Bestaande macht blokkeert ontstaan fundamentele kritiek: EU

change

De kritiek van ‘acht bestuurders en wetenschappers op Thierry Baudet en Bastiaan Rijpkema lokte kritiek uit. Ook van mij. Ik vond dat de acht zonder kennis van zaken over de werking van de nieuwsmedia op internet spraken. Dat detail gaf me weinig vertrouwen in hun andere inzichten. Een van de acht Peter Verhaar plaatste op m’n blog een reactie, maar antwoordde jammergenoeg niet meer op m’n riposte. Ook niet in de e-mail die ik ‘m stuurde. De kern van het  debat ging over het verwijt van de acht dat Baudet en Rijpkema zonder kennis van zaken over Europa schrijven. Ze vonden de bewering ‘dat de democratie wordt uitgehold‘ een ‘schrijnende onjuistheid‘ is. Wie heeft er gelijk in deze discussie tussen de tien min of meer deftige heren in de NRC?

De stellingnames van beide partijen in het geschil over de EU passen in een patroon dat zich in 2013 in allerlei westerse landen aftekende. Aangejaagd door de onthullingen van Edward Snowden die de verhoudingen op scherp zette en iedereen ertoe dreef om kleur te bekennen en voor of tegen de status quo te kiezen. Voor het eerst sinds de in de jaren ’60 (vdve) in gang gezette democratisering tekende zich weer op grotere schaal een tweedeling af tussen de verdedigers van de bestaande macht en de aanvallers daarvan vanaf beide flanken.

Een oud modewoord ‘establishment‘ werd weer van stal gehaald. Ofwel, ‘dat om tegen te schoppen‘. In een hoefijzermodel raken conservatieven en progressieven elkaar. Niet door het midden, maar over de flanken. In de VS waren het Julian Assange en Ron Paul die elkaar vonden. Of de rebellen tegen het establishment van de gevestigde politieke partijen. Zodat Amy Goodman van Democracy Now! en de conservatieve Glenn Beck van Fox ondanks zichzelf in hetzelfde kamp belandden. Niet dat ze nu ineens in alles gemeenschappelijk waren. Verre van dat. Maar beslissend was dat hun afwijzing van president Obama met z’n inperking van privacy en de opbouw van de controlestaat met behulp van een ondersteund conglomeraat van bedrijven en overheden groter was geworden dan hun onderlinge afkeer. In Nederland vinden SP en PVV elkaar soms op de flanken.

Is het zo simpel om de ‘acht bestuurders en wetenschappers‘ als verdedigers van de bestaande macht te zien en Baudet en Rijpkema als aanvallers? Ik denk het wel. De acht geven zich bloot als ze zeggen: ‘Wij als burgers zijn echter gebaat bij ordentelijke uitwisselingen van argumenten‘. Da’s altijd de argumentatie van de macht om de lijnen van die door de macht vastgestelde regels te volgen. Maar buitenstaanders hebben daar niks bij te winnen en zoeken a-synchrone middelen om zowel die debatregels als de vanzelfsprekendheid van de macht te vervangen. In hun gespeelde naïviteit, geniale domheid of ultieme geslepenheid doen de acht alsof ze dat niet begrijpen. Ze eisen dat er gediscussieerd wordt binnen de piketpaaltjes die zij helpen neerzetten.

King Billy geeft in een reactie ondersteundend bewijs voor het gelijk van Baudet en Rijpkema en het ongelijk van de acht bestuurders en wetenschappers: ‘Deze heren maken zich druk over de wijze waarop een debat over de toekomst van Europa wordt gevoerd? Waar is überhaupt inhoudelijk publiek debat in Nederland?‘ Dat debat wordt door de bestaande macht de nek omgedraaid. Tekenend is dat de Europese Commissie sinds 20 december 2013 de financiële steun aan het kritische en grenzen overstijgende website Presseurop staakte.

Zijn topbestuurders van de EU bang voor feiten? Presseurop is voorbeeld van een nieuwsmedium op internet dat de acht heren van bestuur en wetenschap afdoen als de illusie van een debat zonder draagvlak. Maar de echte werkelijkheid is precies andersom. De EU gaat voor de illusie van publieke steun door het publiek debat te blokkeren. Lees hier de hartekreet van José Ignacio Torreblanca over een Europees establishment dat bang is voor de publieke opinie zoals dat ook verwoord wordt door Baudet en Rijpkema: ‘Een unie van regels is goed, maar wat we echt nodig hebben, is een unie waar politiek wordt bedreven. Wie is bang voor politiek?

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘To @VivianeRedingEU: Save @Presseurop!‘ tegen het stopzetten van de steun aan Presseurop, 26 december 2013. Tekenen kan hier.  

Democratisch gehalte EU neemt af. Kan het hersteld worden?

30051000309036

La Libre Belgique vat een rapport over democratie van de Britse denktank Demos samen: ‘De opkomst van populistische en xenofobe partijen, de lage opkomst bij verkiezingen, de toename van corruptie en het wantrouwen jegens politieke elites […] geven blijk van een democratische malaise die nog eens verergerd wordt door de sociaaleconomische crisis.’ Het rapport is in opdracht van de socialistische fractie van het Europese Parlement opgesteld en vandaag gepubliceerd. Presseurop concludeert in een kop dat het democratisch gehalte van de EU afneemt. Samensteller Jonathan Birdwell merkt op dat ‘de EU zijn eigen functioneren en dat van zijn instellingen onder de loep moet nemen om zijn geloofwaardigheid als rol van beschermer te behouden.‘ Vraag is of de Europese politiek flexibel en krachtig genoeg is om dat te realiseren.

De beeldvorming die uit rapport en titel blijkt is dat de landen van de EU een terugval in democratisch gehalte vertonen. Met name met Midden-Europese (Bulgarije, Roemenië en Hongarije) en Zuid-Europese landen (Griekenland) gaat het niet de goede kant op. Van de West-Europese xenofobe partijen wordt opgemerkt dat ze ondanks alles democratische partijen zijn. In allerlei lijstjes die vergelijkingen maken tussen 1999 en 2008 over de bejegening van vreemdelingen vallen Nederland, Letland, Oostenrijk en Malta in ongunstige zin op.

Het rapport vergelijkt, rangschikt en analyseert landen. Het roept terecht, maar wel in de marge op dat de EU zelf actie moet ondernemen om de democratie te beschermen. Hoewel de paradox is dat de EU zo nog meer macht naar zich toe dient te trekken. Door de verkiezingswinst van kanselier Merkel is de tendens echter ‘meer Europa, minder Brussel‘. Europese instellingen zullen eerder minder dan meer budget en bevoegdheden krijgen om het democratisch tekort binnen de EU aan te pakken. Door opgelegde steunmaatregelen die strikte voorwaarden kennen dreigt het democratisch gehalte van de EU eerder nog verder af, dan toe te nemen. Dat blijft in het rapport onderbelicht omdat het zou moeten uitgaan van een gedragswijziging richting eurokritiek.

Foto: Poster ‘Werkgevers, werknemers, vecht voor een vrij Rotterdam‘. Partij van de Vrijheid, 1946.