Trump wordt naar verwachting aangeklaagd in New York. Wat zegt dat voor zijn kansen in 2024?

Een nieuwe week, een nieuw geluid. Deze week richt de westerse pers zich op drie onderwerpen. Als er geen calamiteit of natuurramp tussendoor komt. De strijd om het Oekraïense Bachmoet met in het verschiet het Oekraïense lenteoffensief dat half april wordt verwacht. En het driedaagse bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan Moskou en zijn gesprekken met de Russische president Poetin.

En Trump. Steeds weer Trump. Het lijkt alsof rechtse en linkse Amerikaanse media geen genoeg van hem krijgen. Dat is begrijpelijk omdat zowel de Trump-kern van de Republikeinse partij als de Democraten een gemeenschappelijk belang hebben: aandacht voor Trump. De Trumpianen zien in Trump de grootste kanshebber om in 2024 president te worden en de Democraten beschouwen een beschadigde, grillige Trump de ideale tegenstander om te verslaan.

Beeldvorming van de media is niet neutraal voor de inhoud, maar bepaalt die ten dele. De laatste week ging het over Trump die deze week, waarschijnlijk dinsdag 21 maart 2023 in New York door Manhattan Officier van Justitie Alvin Bragg aangeklaagd wordt voor de zaak Stormy Daniels. Een pornoactrice die in 2016 door Team Trump met 130.000 USD ‘stil’ geld zou zijn afgekocht.

Het wordt niet ingeschat als een supersterke zaak, maar wel de eerste aanklacht tegen Trump. De zaken in Georgia, de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 of de door Trump achtergehouden topgeheime staatsdocumenten in Mar-A-Lago worden als zekerder voor de aanklagers ingeschat. Hier geldt echter het gezegde dat als een schaap over de dam is er meer volgen. Aanklagers willen blijkbaar niet de geschiedenis ingaan om als eerste een voormalig president aan te klagen.

Amerikanen zijn erover verdeeld of het van rechtsgelijkheid getuigt als iemand als Trump die in 2021 op het nippertje na een geslaagde staatsgreep pleegde na 26 maanden nog op vrije voeten is. Waarom zit hij niet allang in de gevangenis? Van de andere kant is dit een precaire zaak die goed voorbereid moet worden. Voormalig adviseur Anthony Coley van justitieminister Merrick Garland legde dat onlangs uit in de show van Ari Melber. Juridische molens malen langzaam.

Chuck Rosenberg legt in de video voor ‘Morning Joe’ uit dat Trump niet gearresteerd hoeft te worden om voor een rechter geleid te worden. Dat kan ook met een vrijwillige overgave (self-surrender). Dan hoeft Trump niet in de boeien te worden weggevoerd langs camera’s. Trump pocht op sociale media dat een aanklacht zijn campagne rugwind zal geven, maar tegelijk lijkt hij bang te zijn voor de procedure, zoals Maggie Haberman optekent. Ze stelt de zaak ietwat verkeerd voor als ze zegt dat de procedure noodzakelijkerwijze een arrestatie bevat.

De westerse bondgenoten zien het verbijsterd aan. Ook omdat Trump steeds dichter tegen Poetin aankruipt. Kunnen ze zo’n onstabiel land nog wel vertrouwen? En hoe moeten ze zelf in actie komen om zichzelf en elkaar te beschermen? Op de verre Amerikaanse oom valt niet op voorhand te vertrouwen.

Waarom de Democraten zich rijk rekenen met een aangeklaagde Trump is duidelijk. Hij kan zich koesteren in slachtofferschap en zal zo de kans op de nominatie van zijn partij als president in 2024 ermee versterken. Maar tegelijk zal het brede publiek bevreesd zijn om op een kandidaat te stemmen waar een juridisch luchtje aan hangt. Als Trump tegen die tijd al niet is veroordeeld en te boek staat als een boosdoener of crimineel en uitgesloten wordt om nog een politiek ambt uit te oefenen.

De eerste aanklacht ooit van een (voormalig) president is een gebeurtenis die aangejaagd wordt door Amerikaanse media. Linkse en rechtse media zijn behoorlijk boven hun theewater.

Trump loopt een risico als de straatprotesten tegen zijn arrestatie of vrijwillige overgave tegenvallen. Dat zou een teken van zijn afnemende populariteit zijn. Een deel van de Republikeinse partijtop heeft protesten veroordeeld. Van de andere kant kan Trumps schietgrage achterban goedmaken wat ze op 6 januari 2021 menen gemist te hebben. De New Yorkse politie en veiligheidsdiensten zijn in hoogste staat van paraatheid. Op wat komen gaat.

De opinie van Afshin Ellian over de afzetting van Trump is journalistieke, politieke en wetenschappelijke oplichterij

Rechtswetenschapper Afshin Ellian heeft een column in Elsevier Weekblad en laat zich daarin kennen als een fervente verdediger van president Trump. Dat is een legitieme opstelling als hij daarbij de feiten en de logica zou respecteren. Maar dat doet Ellian niet. Ik leg zijn column ‘Afzettingsprocedure Trump is politieke oplichterij’ van 24 januari 2020 puntsgewijs langs de meetlat van het gezonde verstand en de op dit moment bestaande kennis over deze kwestie en kom tot een afsluitende conclusie over de opstelling van Afshin Ellian.

1) Ellian meent dat de Democraten met de afzettingsprocedure hun hoofd verliezen en de keuze van de Amerikaanse kiezer in november 2020 moeten afwachten. Hij stelt zelfs dat zij ‘met behulp van de media’ de democratie saboteren. Dit is om drie redenen onjuist.
a) Als de afzetting van president Trump succesvol verloopt, dan wordt hij opgevolgd door vicepresident Mike Pence. Hij is ook een Republikein. Hiermee wordt de uitslag van de verkiezingen van 2016 niet gesaboteerd in de zin dat de macht om oneigenlijke redenen aan de Democraten wordt overgedragen. Pence kan op zijn beurt een nieuwe vicepresident benoemen die tweede in de lijn van opvolging is.
b) De keuze van de kiezer kan niet afgewacht worden omdat er een urgente situatie bestaat dat een eerlijk electoraal proces onder druk staat. Een buitenlandse macht, te weten de Russische Federatie mengt zich zonder dat te verbergen in dat proces. De federale regering heeft in drie jaar geen maatregelen genomen om die inmenging te verhinderen en heeft waarschuwingen van inlichtingendiensten om het electorale proces te beschermen naast zich neergelegd. Een rapport van een Senaatscommissie onder leiderschap van de Republikeinse Senator Richard Burr concludeerde in oktober 2019 dat ‘Russian disinformation efforts may be focused on gathering information and data points in support of an active measures campaign targeted at the 2020 U.S. presidential election’. Het gevolg van een ander is dat de verkiezingen gecorrumpeerd zijn en de Amerikaanse kiezer zich niet vrij, zonder externe beïnvloeding kan uitspreken.
c) Hoe ‘de media’ behulpzaam zouden zijn bij de sabotage van de democratie is onduidelijk. Ze doen verslag van de gang van zaken en treden juist op als venster op de democratie die president Trump wil sluiten.

2) Ellian verwijt de Democraten dat ze de afzettingsprocedure zijn begonnen ondanks het feit dat ze geen meerderheid in de Senaat hebben. Ellian verwijt ‘House Manager’ Adam Schiff dat hij ‘de setting van het parlement als een rechtbank’ beschouwt. Dit is om twee redenen onjuist.
a) Bij een impeachment hebben Huis en Senaat verschillende rollen. Het Huis treedt in de procedure op als aanklager en de Senaat als jury. Het doet er voor de procedure niet toe welke partij de meerderheid in de Senaat heeft.
b) Congressman Schiff meent samen met gezaghebbende constitutionele deskundigen dat in een impeachment procedure de Senaat als rechtbank optreedt. De 100 Senators zijn de juryleden en de voorzitter van het Hooggerechtshof John Roberts is de president die de rechtbank voorzit. Ellian is verkeerd geïnformeerd als hij claimt dat de afzettingsprocedure door het parlement in theorie een ‘zuiver politieke procedure’ is. Die lading wordt er in het gepolariseerde partijpolitiek landschap door sommigen wellicht aan gegeven, maar de Framers die de Constitutie hebben geschreven hebben dat niet zo bedoeld.

3) Ellian beweert dat Schiff geen bewijs heeft. Dat is onjuist.
De Democraten hebben afgelopen week op 22, 23 en 24 januari 2020 in hun pleidooi in de Senaat allerlei bewijs overlegd. Dat bewijs legt een patroon bloot van een regering Trump die onwettige voorwaarden stelde aan hulp aan Oekraïne, te weten een onderzoek naar Joe Biden en zijn zoon Hunter. Het bewijs legde ook een patroon bloot van obstructie van het Congres in het onderzoek naar de feiten. Ellian gaat eraan voorbij dat het uniek is dat het Witte Huis geen documenten overlegt en getuigen verbiedt om in de Senaat te getuigen. Dat frustreert de waarheidsvinding en is een bewuste obstructie ervan door het Witte Huis. Dat was bij de afzettingsprocedure van Clinton anders. Toen werden tienduizenden pagina’s documenten aan het Congres overlegd en werden vele getuigen in open zittingen gehoord. Insiders als de voormalige Nationale Veiligheidsadviseur John Bolton die een geharnaste conservatieve Republikein is heeft zich bereid verklaard om in de Senaat te getuigen als hij daartoe gedagvaard wordt. Maar het Witte Huis zet hem en betrokkenen zoals de voormalige juridische adviseur van het Witte Huis Don McGahn en huidige chef-staf van het Witte Huis Mick Mulvaney onder druk om geen gevolg te geven aan de oproep van het Congres. In het verlengde hiervan lijken de Republikeinse Senatoren de oproep van de Democraten voor een open proces waarin documenten worden overlegd en getuigen worden gehoord te blokkeren. De paradox is dat Trump wel zo’n open proces wilde, maar hem dit door McConnell uit het hoofd is gepraat vanwege onvoorzienbare risico’s.

4) Ellian meent dat de Republikeinen terecht niet meedoen aan het ‘zieke politiek spel’.
Dat is onjuist. De Republikeinen blokkeren een open proces in de Senaat omdat ze de feiten niet aan hun kant hebben. Nogmaals, dit is anders dan de Clinton-impeachment waar Democraten geen beperking oplegden aan het toelaten van documenten en getuigen. Tot nu toe hebben Republikeinen de feiten die de Democraten naar voren brachten niet weersproken. Kritiek van Republikeinse senatoren als Lindsey Graham en Mitch McConnell of de advocaten die in de Senaat optreden namens het Witte Huis richt zich op de procedure, maar niet op de zaak zelf. Een impeachment is geen ongrondwettelijke of ondemocratische procedure zoals Ellian abusievelijk claimt, maar een rechtmatige noodrem die de Framers vanwege het optreden van machtsmisbruik van de president in de Constitutie hebben verankerd. Alleen, de Framers hebben onvoldoende voorzien dat het parlement zich tot deel van dat machtsmisbruik zou laten maken.

5) Ellian meent dat het Mueller-onderzoek niet heeft aangetoond dat Trump en zijn medewerkers hebben samengezworen met het Kremlin. Dat is om zes redenen onjuist.
a) Het team van speciale aanklager Robert Mueller heeft het over ‘conspiracy’. Dus samenzwering. Uit het ontbreken van ‘conspiracy’ kan men niet afleiden dat er geen sprake van ‘collusion’ is. Ofwel, geheime verstandhouding. Minister William Barr en Trump schreeuwden van de daken dat Mueller zegt ’no collusion’, maar zowel letterlijk als volgens de strekking van het rapport zegt Mueller dat helemaal niet. Daarnaast is ‘collusion’ geen juridische term.
b) De twee componenten, te weten ‘conspiracy’/‘collusion’ en ‘obstruction’ hangen nauw samen. In het Mueller-onderzoek volgt het een uit het ander. Concreet, de obstructie door Trump zadelde Mueller met inhoudelijke en juridische beperkingen op waardoor hij over de ‘conspiracy’ niet tot conclusie kon komen die zonder obstructie door Trump gedetailleerder, ruimer en ongetwijfeld vernietigender geformuleerd had kunnen worden. Ofwel, Trump heeft het onderzoek in hoge mate gefrustreerd door tegenwerking zodat Mueller geen voldoende data kon verzamelen om tot een afrondende conclusie over ‘conspiracy’ te komen.
c) Naast het onderzoek door de speciale aanklager naar het criminele gedrag van Trump en zijn medewerkers bevat het onderzoek ook een ‘counterintelligence’ component die vanwege de gevoelige aard ervan geheim is, door de FBI wordt uitgevoerd en niet publiekelijk wordt gepubliceerd. Deze component gaat met name om de vermeende samenzwering van Team Trump met het Kremlin. [NB: achteraf bleek dat dit onderzoek nooit uitgevoerd is. Niet door Mueller en niet door de FBI. Ze dachten van elkaar dat de ander het onderzoek deed].
d) Uit de vele aanklachten door Mueller van Russen, maar ook Trumps voormalige campagnemanager Paul Manafort is nauwgezet af te leiden dat er een hoge mate van samenwerking en verstandhouding was tussen leden van Team Trump en vertegenwoordigers van de Russische overheid.
e) Het Mueller-rapport is niet het enige onderzoek dat tegen Trump liep. Er lopen nog tientallen andere onderzoeken naar allerlei aspecten van de criminele handel en wandel van Trump en zijn bedrijven. Met name het onderzoek door de procureur van het Southern District of New York (SDNY) waar Trumps zakenimperium is gevestigd wordt voor Trump als gevaarlijker beschouwd dan het Mueller-onderzoek. Het SDNY benadert de Trump organisatie met zogenaamde RICO-wetgeving die in het verleden ook werd ingezet tegen maffia organisaties die uiteindelijk ontmanteld werden. Dat lot wacht Trumps organisatie ook. Het onderzoek spitst zich toe op de samenwerking van Trump sinds de jaren 1980 met de Russische maffia en witwaspraktijken, bankfraude en belastingontduiking door de Trump Organisatie bij de verkoop van vastgoed. Samenwerking met Russische en andersoortige vertegenwoordigers uit de invloedssfeer van de vroegere Sovjet-Unie is een duidelijk geval van ‘collusion’. Feitelijk valt het buiten het Mueller-onderzoek, maar gezien de beperkingen in zijn opdracht heeft Mueller onderdelen van het onderzoek ondergebracht bij lokale procureurs.
f) De opdracht aan Mueller voor zijn onderzoek was beperkt en betrof de criminele en andersoortige relaties van Trump met de Russische overheid. Daarnaast was Mueller in zijn mandaat niet autonoom, maar afhankelijk omdat hij ressorteerde onder het ministerie van Justitie en verantwoording af moest leggen aan de top van dat ministerie. Zoals hij in zijn rapport aangeeft hing zijn positie aan een dun draadje. Dat was eerst onderminister Rod Rosenstein en daarna minister William Barr. Beide Republikeinen, zoals Robert Mueller en vele andere hoofdrolspelers in dit onderzoek ook Republikeinen zijn. De strekking van Muellers onderzoek was relatief beperkt evenals de zelfstandigheid om het onderzoek uit te voeren. Daarnaast is de interpretatie van de wetgeving, met name waar het de onaantastbare positie van een zittende president betreft, waarmee Mueller en zijn team te maken hadden, zo streng en was de taakopvatting van Mueller zo hoog en vol redelijkheid dat hij de lat hoog heeft gelegd om te concluderen dat er geen sprake van ‘conspiracy’ was. Maar het feit dat Mueller om diverse redenen niet besloot om te beweren dat Trump direct valt te linken aan ‘conspiracy’, wil nog lang niet zeggen dat hij geen aanwijzingen voor ‘conspiracy’ heeft gevonden. Laat staan dat Trump zou zijn vrijgepleit van het ruimere begrip ‘collusion’, ofwel geheime verstandhouding.

6) Ellian meent dat de rechtsstaat op dit moment door het handelen van president Trump niet in het geding is. Dat is onjuist.
Of liever gezegd, Ellian heeft een mening waar allerlei andere meningen tegenover kunnen worden gezet die erop wijzen dat de rechtsstaat wel in het geding is. De vrees is dat de democratische instituties vier jaar Trump overleven, maar acht jaar Trump niet. De aanwijzingen daarvoor zijn talrijk. Zo zei Trump op de beruchte ontmoeting in Helsinki met de Russische president Putin dat hij hem meer gelooft dan zijn eigen inlichtingendiensten. Zo heeft Trump zich de afgelopen jaren meermalen gekeerd tegen rechterlijke uitspraken die niet in zijn straatje pasten. Zo schoffeert Trump voortdurend hoge militairen, hoge ambtenaren of zijn eigen kabinetsleden. Hij zet ze onder druk door angst te zaaien, waardoor ze hun taken volgens de geldende regels niet meer kunnen uitoefenen. Dat geldt niet in de laatste plaats voor de Republikeinse Senatoren die door Trump in de impeachment procedure oneigenlijk onder druk worden gezet zodat het parlement ophoudt om onafhankelijk te functioneren. Maar vooral volgt Trump de regels van de Constitutie niet, laat hij zijn minister van Justitie -die in de Amerikaanse verhoudingen een bijzondere rol als bewaker van de Constitutie heeft- optreden als zijn persoonlijke advocaat en onthoudt hij het Congres en het Amerikaanse volk tegen alle regels en procedures in door het oprekken van het beroep op ‘executive privilege’ informatie die hij verplicht is te overleggen aan het Congres. Dat brengt de werking van de rechtsstaat inclusief de democratische instituties in gevaar. Daarnaast tornt Trump aan grondrechten voor allerlei doelgroepen.

De conclusie is dat Ellian de ‘talking points’ van Trump volgt. Onbegrijpelijk is waarom hij dat doet en geen autonome positie inneemt. Ellian presenteert zich in zijn column immers als wetenschapper. Hij pretendeert meer dan een journalist of opinieleider te zijn, maar maakt die pretentie niet waar. Want bij het serieus bedrijven van wetenschap hoort een empirische houding die de feiten serieus in overweging neemt. Maar Ellian laat de feiten uit een mening van anderen volgen. Dat is des te opvallender en teleurstellender omdat hij in Iran als links-radicaal zuchtte onder het autoritaire regime van de islamisten. Je zou denken dat Ellian in zijn persoonlijk leven voldoende kennis en ervaring heeft opgedaan om autoritair gedrag van leiders te herkennen en af te wijzen. Maar als hij die kennis en ervaring al zou hebben, het blijkt uit zijn column niet dat hij die gebruikt. Hij stopt het weg. Ellian verdedigt direct het autoritaire gedrag van president Trump dat hij in volledige lijn met de werking van de rechtsstaat acht en verdedigt indirect het autoritaire gedrag van president Putin met wie Trump een sterke band onderhoudt. Met zijn opinie treedt Ellian niet alleen buiten wetenschap en objectieve journalistiek, maar ook buiten het traditionele conservatisme dat uiteindelijk niet de rechtsstaat en de Constitutie ter discussie stelt. Dat laatste doet Trump wel. Door het voor Trump op te nemen die zo aantoonbaar morrelt aan rechtsstaat en Constitutie beseft Ellian niet dat hij zijn eigen objectiviteit verliest. Blijkbaar zijn dit soort columns hem het verlies van zijn eigen geloofwaardigheid waard.

Foto: Schermafbeelding van deel column ‘Afzettingsprocedure Trump is politieke oplichterij’ van Afshin Ellian in Elsevier Weekblad, 24 januari 2020.

Lukt het de Democraten om Trump als landverrader en bedreiging voor de nationale veiligheid af te beelden?

Wat valt er na 29 maanden presidentschap nog meer over Trump te zeggen dan dat hij een fantast, leugenaar, opportunist, narcist en leeghoofd is? Hij is het allemaal en nu in het Witte Huis de volwassenen de kamer hebben verlaten en hij in zijn rol is gegroeid als president is zijn inbeelding (in dubbel opzicht: verwaandheid en fantasie) er alleen maar groter op geworden. Die diskwalificaties spelen op het gebied van voorbereiding op de functie en geestelijke gezondheid. Daarin faalt Trump zo grandioos dat een vergelijking met arrogante en sjoemelende bankiers die de overheid gijzelen in het oog springt: ‘too big to fail’. Trump lijkt zijn eigen idiotie te benadrukken met een continue stroom kletspraatjes als bewijs voor het feit dat hij onaanraakbaar is.

In dit verband is de kanttekening veelzeggend over speciale aanklager Robert Mueller dat hij achteraf toch geen Eliot Ness bleek te zijn die gangster Al Capone succesvol vervolgde. Aanklager Mueller beet niet door en was te netjes als principiële wetsdienaar die niet door het bedrog, de leugens en machinaties van Trump heen wilde breken. Deze profilering van president Trump speelt op het terrein van beeldvorming en misleiding. De president stapelt als afleiding de ene leugen op de andere leugen om zowel een betrekkelijkheid van de waarheid te introduceren als niet vastgepind te worden op zijn fouten en zijn gebrek aan concreet beleid.

Maar er is ook de nationale veiligheid en daar wordt het serieus. Dat gaat over de inmenging van buitenlandse machten in het electorale proces en de reactie van de VS daarop. Dat raakt aan de de soevereiniteit en de integriteit van de democratie, en het vermogen van de Amerikaanse politiek om autonoom te handelen. In de publieksversie van het verslag van het Mueller-onderzoek bleef het aspect van contraspionage buiten beeld. De focus in onderzoek en rapport leek te liggen op het crimineel handelen van Trump en zijn medewerkers.

Het is een raadsel waarom dat aspect van counterintelligence door Mueller niet uitgeplozen zou zijn in het bijna twee jaar lange onderzoek. De New York Times formuleerde dat op 19 april 2019 zo: ‘Maar een contraspionageonderzoek kan nog iets belangrijkers opleveren: een beoordeling door de inlichtingendiensten hoe waarschijnlijk het is dat iemand – in dit geval de president – handelt, bewust of onbewust, onder invloed van of in samenwerking met een buitenlandse macht.’ De suggestie is geopperd dat er in enige vorm van een bijlage of een tweede rapport een geheime versie van het Mueller-rapport bestaat over de contraspionage. Logischerwijze is het gebruikelijk dat dit type onderzoek geheim wordt gehouden om buitenlandse machten niet wijzer te maken. Maar het kan ook dat dit deel van het onderzoek door Mueller nooit is uitgevoerd.

De Huiscommissie Inlichtingen met voorzitter Adam Schiff hield woensdag 12 juni een hoorzitting over de contraspionage implicaties van het Mueller-rapport. De Democraten proberen dit onderwerp met weinig succes in de schijnwerpers te zetten nadat ze de publiciteitsslag om het Mueller-rapport door de bizarre interventie van Justitieminister Barr hebben verloren. Mueller zelf is afwijzend om te getuigen en heeft gezegd als hij daar met een dagvaarding toe gedwongen wordt hij niet meer zal vertellen dan in zijn rapport staat. In de publieksversie wel te verstaan. ABC News’ George Stephanopoulos vraagt in gesprek met Trump of hij contact zou opnemen met de FBI als een buitenlandse macht hem zou benaderen met belastende informatie over een opponent. Dat is wettelijk verplicht. Trump laat dat in het midden en praat erom heen. Dat is hem op het verwijt komen staan dat hij een verrader is. Senator Kamala Harris die de gedoodverfde kandidaat voor vicepresident is op de ticket van Joe Biden, noemt Trump in een tweet nog net geen verrader, maar het scheelt niet veel. Trump als idioot en leeghoofd is niet langer interessant. Trump de landverrader is de nieuwe focus.

Foto: Tweet van Senator Kamala Harris, 13 juni 2019.

Verslaggeving Nederlandse media over Mueller-rapport stemt tot nadenken over middelen en gestelde eisen aan correspondenten

Nederlandse media hebben het moeilijk in hun kleinschaligheid. Wereldwijd moeten correspondenten verslag doen van kwesties waar ze onvoldoende kennis van hebben, maar hun hoofdredactie verwacht toch een verslag. Hoewel ze zich snel in kunnen lezen is dat oneerlijk en zou zoiets niet van deze journalisten geëist moeten worden. De hoofdredactie zou deze correspondenten óf van voldoende middelen moeten voorzien óf minder van hen moeten verlangen. Een hoofdredactie kan in alle redelijkheid niet verlangen dat een correspondent zich naast alle andere lopende zaken tot in de details verdiept in een specialistische kwestie die raakt aan juridische en constitutionele finesses, en complexe aspecten van geopolitiek, nationale veiligheid, contraspionage en partijpolitiek en ook nog eens tot een evenwichtige en kwalitatief hoogstaande duiding komt. Dat is vragen om ongelukken zoals bovenstaande video van RTL Nieuws aantoont.  Het gaat om het onderzoek van speciale aanklager Robert Mueller dat in mei 2017 begon en nog niet volledig is afgerond.

In de VS media zijn het specialisten die hierover op televisie, op blogs en in kranten het debat vormgeven: juridische hoogleraren, oud-aanklagers, oud-medewerkers van de inlichtingendiensten, politici die lid zijn van commissies op het onderzoeksgebied dat Mueller onderzocht en vakjournalisten die zich uitsluitend hiermee bezighouden. In debatten met elkaar zetten ze de puntjes op de i. Het springende punt is niet zozeer dat de Nederlandse media niet kunnen tippen aan dat niveau en zich noodgedwongen grotendeels baseren op deze opiniemakers, maar van de weeromstuit net doen alsof ze ook kundig zijn. Ze spelen Amerikaantje. Maar dat blijft vorm en buitenkant. Hoe dat kan ontsporen bleek toen de Nederlandse journalisten in de dagen na 24 maart de VS media napraatten en de fout ingingen toen de VS media die ze volgden ook de fout ingingen. Mijn reactie bij de video:

De commentator mist de essentie van de conclusies van de door minister Barr geredigeerde versie van het Mueller-rapport als hij zegt dat de conclusie ‘no collusion’ is, en die conclusie ook terecht is. Zijn weergave van de feiten en de duiding ervan kloppen niet.

Zijn conclusie is om zes redenen onjuist:

1) het team van de speciale aanklager heeft het niet over ‘collusion’ omdat dit geen juridische term is, maar over ‘conspiracy’. Dus samenzwering. Uit het ontbreken van ‘conspiracy’ kan men niet afleiden dat er geen sprake van ‘collusion’ is. Voorbeeld, als iemand van een zwaar misdrijf wordt vrijgepleit betekent dat niet dat die persoon van een lichter misdrijf wordt vrijgepleit. Iemand die geen moordenaar is kan toch een inbreker zijn. Barr en Trump schreeuwen van de daken dat Mueller zegt ’no collusion’, maar zowel letterlijk als volgens de strekking van het rapport zegt Mueller dat geenszins.

2) de twee componenten, te weten ‘conspiracy’/‘collusion’ en ‘obstruction’ hangen hecht samen. In het Mueller-onderzoek volgt het een uit het ander. Concreet, de obstructie door Trump zadelde Mueller met inhoudelijke en juridische beperkingen op waardoor hij over de ‘conspiracy’ niet tot conclusie kon komen die zonder obstructie door Trump gedetailleerder, ruimer en ongetwijfeld vernietigender geformuleerd had kunnen worden. Ofwel, Trump heeft het onderzoek in hoge mate gefrustreerd door tegenwerking zodat Mueller geen voldoende data kon verzamelen om tot een afrondende conclusie over ‘conspiracy’ te komen.

3) naast het onderzoek door de speciale aanklager naar het criminele gedrag van Trump en zijn medewerkers bevat het onderzoek ook een ‘counterintelligence’ component die vanwege de gevoelige aard ervan geheim is, door de FBI wordt uitgevoerd en niet publiekelijk wordt gepubliceerd. Deze component gaat met name om de vermeende samenzwering van Team Trump met het Kremlin. Gezien de aard van dit ‘conterintelligence’ onderzoek dat nog gaande is en inzoomt op de relatie van Team Trump met het Kremlin zijn daar naar verwachting de meest verregaande conclusies over ‘conspiracy’ te verwachten.

4) uit de vele aanklachten door Mueller van de afgelopen 22 maanden van Russen, maar ook Trumps voormalige campagnemanager Paul Manafort is nauwgezet af te leiden dat er een hoge mate van samenwerking en verstandhouding was tussen leden van Team Trump en vertegenwoordigers van de Russische overheid.

5) het Mueller-rapport mag op dit moment veel publiciteit trekken, maar is niet het enige onderzoek dat tegen Trump loopt. Er lopen nog tientallen andere onderzoeken naar allerlei aspecten van de criminele handel en wandel van Trump en zijn bedrijven. Met name het onderzoek door de procureur van het Southern District of New York (SDNY) waar Trumps zakenimperium is gevestigd wordt voor Trump als gevaarlijker beschouwd dan het Mueller-onderzoek. Het SDNY benadert de Trump organisatie met zogenaamde RICO-wetgeving die in het verleden ook werd ingezet tegen maffia-organisaties die uiteindelijk ontmanteld werden. Dat lot wacht Trumps organisatie ook. Het onderzoek spitst zich toe op de samenwerking van Trump sinds de jaren ’80 met de Russische maffia en witwaspraktijken, bankfraude en belastingontduiking door de Trump Organisatie bij de verkoop van vastgoed. Die samenwerking met Russische en andersoortige vertegenwoordigers uit de invloedssfeer van de vroegere Sovjet-Unie is een duidelijk geval van ‘collusion’. Feitelijk valt het buiten het Mueller-onderzoek, maar gezien de beperkingen in zijn opdracht heeft Mueller onderdelen van het onderzoek ondergebracht bij lokale procureurs.

6) de opdracht aan Mueller voor zijn onderzoek was beperkt en betrof de criminele en andersoortige relaties van Trump met de Russische overheid. Daarnaast was Mueller in zijn mandaat niet autonoom, maar afhankelijk omdat hij resorteerde onder het ministerie van Justitie en verantwoording af moest leggen aan de top van dat ministerie. Zoals hij in zijn rapport aangeeft hing zijn positie aan een dun draadje. Dat was gedurende lange tijd onderminister Rod Rosenstein en sinds enkele maanden minister William Barr. Beide Republikeinen, zoals Robert Mueller en vele andere hoofdrolspelers in dit onderzoek ook Republikeinen zijn. De strekking van Muellers onderzoek was dus relatief beperkt evenals zijn zelfstandigheid om het onderzoek uit te voeren. Daarnaast is de wetgeving met name waar het de onaantastbare positie van een zittende president betreft, waarmee Mueller en zijn team te maken hadden, zo streng en was de taakopvatting van Mueller zo hoog en vol redelijkheid dat hij de lat heel hoog heeft gelegd om te concluderen dat er geen sprake van ‘conspiracy’ was. Maar het feit dat Mueller om diverse redenen niet besloot om Trump aan te klagen voor ‘conspiracy’, wil nog lang niet zeggen dat hij geen aanwijzingen voor ‘conspiracy’ heeft gevonden. Laat staan dat Trump zou zijn vrijgepleit van het ruimere begrip ‘collusion’.

Lek in The New York Times van Mueller-team: Mueller-rapport over Trump schadelijker dan Barr-samenvatting doet uitkomen

Een artikel in The New York Times zet druk op minister van Justitie William Barr om het Mueller-rapport snel openbaar te maken. Hij wordt ervan beschuldigd politieke redenen zwaarder te laten wegen, te weten de bescherming van president Trump, dan het landsbelang en het volgen van de juiste procedures die passen bij een functionerende rechtsstaat. Barr wordt verweten te mild te zijn geweest voor Trump. Hij stuurde op 24 maart een brief (‘Barr-samenvatting’) naar het Congres waarvan de objectiviteit werd betwijfeld. Hij zou zijn interpretatie van het Mueller-rapport hebben gegeven.

Het lek komt uit het team van Mueller. Dat is van de ene kant opmerkelijk omdat dit voor het eerst is sinds het Mueller-onderzoek begon in mei 2017, maar werd van de andere kant verwacht. De jurist en het voormalige lid van het Watergate team dat president Nixon aanklaagde Nick Akerman legt dit in gesprek met Chris Hayes uit. Het artikel zegt dat ‘sommige onderzoekers van Robert S. Mueller III hebben verteld dat William Barr de bevindingen van hun onderzoek niet adequaat heeft weergegeven en dat zij verontrustender waren voor president Trump dan de heer Barr aangaf’. De onderzoekers zouden hierover ‘sudderend gefrustreerd’ zijn.

Toch leek in de publiciteit de Barr-samenvatting te werken, want vele media gingen uitsluitend af op wat Barr in zijn samenvatting schreef. Zowel correspondenten als in hun kielzog analisten en columnisten gingen hierin mee zonder dat ze het Mueller-rapport onder ogen hadden gehad. Ik uitte in commentaren van 24, 25, 27 en 30 maart kritiek op de verslaggeving van de Amerikaanse en Nederlandse media en had onder meer per e-mail een uitgebreide uitwisseling met de ombudsman van NRC over deze kwestie. In een commentaar van 1 april vatte ik mijn kritiek op de media samen. Mijn conclusie was dat ze er ziende blind ingestonken waren.

De kritiek van de onderzoekers uit het Mueller-team gaat in op vele aspecten. Zo had het Mueller-team zelf samenvattingen van het rapport aangeleverd die Barr echter niet gebruikte. De reden die functionarissen van het ministerie van Justitie aanvoeren om die samenvattingen niet te gebruiken is dat ze gevoelige informatie zouden bevatten. Maar dat gaat voorbij aan het strijdpunt tussen de Democraten in het Huis en Barr over de openbaarmaking van het Mueller-rapport. De Democraten vragen om een ongecensureerde versie voor vertrouwelijk gebruik in het Congres –inclusief alle onderliggende documenten– en een opgeschoonde publieksversie. Ter herinnering, pas in 2011 werd aan het publiek het Watergate-dossier uit 1974 vrijgegeven.

In het artikel van The New York Times wordt in verschillende passages gerefereerd aan voormalig FBI-directeur James Comey die tegen het eind van de campagne van 2016 in een persconferentie bekendmaakte dat er een onderzoek liep naar de Democratische presidentskandidaat Hillary Clinton. Later liet Comey weten dat Clinton was vrijgepleit. Uit statistische data van Nate Silver blijkt dat Comey’s interventie waarschijnlijk beslissend was en Clinton het presidentschap kostte. Het verwijt aan Comey is dat hij nooit op die manier politiek had mogen bedrijven. Overheidsdiensten als de FBI moeten geen politiek bedrijven. Dat is de rode lijn die Mueller en Barr terughoudend en huiverig maakt. Zij willen geen politiek bedrijven en hun mandaat overschrijden. Maar het is ook een rode lijn waarachter ze zich kunnen verschuilen om afwijkend van hun opdracht te handelen. De persoonlijke dimensie van dit verhaal is dat Mueller en Barr vrienden zijn.

De geschiedenis zal uitwijzen of Mueller en Barr te voortvarend of te terughoudend waren, en in welke gevallen ze dat waren. President Trump lijkt in elk geval het gewicht van correct grondwettelijk handelen niet te voelen. Hij is sinds de Barr-samenvatting van 24 maart met zijn waterdragers al anderhalve week op Twitter en op bijeenkomsten fel in de aanval op Democraten in het Huis als Adam Schiff en claimt dat hij is vrijgepleit van de beschuldiging van samenzwering en obstructie door Barr. Maar tegelijk is hij teruggekomen op zijn mening om het Mueller-rapport vrij te geven. Het lek uit de boezem van het Mueller-onderzoek in The New York Times is de logische reactie op Trumps desinformatie. Trumps velddag lijkt voorbij. De waarheid wacht.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Some on Mueller’s Team Say Report Was More Damaging Than Barr Revealed’ van Nicholas Fandos, Michael Schmidt en Mark Mazzetti in The New York Times, 3 april 2019.

Media lieten zich misleiden door de Barr-samenvatting van het Mueller-rapport. Zagen ze de spin niet of wilden ze die niet zien?

Afgelopen week gebeurde er naar mijn idee iets opvallends dat deed denken aan de grootschalige, succesvolle misleiding van de Amerikaanse media door de Bush-regering in 2002 en 2003. Dat ging over het bezit van massavernietigingswapens door het regime van Saddam Hoessein dat een casus belli was, ofwel een rechtvaardiging van de VS en bondgenoten als het VK om een oorlog tegen Irak te beginnen. Achteraf bleek dit gefabriceerd bewijs te zijn. De media waren er en masse ingestonken en zworen beterschap. Ze zouden voortaan beter opletten en kritischer zijn op de overheid. Maar waar gewerkt wordt, worden fouten gemaakt. Ook in de media.

Het gaat over de publicatie van de samenvatting door minister van Justitie William Barr van het rapport van speciale aanklager Robert Mueller dat deze op vrijdag 22 maart 2019 naar Barr had gestuurd en waarvan Barr op zondag 24 maart een samenvatting naar het Congres stuurde. Amerikaanse media namen in grote lijnen de conclusies over. Namelijk dat Mueller in zijn rapport had geconstateerd dat er geen sprake was van samenzwering of samenwerking van Team Trump met de Russische overheid. Over belemmering van de rechtsgang (obstruction) concludeerde Barr dat het Mueller-rapport president Trump beschuldigde noch vrijpleitte. Daaruit concludeerde Barr dat het bewijs dat Mueller volgens hem leverde onvoldoende was om obstructie door Trump vast te stellen.

Minister Barr geeft in zijn samenvatting overigens weer dat door Mueller de Russische inmenging in de campagne van 2016 onmiskenbaar is vastgesteld. De Barr-samenvatting zette de media voor problemen. Want het Mueller-rapport was nog niet geopenbaard en de media moesten verslag doen en vertrouwen op Barr. Maar konden ze wel vertrouwen op Barr?

Nee. Gezien de voorgeschiedenis hadden de media gewaarschuwd moeten zijn. Want William Barr haalde met zijn sollicitatiebrief waarin hij de lat voor obstructie van een president heel hoog legde een wit voetje bij Trump. De president refereerde er afgelopen week nog aan dat de voormalige minister Sessions hem problemen had opgeleverd die Barr zou hebben voorkomen. Daarbij kwam de obstructie van het Rusland-onderzoek door Trump en zijn medestanders en de vijandige houding van Trump jegens de Amerikaanse inlichtingendiensten. Een en ander had de media wantrouwend moeten maken of de samenvatting van Barr niet gekleurd, partijdig, onvolledig en onjuist was.

Kan men een samenvatting van 3,5 pagina’s uit een bijna tweejarig onderzoek dat resulteerde in een omvangrijk rapport van meer dan 300 pagina’s exclusief bijlagen die in minder dan 48 uur na publicatie van het Mueller-rapport in de media werd gelanceerd als basis nemen voor de waarheid? Ik denk dat journalisten en nieuwsconsumenten uiterst kritisch dienen te zijn. Maar veel journalisten waren dat naar mijn idee niet.

Minister William Barr heeft zich volgens onafhankelijke critici een bevoegdheid en rol toegemeten die in de moderne Amerikaanse parlementaire geschiedenis zonder precedent is. Barr heeft een geschiedenis vol controverses. Hij heeft tijdens het presidentschap van president Bush sr. in 1992 deze president door manipulatie uit de penarie gered in de BNL-kwestie. Het is niet onaannemelijk dat hij nu deze truc herhaalt.

De Amerikaanse mainstream media doorzagen de partijpolitieke manipulatie en spin van het Mueller-rapport door Barr naar mijn idee onvoldoende. Ze stonken erin. In navolging daarvan gingen de meeste Nederlandse media collectief de fout in. Ze namen de berichtgeving van de gezaghebbende Amerikaanse media vertraagd over en volgden de hectiek en de nerveuze nieuwscyclus vanaf de publicatiedatum van de Barr-samenvatting op 24 maart tot enkele dagen daarna toen het verstand weer langzaam terugkwam in de redactiekamers.

Ik verwijt (een deel van) de Amerikaanse media dat het er ingestonken is. Het is een verdeeld beeld. Sommige gedrukte Amerikaanse media verwezen in hun koppen en aankeilers correct naar de Barr-samenvatting, anderen verwezen naar het Mueller-rapport.  Ik ben van mening dat de Amerikaanse media er in grote lijnen ingestonken zijn. In dat opzetje van Trump, Barr en het Republikeinse leiderschap in de Senaat.

Mogelijk speelt daarbij een psychologisch effect bij Amerikaanse media die afgelopen twee jaar gegeseld werden en zich gegijzeld voelden door de aandacht voor de samenzwering van Trump met de Russische maffia, Russische oligarchen en vertegenwoordigers van de Russische overheid. Dit staat los van politieke overwegingen. Ook als zo’n feit onmiskenbaar is vastgesteld is een spanningsboog van twee jaar lang. Journalisten willen hun eigen agenda vaststellen en niet in een frame stappen dat hun opgelegd wordt. Breken met de consensus kan dan als bevrijding voelen. Of als bevestiging van eigen onafhankelijkheid.

Mueller staat bekend als een rechtlijnige, betrouwbare en correcte overheidsdienaar die de procedures nauwgezet volgt. Hij gaat niet buiten zijn boekje. Maar zijn opdracht was beperkt (de campagne van 2016) evenals zijn onafhankelijkheid. Hij ressorteert onder het ministerie van Justitie en moest daar steeds verslag aan uitbrengen. Aan onderminister Rod Rosenstein die eveneens voortdurend gevaar liep te worden ontslagen. Steeds hing sinds mei 2017 het zwaard van Damocles boven Muellers en Rosensteins hoofden dat Trump het onderzoek zou stopzetten. Trump kon hierdoor rode lijnen afdwingen die Mueller niet kon overschrijden. Dat beperkte de strekking van het onderzoek extra. Trump’s advocaten hielden een live interview van Trump met Mueller af. 

Bij die nauwgezetheid van Mueller hoort ook dat hij uitsluitend via bestuurlijk-ambtelijke kanalen praat en zich niet uit of verdedigt in de media. De constatering van sommigen dat Mueller in de openbaarheid geen reactie heeft gegeven op de Barr-samenvatting en hij die daarom stilzwijgend zou goedkeuren is dan ook niet terzake. Volgens velen wilde Mueller het initiatief aan het Congres laten en heeft hij volgens zijn eigen visie zijn mandaat niet opgerekt door zelf een oordeel te vellen. Maar voorwaarde voor een goede procedure is wel dat het Congres het volledige Mueller-rapport (op enkele passages na die wegens de nationale veiligheid zijn weggelakt) onder ogen krijgt. Daar is een politieke strijd tussen Democraten en Republikeinen over ontbrand. De uitslag daarvan is nog niet zeker hoewel Barr het Congres het Mueller-rapport voor ‘half april 2019 of eerder’ heeft toegezegd. Maar hoe volledig dat dan zal zijn (inclusief onderliggend bewijs en documenten) is nog onduidelijk. Daar kondigt zich het volgende strijdpunt af. 

Mueller is nog niet klaar. Hij is in zijn functie van special counsel nog verbonden aan het ministerie van Justitie en de verwachting is dat hij nog aanklachten zal indienen. Veel onderzoeken van de Huiscommissies en de regionale aanklagers lopen door. De verwachting is dat het onderzoek van het SDNY (Southern District of New York) voor Trump veel gevaarlijker is dan het Mueller-rapport dat toch een beperkte opdracht had die door de politieke druk door Trump nog eens extra werd ingeperkt en bijvoorbeeld niet kon ingaan op de zakelijke contacten van Trump met Russische maffia en oligarchen sinds de jaren 1980. Mueller mocht volgens zijn opdracht alleen de banden van Trump met de Russische overheid onderzoeken.

Ook daarom is de conclusie van ‘geen samenzwering’ die volgens media die verslag doen van de Barr-samenvatting uit het Mueller-rapport zou blijken relatief irrelevant. Want het Kremlin had bij voorkeur contact met Trump via tussenpersonen (oligarchen en criminelen). Daarbij komt dat het niet voor de rechter brengen van een zaak vanwege samenzwering of samenwerking niet betekent dat Mueller in zijn onderzoek geen samenzwering of samenwerking heeft geconstateerd. Ook daarom kan men niet van ‘geen bewijs’ praten zoals vele media afgelopen week triomfantelijk deden.

Of William Barr de feiten verdraait of vervalst zal de geschiedenis uitwijzen. Onafhankelijke waarnemers weten niet wat zich op dit moment in de zwarte doos bevindt. Hoe dan ook lijkt hij de feiten over obstructie al aantoonbaar verdraaid te hebben. Hoe dat zit met samenzwering (conspiracy) of samenspanning (collusion) zal het vervolg uitwijzen. 

Natuurlijk kan het feit dat de Amerikaanse media er aanvankelijk ingestonken waren niet het instinken van de Nederlandse media schoonwassen. Die laatsten hebben hun eigen verantwoordelijkheid. Evenmin kunnen Nederlandse media zich achteraf achter hun Amerikaanse collega’s verschuilen.

De illustratie hierboven is opvallend. Alan Dershowitz is de meest prominente jurist die Trump steunt, als men advocaat Rudy Giuliani als bliksemafleider en pr-breekijzer voor Trump beschouwt. Dershowitz komt met een inleiding bij het Mueller-rapport dat volgens planning op 30 april 2019 bij Skyhorse Publishing wordt uitgegeven. Daar publiceerde Dershowitz onder andere in juli 2018 het pro-Trump boek ‘The Case Against Impeaching Trump’. Zo levert het Mueller-rapport naast de Barr-samenvatting ook een Dershowitz-inleiding op. Naast de media-framing en -misleiding. A Matter of Spin and Spill.

Zie voor voorbeelden over de opstelling van Nederlandse media inzake de publicatie van de Barr-samenvatting van het Mueller-rapport die mijn claim ondersteunen: voor de NOS, voor DDS, voor NRC en voor Nieuwsuur.

Foto: Schermafbeelding van de aankondig door Amazon van ‘The Mueller Report: The Final Report of the Special Counsel into Donald Trump, Russia, and Collusion Paperback – April 30, 2019’ dat verschijnt bij Skyhorse Publishing.

Open brief aan ombudsman NRC: verslaggeving over Mueller-rapport en Barr-samenvatting heeft ernstig tekortgeschoten

Het vorige weekend van 23-24 maart kwam de Amerikaanse minister van Justitie William Barr met een samenvatting van 3,5 pagina uit het Mueller-rapport dat volgens diverse bronnen tussen de 300 en 400 pagina’s bedraagt, exclusief bijlagen. In de Amerikaanse pers werd deze samenvatting al snel de grootste zwendel van een Justitieminister genoemd in de recente Amerikaanse politieke geschiedenis. De voorgeschiedenis is bekend, Barr schreef een notitie die de marges voor obstructie door een president oprekte en Trump vrijpleitte. De notitie was een succesvolle sollicitatiebrief, en Barr mocht minister worden. De manipulatie door Barr was ingebakken in de voorgeschiedenis.  

Op zondag 24 maart vielen me de schellen van de ogen toen ik de verslaggeving van de Nederlandse media over Barrs samenvatting van het Mueller-rapport onder ogen kreeg. Ik reageerde die zelfde dag over de berichtgeving van de NOS op de FB-pagina van de NOS en definieerde dat zo:Verdorie, NOS, wat een verkeerde kop. Het zijn de twee door Trump benoemde functionarissen op het ministerie van Justitie, namelijk William Barr en Rod Rosenstein die in hun samenvatting tot de conclusie komen dat er geen bewijs voor obstructie is dat Trump heeft samengezworen met het Kremlin. We kunnen echter niet weten wat Mueller zegt omdat het rapport niet openbaar is gemaakt of vertrouwelijk naar het congres is gestuurd. Zodat Democraten kunnen reageren in de publiciteit op de claims van de GOP dat Trump is vrijgepleit. Het is dus niet Robert Mueller die iets zegt omdat we niet weten wat er in het rapport staat, zodat de kop ‘Mueller-rapport …’ hoe dan ook verkeerd is. Het is een ongepast citaat. Het had moeten luiden: ‘William Barr: geen bewijs …’ Het zijn Barr en Rosenstein die iets beweren. Dat is een essentiële nuance die een NOS-redacteur in zijn of haar onzorgvuldigheid vergeet. Slechte beurt, NOS.’

Op mijn blog George Knight voegde ik daar op 25 maart aan toe: ‘Wie de verslaggeving over de samenvatting van de top van het ministerie van Justitie over het Mueller-rapport ziet wordt wanhopig over de gebrekkige kwaliteit en zorgvuldigheid van de Nederlandse journalistiek. Is er op zondagavond geen redactie die begrijpt dat de spin van het Mueller-rapport door Barr een uiterst partijpolitieke dimensie heeft? Van NOS tot De Telegraaf en nu.nl maken ze dezelfde fout en informeren ze het Nederlandse publiek verkeerd. Namelijk dat ze de samenvatting door Barr (waarvan het niet op voorhand vaststaat dat die niet partijpolitiek gekleurd is) vereenzelvigen met het Mueller-rapport.’  Ze stonken er allemaal in.

Maar toen moest het ergste nog komen, namelijk de verslaggeving van de NRC, en dan vooral van Amerika-correspondent Bas Blokker. Door een week vakantie kreeg ik die stukken pas recent onder ogen. Zoals uit zijn verslaggeving blijkt doorziet Blokker niet dat de samenvatting van Barr gemanipuleerd is (of kan zijn) en dat een samenvatting uit een omvangrijk rapport per definitie gekleurd is. De eindredactie van NRC maakte het er nog erger op door op maandag 25 en dinsdag 26 maart dezelfde fout als de NOS te maken door in de koppen niet te spreken over ‘Barrs samenvatting’, maar over ‘Muellers rapport’. Maar zelfs nu is op 30 maart dat rapport nog niet gepubliceerd en kan geen enkele journalist weten wat er in dat rapport staat. Zelfs niet goed geïnformeerde journalisten als Maggie Haberman of Peter Baker van The New York Times of ‘judge’ Andrew Napolitano voor Fox News. Laat staan een Nederlandse correspondent die zich deels op deze Amerikaanse media baseert. Hoe kan een journalist uit bronnen citeren die hij of zij niet kent? 

In zijn analyse gaat Blokker in verschillende artikelen nog verder door hele theorieën op te hangen die niet gebaseerd kunnen zijn op de feiten. Maar ook feitelijk zit Blokker er in zijn verslaggeving naast door te stellen dat uitgaande van Barrs samenvatting de beschuldiging van samenspanning, collusion, is verdampt. Dat is een verstrekkende, dubieuze politieke inschatting van een juridisch verkeerd weergegeven claim. Want er is wel degelijk sprake van collusion door naaste medewerkers van Trump die alleen de lat van een succesvolle gerechtelijke procedure niet haalt. Maar dat is heel wat anders. Dat zegt namelijk niet dat er in 2016 geen sprake was van collusion door Trump of zijn medewerkers. Blokkers politieke inschatting dat de beschuldiging van collusion is verdampt en de Democraten geen munitie geeft om Trump hierop aan te vallen lijkt erg voorbarig. Evengoed kan beweerd worden dat als de manipulatie van Barr en Trump wordt doorgeprikt dat onderwerp van collusion als een boemerang op Trump zal terugslaan. Ook omdat Mueller nog aanblijft en met aanklachten kan komen en regionale aanklagers op staatsniveau zoals het SDNY contraterroristisch en crimineel onderzoek blijven doen naar Trump en zijn organisatie in hun relatie tot de Russische maffia, Russische oligarchen en het Kremlin. 

Kortom, de verslaggeving over de presentatie van Barrs samenvatting van Muellers-rapport is in mijn ogen naïef en misleidend. Het is niet volgens journalistieke principes van respect voor bronnen en streven naar waarheidsgetrouwheid tot stand gekomen. Blokker is in een partijpolitieke, Republikeinse val getrapt die door Barr is gezet. Blokker en de eindredactie die de koppen maakt hebben zonder dat ze de feiten kennen de fout gemaakt dat ze de mening van Barr vereenzelvigen met de conclusies van Mueller. Ze hielden hierbij geen slag om de arm door de mening aan Barr toe te schrijven en Blokker heeft vanuit een verkeerde aanname theorieën gefabriceerd die niet anders dan als een kaartenhuis in elkaar konden storten. NRC heeft met deze verslaggeving aan haar lezers nepnieuws en desinformatie geleverd. Overigens boden andere stukken van de krant, zoals het hoofdredactioneel van 26 maart gelukkig meer kwaliteit en evenwicht. Maar een opening op de voorpagina springt meer in het oog. 

Het is te hopen dat NRC een en ander corrigeert. En nog eens voor de eigen medewerkers opfrist wat de journalistieke valkuilen zijn in een door en door partijpolitiek verziekt landschap van de VS. En herinneren we ons nog hoe bijna de complete Amerikaanse pers zich in 2002-2003 op het verkeerde been liet zetten door de Bush-regering over Irak? Dat had een waarschuwing moeten zijn voor een Nederlandse journalist. De verslaggeving in NRC over de publicatie van het Mueller-rapport heeft tekortschoten. Dat is ongewenst, ongelukkig en was onnodig indien Blokker zijn gezond verstand had gebruikt. 

Foto 1: Schermafbeelding van voorpagina NRC van maandag 25 maart 2019. Met artikel van correspondent Bas Blokker.

Foto 2: Schermafbeelding van voorpagina NRC van dinsdag 26 maart 2019. Met artikel van correspondent Bas Blokker.

Andrew Napolitano op Fox News: ‘Mueller-rapport bevat zonder twijfel bewijs van samenspanning en obstructie door Trump’

Afgelopen zondag kon ik mijn verbijstering niet inhouden over een bericht van de NOS over de publicatie van het Mueller-rapport. Ik vond het ondermaats en schreef het volgende commentaar bij dit artikel op de FB-pagina van de NOS: ‘Verdorie, NOS, wat een verkeerde kop. Het zijn de twee door Trump benoemde functionarissen op het ministerie van Justitie, namelijk William Barr en Rod Rosenstein die in hun samenvatting tot de conclusie komen dat er geen bewijs voor obstructie is dat Trump heeft samengezworen met het Kremlin. We kunnen echter niet weten wat Mueller zegt omdat het rapport niet openbaar is gemaakt of vertrouwelijk naar het congres is gestuurd. Zodat Democraten kunnen reageren in de publiciteit op de claims van de GOP dat Trump is vrijgepleit. Het is dus niet Robert Mueller die iets zegt omdat we niet weten wat er in het rapport staat, zodat de kop ‘Mueller-rapport …’ hoe dan ook verkeerd is. Het is een ongepast citaat. Het had moeten luiden: ‘William Barr: geen bewijs …’ Het zijn Barr en Rosenstein die iets beweren. Dat is een essentiële nuance die een NOS-redacteur in zijn of haar onzorgvuldigheid vergeet. Slechte beurt, NOS.’

Ik voegde er in een reactie op mijn blog aan toe: ‘Wie de verslaggeving over de samenvatting van de top van het ministerie van Justitie over het Mueller-rapport ziet wordt wanhopig over de gebrekkige kwaliteit en zorgvuldigheid van de Nederlandse journalistiek. Is er op zondagavond geen redactie die begrijpt dat de spin van het Mueller-rapport door Barr een uiterst partijpolitieke dimensie heeft? Van NOS tot De Telegraaf en Nu.nl maken ze dezelfde fout en informeren ze het Nederlandse publiek verkeerd. Namelijk dat ze de samenvatting door Barr (waarvan het niet op voorhand vaststaat dat die niet partijpolitiek gekleurd is) vereenzelvigen met het Mueller-rapport. Ik vond de NOS de plank misslaan en journalistiek dubieus handelen.

Het is de verbijstering dat een grote journalistieke organisatie met ruime financiële en logistieke middelen zich zo simpel in de luren laat leggen. Alsof de Irak-oorlog wordt herhaald en de media opnieuw niet in de gaten hebben dat ze worden gemanipuleerd. Waarschijnlijk had de verantwoordelijke redacteur van de NOS zich uitsluitend gebaseerd op media zoals The New York Times, The Washington Post, The Guardian, CNN, MSNBC, Reuters of AP. En omdat die voor het grootste deel de fout ingingen door ondanks kritische noten toch de aannames van de Barr-samenvatting over te nemen pende de NOS in commissie die fout grif over.

Iedereen met een professionele journalistieke bril had vooraf kunnen weten dat de pathologische leugenaar Trump en de conservatieve minister Barr (die pas werd benoemd nadat hij als sollicitatiebrief een notitie had geschreven waarin hij de positie van Trump onaantastbaar achtte en die eerder in 1992 president Bush door manipulatie uit de penarie redde in de BNL-kwestie) niet te vertrouwen waren. Wie kon een samenvatting van vier pagina’s uit een uitgebreid tweejarig onderzoek dat resulteerde in een gedegen rapport die in minder dan 48 uur na publicatie van het Mueller-rapport de media in werd geslingerd als basis nemen voor de waarheid? Wie, ja, onder andere de NOS dat de mening herkauwde dat er geen sprake was van ‘conspiracy’ door Trump.

Drie dagen na zondag is het Mueller-rapport nog steeds niet gepubliceerd. Meerderheidsleider in de Senaat Mitch McConnell houdt publicatie tegen. De Democraten in het Huis sturen aan op openbaarmaking. De paradox is dat Trump door zijn beleid inzake gezondheidszorg en arbeidsmarkt zoveel vertrouwen bij de kiezers heeft verloren dat hij dat Rusland-onderzoek in de lucht houdt. Of liever gezegd de façade ervan die hij met Barr in elkaar heeft gefabriceerd. Vandaar wellicht de blokkade van McConnell. Een andere verklaring is dat de inhoud moet worden geblokkeerd voor volk en Congres vanwege de voor Trump vernietigende inhoud. Dat tekent ook een paradox voor de Democraten die het Rusland-onderzoek niet willen loslaten omdat het ongunstige informatie voor Trump bevat, maar tegelijk verder willen om Trump op de terreinen waar hij afgelopen twee jaar niets heeft gepresteerd, te weten gezondheidszorg en arbeidsmarkt aan te vallen.

Nu is er ‘judge’ Andrew Napolitano die juridisch commentaar geeft voor Fox News. De omroep die fungeert als propagandazender van Trump die afgelopen vrijdag ook met de scoop kwam dat er een samenvatting van het Mueller-rapport door Barr zat aan te komen. Napolitano vindt ook buiten rechtse kringen waardering voor zijn analyses. Een bericht van Fox kopt: ‘Mueller report ‘undoubtedly’ proves conspiracy, obstruction: Judge Napolitano’. Het Mueller-raport bewijst ongetwijfeld samenspanning en obstructie, zo meent Napolitano.

Maar evenmin als de NOS op zondag 24 maart kon weten dat er volgens het Mueller-rapport geen bewijs van samenspanning  was, kan Napolitano op 27 maart met zekerheid weten dat er wel bewijs van samenspanning is. Napolitano lijkt toch meer te weten en over een bron in het Ministerie van Justitie te beschikken: ‘In the 700 page summary of the 2 million pages of raw evidence there is undoubtedly some evidence of a conspiracy and some evidence of obstruction of justice’. De redenering van Napolitano klinkt logisch, namelijk dat als Barr uit het Mueller-rapport had kunnen concluderen dat er noch sprake was samenspanning, noch van belemmering van de rechtsgang, hij dat in zijn samenvatting had gezet. Maar dat deed hij niet. Men kan zich afvragen waarom Napolitano nu naar buiten brengt dat er sprake is van conspiracy en obstructie door Trump en of hij daar een politiek doel mee dient. Het is te hopen dat de redacteuren van de NOS deze keer wel de nuances en valkuilen doorzien. De spin is niet langer alleen en heeft gezelschap van een tegenspin gekregen.

Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Mueller report ‘undoubtedly’ proves conspiracy, obstruction: Judge Napolitano’ van Julia Limitone voor Fox Business, 27 maart 2019. 

Foto 2: Schermafbeeelding van deel artikel ‘Mueller-rapport: geen bewijs samenspannen Trump-campagne en Rusland’ van Redactie Buitenland van de NOS, 24 maart 2019.

Cenk Uygur bespreekt manipulatie van Mueller-rapport door Barr

Cenk Uygur is onrechtvaardig en voorbarig over speciale aanklager Robert Mueller die afgelopen vrijdag zijn eindrapport indiende bij minister van Justitie William Barr. Deze Republikeinse minister die volgens geruchten door Trump benoemd werd om dit rapport onschadelijk te maken kwam binnen 48 uur met een samenvatting die een stempel drukte op de nieuwscyclus. Dat gaf Trump en de Republikeinen de kans om het initiatief te nemen. Maar die samenvatting is gekleurd, onvolledig en vooral bedoeld om Trump (voorlopig) uit de wind te houden en een voorsprong in de publiciteit te geven. Het rapport dat de neerslag is van een onderzoek van bijna twee jaar is op dit moment nog steeds niet naar het congres gestuurd. Barr vertraagt bewust.

Uygur heeft gelijk dat Trump niet is vrijgepleit van samenspanning (collusion) met de Russen doordat Mueller dat niet afdoende onderzocht heeft. Los van het feit of dat in het rapport staat dat we (nog) niet kennen. Maar Muellers opdracht was beperkt tot de campagne van 2016 en kende weliswaar de ruimte om in te gaan op financiële verwikkelingen binnen de Trump Organisatie, maar Trump trok rode lijnen die de Republikein Mueller onder druk en intimidatie blijkbaar niet heeft durven overtreden. Zo kondigt zich al een volgende fase in dit verhaal aan: kritiek van de Democraten op Mueller. Uygur zegt terecht zegt dat de samenspanning van Trump met de Russische regering, de Russische maffia en Russische oligarchen van voor 2016 niet door Mueller is onderzocht. Dat gebeurt overigens wel in andere lopende onderzoeken zoals van het SDNY, dat focust op financiële malversaties, witwaspraktijken en belastingfraude binnen de Trump Organisatie.

Mueller laat volgens de samenvatting van Barr wel de optie open dat Trump de rechtsgang belemmerd heeft (obstruction). Mueller heeft dat volgens geruchten niet expliciet in zijn rapport gezet, omdat hij vindt dat het trekken van die conclusie niet aan hem is en hij volstaat met het leveren van de feiten waarover het congres vervolgens moet oordelen. Mits het ooit een volledige, niet-gecensureerde versie van het rapport krijgt.

Uygur is als progressieve Democraat kritisch op het leiderschap van de Democratische partij dat hij te gematigd vindt. Die zou volgens hem te veel ingezet hebben op dat aspect van de samenspanning dat nu als een nachtkaars uitgaat. Maar opnieuw is dat onrechtvaardig naar met name de Democratische voorzitter van het Huis Nancy Pelosi. Zij probeert al sinds november 2018 de nieuwgekozen radicale afgevaardigden ervan te overtuigen dat afzetting (impeachment) van Trump een doodlopende weg is en zich tegen de Democratische partij kan keren. Zo beredeneerd wordt ze geholpen door de manipulatie van het Mueller-rapport door Barr om de radicale vleugel in toom te houden. Trump is door alle onderzoeken nog lang niet uit de gevarenzone.

Zelfs van het Mueller-rapport weten we niet hoeveel informatie het bevat dat Trump kan beschadigen. Ook Uygur kan dat niet weten. Gezien de terughoudende en puur staatsrechtelijke aard en opstelling van Mueller die met zijn aanklachten vaak indirect heeft gecommuniceerd om feiten naar buiten te brengen en in beton te gieten is het mogelijk dat hij in zijn opsomming van voorbeelden waarin Trump de rechtsgang belemmerd heeft ook voorbeelden van samenspanning met de Russen heeft bijgevoegd. Dan is de cirkel alsnog rond.

Eindrapport Mueller over relatie Trump met Kremlin klaar. Congres vraagt om openbaarmaking. Andere onderzoeken lopen door

Het is weer eens wat anders, de heiligverklaring van Robert Mueller. Maar juist in de tijd van een sjoemelende president Trump die volgens velen zijn ambt en zijn land beschadigt, is de kreukloze Mueller een voorbeeld van een kwalitatief hoogstaand openbaar bestuur. Ofwel, zo kan het ook. Bedenk dat Mueller een Republikein is van het integere soort dat haaks staat op de huidige Republikeinse partij die tot een cultbeweging van Trump is verworden. Zo wordt Mueller afgezet tegen de corrupte Republikeinen die nu aan de macht zijn.

Afgelopen vrijdag stuurde Mueller zijn eindrapport over de relatie tussen Team Trump en het Kremlin in de campagne van 2016 naar minister van Justitie William Barr. Vraag is nu welk deel ervan openbaar gemaakt wordt en of Barr op dit moment contact met het Witte Huis heeft over de inhoud van het rapport om Trumps staf in staat te stellen de nieuwscyclus te beïnvloeden. Barr gaat over openbaarmaking in overleg met Mueller die nog aanblijft en onderminister Rod Rosenstein. De Democraten in Senaat en Huis vertrouwen het niet.

De opdracht van Muellers onderzoek was beperkt, hoewel het veel aanklachten en veroordelingen van mensen uit de omgeving van Trump heeft opgeleverd. De waarde van Mueller zit ‘m erin dat het een reeks andere onderzoeken naar Trump en zijn handelen op de rails heeft gezet. De meerderheid van de onderzoeken naar Trump, zelfs naar KremlinGate, zijn niet door Mueller begonnen en lopen nog steeds. Ze vormen een tikkende tijdbom voor Trump die in de campagne van de verkiezingen van november 2020 kan afgaan. Ze kunnen nog aanklachten tegen Trumps familie (Jared Kushner, Ivanka en Don jr. Trump) opleveren. Trump kan ademhalen en zijn politieke leven verlengen, maar de Republikeinse partij blijft angstvallig in de gevarenzone verkeren.