marktwaarde van meer dan 20.000 euro hebben. Het stond deze zomer op de kade in Zaltbommel tijdens een kunstfestival. Deze actie die blijkbaar met Omroep Gelderland is gecoördineerd is bedoeld als protest. De omroep verwoordt het zo: ‘Baudoin vindt dat toonaangevende musea, galerieën, verzamelaars, media en subsidieverstrekkers elkaar verblinden. Veel kunst verdwijnt hierdoor in de anonimiteit en dat geldt ook voor goede kunst of zelfs topkunst.’ Hier worden allerlei aspecten aan de orde gesteld en met elkaar verbonden: kunsthandel en -kritiek, opereren van musea en media, kunstverzamelaars, cultuurpolitiek en subsidiebeleid.

Baudoin wilde zijn werk niet weggeven, maar verkopen zo blijkt uit een interview van Nieke Hoitink met hem op Radio Gelderland. Hij zegt ook het aan musea met ‘prachtige beeldentuinen’ te hebben ‘aangeboden’, maar die zijn niet op zijn aanbod ingegaan omdat ze het niet wilden ‘hebben’. Welke musea het betreft is onduidelijk. Baudoin vergelijkt zich met kunstenaars als Ai Weiwei, Giuseppe Penone en Giuseppe Licari. Hij meent dat het in de kunstwereld niet zozeer om de kunst, maar om de naam gaat en hij die naam niet heeft.

Foto: Joris Baudoin, The Last Tree Standing (2019).

Robert Cenedella spant kansloze zaak tegen kunstwereld aan

De Amerikaanse kunstenaar Robert Cenedella (Art Bastard) die zich profileert als ‘de meest uitgebreid beschreven onbekende Amerikaanse kunstenaar’ en als satiricus beschouwt zet zich af tegen het vermeende kartel in de kunstwereld. Hij is in februari 2018 een rechtszaak begonnen en eist 100 miljoen dollar van vijf gezaghebbende New Yorkse musea: the Metropolitan Museum of Art, the Whitney Museum of Art, the Museum of Modern Art, the Solomon R. Guggenheim Museum en the New Museum. Cenedella’s werk is in geen enkel museum te vinden. Hyperallergic zet het in een bericht op een rijtje. Zijn zaak wordt als kansloos beschouwd. Het helpt eraan mee om zijn naam te laten horen en kan zelfs als een kunstwerk opgevat worden.

Journalist Evan Siegel ziet Cenedella’s opstelling als een klucht met een kern van oprechte wrok. Via een omweg wordt zo door Cenedella het mechanisme van de museumsector, galeriesector en kunsthandel ter discussie gesteld. De kunstsector is ongereguleerd en een harde wereld met zakelijke belangen waarin het hebben van een goed netwerk voor een kunstenaar van essentieel belang is. Aan Cenedella is het niet besteed.

‘The Square’ is een ontregelende satire op de Europese samenleving die aanzet tot nadenken

Mijn belangstelling voor de film The Square (2017)  van de Zweedse regisseur Ruben Östland werd gewekt door recensies in Nederlandse media die het opvatten als een satire van de kunstwereld. Zoals Peter de Bruijn in NRC. Maar ‘The Square’ gaat evenmin over de kunstwereld als Apocalypse Now over het Amerikaanse leger of De Poolse Bruid over het agrarisch bedrijf gaat. The Square gebruikt de kunstwereld alleen als voorwendsel voor het stellen van vragen over de Europese samenleving. En een feature film heeft nu eenmaal eenheden van plaats, tijd en handeling nodig om de kijker mee te nemen. De recensies die deze film als een satire op de kunstwereld zien slaan daarom de plank mis. ‘De soms holle pretenties van de kunstwereld mogen ergerlijk zijn, erg belangrijk zijn ze niet’ zegt De Bruijn. Nee, dat klopt, maar daar gaat de film dus helemaal niet over.

The Square is een film die vragen stelt en de kijker een spiegel voorhoudt. Het zoekt een middenweg tussen compassie en naïviteit, tussen verbinden en verdelen, tussen optreden en wegkijken, tussen eigenwaarde en overgave, tussen realisme en idealisme. Dat is hoogst actueel en sluit aan bij het politieke debat over de spanning tussen heterogeniteit  en sociale cohesie, migratie en tweedeling. Het thematiseert ook de normen van de nieuwkomers die haaks staan op de normen van de oorspronkelijke bewoners. Het wordt toegespitst op de Zweedse samenleving die een graadje minder realistisch lijkt dan die in andere Europese landen.

Welbeschouwd kan ook deze film zich niet onttrekken aan de omgeving waarin het is geproduceerd. Film is hoe dan ook een commercieel product dat uit de kosten moet komen en daarom kunnen de makers ervan het thuispubliek niet van zich vervreemden. Dat vertaalt zich in losse draadjes die niet afgehecht worden. Maar vormelijke besluiteloosheid leidt niet altijd tot thematische besluiteloosheid. Zoiets kan voortkomen uit politieke lafheid, maar ook uit creatieve ambiguïteit die ruimte geeft om de film te laten ademen. Dat laatste lijkt hier het geval. The Square is al zo vol met spiegelingen, beeldspraak en vraagstellingen. Over bedelaars die de trottoirs van Stockholm veroverd hebben, over buitenwijken als no-go area en over een losgezongen elite die op zoek is naar een levensdoel. Deze winnaar van de Gouden Palm van Cannes 2017 zet aan tot nadenken en debat. Het is een ideale film voor mijmeringen over de stand van de Europese beschaving.

NB: The Square wordt in Nederland sinds 9 november 2017 uitgebracht door distributeur Cinemien. Hier zijn de zalen te vinden waar de film draait.

Politiek en media gaan mee in mystificatie Theourgos. Waarom?

Is het mogelijk dat in Nederland verschillende fracties kamervragen stellen over een kunstenaar met een valse identiteit en de gevestigde media reppen over censuur, angst voor moslimradicalen en andere angstscenario’s omdat deze kunstenaar geen expositieplek zou kunnen vinden? Ja, da’s goed mogelijk. De Zwolse kunstenaar Nelle Boer verzon de publicist Nizar Mourabit en werd nagenoeg overal zonder veel vragen aan een podium geholpen, zoals De Correspondent opmerkt in een achtergrondverhaal over Nelle Boers valse identiteit. Gevestigde media nemen een verhaal dat eenmaal ergens is verschenen over zonder te checken. En zo rolt het balletje verder. Het ontbreken van checks wekt verbazing over het professioneel handelen van de media.

Nu is er ‘de Amsterdamse kunstenaar Theourgos’ met ‘zijn collectie ’Angst & Vrees, het ergste moet nog komen’ waaraan hij zeven jaar gewerkt zou hebben. Over hem is niets terug te vinden. Geen herkenbare foto, geen portfolio, geen berichten op sociale media, geen vermelding van eerdere exposities. Alsof-ie uit de hemel is komen vallen als een stripfiguur uit Starwars. De Telegraaf plaatste op donderdag 23 oktober een stuk ‘Kunstwereld buigt voor radicalen’ dat het vliegwiel in beweging zette en bron voor andere media werd. En de PVV en GrBvK tot kritische kamervragen bracht. De reden dat ‘Theourgos‘ anoniem zou moeten bleven? Hij zou een gezin hebben en vrezen dat de brand in zijn drukkerij gaat. Het perfecte alibi. Alleen Krapuul zet vragen bij het verhaal en spreekt het vermoeden uit dat het om een verzonnen werkelijkheid gaat.

De aan ‘Theourgos’ toegeschreven werken die De Telegraaf plaatst doen ernstig afvragen hoe het kan dat een professionele kunstenaar na zeven jaar werken aan een collectie tot dit soort clichématige, oppervlakkige en ongelijksoortige kunst komt. De werken lijken ervoor gemaakt om door de mand te vallen. Als proef of er nog iemand echt kijkt naar wat het is en zo kunst serieus neemt. De foto van de zwarte man met zwarte  hoed die Theourgos voor moet stellen met het onderschrift ‘Theourgos wil niet herkenbaar in beeld. “Dan heb ik niets meer te zoeken in mijn Amsterdam”’ laat er geen twijfel over bestaan dat het hier om een ernstige grap gaat. Een knipoog om politiek en media door te prikken. Het ergste moet nog komen: de onthulling. Coming soon.

Foto: 1,2 en 4: werken van ‘Theourgos’; 3: portret van ‘Theourgos’. Credits: De Telegraaf/ TLG.

Kunstwereld moet leren kritisch te worden op het koningspaar

‘Kunnen we niet breken met dat oneindige gedweep van het moment, die amechtige idolatrie die nu gaande is rondom het koningspaar, met name in de kunstwereld. Alsof ZIJ ons gaan redden, de culturele hoeders van het eerste en laatste uur, met hart voor de kunst van hun eigen generatie.’ Aldus Domeniek Ruyters in een opinieartikel in kunsttijdschrift Metropolis M naar aanleiding van de selectie van de kunstenaars Femmy Otten, Rineke Dijkstra en Iris van Dongen om een staatsieportret van koning Willem-Alexander te maken.

Ruyters vraagt zich af waarom de Nederlandse kunstwereld zo kortademig het koningspaar verafgoodt. Dat doet het op zo’n manier dat die kunstwereld in de jacht om de gunst er alleen maar uitgeput van raakt. En er uiteindelijk bloednerveus en onzeker van wordt of die jacht wel uitbetaalt. Breken met die jacht op de gunst is gewenst voor de psychische hygiëne van de kunstwereld. Het moet niet dweepziek tegen de macht aankruipen en zich er door in laten kapselen, maar die macht ter discussie stellen. Niet verbitterd en chagrijnig, maar fair en vol verbeelding. Dat vraagt afstand. Want door zich over te leveren aan de macht verraden de kunstenaars hun eigen kunst. Die vrij moet zijn om alles ter discussie te kunnen stellen. Daarbij helpt afhankelijkheid niet.

Natuurlijk weet iedereen dat er een spel gespeeld wordt dat niet serieus genomen moet worden. Als Maxima wordt gevraagd een tentoonstelling in een museum te openen of een voorstelling bij te wonen, dan gebeurt dat omdat het extra publiciteit oplevert. Gelijk oversteken is de deal. Dieper dan dat gaat het niet. De rol van prins Constatijn in de Raad van Toezicht van het Stedelijk Museum is al serieuzer omdat het inhoudelijker is. En op de achtergrond speelt, zonder dat de Oranje uiterlijke schijn de dynamiek van de kunst verdringt.

Prinses Beatrix en prins Claus probeerden ook ooit kunstenaars voor zich te winnen. Schrijvers, componisten, regisseurs, schilders en uitvoerende kunstenaars lieten zich op Drakensteyn graag fêteren door de macht. Met dure drank. In een spel dat zegt ‘m’n autonomie geef ik toch niet prijs‘. Maar die culturele avonden hadden iets innemends door de poging om met elkaar te proberen de tijdgeest te pakken. Het pleit voor Beatrix en Claus dat ze het debat aangingen. Het was tweerichtingsverkeer waar de huidige relatie tussen koningspaar en kunstwereld eenrichtingsverkeer is. En oppervlakkig. Van boven naar beneden. Behalve enkele kunstenaars die een opdracht krijgen en de gebruikelijke kunstbobo’s die een Oranje sjaal aantrekken zoals een courtisane een roos in haar haar stopt heeft de kunst niks te winnen bij afhankelijkheid van de macht. Bij staatskunst.

Foto: Rineke Dijkstra, Staatsieportret van koning Willem-Alexander, mei 2013. Credits: RVD.

Kunstfestival Istanbul uitgesteld wegens onlusten

Van 6 tot 9 juni zou in Istanbul het kunst en cultuurfestival IST. Festival plaatsvinden. Een initiatief van de organisatie Istanbul ’74 dat in 2009 opgericht werd door Demet Müftüoglu-Eseli en Alphan Eseli. In verband met de onlusten wordt het uitgesteld tot na de zomer, aldus een woordvoerder op Blouin ArtInfo. Een nieuwe datum is nog niet vastgesteld. IST. Festival plaatst zonder commentaar op het blog Gazette een persbericht van Amnesty International. Met de veelzeggende titel ‘Schandelijk gebruik van buitensporig politiegeweld in Istanbul’. De vierde editie van dit festival zou de meest creatieve geesten van over de hele wereld en Turkije naar Istanbul voeren. Entree is gratis. Opzet is om zo Turkije te verbinden met de internationale kunstwereld. Dat gaat vooralsnog niet door. Deelnemers dit jaar zouden onder meer de cineasten Harmony Korine en Lynne Ramsay, schrijver Geoff Dyer en de fotografen Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin zijn. Yazik, helaas.

Foto 1: Schermafbeelding van aankondiging uitstel IST. Festival op voorpagina.

Foto 2: Inez &Vinoodh: Arizona as Marilyn; Vogue Paris, 2011. Productie: Istanbul ’74 & Gagosian Gallery.

Ondernemer weigert geld Chinese overheid door moord op burgers

Een Amerikaanse uitvinder weigert in tweede instantie geld van de Chinese overheid omdat-ie leert van hun handel in organen van gevangenen. Wetenschapper Jeffrey Van Middlebrook loopt zo een Chinese investering van 60 miljoen dollar in zijn gasproject mis. En mogelijk wereldfaam en rijkdom. Andere overheden en bedrijven toonden onvoldoende belangstelling in zijn uitvinding. Is dat de prijs van een gerust geweten?

Hoe kan de wending van een wetenschapper die tot inkeer komt opgevat worden? Als-ie de uitzondering is die normbesef boven faam en rijkdom stelt, dan betekent dat andere wetenschappers, bedrijven en overheden dat nalaten. Hoe meer Van Middlebrook wordt geprezen, hoe meer blijkt dat-ie een witte raaf is. Dat maakt dit bericht over een uitzondering tot een somber verslag waaruit blijkt dat met bloedgeld principes te koop zijn.

China krijgt een steeds slechtere pers. Vooral in Europa en Noord-Amerika. Dit gaat verder dan verslaggeving over incidenten als de vervolging van de leden van de Falun Gong, illegale orgaantransplantaties op gevangen, gevangenkampen als Masanjia, de opstandige kunstenaar Ai Weiwei, isolatie van Nobelprijswinnaar Liu Xiao, onderdrukking van activisten en dissidenten, streng gecensureerde media en internet, de interventie in Tibet, schandalen met besmet melkpoeder, milieuschandalen, boeren die zonder compensatie van hun land gejaagd worden, zelfmoorden van ‘vervreemde’ arbeiders in fabrieken, een gebrekkige rechtsstaat en het gebrek aan perspectief voor de opbouw ervan, en een Communistische Partij waar diefstal, fraude en corruptie de regel zijn. Het stopt niet meer bij incidenten. Wie wil weten over het onrecht in China, kan het weten. Het patroon is duidelijk voor iedereen die zaken doet met China. Zonder of met een geweten. Zoals Jeffrey Van Middlebrook.

Foto: Ondernemer en uitvinder Jeffrey Van Middlebrook in Pioneer Park, Silicon Valley, California. 14 mei 2013. Credits: Jasper Fakkert, The Epoch Times.

Ai Weiwei is meer bij de tijd op internet dan in het museum

In het Hirshhorn Museum in Washington DC loopt de tentoonstelling ‘According to What?‘ van Ai Weiwei ten einde. De politieke kunst van Ai Weiwei is niet in lijn met de propaganda van de Chinese regering, maar staat er haaks op. Publicist James Panero ziet de basis ervan in het scepticisme van de Punk-beweging. Een wantrouwen tegenover de staat dat ook het Russische Pussy Riot op de been bracht. Opvallend omdat de staat zelf vaak het initiatief neemt voor politieke kunst. Het schrijnt dan als kunstenaars hun eigen weg kiezen.

Ai Weiwei kon niet op de opening van zijn eigen tentoonstelling in Washington DC zijn. Zoals-ie nergens meer kan komen. Geen nieuws omdat het bekend is dat-ie China niet wil verlaten uit angst er niet meer in te mogen. Samensteller en directeur Kerry Brougher ziet een vermenging van Ai’s internet-activiteiten en zijn kunst: ‘There is a blurring of his internet activity and his art.’ In zijn isolement maakt de kunstenaar gebruik van de middelen die hem resten. Internet en sociale media buit-ie uit met de mentaliteit van de punker. Tegelijk relativeert dat het belang van zijn ‘klassieke’ kunst die noodgedwongen in dat isolement blijft steken.

Foto: Ai Weiwei fotografeert in New York (1983-1993). Mirror, 1987.

Is Ai Weiwei even slim als Mao Xinyu?

Mao Zedong’s kleinzoon Mao Xinyu is majoor-generaal in het Rode Leger en citeert een gedicht op televisie. Is Mao even slim als kunstenaar Ai Weiwei die in strijd met de autoriteiten de vergunning voor z’n bedrijf Fake Cultural Development verliest? Eerder namen ze papieren in beslag die konden bewijzen dat-ie een bedrijf heeft. Dit tekent het absurdisme van de politiestaat. Hij wordt valselijk beschuldigd van belastingontduiking omdat-ie niet zwijgt. Hoewel Ai Weiwei ook stemvast de ‘Bo Xilai Song‘ meezingt. Over de intussen van zijn voetstuk gestoten en uit de partij gezette Bo Xilai die overal van beschuldigd wordt: versieren van vrouwelijke televisiesterren, orgaanhandel op levenden, een staatsgreep, fraude en corruptie, en de gewone criminele activiteiten als moord. En het populariseren van de rode liederen van de Culturele Revolutie. Dan oogt Mao Xinyu completer. Een ongewilde humorist in een meedogenloos regime. Die slim eieren voor zijn geld kiest.

Foto: FAKE Studio van Ai Weiwei zingt de ‘Bo Xilai Song’ (rechtsachter Ai Weiwei).

Ai Weiwei luncht met kartonnen Angela Merkel

De in Duitsland populaire Chinese kunstenaar Ai Weiwei wachtte vergeefs op een uitnodiging voor een ontvangst in de Duitse ambassade met kanselier Angela Merkel toen zij de afgelopen dagen China bezocht. Daarom nam ‘China’s Staatsvijand nummer 1‘ zelf het initiatief om in zijn tuin met haar in gesprek te komen. Als protest en humoristisch commentaar en in de hoop dat het niet ging regenen lunchte hij tussen vier kartonnen borden van Frau Merkel. Zijn bijdrage aan de Europees-Chinese dialoog in tijden van globalisering.

De voorzitter van de mensenrechtencommissie in de Duitse Bundestag Tom Koenigs (Bündnis 90/Die Grünen) gaf als commentaar dat Angela Merkel zich te veel op de economie richt. De Chinezen zijn de laatste maanden restrictiever geworden: ‘Die chinesische Seite ist härter geworden, gerade in den letzten Monaten‘, aldus Koenigs in Zeit Online. Want als Merkel ‘zo pompeus’ naar China reist, had ze de meningsuiting en de positie van dissidenten als de gevangen Liu Xiabo die de Nobelprijs voor de Vrede 2010 kreeg aan de orde kunnen stellen. Nu blijft onduidelijk waar de solidariteit met de dissidenten eindigt. Ai Weiwei liet het zich smaken.

Foto 1: ‘Taking Merkel to Lunch‘, Ai Weiwei met kartonnen Merkel, september 2012

Foto 2: Gaat het regenen? Ai Weiwei tussen kartonnen Merkels, september 2012