Misleidende journalistiek in Syrische oorlog over chemische aanval

Opnieuw komt er een theorie uit de hoge hoed over de aanval met sarin in het Syrische Ghouta op 21 augustus. Deze keer luidt de beschuldiging dat rebellen van Al Qaida chemische wapens gebruikt hebben. Ze zouden het via Turkije uit Irak hebben gekregen. Tot nu toe timmeren de VS, Turkije en Frankrijk het hardst aan de weg met hun beschuldiging dat het Syrische regeringsleger op die dag chemische wapens gebruikt zou hebben. Rusland en Iran ontkennen dat het hevigst omdat ze de regering-Assad steunen. RT is een door het Kremlin gecontroleerd nieuwsmedium. Maar harde feiten die het een of het ander kunnen bewijzen ontbreken. Inlichtingenrapporten schetsten doorgaans een waarschijnlijkheid en bieden zelden 100% zekerheid.

Nu komt RT ineens met een ‘smoking gun‘ uit de hoge hoed. De commentator verwijst naar het blog van Brown Moses waarop gezegd zou worden dat uit drie filmpjes die -toevallig- op de mobiele telefoon van een gedode rebel zijn gevonden blijkt dat de rebellen, Al Qaida of de splintergroep Liwa Al-Islam de aanval van 21 augustus op Ghouta hebben uitgevoerd. Maar Brown Moses onderschrijft nergens de claim dat de aanval door de rebellen uitgevoerd is. Hij twijfelt er zelfs sterk aan. Het klopt immers allemaal te mooi. De filmpjes lijken eerder speciaal in scène te zijn gezet om de rebellen te beschuldigen. Daarom pleiten ze de rebellen juist vrij.

Rond 1 september kwam er ook een theorie naar buiten dat de rebellen via Saoedi-Arabië en prins Bandar bin Sultan chemische wapens kregen. Dat werd via journalist Dale Gavlak naar Mint Press News gelekt. Met de opzet dat meer officiële media als RT het konden oppikken om de twijfel verder te zaaien. Opnieuw leek in de oorlogsmist de waarheid het eerste slachtoffer te zijn dat in de oorlog sneuvelde. In een posting constateerde ik: ‘Wat waar is valt nu niet na te gaan. Ook het verhaal van Dale Gavlak kan een afleiding zijn.‘ Hetzelfde geldt nu voor Brown Moses, maar vooral RT dat deze keer wel heel opvallend afdaalt naar journalistiek van een bedenkelijk niveau. Maar ook wat de Amerikanen en Fransen in hun inlichtingenrapporten beweren is giswerk.

Foto: Schermafbeelding uit een van de drie videos die Brown Moses in handen heeft gekregen waarop de chemische aanval van de rebellen op 21 augustus te zien zou zijn; rechtsom geroteerd. Idiot proof door opvallend veel strijdvlaggen en ‘Allah Akbar’ kreten. Zelfde video ook op LiveLeak.

Naar Damascus: geknoei, bederf en manipulatie van media

In 2006 werkte ik zijdelings mee aan het ontrafelen van Qanagate op een Engelse site. Eurokritisch van snit, maar daar ging het niet om. Hier staat het eindverslag onder de titel ‘The Corruption of the Media‘.

Het draaide om een Israëlische luchtaanval op 30 juli 2006 op het Libanese dorp Qana. Er waren vele slachtoffers.

Wat daarna gebeurde interesseerde me omdat het over schijn en wezen ging. Konden media de waarheid achterhalen in een reeks van gebeurtenissen vol onduidelijkheden? Westerse persbureau’s voelden de druk om verslag te doen, maar wisten dat ze gemanipuleerd werden. Zowel door het Israëlische leger als Hezbollah. De reconstructie maakte duidelijk dat lijken verplaatst of zelfs toegevoegd waren om het leed te benadrukken.

Nu is er in de gasaanval met chemische wapens in de conservatief-soennitische voorstad Ghouta van de Syrische hoofdstad Damascus die onder controle van de ‘rebellen‘ staat en omsingeld is door het Syrische leger. Beelden van rijen kinderlijken gaan de wereld over.

Maar wie heeft ze daar neergelegd en hoe weten we dat de media die ons deze beelden voorzetten niet gemanipuleerd worden? Welke waarheid vertellen de beelden? Welke marge kan journalistiek tolereren zonder het verslag kapot te maken met slagen om de arm?

Dat velen waaronder kinderen slachtoffer zijn van een gifgasaanval van vermoedelijk het Syrische leger leidt geen twijfel. Dit is een schending van het humanitair oorlogsrecht die veroordeeld moet worden. Het had niet mogen gebeuren.

Maar we moeten beseffen dat de beelden wapens zijn in een strijd. Ze kunnen dienen om de VS of Europa tot inmenging te dwingen. Of in andere gevallen weer afstand te laten nemen. De media worden onderdeel van de strijd en moeten daarmee uit de voeten. Nieuwsconsumenten hoeven echter hun eigen oordeel niet op te schorten in het besef dat er met beelden even gemeen gestreden wordt als op het slagveld.

Foto 1: Kinderlijken op een rij in Ghouta, Damascus. 21 augustus 2013.

Foto 2: Kinderlijken die gedood zouden zijn bij de gifgasaanval in Ghouta, Damascus. 21 augustus 2013. Credits: Reuters/ Mohammed Abdullah.

Foto 3: Omwikkkelde kinderlijken op een rij in de voorstad Ghouta in Damascus vrijgegeven door Shaam News Network. 21 augustus 2013. Credits: AFP/ Daya Al-Deen.