Democratische leiders knielden in gebed voor de tijd dat politieagent Derek Chauvin zijn knie op de nek van George Floyd hield. Met de inhoud van het protest dat zich uitspraak tegen slavernij, racisme en kolonialisme is weinig mis. Hoewel groepsdenken dat de ene groep uitsluitend als dader en de andere groep uitsluitend als slachtoffer ziet niet helpt om nuance aan te brengen. Hoe dan ook zijn het verdedigbare politieke doelen.
Op de vorm valt wel wat aan te merken. Het is van religieuze of quasi-religieuze aard waarbij christelijke symbolen worden vermengd met politieke symboliek. Dat is ongewenst voor een politiek instituut als het Amerikaanse congres. Dit soort religieuze of quasi-religieuze symboliek moet beperkt blijven tot de dienst in een kerk, tempel of moskee. Politici in een seculiere staat moeten politiek bedrijven en geen quasi-religie.
Met zo’n symbolische actie maken de Democraten zich in een jaar dat een nieuwe president gekozen moet worden kwetsbaar. Het geeft het signaal af dat de Democratische partij buigt voor de protesten van radicalen. Hiermee vervreemdt de partij de middengroepen van zich die het nodig heeft om president Trump te verslaan.
De actie van het Democratisch leiderschap staat niet op zichzelf, maar past in een patroon van een land dat op zoek is naar richting. Een beweging van zwarte activisten en links-radicalen voert legitiem actie én verkent eigen grenzen omdat ze nog niet helder voor ogen hebben staan hoever ze kunnen komen. Politiek en media reageren daar improviserend op. Dat gaat niet altijd goed. Vertrouwde waarborgen zijn even uitgeschakeld.
Foto: ‘Physicians and team members gather in front of Advocate Christ Medical Center in Oak Lawn and kneel for eight minutes and 46 seconds in honor of George Floyd on June 5, 2020. (Zbigniew Bzdak / Chicago Tribune)‘
Het is levensgevaarlijk wat president Trump voor een breed publiek in een persconferentie verkondigt. In aansluiting op de uitleg van onderminister Wetenschap en Technologie van het ministerie van Binnenlandse Veiligheid Bill Bryan die geen wetenschapper is, beweert Trump dat het coronavirus behandeld kan worden door de injectie van een desinfectiemiddel. Trump is evenmin een wetenschapper. Het verstand staat niet alleen verbaasd stil bij zoveel aantoonbare onzin, het middel dat Trump voorstelt is erger dan de kwaal.
Honderden onderzoeksteams in vele landen zijn op dit moment bezig om een vaccin of bestrijdingsmiddel tegen het coronavirus te ontwikkelen. Dat betreft langlopende procedures. Het gaat nog jaren duren voordat er bruikbare medicijnen zijn. Maar Trump tovert het ene na het andere wondermiddel uit zijn hoge hoed.
Trump domineert met zijn persconferenties weliswaar de nieuwscyclus, maar verliest daarmee zoveel aan geloofwaardigheid buiten zijn vaste achterban van zo’n 40% dat ze op alle manieren averechts werken. Voor Trump zelf, voor de wetenschap, voor de bestrijding van het virus en voor het aanzien van de VS in de wereld.
Trump laat zich zonneklaar kennen als een charlatan die niet in de rol van president kan groeien. Integendeel, hij wordt er steeds ongeremder en krankzinniger op. Het schrijnende is dat er geen noodrem zit om de ontketende Trump uit zijn functie te zetten. Hij is nog op z’n minst tot januari 2021 in functie. Als Trump de verkiezingen afschaft wordt volgens de grondwet de voorzitter van het Huis Nancy Pelosi tijdelijk president.
Trumps tactiek van de verschroeide aarde brengt de Amerikaanse bevolking in gevaar. Wetenschappers zet hij bij de bestrijding van het coronavirus opzij door met zijn ongeremde beweringen voor hen te gaan staan. Impeachment van Trump wordt met de dag urgenter. Maar de Republikeinen in de senaat staan dat in de weg.
Cenk Uygur is een progressieve journalist en oprichter van TYT die zich als Democratische kandidaat heeft aangemeld voor de speciale verkiezing van Californië’s 25ste congressionele district op 3 maart 2020. Vanwege beschuldigingen van seksueel wangedrag kondigde de huidige Democratische vertegenwoordiger Katie Hill in oktober 2019 haar vertrek aan. Uygur zit in het kamp van Bernie Sanders, maar in december 2019 trok laatstgenoemde na één dag zijn goedkeuring van Uygur in omdat die beledigende opmerkingen over vrouwen, joden, moslims en andere minderheidsgroepen heeft gemaakt. Als reactie beweerde Uygur geen ‘endorsements’ meer te accepteren, maar de aanbeveling van Sanders viel daarmee niet meer ongedaan te maken. De kans bestaat dat als twee kandidaten op 3 maart minder dan 50% behalen Uygur het in de tweede ronde op moet nemen tegen de Democratische kandidaat Christy Smith die kansrijker lijkt.
Het is niet ongewoon dat journalisten de overstap maken naar de politiek, en omgekeerd. Het is echter ongewoon dat politiek en journalistiek tegelijkertijd wordt gecombineerd. Dat geeft vermenging van belangen. Hoe stelt Uygur of zijn netwerk TYT zich op tegenover de kandidatuur van Sanders in de voorverkiezingen? Aanstaande maandag 3 februari 2020 wordt het primary-seizoen geopend in Iowa. De radicale Sanders lijkt met de gematigde Joe Biden gewikkeld in de strijd om de winst. Maar hoe kan Uygur verwachten dat wij denken dat hij daar als verklaard aanhanger van Sanders objectief verslag van doet? Van de andere kant stelt Uygur zich open op en windt geen doekjes over zijn politiek voorkeur. Dat is eerlijker dan vele journalisten die er een geheime agenda op na houden en feitelijk geen journalist, maar politieke activist zijn.
Nu de Republikeinse partij schaamteloos president Trump in bescherming heeft genomen en er geen eerlijk proces in de Senaat heeft kunnen plaatsvinden waarbij nieuwe getuigen worden opgeroepen en nieuwe documenten worden toegevoegd aan het dossier, klinkt de roep van progressieve Democraten én van Never Trump conservatieven dat de Democratische partij harder en meedogenlozer moet zijn om Trump met succes te kunnen bestrijden. Het moet vuile tactiek beantwoorden met vuile tactiek. Een weerwoord daarop is dat door de gematigde strategie van Huisvoorzitter Pelosi de Democraten in november 2018 een verpletterende overwinning van zo’n 40 zetels boekten in het Huis. Daar kan weer tegen ingebracht worden dat anderhalf jaar later Trump nog onberekender en geïsoleerder is. Volwassenen die Trump moesten inperken en die zich nu grotendeels tegen hem keren, hebben inmiddels de kamer verlaten. Trump zet niet alleen alle middelen in om zijn presidentschap te behouden, maar ook om zijn onderneming en zijn vrijheid te behouden. Want zonder de bescherming van zijn functie zullen de rechtszaken tegen hem in alle hevigheid losbarsten.
Uygur gaat makkelijk voorbij aan de problemen die het gaf om getuigen te dagvaarden in de impeachment hoorzittingen in het Huis. Die overigens nog niet officieel zijn afgesloten en weer opgepakt kunnen worden. De dagvaardingen werden betwist door het Witte Huis en hadden kunnen leiden tot een juridische strijd van maanden. Het Democratische leiderschap redeneerde dat door Russische inmenging de integriteit van de presidentsverkiezingen in november 2020 op het spel staat en het nu urgent is om de impeachment van Trump zo snel mogelijk ter discussie te stellen. Daarnaast is de overweging dat kiezers de sociaal-economische ‘keukentafel’-onderwerpen als gezondheid, banen en huizen belangrijker vinden. Nu de Republikeinen het impeachment proces in de Senaat tot een schijnproces hebben gemaakt ontstaat er een nieuwe situatie die om een nieuwe strategie van de Democraten vraagt. Notabene zo’n 75% van de bevolking wilde een eerlijk proces in de Senaat dat er door de doofpot-strategie van de Republikeinen niet is gekomen.
Het valt lastig in te zien waar Uygurs verontwaardiging over de Republikeinse inbreuken op de parlementaire gedragsregels en de Constitutie overgaat in de politieke profilering van zijn eigen kandidatuur voor de Californische zetel en zijn steun voor Bernie Sanders en de radicaal-progressieve vleugel van de Democratische partij. De Democraten hebben eind 2019 vanwege tijdsdruk gekozen voor een impeachment strategie die focuste op enkele hoofdzaken en de criminele activiteiten van Trump en zijn bedrijf buiten de aanklachten liet. Nogmaals, omdat Trump de juridische en politieke middelen oprekt en hij het overleggen van documenten en het optreden van getuigen blokkeert. Omdat echter het tijdsaspect is weggevallen en naar verwachting het impeachment proces in de Senaat op woensdag 5 februari wordt afgesloten ontstaat er een nieuwe situatie. Het is nog negen maanden tot de verkiezingen in november 2020. De strijd zal smerig zijn, mede omdat in de Republikeinse partij de gematigde krachten tot zwijgen zijn gebracht. Of het radicalisme van Uygur en Sanders het antwoord is valt te bezien. Wellicht wel in toon en hartstocht, maar niet in strategie.
Gisteren, 15 januari 2020 zond de Rachel Maddow Show een interview uit met Lev Parnas. Hij is een Oekraïens-Amerikaanse handlanger van Rudy Giuliani in Oekraïnegate. Het interview wordt als belangrijk gezien vanwege de onthullingen die laten zien dat medewerkers van Trump, zoals vice-president Pence en Justitieminister Barr in het complot zaten en onwettig en niet in het nationaal belang hebben gehandeld. Door de getuigenis van Parnas wordt bevestigd wat al vermoed wordt. Hij verbindt alle bekende punten tot een beeld van bedrog, leugens, onwettig handelen, schaduwbeleid en obstructie van de democratische instituties.
De onderliggende zaak betreft het door president Trump en zijn medewerkers en handlangers op onwettige wijze graven naar belastende informatie in Oekraïne over Trumps belangrijkste Democratische mededinger voor het presidentschap in 2020 Joe Biden en zijn zoon Hunter én het om partijpolitieke redenen blokkeren door president Trump van hulp aan Oekraïne die alleen kon worden gedeblokkeerd op voorwaarde dat de Oekraïense regering zou meewerken aan het in een kwaad daglicht stellen van de Bidens. Deze kwestie is door de Democraten aangewezen als doorslaggevende reden voor de impeachment van Trump die deze week van het Huis naar de Senaat wordt gestuurd. In de Senaat begint volgende week het impeachment-proces.
De Republikeinse meerderheidsleider in de Senaat Mitch McConnell heeft echter aangekondigd een showproces te willen waar getuigen zoals de ontslagen nationale veiligheidsadviseur John Bolton of chefstaf van het Witte Huis Mick Mulvaney niet worden gehoord en de belastende informatie over Trump en zijn helpers niet wordt gewogen. De getuigenis van de overgelopen Parnas die uit veiligheidsredenen met deze informatie naar buiten komt maakt het er voor de Republikeinen lastiger op om het af te doen in een gericht waarvan de uitkomst vooraf wordt vastgesteld, ofwel een kangaroo court. Het is nog steeds onduidelijk of er in de Senaat een echt proces komt of niet. Het lijkt dat er nu drie of meer Republikeinse senatoren zijn die de 47 Democraten en Onafhankelijke senatoren aan 50 stemmen kunnen helpen voor een voorstel voor een eerlijk proces. Het is de voorzitter van het Hooggerechtshof John Roberts die bij deze gelegenheid het proces voorzit en de procedure bewaakt. De verwachting is dat hij de doorslag geeft richting een eerlijk, open proces.
Allerlei brisante ontwikkelingen komen deze en de volgende week samen: nieuwe onthullingen over het gemarchandeer in de Oekraïne-kwestie door de Trump getrouwen, nieuwe onthullingen over de vermenging van officiële en officieuze medewerkers dat onder meer leidde tot de bedreiging en het ontslag van de Amerikaanse ambassadeur in Kiev, nieuwe onthullingen over de obstructie van het onderzoek daarnaar en de onvermijdbare conclusie dat Trump en zijn naaste hoogste medewerkers als Pence, Barr en buitenlandminister Mike Pompeo er diep bij betrokken zijn. Nogmaals, dat tegen de achtergrond van een impeachment-proces in de Senaat waar de Republikeinse meerderheid dat op partijpolitieke redenen naast zich neer dreigt te leggen.
De referentie die presidentiële historici nu al gebruiken is hoe de geschiedenis over deze kwestie en de hoofdpersonen erin over 20 jaar zal oordelen. Zoals de geschiedenis 45 jaar later over Watergate en president Nixon oordeelt. Of het beroep op de hoofdpersonen over hun eigen rol in de geschiedschrijving helpt, hangt ervan af hoe autonoom ze nu kunnen opereren en of ze de vrijheid, durf en geestelijke souplesse in zich hebben om hun geweten te volgen en het belang van hun land te stellen boven de trouw aan een president die er ernstig van verdacht wordt te hebben gesjoemeld. De komende maanden zullen duidelijk maken of er voldoende Republikein zijn die die verantwoordelijkheid en hun trouw aan de grondwet serieus nemen.
Het Huis van Afgevaardigden heeft ingestemd om president Donald Trump op twee aanklachten aan te klagen voor impeachment. Hij wordt beschuldigd van machtsmisbruik en obstructie van het Congres. Dit is pas de derde keer in de geschiedenis van de VS dat een president voor impeachment wordt aangeklaagd. Trump is de 45ste president. Vanwege een snel en duidelijk vervolg hebben de Democraten in het Huis de criminele activiteiten van Trump buiten de aanklacht gelaten. Van hun kant hebben Republikeinen geen verdediging op inhoudelijke gronden gevoerd wat de video goed laat zien. Dat wekt de suggestie dat ze geen steekhoudende argumenten hebben om Trump vrij te pleiten, maar zich gefocust hebben op het verstoren en belasteren van de procedure. Het meest logische en best verdedigbare standpunt voor Republikeinen was om Trumps fouten in zijn contact met de Oekraïense president Zelensky toe te geven, maar om dat vervolgens te beoordelen als onvoldoende voor impeachment. Maar Trump blokkeerde deze strategie omdat hij nooit fouten toegeeft.
Het vervolg is dat de voorzitter van het Huis, Nancy Pelosi (Dem.) de aanklachten naar de Senaat stuurt waar het onder leiding van de door president George ‘W’ Bush benoemde opperrechter John Roberts, de voorzitter van het Supreme Court, als jury tot een uitspraak komt. De verwachting is dat er geen of onvoldoende Republikeinen tegen impeachment stemmen. Ze controleren de Senaat en een 2/3de meerderheid die nodig is voor Trumps afzetting lijkt onhaalbaar. In elk geval op dit moment. De Republikeinse meerderheidsleider, de Republikeinse Senator Mitch McConnell had in de agenda van januari 2020 tijd vrijgemaakt voor dat vervolg.
Complicatie is dat voorzitter Pelosi heeft gezegd de aanklachten nog niet door te sturen naar de Senaat omdat volgens haar uitspraken van belangrijke Republikeinse Senatoren als McConnell en Lindsey Graham er een aanwijzing voor zijn dat het niet tot een eerlijk proces zal komen. Ze zeiden niet eens de stukken te zullen lezen, maar Trump hoe dan ook vrij te pleiten. Pelosi probeert nu druk te zetten op de Republikeinen in de Senaat om tot een proces te komen dat serieus naar de zaak kijkt en waarin de relevante getuigen uit de entourage van het Witte Huis kunnen worden gehoord. Trumps weigering om dat toe te staan of relevante documenten te overleggen is zonder precedent. De paradox is dat Trump in tegenstelling tot McConnell juist wel een groots proces in de Senaat wil zodat hij naar hij hoopt in een mediaspektakel wordt vrijgepleit. Dat is geen verschil van mening tussen Democraten en Republikeinen, maar tussen Republikeinen onderling.
De uitzending van gisteren met ambassadeur Gordon Sondland van de impeachment hoorzitting in het Huis was gedenkwaardig. Er zijn vele dwarsverbanden te leggen. Zoals met de hoorzittingen over de jacht op communisten met Senator Joseph McCarthy als coördinator en doelwit in de jaren 1953-54 en de Watergate-hoorzittingen over president Richard Nixon in 1973-74. Het is levende geschiedenis die zich in real time voor onze eigen ogen ontrolt. Er zijn allerlei gelijkenissen: Sondland en Trump hebben allebei Duitse voorouders.
‘Mayor’ Rudy Giuliani is een minder getalenteerde versie van advocaat Roy Cohn die in de jaren ’50 voor McCarthy werkte en een kapstok voor zijn neergang bood door zijn samenwerking met David Schine en de mislukte druk op de krijgsmacht. Ook nu proberen de instituties weerstand te bieden aan Trump en zijn sycophanten. In de jaren 1970 en 1980 werkte Roy Cohn als persoonlijke juridische klusjesman en consigliere voor Donald Trump. Een rol die nu verdeeld is over justitieminister William Barr en ritselaar Giuliani. Het is de overmoed van de ander die het verschil maakt en de baas ten val brengt. Sondland getuigde dat iedereen op de hoogte was, ‘everyone was in the loop’. Inclusief Trump en vice-president Mike Pence. Dat compliceert het vervolg. Want als Trump en Pence tot aftreden gedwongen worden, dan is de Democratische voorzitter van het Huis Nancy Pelosi de volgende in de lijn van opvolging als president. Dat zullen Republikeinen niet verteren.
Gematigde Republikeinen bieden de beste kans op een geleidelijke machtsoverdracht. Aan wie is op dit moment niet duidelijk. Democratische, Onafhankelijke en gematigde Republikeinen lijken bereid om een einde te maken aan het tijdperk Trump. Maar een voor verschillende facties geloofwaardige Democratische presidentskandidaat is nog niet boven komen drijven. Warren, Biden, Sanders, Buttigieg of Deval Patrick vinden geen brede steun. Hoe dan ook moet de cult rond Trump afgebroken worden en zijn meest radicale medestanders naar de zijlijn gedirigeerd worden opdat de VS een nieuwe start kan maken. Dat de neergang snel kan gaan leert het tijdsverloop van de laatste fase van McCarthy en Nixon, namelijk minder dan twee jaar.
De klok tikt voor president Trump. Zijn politieke einde is gisteren definitief aangezegd door Gordon Sondland.
Vanmiddag om 16.00 uur Nederlandse tijd beginnen de openbare impeachment hearings in het Huis van Afgevaardigden. Pas voor de vierde keer. Ze worden uitgezonden door diverse omroepen, zoals PBS.
Overigens gaan de besloten verhoren gewoon door. Ze hebben tot doel om de feiten op een rijtje te zetten. De openbare hoorzittingen kunnen opgevat worden als de presentatie van de aanklacht. De Senaat is onder leiding van opperrechter Roberts de jury die beslist. De Democraten die de meerderheid in het Huis hebben proberen de fout te vermijden die ze tijdens de getuigenis van speciale aanklager Robert Mueller maakten. Mueller was geen overtuigende getuige. Nu openen ze met sterke getuigen die zich duidelijk uitspreken.
Het valt te bezien of de uitzendingen veel verschil maken. Nu is volgens peilingen ongeveer de helft van de bevolking voor onderzoek en afzetting van president Trump. Een kritische grens wordt gelegd bij 60% steun voor afzetting. Dat zou het punt zijn dat de niet-geradicaliseerde Republikeinse congresleden eieren voor hun geld kiezen en afstand van Trump nemen omdat hun herverkiezing in gevaar komt. Maar het is de vraag of de uitzendingen het bereiken van die 60% zullen bewerkstelligen. De vergelijking met de hoorzittingen in 1973 bij het Watergate-schandaal die de Republikeinse president Richard Nixon tot aftreden dwongen zou wel eens ongepast kunnen zijn. De omstandigheden zijn veranderd wat betreft het medialandschap, de radicalisering van partijen en standpunten, en de politieke cultuur waarin de leugen telt. Hoe dan ook, historische televisie.
Oud-kamerlid voor GroenLinks Zihni Özdil schrijft in een NRC-column over afgevaardigde Ilhan Omar in het Amerikaanse Huis: ‘Ilhan Omar is weliswaar Democraat, maar ze is links noch progressief. Ze is een rechts-reactionaire islamiste die progressieve waarden als antiracisme, mensenrechten en social justice gebruikt als stok om wit Amerika mee te slaan. Maar waarom sluiten witte progressieve mensen willens en wetens hun ogen wanneer diezelfde Omar de belangen van de Turkse Trump (lees: Erdogan) dient?’ Een detail van Özdils column is onjuist als hij zegt dat Omar in New York ‘urenlang’ sprak met Erdogan. De vertaling van het (inmiddels verwijderde) artikel van de Tusmo Times van 19 september 2017 zegt: ’Wetgever Ilhan Omar vertelde de Tusmo Times dat ze een uur lang een ontmoeting had met president Recep Tayyip Erdogan.’ Ook een gesprek van een uur tussen een onbeduidende parlementair en de Turkse president is opmerkelijk.
Ilhan Omar laat zich met haar stemgedrag (tegen de veroordeling van de Armeense genocide en tegen sancties tegen Turkije) kennen als de Democratische evenknie van de begin dit jaar afgetreden Republikeinse afgevaardigde uit Californië Dana Rohrabacher van wie het sterke gerucht ging dat hij op de loonlijst van het Kremlin stond. Waar Rohrabacher zand in de machine van de Rusland-politiek probeerde te strooien en daarbij vanaf 2017 president Trump aan zijn kant kreeg, zo probeert Omar zand in de machine van de Turkije-politiek in het Amerikaanse congres te strooien. Ook dat is van alle tijden. Want nu gaan er weer geruchten dat de Democratische afgevaardigde Tulsi Gabbard die nog in de race is als Democratische presidentskandidaat de nieuwe Rohrabacher is die de talking points van het Kremlin in het Huis verwoordt.
Özdil heeft gelijk dat leden van (vooral islamitische) minderheden in politieke partijen langs een lagere morele meetlat worden gelegd. Hij omschrijft wat iemand tegen hem zei tijdens zijn tijd in de landelijke politiek: ‘Minderheden zijn al zo achtergesteld en gediscrimineerd. Daar mogen we best minder streng op zijn.’ Nee. Minderheden moeten niet strenger, maar evenmin minder streng behandeld worden. Politici die afkomstig zijn uit minderheden moeten identiek behandeld worden als andere politici. Zoals Özdil terecht opmerkt is die lagere morele meetlat juist het racisme in deze kwestie. Want dat suggereert dat deze politici die afkomstig zijn uit minderheden niet voor zichzelf op kunnen komen omdat ze zielig, achterlijk en slachtoffer zijn.
Dat meten met een dubbele maat is een belediging voor goede, geharnaste politici als Ahmed Marcouch, Ahmed Aboutaleb, Khadija Arib, Sadet Karabulut, Cem Lacin, Nevin Özütok, Dilan Yesilgöz of Keklik Yucel voor wie dat softe kwezelbeleid dat minderheden pampert en bevoordeelt alleen maar schadelijk is.
Voorzitter Tom Perez van de Democratische partij moet maar eens in gesprek gaan met Huisvoorzitter Nancy Pelosi over Omar. Complicatie is dat de Democraat die in het Huis verantwoordelijk is voor de discipline, te weten ‘whip’ Jim Clyburn een supporter is van Nation of Islam prediker Louis Farrakhan die verdacht wordt van antisemitisme. Dat verklaart wellicht waarom Omar zoveel ruimte gekregen heeft voor haar afwijkende standpunten. In elk geval lijkt de framing van de vier ‘niet-witte’ vrouwelijke Democratische afgevaardigden als The Squad (Omar, Alexandria Ocasio-Cortez, Ayanna Pressley en Rashida Tlaib) Omar teveel dekmantel en eer te bieden omdat zij niet in dit rijtje thuishoort. Het opkomen voor zwakkeren en mensenrechten is niet gemeend en zelfs potsierlijk als het selectief gebeurt en afgewisseld wordt met het steunen van reactionaire krachten. ‘Hoog tijd dat wit links zich niet langer in de luren laat leggen door morele oplichters zoals Ilhan Omar’, zo zegt Özdil. Ik ben het met hem eens. Is het opereren van deze morele oplichters in linkse politieke partijen niet een deel van de verklaring waarom kiezers vol walging afstand nemen van de linkse partijen?
Foto: Ontmoeting in New York achter gesloten deuren op 18 september 2017 van Ilhan Omar met de Turkse president Erdogan. Bron: Het in het Somalisch uitgegeven Tusmo Times.
MSNBC geeft een overzicht van commentaren in haar programma’s van 28 oktober 2019. Het geeft de stand van zaken weer in het impeachment onderzoek van president Trump. Hoewel het procedureel niet nodig is brengt Huisvoorzitter Nancy Pelosi op 31 oktober om politieke redenen het onderzoek in stemming. Republikeinen suggereerden ten onrechte dat Democraten in het geheim en zonder mandaat handelden in de hoorzittingen. Met die talking points gingen de meest Trumpgezinde Republikeinen de media af. Een formele stemming neemt dat bezwaar weg. Omdat de Democraten in de meerderheid zijn zal dit aangenomen worden.
Het idee was dat een stemming Democratische afgevaardigden in Republikeins leunende districten kwetsbaar maakte, maar de laatste weken was het bewijs van onrechtmatig handelen door Trump door getuigenissen van Kurt Volker, Bill Taylor, Fiona Hill en naar verwachting vandaag Alexander Vindman zo overweldigend dat deze Democratische afgevaardigden niet echt meer in de gevarenzone zitten. Het zijn nu de Republikeinen die voor het blok worden gezet. Blijven ze het onrechtmatig, onconstitutioneel en chaotisch handelen van Trump goedkeuren met het risico dat ze met hem de dieperik ingetrokken worden, richten ze zich op het behoud van Republikeinse posities in Huis en Senaat of steunen ze actief de oppositie binnen de Republikeinse partij tegen Trump? Die nu voorzichtig van gematigde Senatoren als Romney, Sasse, Collins en Murkowski komt.
Algemeen directeur van Facebook Mark Zuckerberg hield op 17 oktober een lezing op de Georgetown University waarin hij betoogde dat politieke advertenties uitgesloten worden van factchecking. Dat betekent dat iemand als president Trump in de campagne van 2020 miljoenen dollars kan besteden aan aantoonbaar misleidende advertenties zonder dat Facebook ingrijpt. Dit is afwijkend van het beleid dat het bedrijf tot nu toe had om misleidende, politieke advertenties na controle door onafhankelijk factcheckers uit te sluiten. De Democratische presidentskandidaat Elizabeth Warren sprak in drie tweets haar zorg uit over die ontwikkeling:
De onderliggende vraag is wat Facebook voor een bedrijf is, een technisch, sociale media of een journalistiek bedrijf (= news business). In 2017 riep Media Matters Mark Zuckerberg uit tot de ‘misinformer‘ van het jaar 2017. De multinational die steeds weer beterschap belooft in het opkrikken van het journalistieke gehalte, het minimale doet om er mee door te kunnen door uitsluitend het verwijderen van fake accounts, maar uiteindelijk te weinig levert. Facebook neemt onvoldoende journalistieke verantwoordelijkheid van een nieuws organisatie en wil daar onvoldoende op aangesproken worden. Facebook is de top verspreider van nepnieuws.
Waarom is de aanpak van nepnieuws zo moeizaam? Is het probleem van nepnieuws te groot om doelmatig aan te pakken of is de aanpak van Facebook te halfslachtig en onvoldoende? Of is het allebei waar? We kennen onderhand talloze analyses van deskundigen over de kwalijke rol van desinformatie en nepnieuws, zoals van Clingendael-deskundige Danny Pronk die voor de VPRO het probleem uiteenzet. Maar toch. We horen dit al zeker sinds 2016, maar de aanpak lijkt nog steeds onvoldoende. Van een probleem dat allang niet meer nieuw is, maar door velen nog op het niveau van bewustwording wordt gepresenteerd. Men zou toch in redelijkheid mogen verwachten dat nou eindelijk eens een doelmatige tegenstrategie wordt ontwikkeld en uitgevoerd.
Niet dus. Vanwaar dit gebrek aan vooruitgang en een doelmatige aanpak? Laat de duiding voortaan daar op focussen, namelijk op concrete tegenmaatregelen om de westerse democratie te beschermen. Herhaling van zetten is aardig, maar bewustwording bij opinieleiders en publiek is intussen voldoende aanwezig. Pleiters moeten de volgende stap zetten om overheden en bedrijven als Facebook tot doelmatig handelen te dwingen.
In een artikel voor Politico dat een opsomming van stagnatie en gemiste kansen geeft, citeert Mark Scott de voormalige Europarlementariër van D66 Marietje Schaake over digitale veiligheid: ‘Wetgevers hebben de bal laten vallen, we staan pas aan het begin van het begrijpen van de uitdagingen voor liberale democratieën.’ Waarom zijn drie kostbare jaren verloren gegaan door inertie? Waar blijft het Deltaplan om dit aan te pakken?
Dit debat waar Facebook makkelijk kan wegkomen heeft de gevestigde journalistiek deels aan zichzelf te wijten. Het heeft te maken met de obsessie van de journalistiek op neutraliteit die de meer belangrijke norm van objectiviteit beschadigt. Het ‘enerzijds – anderzijds’, ofwel hoor en wederhoor van de klassieke journalistieke code schiet tekort indien het tegenover een portie waarheid een even grote portie onwaarheid en leugens zet. De spanning tussen ‘eerbied voor de waarheid’ en ‘het recht op faire commentaar en kritiek’ staan in de gevallen van nepnieuws en desinformatie op gespannen voet met elkaar. De vraag is of dit niet ontaardt in naïviteit en nog houdbaar is als de mate van desinformatie via politieke advertenties de sociale media overspoelt. Het kan niet de opzet van journalistiek zijn die zegt te gaan voor de feiten en de waarheid om onwaarheid te verspreiden. Zo beredeneerd is de reactie van Facebooks Monika Bickert in gesprek met CNN’s Anderson Cooper in mei 2019 zelfs in dubbel opzicht tekortschietend en onjuist. Zij ontkent zowel dat Facebook een journalistieke organisatie is die inzet op objectiviteit en het nastreven van de waarheid aan de hand van de feiten als dat Facebook een organisatie is die onvooringenomen hoeft te zijn. Anything goes in haar optiek. Zo kan Facebook verwijzen naar de vrijheid van meningsuiting, zonder in te hoeven grijpen en de journalistieke verantwoordelijkheid van een nieuwsorganisatie te hoeven nemen. Het moment nadert dat het niet anders kan dan dat Facebook door de eigen inertie door het congres opgeknipt wordt omdat het achter de feiten blijft aanhollen en om commerciële redenen het eigen karakter van een nieuwsorganisatie ontkent.
Foto: Tweets van Elizabeth Warren, 18 oktober 2019.
George Knight 