Waarheid over Russia Today dringt steeds meer door. Buigt het bij?

Een item van bijna 3 jaar geleden van het door Qatar gefinancierde Al Jazeera over de door het Kremlin gefinancierde Russische nieuwszender Russia Today, RT. Conclusie is dat RT op alles en iedereen kritiek heeft, maar niet op Rusland. En dat is hoogst merkwaardig voor een zender die Russia Today of RT heet.

Na de Oekraïens-Russische oorlog is het er volgens John O’Sullivan van het conservatieve Danube Institute  niet beter op geworden: ‘RT’s reporting and commentary on the Ukrainian crisis, which depicted the Kiev government as bloodthirsty neo-fascists intent on ethnic cleansing etc. — while depicting actual bloodthirsty neo-fascists (and Russian soldiers) in eastern Ukraine as peace-minded democrats.’ RT is journalistiek onaanvaardbaar eenzijdig. Da’s politiek beleid en meer dan ‘normale’ vooringenomenheid of kortzichtigheid.

O’Sullivan geeft vandaag in The Spectator zijn visie op RT en concludeert dat in het Westen de twijfel over het journalistieke gehalte ervan steeds meer toeneemt, de zender zich met deze niet-journalistieke houding buiten het debat plaatst en journalistieke waakhonden het niet langer het voordeel van de twijfel geven: ‘People are beginning to agree with Remnick that the ‘Russian point of view’ is generally Putin’s point of view. Now the British regulator Ofcom has reached the same conclusion: last month it accused RT of serious breaches of due impartiality and threatened sanctions against it.’ Het valt te bezien of O’Sullivan gelijk heeft en de waarheid van RT door Westerse nieuwsconsumenten doorzien wordt als niet-onpartijdig en selectief.

Als de leiding van RT verstandig is -en daartoe van het Kremlin de ruimte krijgt- dan verlegt het de koers en probeert de eigen geloofwaardigheid te redden door de ergste manipulatie en onwaarheid achterweg te laten om zo aanvaardbaar te kunnen blijven voor een Westers publiek. Dat weliswaar goedgelovig is, maar niet gek.

(Op 18 februari 2013 schreef ik over Russia Today:
Ontluisterend is dat voor de consument die maatschappijkritisch nieuws zoekt RT onmisbaar is omdat het goede journalistiek biedt die geen enkele westerse nieuwszender toont. Voor een totaalbeeld is RT, of PressTV of Al Jazeera, daarom een aanvullende bron. Maar selectief en eenzijdig. Zoals westerse media dat ook zijn.

Uiteraard is RT een marginale zender. En hoewel onmisbaar voor een totaalplaatje is het afhankelijk van een beperkt aantal informanten. Elke keer Julian Assange, Steve Rambam, John Kiriakou of de advocaat van Bradley Manning wordt ook voorspelbaar. Maar dat doet niks af aan het feit dat deze opinieleiders onverkort hun mening mogen geven op RT, wat het (geo)politieke doel ook is. Terwijl ze door de gevestigde westerse media zo goed als geboycot worden. Het bestaan van RT bevestigt het falen van westerse media. Ook een waarheid.)

Telecombedrijf hielp massale Britse spionage. Bewustwording?

Gebaseerd op Snowden-documenten onderzoekt Channel 4 in samenwerking met WDR en Süddeutsche Zeitung hoe de Britse geheime dienst GCHQ en Britse telecombedrijven de afgelopen jaren samenwerkten  in het bespioneren van burgers. Door het aftappen van onderzeese kabels of verdeelstations waar die kabels samenkomen. Channel 4 geeft een samenvatting evenals Ryan Gallager voor The Intercept.

Toegenomen maatschappelijke bewustwording maakt dat spionage die enkele jaren geleden als wettelijk werd gezien niet langer als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Het is een moeizaam proces om gevestigde politici en ambtenaren tot inzicht en beleidsverandering te brengen. Zo lag aan het afluisteren van kanselier Merkel door de Britten waarschijnlijk een wettelijke machtiging ten grondslag. De vraag is niet alleen of massaal afluisteren of aftappen van data politiek verstandig of ethisch aanvaardbaar is -naast het capaciteitsprobleem waardoor massale spionage averechts kan werken- maar ook of het wettelijk is zo’n machtiging te geven.

Tekenend voor een ouderwetse manier van denken dat elk doel de massale, ongerichte spionage heiligt is het tegensputteren van de oud-chef van de GCHQ Sir David Osmand die uit een gesprek met Channel 4 en de Duitse parlementariër Konstantin von Notz loopt omdat-ie zijn trein zou moeten halen. Zonder het besef dat-ie de trein allang gemist heeft bij een veranderd denken over privacy en spionage dat de prioriteiten heeft gewijzigd in het voordeel van de burgerrechten. Paul Mason legt het voor Channel 4 overtuigend uit.

Obama is een zwakke leider die de wereld niets te bieden heeft

Met Rob de Wijk ben ik het meestal niet eens. Over hem schreef ik in 2013: ‘De veiligheidsindustrie heeft als legitimatie de dreiging die door ‘wetenschappers‘ en ‘journalisten‘ in de lucht wordt gehouden. Daartoe worden vijandbeelden gecreëerd om het belastinggeld te verantwoorden. Vanuit deze industrie worden door ‘deskundigen‘ in de publieke opinie breed analyses verspreid die als overeenkomst hebben dat ze de noodzaak voor het bestaan ervan ‘neutraal’ onderstrepen. Rob de Wijk maakt onderdeel uit van deze industrie.’ De Wijk heeft een geloofwaardigheids- en identiteitsprobleem. Voor wie en namens wie praat hij?

Met een column in Trouw over president Obama revancheert Rob de Wijk zich enigszins. Waarbij opnieuw wereldbeelden, verwachtingen en projecties over de ander botsen. De Wijk verwijt Obama niet alleen geen groot strategisch denker te zijn, maar ook als een amateur politiek te bedrijven: ‘Obama’s tegenstanders zien hem als een zwakke leider die je risicoloos kunt testen. Obama uit zich soms meer als commentator dan als staatsman.’ Het verwijt dat Obama ook steeds meer in eigen land treft is dat-ie wel mooi kan praten, maar niet weet te handelen. Feitelijk is het presidentschap van Obama -door tegenstanders Bush III genoemd- een even grote ramp als dat van zijn voorganger George ‘W’ Bush. Waarbij Bush foute strategische keuzes maakte, maar nog enige consistentie had door te doen wat hij zei, terwijl Obama juist nooit doet wat hij zegt.

De rot zit diep in het Amerikaanse politieke systeem als welwillende amateurs als George Bush en Barack Obama president worden en de professionals aan de kant blijven staan. Terwijl president Bill Clinton nog een politicus in hart en nieren kon worden genoemd mist Obama de basisvaardigheden om diplomatie op hoog niveau te bedrijven, het tactisch besef om te scoren en het strategisch vermogen om een geïntegreerd buitenlands beleid te voeren. Obama is er met z’n kop niet bij en hij geeft de indruk alsof politiek hem geen zier interesseert. In de vorm excelleert hij. En daar stopt het. Ook Europa plukt daar de wrange vruchten van, zoals in Oekraïne waar Putin geen strobreed in de weg gelegd wordt in het schenden van de soevereiniteit van Oekraïne. De Wijk: ‘Even vreemd is Obama’s verklaring dat het Russische conflict met Oekraïne hem geen oorlog waard is. Dat mag zo zijn, maar les een van het handboek dwangdiplomatie is dat alle opties worden opengehouden. Als de militaire optie expliciet van tafel gaat, maakt dat de risico’s voor Poetins bemoeienis met Oekraïne redelijk beperkt, worden economische sancties ineffectief en wordt de kans op escalatie groter.’

Foto: Een houten Matroesjka-pop in Estland voor 29 euro te koop met Putin, Obama, Bush en tweemaal Stalin, 2 september, 2014. Credits: Mindaugas Kulbis/AP Photo.

Terugblik op een jaar Edward Snowden: held of held?

Op 5 juni 2013 begonnen de onthullingen van Edward Snowden. Ik schreef een dag later onderstaande tekst die naar mijn idee een jaar later nog onverminderd geldig is. Alleen met het verschil dat een deel van de Amerikaanse en internationale gemeenschap zich nu bewuster is van wat er mis is met de privacy. Edward Snowden wacht een beter lot dan met een ingetrokken paspoort wachten op betere tijden in Rusland. Op 5 juni 2014 is het een jaar geleden. Kritische burgers zijn iets opgeschoten. Maar ze zijn er nog niet.

In de VS wordt iedere burger zonder onderscheid, laat staan kennisgeving door de overheid aangemerkt als verdachte. Zonder directe aanleiding. Dat kan onder de Patriot Act. Als legitimatie wordt er achteraf het label ‘terrorisme’ opgeplakt. Indien iets uitkomt dat verborgen had moeten blijven. Maar dat label is niet geloofwaardig, want de aanpak kan veel doelmatiger en gerichter. Daartoe hoeven niet de gegevens van miljoenen burgers opgeslagen te worden. Inclusief volksvertegenwoordigers, advocaten en journalisten.

In de VS is dus iedereen schuldig tot het tegendeel bewezen is. Wat Glenn Greenwald in zijn Guardian-column openbaart is nog steeds een effect van 9/11. Amerikanen lijken nu te schrikken hoe diep de overheid in hun leven ingrijpt. Maar klokkenluiders, activisten en politici waarschuwen al jaren dat de privacy in de VS zo goed als dood is. Burgers hadden het kunnen weten. Er zijn genoeg blogs die benadrukken dat de controlestaat in opbouw is. Zie wat Steven Rambam zegt. Of William Binney. Of Glenn Greenwald. Of Julian Assange. Of Thomas Drake. Hoe kan het dat Amerikaanse burgers zich zo slecht informeren? Er lijkt iets fundamenteel verkeerd aan de huidige Amerikaanse politiek. En de gevestigde journalistiek. Ze verzaken hun plicht.

Pleidooi voor nieuw politiek machtsevenwicht. Via de flanken

Ralph Nader is duidelijk. De links-rechts tegenstelling over sociale kwesties wordt vanuit een verdeel en heers tactiek door het bedrijfsleven aangewakkerd. Zodat politieke partijen niet samen een front trekken tegen dat bedrijfsleven. Het te boven komen van die tegenstelling is een recente ontwikkeling. Het zijn rebellen van progressief links en libertarisch rechts tegenover het establishment. Hun meningsverschillen zetten ze per onderwerp voor een hoger doel opzij om een gelegenheidscoalitie te smeden. Als passing ships in the night.

In een hoefijzermodel raken conservatieven en progressieven elkaar. Niet door het midden, maar over de flanken. In de VS waren het Julian Assange en Ron Paul die elkaar vonden. Of genoemde rebellen tegen het establishment van de politieke partijen. Zodat Amy Goodman van Democracy Now! en de conservatieve Glenn Beck van Fox ondanks zichzelf in hetzelfde kamp belandden. Voor even. Beslissend was dat hun afwijzing van president Obama met z’n inperking van privacy, de opbouw van de controlestaat en de vrije hand voor de veiligheidsindustrie, het bedrijfsleven en de bankensector groter was geworden dan hun onderlinge afkeer. In Nederland vinden SP en PVV elkaar soms op de flanken. Jagers trekken soms op met milieuactivisten.

Logica van politiek is het zoeken van macht door het maken van afspraken met partners. Per onderwerp of per kabinetsperiode. Nederland kent de middenpartijen VVD, PvdA, D66, CDA, CU en SGP die niet twijfelen aan het bestaande machtsevenwicht. Maatschappijcritici die een samenleving met andere machtsverhoudingen wensen hebben niks van deze partijen te verwachten. Namens de macht achter de schermen mogen ze op de winkel passen. De verandering moet over de flanken komen. Hoe lastig dat gaat toont de mislukte campagne van de SP voor de Tweede Kamer in 2012. Het is de sleutel voor het gegeven dat het establishment met inzet van de gevestigde media actief het machtsevenwicht bewaakt. SP, PVV, Piratenpartij, Libertarische partij, vrijzinnige D66’ers en conservatieve VVD’ers weten wat hun taak is. En wel elkaar opzoeken via de flanken en de sociale kwesties tijdelijk bevriezen om een ander stelsel van afspraken naar het centrum van de politiek te brengen.

Foto: Maurice Tillieux en Gos, (uit: stripreeks Gil Jourdan /Guus Slim) Trois Detectives, 1987.

Heeft Obama de macht om Snowden immuniteit te geven?

Edward Snowden verdient immuniteit. President Obama kan hem die geven. Teken hier de petitie van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging ACLU. Tevens juridische vertegenwoordiger van Snowden. Hij maakte de weg vrij voor anderen, zoals de senatoren Rand Paul of Ron Wyden die pas moed toonden nadat Snowden moed toonde. Maar nu vrijheid geniet in een niet-vrij Rusland. Wikileaks-oprichter Julian Assange twijfelt wie het laatste woord in de regering heeft: president Obama of de veiligheidsdiensten? Assange suggereert dat Obama gechanteerd wordt en zijn handen gebonden zijn omdat de veiligheidsdiensten de macht hebben: ‘Congress would impeach him for some act or another, or he would have been found to have committed some criminal act.’ De geluiden dat Obama niet durft op te treden en voor z’n leven vreest klinken al jaren. ‘Don’t you remember what happened to Martin Luther King Jr.‘ zei Obama ooit tegen vrienden. Had de president maar dezelfde moed en vastberadenheid als Edward Snowden. Dan kwam het alsnog goed met de VS. 

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘President Obama: Grant Edward Snowden Immunity Now‘ van ACLU, 9 maart 2013.

Matt Taibbi ziet in VS journalistieke onafhankelijkheid bedreigd

Journalist Matt Taibbi stapt van Rolling Stone over naar First Look Media (FLM) waarvoor-ie een digitaal magazine gaat coördineren dat gericht is op ‘financiële en politieke corruptie’. Kortom, over de corruptie van Wall Street en de verstrengeling van politiek en bankensector. Naast The Intercept dat zich richt op politiek en veiligheid. Naar verwachting wordt dit tweede digitale magazine van FLM binnen enkele maanden gelanceerd.

Taibbi schetst een klimaat in de VS waarin kritische journalisten naar het buitenland moeten vluchten omdat ze zich in eigen land niet meer veilig voelen. Leden van de regering-Obama en politici schilderen deze journalisten af als medeplichtigen van klokkenluiders die documenten lekken. Taibbi merkt op dat het 30 jaar geleden ondenkbaar was dat er zo over journalistiek gedacht werd. Let op: dit gaat over president Reagan die tegenover de media toleranter was dan president Obama nu is. Degenen die hun nek uitsteken worden in de steek gelaten door andere media en journalisten. Toen sloten de rijen zich. Nu worden journalisten uit jaloezie of onwil aan hun lot overgelaten. Er is dus nogal wat mis met de  Amerikaanse (en ook Britse) journalistiek. Er ontstaan nieuwe initiatieven waar kritische journalistiek een plek vindt. Wellicht komen media zo tot inzicht.

Foto: Sweet Smell of Success (1957): ‘NEW YORK, NEW YORK (..) James Mangold: In the opening scene, Falco buys an early edition to check Hunsecker’s column.

Waarom geeft rechts Nederland geen kritiek op spionagepraktijk?

Een vraag houdt me sinds juli 2013 bezig zonder dat ik het antwoord weet. Het is hier en hier vaak beweerd. Een terugkerend thema, namelijk waarom weten in de VS progressieven, Tea Party en libertariërs elkaar -hoewel tandenknarsend- te vinden in hun afkeer van de overheidspraktijken en gebeurt dat in Nederland niet. Het valt op dat vooral rechts Nederland geen kritiek openbaart. Connie Cass maakte er voor AP een verhaal over met een titel die voor de VS een antwoord geeft: ‘What can unite liberals and tea partyers? The NSA’.

Hoe kan dat in de VS niet-partijgebonden of gemarginaliseerd links en rechts elkaar vinden op het onderwerp massale spionage van burgers? ‘More extreme political views lead to more distrust of government‘, antwoordt Ilya Somin van de George Mason University die de focus op de grondwet van de Tea Party bestuurde. Hoe verder burgers afstaan van de middenpartijen, hoe minder waarschijnlijk het is dat ze denken dat de overheid naar hen luistert. (People at the far ends of the political spectrum are less likely than middle-of-the-road voters to feel government is responsive to them). En aan de andere kant volgen gematigden minder nauw de politiek dan kiezers die zich meer aan de buitenkant van het politieke spectrum bevinden. Mede om die reden zou het kunnen dat gematigden zich minder bewust zijn van de omvang van de activiteiten van de NSA.

In Nederland komt er vanaf links stilaan kritiek op de NSA, de praktijk van massale spionage van burgers en inperking van de burgerrechten. Te denken valt aan digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom, de SP en het centrum-linkse D66. Maar rechts Nederland laat zo goed als niks horen. Dat wil zeggen de VVD, het CDA en de PVV wimpelen alle kritiek weg. Er is weliswaar een Libertarische Partij die het opneemt voor de burgers, maar deze partij heeft weinig invloed. Waarom zijn er binnen VVD en het CDA geen leden die een vuist maken in het krachtig stelling nemen tegen het snuffelen door geheime diensten, het opslaan van persoonsgegevens door overheden en de inperking van burgerrechten? Wat is er aan de hand met de vrijheidsdrang en het zelfbeeld van conservatief Nederland? Waar blijft hun kritiek op de overheid en het opkomen voor de burger?

Foto: Anne Francis in Forbidden Planet (1956) van Frank McLeod Wilcox.

The//Intercept gelanceerd. Voorlopige focus op NSA is noodzaak

Het is zover. Vandaag is ‘The//Intercept‘ gelanceerd. De Onderschepper suggereert met deze titel dat de afluisteraar wordt afgeluisterd en berichten opvangt. Dit journalistieke project dat met 50 miljoen dollar gesteund wordt door eBay oprichter en multimiljardair Pierre Omidyar werd half oktober 2013 wereldkundig toen onderzoeksjournalist Glenn Greenwald zijn overstap van The Guardian naar Omidyars First Look Media aankondigde. Greenwald is een van de vertrouwelingen van Edward Snowden. De afgelopen maanden werden allerlei gelouterde journalisten binnenboord gehaald, zoals Jeremy Scahill, Laura Poitras en Peter Maass.

In de publiciteit werd steeds gesteld dat dit project van First Look Media programmatisch weliswaar de focus op zware onderzoeksjournalistiek had, maar verder de gewone rubrieken van nieuwsmedia (binnenland, sport, entertainment) zou brengen. In de verklaring van de missie wordt die verscheidenheid nu ietwat naar de lange baan geschoven. Als korte termijn doel wordt de voortzetting van publicaties aan de hand van de Snowden-documenten omschreven. Met naast de onthulling -als tegenstem- ook een commentaar van buitenstaanders op de onthulling. Het lange termijn doel is ‘het realiseren van onbevreesde, hoor en wederhoor journalistiek over een breed scala van onderwerpen’. Met redactionele onafhankelijkheid voor de journalisten.

De focus van ‘The//Intercept’ ligt voorlopig dus nog op de NSA. Een noodzaak omdat zoals Glenn Greenwald in een commentaar uitlegt kritische onderzoeksjournalisten in de VS en het Verenigd Koninkrijk onder vuur liggen en door politici (Mike Rogers, Peter King) worden geïntimideerd en als medeplichtigen (accomplices) worden aangemerkt. Deze intimidatie vanuit de politiek, de veiligheidsindustrie en de gevestigde media is de afgelopen weken toegenomen en wordt volgens Greenwald steeds beter en vaker georkestreerd.

Het project van First Look Media gaat feitelijk over de positie en het bestaansrecht van onafhankelijke journalistiek in de Angelsaksische landen. Is deze in de mainstream nog levensvatbaar buiten enkele enclaves zoals The Guardian, The Washington Post of The New York Times? De reactie van het establishment op de onthullingen aan de hand van de Snowden-documenten is na een fase van paniek, onzekerheid en aarzeling steeds zelfbewuster geworden. De NSA-affaire is daarom steeds meer een verhaal over de rol van de journalistiek geworden. ‘The//Intercept’ bundelt de meest onafhankelijke geesten en biedt ze een platform om met minimale overheidsdruk te publiceren. Dat laatste deed Snowden bijvoorbeeld besluiten niet The New York Times te benaderen dat op directieniveau hechte banden met de regering-Obama onderhoudt.

De lakmoesproef is of The//Intercept de weg naar de mainstream weet te vinden. En bij het grote publiek ‘landt’. De urgentie om nu alle aandacht aan de NSA te blijven besteden is dat journalisten als Scahill, Greenwald of Poitras geïntimideerd worden en een beroepsverbod of zelfs gevangenisstraf wacht als ze hun krachten niet bundelen en niet blijven komen met onthullingen die het illegale karakter van de NSA-operaties aantonen. Er is geen weg meer terug. Scahill en Greenwald openen met een artikel over de geheime rol van de NSA in het drone-programma. En Trevor Paglen toont met z’n foto’s de industriële schaal waarop de NSA werkt. Zie hier de toespraak van Paglen eind december 2013 op een Duits hackerscongres.

Foto: Schermafbeelding van The//Intercept, About, 10 februari 2014.

NRC verschuilt zich in kwestie Demmink achter complexiteit

Update 13 februari 2014: In het Katholiek Nieuwsblad beschuldigt Jan Poot de NRC van medewerking aan de Demmink-doofpot. Als voorafje van een opiniestuk dat morgen verschijnt. Poot verwijt de NRC een veel te passieve rol ingenomen te hebben in de kwestie Demmink. Hij vraagt de krant om te erkennen dat het gefaald heeft. Poot vermoedt dat de NRC en redacteur Marcel Haenen nog steeds deel uitmaken van een cover-up. Hij is door eigen bronnen binnen Justitie al gewaarschuwd voor de te verwachten desinformatie in de zaak Demmink. ‘Desinformatie die vermoedelijk via NRC en Marcel Haenen naar buiten zal worden gebracht.’

‘Dat is ook niet zo gek, want het ging om een baaierd van geruchten en anonieme beschuldigingen, versus herhaalde ontkenningen en onderzoek dat niets opleverde. Dan valt er weinig te melden, tenzij nieuwe feiten opduiken of de zaak – zoals nu is gebeurd – in een stroomversnelling raakt. Lezers zijn wel gevoelig voor het ‘verzwijgen’ van duistere zaken door de media, maar óók voor het opzetten van journalistieke ‘hetzes’.’ Aldus het commentaar vandaag  van een ombudsman in een landelijke krant.

Wat is hier het onderwerp? De NSA en Edward Snowden? De gaswinning in Slochteren? President Hollande en de breuk met de Franse ‘First Lady‘? De geaardheid van minister-president Rutte? Het kindermisbruik en de ontkenning ervan in de katholieke kerk? Het plagiaat in de sociale wetenschap? De rituelen bij de Mormonen?

Joris Demmink. De Ombudsman van de NRC wast z’n handen schoon.’Hebben de ‘gevestigde media’ zitten slapen?‘, vraagt Sjoerd de Jong retorisch. Om zichzelf het antwoord te geven als de slager die z’n eigen vlees keurt: ‘Nou, de krant hééft dus wel degelijk over de zaak geschreven, vanaf 2007 – maar inderdaad volgend, niet agenderend.’ Een kwalificatie die voor een kwaliteitskrant dodelijk zou zijn. Als die zichzelf serieus nam.

Wat is het verschil met de verhalen over de NSA en de samenwerking met Glenn Greenwald waar de NRC zo’n mooie sier mee maakte? Die trouwens opvallend tot stilstand zijn gekomen. Ook de verhalen over Edward Snowden en de NSA gingen over geruchten, anonieme beschuldigingen, ontkenningen en onderzoek dat niks opleverde. Totdat Edward Snowden zwart-op-wit met de feiten kwam die niet meer weggewimpeld konden worden. Daarbij haakte de NRC dankbaar aan. Maar als het over Demmink gaat ligt de lat blijkbaar hoger. Wacht even, is het niet de rol van serieuze journalistiek om zelf actief op onderzoek uit te gaan? Dat heeft de NRC in 10 jaar onvoldoende gedaan. En nu wringt de ombudsman zich in bochten om dat goed te praten.

Natuurlijk wordt er campagne tegen Demmink gevoerd. De Jong doet net alsof-ie de bron daarvan niet kent. Algemeen bekend is dat Jan Poot met z’n Chipshol-affaire. Volstrekt geen geheim. Het is geen schande als een nieuwsbron als de NRC het nieuws mist. Maar flauw is het om via een Ombudsman achteraf een gelijk te willen halen dat er niet is. De NRC heeft niet geïnvesteerd in de zaak Demmink. De rest is goedpraten. Sloom.

Foto: Hoofdredacteur Peter Vandermeersch bekijkt de eerste editie van NRC Handelsblad op tabloidformaat, 2011.