Amnesty verklaart Manning niet tot gewetensgevangene. Why not?

Het valt in het Westen niet mee een westerse dissident te zijn. De morele of politieke steun die een Chinese, Russische of Syrische dissident van westerse regeringen of organisaties als Amnesty krijgt missen ze. Het is simpel. Dissidenten uit landen die de vijand van de VS of EU verzwakken worden gesteund. En dissidenten van wie de VS of EU denken dat ze het Westen verzwakken worden tegengewerkt. Natuurlijk gebeurt dat niet in volle openheid. In de VS nog het duidelijkst zichtbaar waar de regering-Obama klokkenluiders hard aanpakt.

Amnesty is een wereldwijde organisatie die zich met mensenrechten bezighoudt. Het doet vaak goed werk. Nationale organisaties hebben vrijheid van handelen. Soms worden ze teruggefloten zoals in 2012 met de Zweedse afdeling gebeurde. Amnesty is dan verdeeld en laat zich voor een politiek karretje spannen. Of het koudwatervrees, berekening, politieke druk of angst is valt niet uit te maken, maar Amnesty neemt doorgaans de houding van westerse regeringen aan. Het springt eerder in de bres voor Pussy Riot dan Julian Assange.

Joe Emersberger vraagt zich af waarom Bradley Manning na meer dan 1000 dagen detentie door de VS nog steeds niet door Amnesty tot gewetensgevangene (‘prisoner of conscience’) is verklaard. Hij vroeg het aan Amnesty USA en kreeg een ontwijkend antwoord. Hem werd gezegd dat het nog wordt onderzocht. Want Amnesty zou niet zeker zijn over twee criteria: of Manning zijn informatie verantwoord geopenbaard heeft en of de regering hem gestraft heeft om te voorkomen dat de mensenrechtenschendingen aan het licht kwamen.

Twee onzinnige argumenten waarvan Amnesty USA weet dat ze onzinnig zijn. Manning heeft als politieke klokkenluider grove mensenrechtenschendingen door het Amerikaanse leger geopenbaard en is hiervoor zonder proces hard aangepakt. De speciale VN-rapporteur voor Marteling Juan Mendez heeft al een jaar geleden door onderzoek vastgesteld dat de Amerikaanse regering Manning wreed en onmenselijk behandelt. Da’s een feit. Hier werkt de dubbele standaard van een organisatie als Amnesty. Het voelt zich betrokken als het een niet-westerse dissident betreft, maar is terughoudend als het om westerse dissidenten gaat. Amnesty heeft een geloofwaardigheidsprobleem. Het moet depolitiseren en zich losmaken van de huidige politieke inmenging en invloed van westerse politici om voor iedereen aanvaardbaar te blijven als gesprekspartner.

Foto: Advertentiecampagne in opdracht van Amnesty Frankrijk uit 2008 die tot verontwaardiging leidde in China. Het internationale hoofdkantoor in Londen nam er vervolgens afstand van. Reclamebureau TBWA France won er uiteindelijk een prijs mee in een festival in Cannes.

Verdeeldheid binnen Amnesty International over Assange: Zweden

Eindelijk sprak vandaag het Londense hoofdkwartier van Amnesty International over Julian Assange. De mensenrechtenorganisatie vroeg de Zweedse regering de garantie dat Julian Assange door Zweden niet uitgeleverd wordt aan de VS. Vier weken geleden verbaasde ik me er over waarom Amnesty zo angstvallig zweeg over Assange. Het antwoord werd vanmiddag gegeven: interne verdeeldheid binnen Amnesty. De Zweedse afdeling distantieert zich bij monde van landcoördinator Zweden Bobby Vellucci, aldus TheLocal.se.

Vellucci vindt het ongepast dat de Zweedse regering garanties moet geven opdat Assange niet uitgeleverd wordt aan de VS. Vellucci’s commentaar komt na de verklaring van Amnesty in Londen over Assange en gaat daar tegen in. Deze verdeeldheid tussen het hoofdkwartier en de Zweedse afdeling van Amnesty over een kwestie die Zweden raakt is opvallend. Het roept vragen op over de onafhankelijkheid van de Zweedse afdeling en de verbondenheid met de gevestigde politiek. Tevens gaat het in tegen het belang van de twee vermeende slachtoffers van sexueel misbruik door Assange om hun zaak in een rechtszaak te bepleiten. In feite werpt Vellucci dezelfde bezwaren op die zowel de aanklagers, de betrokkenen uit de sociaal-democratische partij als de regering-Reinfeldt hebben. In Zweden vormt zich een front tegen de buitenwereld.

Het blijft de vraag of de oplossing die het hoofdkwartier nastreeft realistisch is. Amnesty veronderstelt dat een garantie van de Zweden om Assange niet uit te leveren aan de VS voldoende is. Da’s echter onduidelijk. De Zweedse rechtsstaat is minder solide dan de beeldvorming doet vermoeden. Een garantie vraagt daarom op zijn minst een garantstelling van souvereine landen als Ecuador. Of Nederland als neutrale partij. Vandaar de oproep van SP-kamerlid Harry van Bommel in kamervragen aan minister Uri Rosenthal om te bemiddelen.

Het is overigens incorrect dat de Zweedse politiek, te weten premier Reinfeldt en minister van Buitenlandse Zaken Bildt niet eigenstandig een garantie aan Assange kunnen geven om niet uitgeleverd te worden aan de VS. Volgens het Zweedse -en ook internationale- recht hebben ze ten alle tijde het laatste woord boven een rechtbank. Alleen als die beslist om Assange niet uit te leveren kunnen ze dat niet omdraaien. Andersom kunnen ze uitlevering tegenhouden. De bewering van de Zweedse regering is dan ook onjuist dat de VS hierover moet beslissen. De kwestie van de uitlevering kan volledig binnen en door Europa geregeld worden.

Foto: Montage met Time, Zweden en Assange