Moeten we als samenleving niet nadenken over het verbieden van misleiding die door de vrijheid van godsdienst beschermd wordt?

Schermafbeelding van deel artikel ‘Ex-voetballer Boateng groeit op in islamitische omgeving maar kiest voor Jezus: “Dit heeft echt mijn leven veranderd!”‘ van Thomas Fiege op Revive, 16 oktober 2023.

Nieuws over bekeringen behoort tot het vast gereedschap van religieuze organisaties. Of het werkelijk zo gebeurd of nep is, valt niet te achterhalen. Het doet er ook niet toe. Als bekering samengaat met genezing wordt het er publicitair nog spectaculairder op.

Niet toevallig worden afvallige én nieuwbekeerde verenigd in een persoon. Het is een zero-sum game. Het verlies voor een concurrerende godsdienst is de winst voor de eigen godsdienst. Berichten over bekeringen van christendom naar islam en omgekeerd doen het publicitair goed. Ermee wordt de concurrerende godsdienst ondermijnd.

Het valt niet te controleren of de genezing kwakzalverij is. Dus bedrog. Want geloof gaat niet uit van feiten, maar staat daar haaks op. In een religieuze omgeving kan alles straffeloos beweerd worden. Toetsing ontbreekt. Niet waarheidsvinding, maar geloofstoerusting staat centraal.

Bekering en genezing hoeven dus niet echt gebeurd te zijn. Het gaat om het verhaal dat ingepast wordt in de geloofsovertuiging van een religieuze organisatie. In dit geval het protestant-christelijke Revive dat is opgericht door oud EO-journalist Dick van den Bos.

Mensen met pijn in hun knie weten wat ze moeten doen. Zo leert volgens Revive het geval van ex-voetballer Boateng. Niet meer naar dokter of sportfysiotherapeut, maar naar de kerk gaan. Religieuze organisaties genezen alle kwalen. Zo claimen ze zelf. Dat is trouwens van alle tijden. Zie de evangelisten Johan Maasbach, Jan Zijlstra, Johannes Moesker. Grappig was dat deze slag evangelisten doorgaans ruzie met elkaar kreeg. Hun werkrelatie konden ze blijkbaar niet helen.

Wonderbaarlijke genezingen én bekeringen ontbreken nooit in de trukendoos van religieuze organisaties. De lamme die ineens loopt als een kievit, de oud-voetballer die geen pijn in zijn knie meer heeft, noem maar op. Tot en met opwekking uit de dood.

Alles kan beweerd worden voor de religieuze zaak. Het is misleiding die door overheden doorgaans bestreden wordt, maar alleen niet bij religieuze organisaties. Die hebben een vrijbrief voor zwendel. Misleiding is de kern van het geloof. Daarom kunnen overheden het niet aanpakken.

Godsdienst is een juridische weeffout met voorrechten die geen enkele andere maatschappelijke organisatie heeft. Wat overigens niet wil zeggen dat elke religieuze organisatie daar gebruik van maakt en niet integer kan zijn. Ze hebben zelfs last van organisaties als Revive. Daar is alle redelijkheid weg.

Zelfbenoemde profeet David Owuor sprak in december 2022 met God over de aardbevingen in Turkije en Syrië

Deze video toont aan dat religie big business is. En bedrog en misleiding in zich draagt.

Religieuze charlatans maken er hun beroep van om mensen te misleiden en geld af te troggelen en via hen dus geld, macht en prestige te verwerven. Claims kunnen nergens weerlegd worden, dus een religieuze beunhaas kan ongestraft beloven en voorspellen. Niemand kan het weerleggen. De vrijheid van religie beschermt ook oplichters. Feitelijk zijn zij de grootste godslasteraars.

De Keniaanse David Owuor is een zelfbenoemde profeet die mensenmassa’s op de been krijgt en beweert kreupelen te genezen. Owuor noemt zich de ‘machtige profeet’. Hij opereert op het raakvlak van amusement, marketing, flessentrekkerij, godsdienst en geneeskunde. Men kan zeggen dat hij misbruik maakt van de omstandigheden.

Owuor pretendeert in direct contact met God te staan. Dat is nogal een claim. Het gaat erom of hij dat voor gelovigen die hij aanspreekt geloofwaardig kan opeisen. Dat lijkt zo te zijn.

Owuor heeft concurrentie. Want zijn succes maakt jaloers. Er zijn kapers op de kust om zijn verdienmodel over te nemen. In recente berichten werd beweerd dat Owuor die anderen geneest naar het buitenland was vertrokken om behandeld te worden voor ziekte. Maar dat bleek volgens andere berichten niet waar te zijn. Kortom, hij krijgt zijn positie niet cadeau.

Het YouTube-kanaal Jezus komt! – Nederland & Suriname plaatst video’s van David Owuors Jesus is LORD Radio. Onder meer de video ‘AARDBEVING TURKIJE – SYRIE | PROFETIE 03.12.2022 – VERVULLING 06.02.2023‘ die zegt dat Owuor in december 2022 met God over een komende zware aardbeving heeft gesproken. Tja, wie zal het zeggen.

Afgoderij is de reden voor de aardbeving volgens Owuor. Ofwel, Turkse en Syrische moslims doen er verstandig aan om zich te bekeren, zodat ze niet getroffen zullen worden door nog een aardbeving. Volgens Owuor zit God aan de seismologische knoppen.

Het probleem met religie is dat Iedereen die op die markt werkzaam is straffeloos onzin kan beweren zonder er op afgerekend te worden. Dat is gratis schieten met de gekste beweringen in de grote circustent van religie.

Het is de vraag of goedwillende religieuze leiders onder kwaadwillenden als Owuor lijden. Beschadigen Owuor en andere zelfbenoemde profeten het aanzien van religie? Daar ziet het niet naar uit. Want religie kan tegen een stootje en krijgt hoe dan ook het voordeel van de twijfel. Gelovigen klampen zich vast aan beloften en voorspellingen en kunnen er niet meer aan ontsnappen.

In de kern kan godsdienst opgevat worden als voor-de-gek-houderij. Dat is niet bedenkelijker , dan sociale ‘contracten’ tussen overheden en burgers over gelijkheid, welzijn, verzorging en veiligheid die evenmin worden nagekomen.

Maar het verschil is dat godsdiensten zijn gebouwd op stellingen die niet getoetst kunnen worden. Een charismatische charlatan als David Owuor maakt daar gebruik van. Hij is een prikkelende versie op de religiemarkt, maar wezenlijk niet verschillend van zijn gevestigde religieuze collega’s die hun misleiding in een plechtige vorm gieten.

Gedachte bij foto ‘Een vrouw die genezen werd aan boord van de evangelisatie schepen van de Gemeente des Heeren’ (1927)

‘Stromingen, evangelisatie. Een vrouw d[i]e genezen werd aan boord van de evangelisatie schepen van de Gemeente des Heeren. De veenarbeider Johannes Orsel (1877-1949) was de grondlegger van deze stroming. Nederland, 1927‘. Collectie: Photo collection illustrated magazine Het Leven (1906-1941).

Religie blijft een ongrijpbaar fenomeen omdat het geschikt is om ruimte aan claims te geven zonder dat de feiten onderzocht worden. Een prediker kan uit de losse pols van alles beweren zonder daar meteen op afgerekend te worden. Tot in het absurde toe. Religie geeft kansen aan beunhazen, gekken, kapers en politieke manipulatoren.

Begrenzing is de sterkte, maar ook zwakte van religie. Met religieuze uitgangspunten zijn godsdiensten in concurrentie met elkaar geconstrueerd door mensen om aan mensen zingeving, troost en samenhang te bieden. Dat had ooit een positieve uitwerking.

In de loop van de eeuwen zijn door invloeden godsdiensten waar gelovigen centraal stonden veranderd in godsdiensten waar het draait om invloed en sterkte van de eigen organisatie. Verticaal is horizontaal geworden.

Als claims grenzeloos zijn, dan is het geloof daarin het ook. Dan kan een godsdienst het sprookjesniveau naderen. Dat is een kwestie van maatvoering. Hoever kan de goedgelovigheid van gelovigen opgerekt worden? Want claims zijn het diepere wezen van religie. Geen afwijking, maar uitvoering van wat het is.

Grenzeloze beweringen waar geen rem op staat kunnen het begrip religie verwateren. Ook voor andersdenkenden. Een religieuze vertegenwoordiger die aantoonbare apekool verkoopt rekt de grenzen op van wat onder religie verstaan wordt. Apekool voedt het wantrouwen over een geloofsleer met vergaande claims.

Men zou kunnen denken dat het opvoeren van de overdrijving en de onwaarheid perfect aansluit bij de huidige tijd. Politici als Trump, Baudet of Poetin schetsen het beeld van zichzelf dat ze zo overtuigd zijn van hun claims dat ze geen tegenspraak verdragen ook als het sterke vermoeden bestaat dat ze zelf de claims niet geloven.

Het is een misverstand dat overdrijving en onwaarheid in het bijzonder aansluiten bij de huidige tijd. Het is iets van alle tijden. Sinds godsdiensten bestaan. Als mensen een geloofsleer construeren, dan kunnen ze dat vermogen ook anders gebruiken. Dat opent de weg naar leugens, verzinsels, bluf en bedrog. Dat kan door iedereen opgepakt worden.

Wie kiest voor een godsdienst plaatst zich in een traditie. Wie binnen zo’n godsdienst claims gelooft vanuit de leerstelling van betreffende godsdienst blijft binnen de traditie. Als de claims volgens gelovigen in ‘eigen kring’ echter ongerijmd en buitensporig worden geacht, dan zaait dat twijfel. Niet zozeer over de claims, maar over de geloofwaardigheid van betreffende godsdienst die ze als geloofswaarheid verkondigt en waarop de twijfel terugslaat.